شهريار اميري
مشاركت همه جانبه زنان در آموزش عالي و حضور مؤثر آنان در عرصه  هاي علم و دانش نشانگر توانمندي و شايستگي آنان است و مي  توان آنها را به عنوان پيشگامان توسعه به جامعه معرفي  كرد
اولين همايش «كارآفريني زنان و چالش هاي پيش رو» توسط انجمن زنان مدير كارآفرين چندي پيش در ساختمان وزارت كار برگزار شد.
افتتاح مراسم با سخنراني فيروز صابر دبير همايش صورت گرفت. وي در ابتداي اين همايش گفت: انجمن زنان مدير كار آفرين براساس نياز جمعي از زنان كار آفرين و با هدف تداوم در نهاد مدني شكل گرفت و توسعه ظرفيت مديريت زنان كار آفرين را در نخستين گام در دستور كار خود قرار داد.
كارآفرينان زن كساني هستند كه موانع اجتماعي را هر چند تلخ و ناگوار واقعيت هاي اجتماعي پنداشته و در مسير كار آفريني در نقش مولد و مربي با رويش و پرورش مانوس مي شوند و آهنگ زندگي و حركت خود را نه در بستر همايتي و اتكا به غير بلكه از طرف توانمندي خود تنظيم مي  كنند. مطالعات نشانگر آن است كه جامعه زنان كارآفرين با محدوديت هاي چالش هاي فرهنگي و اجتماعي از يك سو و چالش هاي مالي و اقتصادي از سوي ديگر مواجه هستند.
زنان كارآفرين در مسير كار آفريني خود ياري گرفته اند و توانسته اند در اين مسير موفقيت خود را به ثبت برسانند و ارتقاي حرفه اي در صنعت و صنف خود كسب كنند كه اين مسأله تأثير بسياري در عرصه هاي اقتصادي،  اجتماعي و سياسي كشور بر جاي خواهد گذاشت.
صابر، زنان كارآفرين را از الگوهاي خلاق و اميدبخش دانست و افزود:  اگر توسعه اي در كشور رخ دهد نقش كارآفرينان در آن متجلي است.سپس اولين سخنران مهندس خالقي وزير كار و امور اجتماعي به سخنراني پرداخت. وي خود را متولي كار و كارآفريني و ميزبان اين همايش دانست و افزود:  كارآفريني مفهومي است كه از خلقت بشر وجود داشته است. كاربرد كارآفريني فراتر از ايجاد شغل است. در واقع كارآفريني «ارزش» است.
افراد جامعه كارآفرينان را به عنوان يك «ارزش» بپذيرند، آنگاه اين افراد مي توانند با خلق ثروت هاي جديد زمينه را براي ايجاد فرصت هاي جديد فراهم كنند. لازم به ذكر است كه شرايط كشور ما به گونه اي است كه الگويي به جز كارآفريني نمي تواند باعث رشد و توسعه شود، بنابراين حمايت از كارآفرينان و طرح هاي آنان علاوه بر دگرگوني در روند كنوني باعث افزايش كالاهاي صادراتي مي شود كه اين براي اقتصاد كشور بسيار مفيد است.بررسي هاي انجام شده حاكي از آن است كه در سال هاي اخير فعاليت هاي مبتني بر كارآفريني راهي براي پيشرفت در زمينه اشتغال زايي در كشور محسوب مي شود. در واقع كار آفريني تحولات عظيمي را در كليه فعاليت هاي اقتصادي به وجود مي آورد.وي همچنين پرداختن به مقوله كارآفريني زنان و فراهم ساختن بسترهاي لازم براي تبديل ايده آنان به كسب و كار را ضروري دانست و افزود: مشاركت همه جانبه زنان در آموزش عالي و حضور مؤثر آنان در عرصه  هاي علم و دانش نشانگر توانمندي و شايستگي آنان است و مي  توان آنها را به عنوان پيشگامان توسعه به جامعه معرفي  كرد.وي در پايان سخنان خود وزارت كار را متولي حمايت از كارآفرينان دانست و گفت: وزارت كار نه تنها متولي حمايت از زنان كارآفرين تحصيل كرده بلكه متولي حمايت از مردان و افراد تحصيل نكرده داراي مهارت نيز است كه خوشبختانه حمايتي از اين بخش ها داشته است ولي بايد فرهنگ كارآفريني در جامعه به وجود آيد.مشكلات و چالش هاي پيش روي دختران و زنان فعال در عرصه هاي مختلف موضوع سخنراني ماهرخ فلاحي مدير دامداري صنعتي فلاحي بود. وي تصريح كرد:  رشته هاي دامپروري و كشاورزي هم اكنون مجال اندكي براي آموزش دختران دارند در نتيجه دختران علاقمند نمي توانند به راحتي در رشته مورد علاقه خود به تحصيل ادامه دهند.
