عدد تيغه هاي علامت از يك شروع شده و آخرين نوع ساخته آن در ايران 51 تيغه است
عليرضا باغاني
باز شور خلق عالم را فرا خواهد گرفت. هر چه غير از اوست را باد فراموشي با خود خواهد برد مثل معامله اي بدون هيچ انديشه زيان؛ تنها سود خواهد ماند و تنها. عكس : خبرگزاري فارس
اين روزها كه بيشتر مردم به دنبال دست و پا كردن تجارتي پرسود براي گذراندن زندگي خود هستند، باورش كمي مشكل است كه مشاغلي هم وجود دارند كه سود چنداني براي صاحبان خود ندارند و تنها انگيزه معنوي اين افراد را در اين تجارت سرپا نگاه داشته است.
رونق 10 روزه
پيرمرد 5 روز مانده به محرم بساط فروش طبل، سنج و سياهي ويژه عزاداري هاي اين ماه را علم مي كند. تغيير ناگهاني كاربري يك مغازه فقط در۱۵-10 روز از سال اتفاق مي افتد. پيرمردي كه در گوشه اي از خيابان منتهي به ميدان امام حسين فروش لوازم نظامي شامل لباس سربازي، درجه هاي درخشان و پوتين و واكس و... را پيشه هميشگي خود قرار داده است، حاضر مي شود 15 روز از سال از سود قابل توجه فروش اين اقلام صرفنظر كرده و طبل و سنج محرم را بفروشد.
در آن طرف شهر يعني در راسته جانبي مسجد امام نيز انواع و اقسام طبل و سنج هاي ماه محرم را مي توان ديد. اقلامي كه فقط در محرم به فروش مي رسند، اما فقط در محرم در معرض فروش نيستند! بلكه در اين راسته فروش علامت، طبل و... پيشه هميشگي اين قسمت از بازاري هاي تهران هست. در شمال ميدان ارگ تهران هم راسته فروشندگان سياهي و پرچم هاي دستباف و ... جايي كه در محرم تنها به فروش سياهي محرم اختصاص مي يابد و در ماه هاي ديگر سال، دو منظوره مي شود يعني فروش كت و شلوار و سياهي.
همه فروشندگان اقلام عزاداري هاي امام حسين، يك وجه مشترك دارند و آن رونق 15-10 روزه اين تجارت كم سود است.
چرا سياهي و طبل؟
وقتي به راسته فروشندگان سياهي در شمالي ترين بخش ميدان ارگ يعني پشت وزارت دارايي كنوني مي رسيد، با جمعيت كم نظير خيل سياهپوشان محرم مواجه مي شويد و باخود فكر مي كنيد كه فروشندگان سياهي، عجب كار پرسودي دارند.
اما اشتباه نكنيد. خيلي از اين اقلام به صورت رايگان در اختيار هيات هاي مذهبي قرار مي گيرند يا قيمت نازلي دارند. يك فروشنده كتيبه هاي محرم در پاسخ به اين پرسش كه فروش اين اقلام چه سودي براي شما دارد مي گويد: عشق به اباعبدالله تنها انگيزه من براي فروش اين اقلام است.
او كه تمايلي به ذكر نامش ندارد، مي افزايد در اين راسته چند مغازه قرار دارد كه تمام سود حاصل از فروش اقلام ويژه محرم را به هيات خاصي در جنوب تهران اختصاص مي دهند.
محرم اكبري اصل كه در حوالي ميدان امام حسين تهران دكان خود را به مدت 15 روز به فروش طبل و سنج اختصاص داده است،مي گويد: كار براي امام حسين (ع ) سود نمي خواهد. ما براي فروش اين وسايل كه عموما از واسطه ها در خيابان مولوي خريداري مي كنيم، سودي نمي بريم.
او مي گويد: فروش اين اقلام به خاطر اعتقادي است كه به پر بركت بودن اين كار دارم. من با فروش وسايل محرم در 15 روز از سال كار خود را تا يك سال بيمه مي كنم، وگرنه اين كار براي ما جز ضرر مادي چيزي ندارد كه اين ضرر را به جان مي خريم.
هر چند بازار دائمي براي فروش اين اقلا م وجود دارد، ولي بازار فروش آنها در محرم داغ تر است.
پير مرد ديگري در كنار مسجد امام مي گويد: دو ماه كار مي كنيم براي يك سال. غير از كار براي عزاداري هاي امام حسين (ع ) دستم به كار ديگري نمي رود. چراغ حجره من در تمام طول سال براي فروش اقلام محرم باز است!
بدون چانه زني!
هنگامي كه چيزي در ويترين يك مغازه چشم شما را به خود جذب مي كند، قيمت مقطوعي روي آن با برچسبي تقريبا يكرنگ نقش بسته است كه اگر هنر كنيد با كمي چانه زني مي توانيد اين قيمت مقطوع را بشكنيد.
اما شايد از اقلام عزاداري هاي محرم بتوان به عنوان چيزهايي ياد كرد كه قيمت مشخصي ندارند و كسي براي خريد اين وسايل چانه نمي زند.
اگر به مغازه هاي فروش لوازم عزاداري محرم مراجعه كنيد اين مهم را درمي يابيد كه غير از پيراهن مشكي و لباس سقايي، كسي براي خريد وسايلي چون طبل ودهل چانه نمي زند. اين اتفاق جديد در خريد محرم مي تواند چند علت متفاوت داشته باشد. اول اينكه چون خريد اين لوازم تنها در ايام دهه نخست محرم صورت مي گيرد و۱۰ روز از سال را شامل مي شود، قيمت ثابتي نمي توان براي آنها تعيين كرد و كسي از قيمت روز اين وسايل در بازار خبر ندارد كه بخواهد قيمت پايين تري را پيشنهاد دهد يا قيمت پايين تري را به رخ فروشنده بكشاند. دوم اينكه معمولا افرادي براي تهيه لوازم عزاداري مراجعه مي كنند كه خود صاحب يك يا چند مراسم عزاداري هستند، بنابراين به دليل بازار محدود اين لوازم و كمبود وقت، خريدها معمولا بي درنگ انجام مي پذيرد و آخر اينكه به دليل معنويت حاكم بر عزاداري هاي محرم، كمتر كسي تصور سودجويي فروشنده به ذهنش خطور مي كند و خريدار اين خريد را كمكي به دسته هاي عزاداري امام حسين (ع ) مي داند و نهايتا مخالفتي با قيمت تعيين شده ندارد.
زنجير
زنجيرها از جمله لوازمي هستند كه در كوچك ترين تكيه هاي عزاداري يافت مي شوند؛ از هيات نوجوانان گرفته تا بزرگسالان و مساجد بزرگ.
كودكان و نوجوانان معمولا از يك زنجير استفاده مي كنند، ولي بزرگترها 2 زنجير بر شانه هاي خود مي زنند. زنجيرهاي عزاداري محرم هم انواع مختلفي دارند كه از كوچك طلايي آغاز شده و به بزرگ نقره اي خاتمه مي يابد. تنوع در زنجيرها چندان زياد نيست. قيمت يك زنجير كوچك نقره اي 250 تومان و طلايي 450 تومان است. زنجيرهاي بزرگ هم كه تنها نقره اي آن وجود دارد، يكهزار و 500 تا يكهزار و 600 تومان است.
قيمت يك زنجير كوچك نقره اي 250 تومان و طلايي 450 تومان است. زنجيرهاي بزرگ هم كه تنها نقره اي آن وجود دارد، يكهزار و 500 تا يكهزار و 600 تومان است
طبل بزرگ و كوچك
طبل هايي كه در تكيه هاي پايتخت ديده مي شود، عموما غير ايراني است. در روستاها از طبل هايي استفاده مي شود كه از پوست آهو ساخته شده است، اما بازار طبل هاي تهران در قبضه يك شركت ژاپني است.
اين شركت ژاپني طبل هايي با قيمت هاي مختلف توليد كرده است؛ از 8 تا 80 هزار تومان. تنوع قيمت در اين بازار به قدري است كه به تناسب احتياج تكيه ها مي توان خريدهاي متنوعي انجام داد.