در ادامه همايش دكتر پروانه گلرد استاديار دانشگاه آزاد اسلامي به ارائه مقاله با عنوان «نقش خانواده در توسعه كارآفريني زنان ايراني» پرداخت. وي كارآفريني زنان را از موضوعات پرالتهاب كشور برشمرد و گفت: گزارش سال ۲۰۰۲ كارآفريني جهان كه توسط مركز كارآفريني كانن منتشر شده است تأكيد مي كند كه كار آفريني زنان نقش برجسته اي در سلامت اقتصاد ملت ها دارد. از طرف ديگر، تئوري هاي اجتماعي بيانگر اين است كه ساختارهاي اجتماعي، محيط كار، خانواده و زندگي اجتماعي ساختار يافته، بر روي دسترسي زنان به فرصت هاي شغلي تأثير داشته و بر عملكرد آنان مؤثر است.
همچنين تبعيض شغل و انتظارات در مورد نقش هاي خانواده مي  تواند زنان را در محيط هاي صنعتي محدود كند و برانگيزه ها، اهداف و ريسك هاي مالي و تجاري آنها نيز تأثير گذارد.
در حال حاضر، زنان در كشور ما به عنوان نيمي از جامعه نه تنها ديگر خانه نشين نيستند، بلكه متقاضيان مهارت ديده و داراي تحصيلات عاليه اي هستند كه از اين نظر بر مردان برتري يافته اند، به طوري كه هم اينك بيش از ۶۰ درصد از ظرفيت هاي دانشگاه ها را به خود اختصاص داده اند. با توجه به محدوديت هاي سرمايه گذاري از سوي دولت، كارآفريني اگر نگوئيم تنها راه پيش روست دست كم يكي از مهم ترين راه حل هاي معضل بيكاري زنان محسوب مي شود.اما جامعه ما در گذشته با پذيرش اين بينش كه كار منزل براي زنان و كار بيرون براي مردان است و اولويت اشتغال براي مردان است،  زيرا آنان نان آوران خانه هستند، نيمي از آحاد جامعه را از صحنه  هاي اقتصادي كشور حذف نموده بود. لذا زنان كشور ما نياز به الگوهايي دارند كه آنان را در يافتن مسير مناسب زندگي  كاري ياري دهد.همچنين سيد جلال موسوي بازرگاني با مطرح كردن اينكه آيا جنسيت در كارآفريني تفاوتي ايجاد مي كند به سخنراني در مورد «جنسيت و كارآفريني» پرداخت.
وي با بيان اينكه تفاوت جنسيتي بايد در سه حوزه پژوهشي، آموزشي و سياستگذاري توسعه كار آفريني لحاظ شود، گفت: يكي از مسائلي كه نتيجه مطالعات متعدد در كشورهاي مختلف است، پايين بودن نرخ كارآفريني زنان در مقايسه با مردان است بنابراين يك مسئله امكان طرح و بررسي دارد و آن اين سؤال است كه چرا نرخ كار آفريني بين زنان كمتر است.
اين سؤال از اين رو اهميت دارد كه نزديك به نيمي از جمعيت كشورها را زنان تشكيل مي دهند و در عين حال به واسطه تحولات گوناگون سياسي، اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و فني، زنان امكانات بيشتري براي مشاركت در فعاليت هاي اجتماعي پيدا كرد ه اند. بنابراين هر گونه افزايش در نرخ كار آفريني زنان مي تواند در نهايت به شتاب گيري توسعه كارآفريني منجر گردد.
در بخش ديگري از اين همايش نشست «بررسي فرصت ها و چالش هاي فرهنگي _ اجتماعي كارآفريني زنان» با حضور ماهرخ فلاحي،  دكتر پروانه گلرد، فخرا لسادات محتشمي پور مشاور وزير و مديركل دفتر امور بانوان وزارت كشور، دكتر فريدون آذرهوش مدرس و مشاور مديريت، حجت الاسلام ايازي پژوهشگر قرآن و عضو مجمع مدرسين و محققين حوزه علميه قم و مهندس سيد جعفر مرعشي مدير عامل مؤسسه فرهنگي، پژوهشي و مهندسي توسعه اجتماعي برگزار شد.
حجت الاسلام ايازي مشكل فرهنگي را بزرگ ترين مشكل در همه زمينه ها خواند و گفت: برداشت ها و سنت ها مي توانند مانع بزرگ حركت مهم اجتماعي باشند و اين لزوماً به دين مربوط نيست. تا زماني كه مشكل فرهنگي حل نشود مشكل خودباوري نيز حل نمي شود.
وي مسأله مشاركت مردم در عرصه هاي مختلف را ضروري دانست و افزود: مسأله مشاركت بالاتر از حق است و بخشي از رشد شخصيت زنان متوقف بر كار و توليد اقتصادي، فعاليت اجتماعي و سياسي است.
علم اختصاص به آقايان ندارد. آيا علم بدون تجربه امكان پذير است، آيا تجربه بدون حضور و مشاركت امكان پذير است، آيا زنان نمي توانند مديريت كنند. حال اگر مردي مدير باشد و تجربه اي نداشته باشد مي تواند موفق باشد. بنابراين بايد شرايط براي همگان به صورت يكسان فراهم شود تا زنان مانند مردان بتوانند به كسب تجربه بپردازند و مديريت كنند.در ادامه مرعشي به بحث روان شناسي پرداخت و گفت: يكي از مسائلي كه در روان شناسي وجود دارد اين است كه هرگاه زنان به ميدان آيند، مردان غيرتي مي شوند و به ميدان مي آيند.
دكتر گلرد با بيان اينكه زنان بهترين مديران جامعه هستند، تأكيد كرد: مطالعات بيانگر اين است كه بهترين طراحان زنان هستند و اين بحثي است كه در قرآن كريم نيز ذكر شده است.
در پايان اين نشست محتشمي پور به بحث جامعه مدني اشاره كرد و افزود: زنان چه در دولت و چه در جامعه مدني مي توانند به خوبي نقش آفريني كنند.
روز دوم اين همايش با سخنراني دكتر نسرين جزني عضو هيأت علمي دانشكده مديريت و حسابداري دانشگاه شهيد بهشتي با عنوان «عدالت جنسيتي، حقوق و توانمند سازي زنان: كارآفرين» شروع شد.وي جريان سازي جنسيتي را در خدمت ارتقاي عدالت جنسيتي دانست و گفت: بدون توجه به مفاهيم آن واژه در برنامه  چهارم توسعه حذف شد. سه اصل كليدي توسعه نيروي انساني شامل برابري حقوق زن و مرد، زنان بايد به عنوان پيشگامان توسعه و تغيير درجهان در نظر گرفته شوند و فراهم كردن انتخاب هاي گسترده براي زنان و مردان و بهره گيري از زمينه هاي بيشتر براي حضور مساوي زنان و مردان است.زنان توانمند مي توانند علاوه بر كارآفريني براي جوانان نيز الگو باشند، فضاي توانمند كمك مي كند اين سرمايه هاي اجتماعي در جامعه شكل گرفته و ارتقا يابند. عوامل مانع توانمند سازي زنان شامل «فقر» ، «نحوه دريافت هزينه هاي تأمين اجتماعي» ، «فقدان فرصت هاي اشتغال» ، «روابط اهانت آميز و عاري از منش آزار و اذيت» ، «بيماري همسر، فرزند يا خود» و «طلاق و سرپرست خانواده شدن» است.
براساس پژوهش هاي انجام شده در آمريكا ۹۹ درصد كسب و كارهاي اين كشور كسب و كار كوچك با كمتر از ۱۰۰ نفر در هر كسب و كار و اكثر كسب و كارها توسط مالكان آنها اداره مي شود. اين در حالي است كه كسب و كارهاي جديد و كوچك در اقتصاد نوپا و اقتصادهاي تحول آساي آمريكا نقش مهمي دارند و نقش آنها در ايجاد شغل هاي جديد ۸۰ درصد و در نوآوري تكنولوژي هاي برتر ۳۸ درصد است.
بعد از دكتر جزني دكتر زهرا كريمي به ارائه مقاله در مورد «نقش حمايت هاي دولت در گسترش كارآفريني در ميان زنان مطالعه موردي: تعاوني هاي زنان استان مازندران» پرداخت. به نظر او امروزه ميزان مشاركت زنان در فعاليت هاي اقتصادي _ اجتماعي به يكي از شاخص هاي مهم توسعه انساني مبدل گرديده است. ولي حضور در بازار كار از اهميت ويژه اي برخوردار است، زيرا فعاليت  اقتصادي زنان رابطه مستقيمي با فقر و رفاه اجتماعي دارد.
با افزايش فرصت هاي شغلي براي زنان، سطح فرهنگ و آموزش جامعه ارتقا مي يابد، زنان درآمد مستقل كسب مي كنند و وضعيت تغذيه و بهداشت خانواده بهبود مي يابد، سن ازدواج بالا مي رود و ميزان باروري تنزل پيدا مي كند. به همين جهت در برنامه هاي توسعه تلاش مي شود تا مشاركت زنان در بازار كار افزايش يابد و زن به عنصري توليد كننده، مشاركت كننده و در عين حال برخوردار شونده از مواهب توسعه مبدل گردد.
در بسياري از كشورهاي در حال توسعه،  از جمله ايران، حضور زنان در بازار كار، متناسب با افزايش سطح تحصيلات آنان افزايش نيافته است و موانع بسياري بر سر راه فعاليت هاي اقتصادي زنان در خارج از منزل وجود دارد. اين باور در ميان اكثريت مردم رواج دارد كه در حال حاضر،  علي رغم آن كه بخش اعظم زنان خارج از بازار كار قرار دارند، كشور با مشكل عظيم بيكاري دست به گريبان است. لذا قطعاً با افزايش شمار زنان تحصيل كرده و فعال بحران بيكاري تشديد خواهد شد. در حالي كه ميزان فرصت هاي شغلي كه اقتصاد همه ساله خلق مي كند، لزوماً تعداد ثابتي نيست. به علاوه نمي  توان از نظر دور داشت كه بالا رفتن شمار زنان بيكار تحصيل كرده با افزايش نارضايتي در ميان اين گروه منجر مي شود و عوارض اجتماعي _ اقتصادي خاص خود را به همراه خواهد داشت. به همين جهت در برنامه هاي توسعه، اعمال برنامه هاي مختلف جهت تسهيل فعاليت اقتصادي زنان، به ويژه در اشكال خود اشتغالي و كارآفريني،  مورد تأكيد قرار گرفته است.