طبل هاي موجود در پايتخت معمولا از جنس طلق هستند و با طبل هاي روستايي از زمين تا آسمان فرق مي كنند. طبل هاي افغان هم در بازار ايران وجود دارند كه به دليل صداي خاصي كه از خود ايجاد مي كنند، براي مراسم ويژه افغان ها مورد استفاده قرار مي گيرد.
طبل از خود صدايي بم انعكاس مي دهد. طبل هاي طلقي كوچكي كه كودكان در دست مي گيرند، 2 يا 3 هزار تومان قيمت دارد و قيمت طبل هاي بزرگ كه با كوچك ترين ضربه اي صداي مهيبي انعكاس مي دهند از 50 هزار تومان به بالاست.
براي توليد صداي بم در دفعات مختلف چوبه خاصي در نظر گرفته شده است، چوبه اي كه دسته آن از جنس چوب درخت توكا است و قسمت انتهايي آن كه بر طبل كوبيده مي شود، از ابر مخصوصي ساخته مي شود.
قسمتي از دروازه شميران تا ميدان بهارستان، پاتوق اصلي فروشندگان طبل و دهل به شمار مي رود، اما اين وسايل در حوالي مسجد امام و ناصرخسرو هم يافت مي شود.
چوب طبل نيز از 550 تا يكهزار و 700 تومان براي مشتريان آب مي خورد.
دهل
دهل هاي موجود در ايران هم معمولا از همان شركت ژاپني است، اما نه به مقدار فراواني طبل ها.
دهل ها چون ديرتر از طبل ها پاره مي شوند، بازار كم رونق تري دارند.
قيمت يك دهل متوسط 10 هزار تومان است. دهل ويژه كودكان 4 هزار تومان و دهل هاي بزرگ 30 تا 35 هزار تومان قيمت گذاري شده اند. اين دهل ها همه طلقي و از يك شركت هستند. دهل هاي پوستي هرگز در بازار يافت نمي شود، حتي در روستا كمتر مي توان اين دهل ها را ديد.
دهل براي توازن بين صداي طبل و سنج مورد استفاده قرار مي گيرد.
سنج
سنج ها وسايلي شبيه به درهاي قابلمه هاي بزرگ قديمي هستند، اما نه از جنس روي، بلكه 2جنسه اند؛ چيزي بين حلب و آهن خالص. وسايلي كه هميشه طلايي رنگ هستند و صداي بسيار تيز و برنده از خود ايجاد مي كنند.
سياهي و پرچم
سياهي و پرچم از جمله وسايلي هستند كه در هر تكيه عزاداري يافت مي شود. برخي از هيات ها از طبل و سنج و علامت استفاده نمي كنند، اما هيچ تكيه اي را نمي توانيد پيدا كنيد كه سياهي نداشته باشد.
پرچم ها تنوع بسيار زيادي دارند، از نخي گرفته تا ژرسه و كتان؛ پارچه هايي هستند كه براي پرچم ها و سياهي ها به كار گرفته مي شوند.
خيلي از آنها چاپ شده اند، اما اگر مي خواهيد سياهي ها را براي ايام محرم سالهاي بعد هم استفاده كنيد، حتما پرچم و سياهي هاي گلدوزي شده و دستباف تهيه كنيد.
اندازه استاندارد پرچم هاي سردر تكيه ها 50 در 70 است كه 3 هزار تومان قيمت دارند. سياهي هاي به هم پيوسته هم متري 800 تا 2 هزار تومان بسته به نوع جنس، قيمت دارند. كتيبه هاي افقي و عمودي هم از متري 2 هزار تومان به بالا قيمت دارند.
شال هاي مخملي محرم را هم مي توان با قيمت يكهزار و 200 تومان به بالا از بازار تهيه كرد.
علامت
علامت گرانترين چيزي است كه در تكيه هاي مذهبي وجوددارد. يك علامت 21 تيغه از جنس آهن و برنج و فولاد نزديك به 25 ميليون تومان قيمت دارد. هيچ عدد فردي در علامت ها يافت نمي شود. عدد تيغه هاي علامت از يك شروع شده و آخرين نوع ساخته آن در ايران 51 تيغه است. براي هر علامت دست كم يك ميليون تومان بايد شال و پر هزينه كرد.