در اين تحقيق ضمن بررسي نظريات مربوط به نقش حمايتي دولت در توسعه كارآفريني زنان، بررسي اجمالي وضعيت زنان در بازار كار استان مازندران و تجزيه و تحليل حاصل از مطالعه ميداني،  در بخش نهايي با جمع بندي اطلاعات مطرح شده در قسمت هاي مختلف تحقيق،  نتايج حاصل از حمايت هاي مالي دولت در گسترش كارآفريني در ميان زنان ارائه شده و براي اثر بخشي سياست هاي حمايتي دولت راهكارهايي پيشنهاد گرديده است.
در ادامه دكتر زهرا كريمي مدير پروژه كارآفريني زنان (مركز كارآفريني دانشگاه صنعتي شريف) به بحث «توسعه كارآفريني زنان و دختران دانشگاهي» پرداخت. وي گفت: ايجاد تفكر كارآفريني و ورود به كسب و كار در ميان بانوان كشور، مخصوصاً دانش آموختگان دانشگاهي كه با توجه به دانش و مهارتي كه در رشته تخصصي دانشگاهي خود فرا گرفته اند، امكان ايجاد كسب و كار به صورت فردي يا گروهي در رشته تخصصي خود را دارند، باعث مي شود كه آنها با بهره گيري از استعداد هاي بالقوه خود، افرادي خلاق،  نوآور و كارآفرين شوند و خود را باور نمايند كه اين خودباوري نه تنها منجر به تسلط و موفقيت آنان در زندگي شخصي مي شود، بلكه بسياري از ناهنجاري هاي فكري و رواني كه امروز با آن دست به گريبان هستند را كاهش داده و آنان را به جايگاه واقعي خود مي رساند.
كارآفريني به نوبه خود فرآيند پيچيده اي است كه عوامل متعدد شخصيتي، فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي در آن تأثير گذار است و شايد همين پيچيدگي و ناهمواري توجيه گر ميزان قابل تأمل عدم موفقيت زنان در كارآفريني و اساساً عدم ورود آنها به فعاليت هاي كارآفرينانه باشد. از اين رو شناسايي عوامل مؤثر در موفقيت فرآيند راه اندازي يك فعاليت كارآفرينانه از اهميت ويژه اي برخوردار است.
بعد از وي آخرين سخنران مهتا وزدايي بود كه به بيان سخناني در رابطه با «تجربه كارآفريني در كشور هند:همسويي بخش هاي دولتي و غير دولتي» پرداخت.وي به بيان آموخته ها و مشاهدات انجام شده خود طي دوره آموزشي «زنان و توسعه بنگاه هاي اقتصادي» كه به مدت دو ماه در كشور هند برگزيده گرديده بود، به عنوان تجربه توسعه كارآفريني در يك كشور در حال توسعه، پرداخت. همچنين نقش نهادها و سازمان هاي مرتبط با كسب  و كار، در سياست گذاري، تخصيص كمك هاي نقدي و غير نقدي و همگامي و همسويي آنان در توسعه كارآفريني و كسب و كارهاي كوچك در سطح شهر و روستا را مورد بررسي قرار داد. در اين راستا شكل گيري گروه هاي خرديار و سيستم هاي همياري در جهت تأمين مالي فعاليت هاي اقتصادي در سطح خرد را مورد اشاره قرارداد كه مخاطب عمده آنان زنان است.
لازم به ذكر است كه در زمينه توسعه كارآفريني و كسب و كار در كشور هند، ميان سازمان هاي دولتي رقابتي وجود ندارد بلكه دو بخش عمومي و خصوصي همكاري همه جانبه  اي را در راستاي توسعه اقتصادي كشور و فقرزدايي در پيش گرفته  اند و دولت در اين راستا اجراي طرح هاي جاري را به سازمان هاي غيردولتي و مؤسسات داوطلب مي سپارد و خود علاوه بر تدوين ، تصويب سازي و كارهاي متناسب با توسعه بخش خصوصي، به حمايت همه جانبه از آن به ويژه در توسعه روستايي و كارآفريني مي پردازد. افزون بر آن، حمايت دولت هند از توسعه كسب و كار در بخش خصوصي و همچنين تخصيص بودجه جهت حمايت از اين بخش و ايجاد مؤسسات و نهادهاي مرتبط با توسعه كسب و كارهاي جديد، قابل تأمل بوده و امكان الگوسازي آن در داخل كشور وجود دارد.

نخستين گام جهت شناخت و تبيين درست هر مفهوم يا پديده، ارائه تعريف روشني از آن است. كارآفريني مانند ساير واژه هاي مطرح در علوم انساني هنگامي قابل تحليل و تبيين است كه بتوان تعاريف روشن و مشخصي از آن ارائه كرد. در مورد كارآفريني تعريف واحدي وجود ندارد و از ابتداي طرح آن در محافل علمي، تعاريف متفاوتي از ديدگاه هاي گوناگون براي آن بيان گرديده است. اكنون در عرصه جهاني افراد خلاق، نوآور و مبتكر به عنوان كارآفرينان منشاء تحولات بزرگي در زمينه هاي توليدي و خدماتي شده اند كه از آنها به عنوان قهرمانان ملي ياد مي شود. طي سال هاي ۱۹۸۰-۱۹۶۰ در هندوستان،  تنها ۵۰۰ مؤسسه كارآفريني شروع به كار كرده اند، و حتي شركت هاي بزرگ جهاني براي حل مشكلات خود به كارآفرينان روي آورده اند. در واقع چرخ هاي توسعه اقتصادي همواره با توسعه كارآفريني به حركت در مي آيند.در ايالات متحده هر سال بيش از يك ميليون فعاليت تجاري جديد شروع به كار مي كند. اين در حالي است كه در ايران حتي يك مؤسسه كارآفريني در دهه هاي اخير نداشته ايم.از سوي ديگر تغيير فراگير روش ها و نگرش ها طي دو دهه اخير، توجه بسياري را به آموزش و پرورش و نيز جذب و به كارگيري مديران كارآفرين سوق داده است. بنابراين از ابتداي دهه ۶۰توجه بيشتري به كارآفرينان مبذول شد. توجه به كارآفريني و ايجاد و توسعه آن عليرغم وجود بعضي انگيزه هاي مشخص گام مثبتي در جهت ايجاد فضاي مناسب جهت توسعه، افزايش منابع ملي، كاهش نرخ بيكاري، تعادل ساختاري توسعه در شهرها و روستاها خواهد بود.
كارآفرين
واژه كارآفرين از كلمه Entrepreneur (به معناي متعهد شدن) مشتق شده كه در اصل از زبان فرانسه به ديگر زبان ها راه يافته است. انگليسي ها سه اصطلاح با نام هاي ماجراجو، متعهد وكارفرما را در مورد كارآفرين به كار مي بردند. از نظر آنها، كارآفرين كسي است كه متعهد مي شود مخاطره هاي يك فعاليت اقتصادي را سازماندهي، اداره و تقبل كند.
در واقع كارآفرين كسي است كه نوآوري خاص داشته باشد. اين نوآوري مي تواند در ارائه يك محصول جديد، ارائه يك خدمت جديد، در طراحي يك فرآيند نوين و يا نوآوري در رضايت مشتري و ... باشد.
كارآفرينان در واقع به تغيير به عنوان مقوله تعيين كننده مي نگرند، آنها ارزش ها را تغيير مي دهند و ماهيت آنها را دچار تحول مي كنند. آنان براي تحقق اين ايده، قدرت ريسك پذيري خود را به كار مي گيرند.
به درستي تصميم گيري مي كنند و از اين رو هر كس به درستي اتخاذ تصميم نمايد به نوعي كارآفرين تلقي مي شود.
از نظر «شوميتر» كارآفرين نيروي محركه وموتور توسعه اقتصادي است. وي مشخصه كارآفرين را نوآوري مي داند.
همچنين «جفري تيمونز» معتقد است كه، كارآفرين فردي است كه باعث خلق بينشي ارزشمند از هيچ مي شود.
كارآفريني
فرآيندي كه بتواند با استفاده از خلاقيت، چيز نويي را همراه با ارزش جديد با استفاده از زمان، منابع، ريسك و به كارگيري همراهان بوجود آورد كارآفريني گويند.
كارآفريني فقط فردي نيست. سازماني هم مي تواند باشد حتي شركت هاي بزرگ اعم از دولتي و خصوصي هم مي توانند به كارآفريني دست زنند. امروزه حتي صحبت از دولت كارآفرين به ميان آمده است.
به عقيده «ارتوركول» كارآفريني عبارت است از فعاليت هدفمند كه شامل يك سري تصميمات منسجم فرد يا گروهي از افراد براي ايجاد، توسعه يا حفظ واحد اقتصادي است.
«روبرت نشتات» كارآفريني را قبول مخاطره، تعقيب فرصت ها، ارضاي نيازها از طريق نوآوري و تأسيس يك كسب و كار مي داند.
از نظر «پيتر دراكر» كارآفريني يك رفتار مي باشد و در واقع به كار بردن مفاهيم و تكنيك هاي مديريتي، استانداردسازي محصول، بنانهادن كار بر پايه آموزش مي باشد.
عوامل كليدي كارآفريني
شش عامل كليدي در مورد كارآفريني وجود دارد كه عبارتند از:
- شناخت هدف
- داشتن افق
- بكارگيري خلاقيت هاي ذهني
- جامعه گرا و جامعه پذير بودن
- شهامت، ابتكار، اميدوار و ريسك پذير بودن
- واقع بينانه برخورد كردن با تفاوت بين خلاقيت ها و فرصت ها
ويژگي هاي كارآفرينان
تا به حال ويژگي زيادي در خصوص كارآفرينان بيان شده است. همه كارآفرينان در صفات فردي يكسان نيستند اما ويژگي هاي عمومي در آنها وجود دارد كه عبارتند از:
- خلاقيت و نوآوري
- هدف گرايي
- ريسك پذيري
- فرصت گرايي و فرصت شناسي
- آينده نگري و دورانديشي
- انعطاف پذيري
- اهل كار و عمل
- اعتماد به نفس و خودباوري
- واقع بيني
مزايا و منافع كارآفريني
- كارآفريني عامل ترغيب و تشويق سرمايه گذاري است.
- كارآفريني عامل تحريك و تشويق حس رقابت است.
- كارآفريني عامل تغيير و نوآوري است.
- كارآفريني باعث ايجاد اشتغال مي شود.
- كارآفريني كيفيت زندگي را بهبود مي بخشد.
- كارآفريني موجب توزيع مناسب درآمد مي شود.
بنابر منافع مذكور، امروزه در تمام سرمايه گذاري هاي دنيا سعي بر اين است كه مغزهاي متفكر صنعتي را شناسايي و جذب كنند، به دليل اينكه دنيا ي امروز، جهان علم و تكنولوژي است و ارزش اصلي توليد در مغز انسان ها نهفته است.
نقش كارآفريني در اشتغال
زماني كه كارآفرينان يك شغل جديد را شروع مي كنند بالطبع حداقل به يك يا چند نيروي استخدامي نياز دارند تا كارهاي خود را سامان بخشند. كارآفرينان به علت قابليت اشتغال زايي كه دارند، به كاهش نرخ بيكاري كه از اهداف كلان اقتصادي، اجتماعي، دولت ها است كمك مي كنند. بنابراين، كارآفريني مي تواند زمينه ساز اشتغال نيروي كار باشد و نوآوري كه در يك فعاليت اقتصادي توسط خود فرد ايجاد مي شود منجر به ايجاد اشتغال براي فرد و نيز افزايش اشتغال در جامعه مي شود. بر اساس آخرين نظرسنجي كه تحت عنوان فرهنگ كار و نگاه ايرانيان در آن انجام شده است فقط ۴۲ درصد از جمعيت ايران خواهان شغل هاي ثابت اداري و يا در چارچوب شغل هاي وظيفه  گرايي هستند. اين در حالي است كه در سال ۲۰۰۰ بيش از ۶۲ درصد از جمعيت دنيا اظهار داشتند كه مي خواهند داراي شغل مستقل (فعاليت خوداشتغالي) باشند،  ۳۴ درصد از كل جمعيت بالا آماده پذيرش ريسك به منظور دستيابي به رضايت شغلي متكي بر فعاليت هاي فرد تأكيد داشتند.
امروزه روحيه كارآفريني به شدت در ميان جمعيت جوان ايران در حال گسترش است.
از طرفي با توجه به شرايط اقتصادي، اجتماعي كشور در حال حاضر، توجه به كارآفريني بيش از پيش حائز اهميت شده است. با عنايت به اعمال سياست كاهش تصدي گري دولت و همچنين محدوديت هاي سرمايه گذاري در بخش خصوصي، سوق دهي جوانان و زنان جوياي كار به سمت مشاغل كارآفريني و خود اشتغالي ضرورت مي يابد.
مملكتي كه يكي از آغاز كنندگان تمدن بشري بوده احتياج به جواناني دارد كه كانون هاي توليد و اشتغال را در جامعه تشكيل دهند.
آموزش كارآفريني
پژوهش ها نشان مي دهد كه مهمترين عامل مؤثر در حركت كارآفريني از قوه به فعل، بروز روحيه كارآفريني در افراد از طريق آموزش مي باشد.
سازمان بين المللي كار (ILO) به منظور ارتقاء كارآفريني مديران صنايع كوچك، برنامه هاي آموزشي و مشاوره اي با عنوان (SIYB) در كشورهاي مختلف بوجود آورده است. اين برنامه ها كه عملكرد مؤسسات كوچك اقتصادي را بهبود مي بخشد برحسب توانايي مديران صنايع كوچك و نوع فعاليت طراحي شده اند. قابل توجه است كه با طي دوره SIYB، ۹۰ درصد شركت كنندگان با اصول اوليه كسب و كارآشنا شده اند و ۵۰درصد از كارآفرينان مهارت هاي خاص مديريتي را فراگرفته اند. درحال حاضر ILO  در ۷۰ كشور دنيا برنامه SIYB كه هدف آن رشد كارآفريني در صنايع كوچك است به اجرا آورده است.
كارآفريني در ايران
طي يك دهه از اجراي برنامه SIYB توسط ILO در كشورهاي مختلف جهان، بيش از صدهزار كارآفرين تحت آموزش قرار گرفته اند. با استفاده از الگويSIYB و تجارب ارزنده اي كه از اجراي آن بدست آمده و با توجه به شرايط اقتصاد ايران، چارچوبي براي تشكيل دوره هاي آموزشي كارآفريني در ايران در قالب طرح «ستاد آموزش كارآفريني ايران» (SAKA) طراحي و ارائه شده است. همچنين مؤسسه كار و تأمين اجتماعي با استفاده از منابع بين المللي كار (ILO)، طرح آموزش كارآفريني را در سال ۱۳۶۷ ارائه نمود و همزمان با تدوين نظام جديد آموزشي، در سال ۱۳۶۸ «كارآفريني» را به عنوان يكي از دروس رشته كار و دانش پيشنهاد كرد. در طرح آموزش كارآفريني تأكيد شده است كه «آموزش براي ايجاد اشتغال با مزد» ديگر تنها راه حل مقابله با مشكل فزاينده بيكاري نبوده و قلمرو آموزش از فرهنگ «براي ديگران كار كردن» فراتر رفته است.
وزارت كار و امور اجتماعي نيز در راستاي وظايف و اهداف خود، به كارآفريني به عنوان يك راهكار مؤثر در ايجاد اشتغال نگريسته و در اين زمينه اقداماتي به عمل آورده است. از جمله اهم اين اقدامات مي توان به برگزاري جشنواره اشتغال و كارآفريني در مهرماه سال ۱۳۸۳ اشاره كرد. اين جشنواره كه در تاريخ ۱۴و ۱۵مهرماه سال ۱۳۸۳در مجموعه فرهنگي ورزشي وزارت متبوع با همكاري سازمان همياري اشتغال فارغ التحصيلان برگزار شد، اهداف زير را دنبال مي كرد:
- شناسايي و معرفي طرح ها و تلاش گران برگزيده در حوزه اشتغال و كارآفريني
- ترويج و اشاعه فرهنگ كارآفريني به منظور ايجاد اشتغال بيشتر
- فراهم ساختن زمينه مناسب براي رقابت سازنده در اين عرصه.
اين جشنواره داراي برنامه هاي آموزشي و ترويجي نيز بود از جمله سه كارگاه آموزشي در زمينه هاي:
- روش جذب و تأمين سرمايه براي راه اندازي كسب و كار
- روش تهيه طرح كسب و كار
- مديريت توسعه بنگاه هاي اقتصادي كوچك و متوسط (SMES)
همچنين جلسات و نشست هاي تخصصي در زمينه هاي اخلاق و فرهنگ كار، مشاوره شغلي، حقوق و قوانين كار و ... نيز برگزار شد.
تجارب چند كشور جهان
اولين كشوري كه ترويج فرهنگ كارآفريني را از سطح دبيرستان شروع كرد ژاپن بود. اولين مؤسسه در توكيو در سال ۱۹۵۶ ميلادي آغاز به كار كرد.
در سال ۱۹۵۸ سازمان آموزش و پرورش ژاپن طرحي را براي اشاعه فرهنگ كارآفريني تحت عنوان سربازان فداكار اقتصادي ژاپن، پياده و اجرا كرد. براساس اين طرح افراد از سطح دبيرستان ها به مسئله كارآفريني پرداخته و  آموزش ديدند كه در حين تحصيل چگونه كار كنند و به دنبال كسب سود باشند و چگونه كشورشان را از وابستگي صنعتي رهايي دهند. به تدريج مسئله كارآفريني در ژاپن به سطح دانشگاه ها هم كشيده شد.
اكنون در ژاپن بيش از ۲۵۰ مؤسسه بزرگ كارآفريني وجود دارد.
بين سال هاي ۱۹۷۰ تا ۱۹۹۲ ميلادي بيش از ۹۶ درصد نوآوري هاي صنعتي كه توانست موقعيت ژاپن را در اقتصاد جهاني به يك موقعيت برتر تبديل كند توسط كارآفرينان صورت گرفت. البته ناگفته نماند حمايت هاي دولت هم در اين زمينه نقش مهمي داشته است.
در انگلستان، دولت به دانشگاه ها جهت آموزش و كارآفريني يارانه هايي مي پردازد.
در هلند، براي پرسنل SMEها آموزش هاي حرفه اي گذاشته شد به طوري كه در سال ،۱۹۹۸ ۳۲ درصد از SME ها درگير آموزش حرفه اي بوده اند.
همچنين در ايتاليا، ۸۵۵ دوره كسب و كار براي ۱۰۰۰۰ نفر شركت كننده در بيش از ۲۰ دانشگاه ارائه شده است.
راهكارهاي ترويج كارآفريني
با ضرورت روزافزون نياز به افراد كارآفرين در جامعه ما به ويژه بعد از انقلاب و دوران سازندگي كه با رشد صنعت مواجه هستيم بايد تمامي ارگان ها با همكاري هم در اين زمينه قدم بردارند و هر كدام نقشي را برعهده گيرند و نقش دولت در اين ميان از همه مهمتر است.
از جمله:
- تنظيم و تدوين سياست هاي بلند مدت و ميان مدت در خصوص حمايت از فعاليت هاي كارآفريني و كارآفرينان نوپا.
- ترويج فرهنگ كارآفريني ومعرفي كارآفرينان نمونه از طريق مطبوعات و قدرداني از آنها.
- ساختن فيلم و سريال در مورد زندگي كارآفرينان نمونه و تشويق مردم به سوي كارآفريني توسط صدا و سيما.
- وارد كردن مضامين كارآفريني در كتاب هاي درسي مي تواند بذر ايجاد انگيزه كارآفريني را در كودكان بارور كند.
-تبيين شرايط محيطي لازم براي پرورش و رشد استعدادهاي كارآفريني.
- برگزاري سمينار، نشر مقاله و ارائه سخنراني به منظور تغيير دانش و معرفت مديران و سياستگذاران و كارگزاران مؤسسات.
- گسترش فرهنگ كارآفريني در بخش دولتي و تعاوني
- تدوين دوره هاي آموزشي بلندمدت در چارچوب دوره هاي تحصيلي كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكترا در دانشگاه ها، ايجاد مراكز آموزشي مستقل و مراكز آموزشي مديريت در سطح دبيرستان ها و مدارس راهنمايي و ابتدايي.
- حمايت هاي دولتي و خصوصي جهت فعاليت بيشتر و مطلوب تر كارآفرينان.
- ايجاد و گسترش صنايع كوچك به منظور بهره برداري از ظرفيت هاي خالي اقتصاد كشور.
- اصلاح سياست ها و قوانين دست و پاگير دولتي
- برگزاري جلساتي با حضور كارآفرينان و بيان مشكلات موجود بر سر راه آنان و ارائه شيوه هاي مقابله با آن مشكلات.
- معرفي يك روز به عنوان روز كارآفرين تا به عمل آنها ارزش و اعتبار بخشيم. در خاتمه اميد آن مي رود كه فضاي كشور به گونه اي فراهم شود كه كارآفرينان بتوانند رشد نمايند و اين امر مستلزم همكاري نزديك محافل علمي و مؤسسات اجرايي براي شناسايي و پرورش و توسعه استعدادهاي افراد است تا بتوانيم هر چه بهتر و بيشتر از اين ذخاير گرانبها به نحو احسن استفاده نماييم.
اقدس السادات رضوي نعمت اللهي
منابع و مآخذ:
- ماهنامه تدبير، شماره ،۷۷  آبان ،۱۳۷۶ كارآفريني، استراتژي مناسب براي بهره وري، از: دكتر محمود احمدپور،  صفحات ۳۱-۳۰
- ماهنامه تدبير، شماره ،۹۰ بهمن ،۱۳۷۷ ميزگرد توسعه كارآفريني،  تنگناها و راهكارها، دكتر محمود احمدپور، دكتر كامبيز طالبي، صفحات ۱۱۴ ، ۲۱ ،  ۱۹ ، ۱۷ ،  ۱۳ ، ۱۴ ، ۱۲ ،  ۱۱ ، ۱۰
- نشريه كارآفرين، شماره ،۸ مرداد ،۱۳۸۰  كارآفريني، از: مصطفي پرخوان رازليقي، صفحات ،۲۷  ۲۶ ، ۲۵ ، ۲۴
- نشريه كارآفرين، شماره ،۹  مهر وآبان ،۱۳۸۰ خلاقيت و كارآفريني صفحه ۵۸
- خوداشتغالي، صديقه علاءفر، ،۱۳۷۹ آموزش كارآفريني، كارآفريني در ايران، صفحات ۸۵ ، ۸۴ ، ۸۲ ، ۸۱
- سلسله نشست هاي اشتغال و معرفي كارآفرينان نمونه
- بررسي تجارب كشورها در زمينه توسعه و ترويج كارآفريني، مهندس ناهيد شيخان، مهندس حجت اله رضازاده، ،۱۳۸۲ صفحات ۸-۱
- توسعه كارآفريني، استاد دكتر محمود احمدپور، آبان ماه ،۱۳۸۲ صفحات ۳۵ ، ۲۳ ،  ۱۹ ،  ۱۱ ، ۱۰
- كارآفريني، منافع اجتماعي حاصل از آن، محدوديت ها و سياست ها، الهه راستگو، مرداد ،۱۳۸۰ صفحات ۵ ، ۴ ،  ۳
- سمينار آشنايي با كارآفريني در سازمان هاي پيشرو، تأليف: دكتر كامبيز طالبي، تيرماه ۱۳۸۱ (شماره صفحه ذكر نشده است.)
- مجموعه مقالات كارآفريني و فناوري هاي پيشرفته، به كوشش مهندس حميد هاشمي، ،۱۳۸۲  شامل:
- خود كارآفريني ، راهبرد اشتغال براي ورود به قرن ،۲۱ سعيد فتحي، صفحه ۱۱۹
- تحليل سيستمي از گزينه هاي تأثيرگذار بر پديده كارآفريني،  شمس السادات زاهدي،  صفحات ۱۲۵ ، ۱۲۴
- نقش نظام آموزشي _ پژوهشي در توسعه كارآفريني _ كرامت اله اكبري صفحات ۱۷۹ ، ۱۷۸ ،  ۱۷۷ ، ۱۷۶ ، ۱۷۵ ،  ۱۷۴ ، ۱۷۱
- كارآفريني و نقش آن در اقتصاد ملي _ ندا فرحبخش _ صفحات ۱۸۲ ، ۱۸۱
- آموزش كارآفريني در ايران، بهزاد لامعي، صفحات ۱۳۵ ، ۱۳۴ ، ۱۳۳