|
نگاهي به تغذيه ناسالم و رشد چاقي در جامعه
امنيت و سلامت بر باد رفته
آيا وزارت بهداشت توانسته است نيازهاي تغذيه اي جامعه را برآورده كند؟
|
|
|
مشكلا ت مربوط به نانوايي ها به خصوص در شهرهايي مثل تهران هنوز حلناشدني باقيمانده است
عاصفه اله وردي - اين روزها اگر كسي در جمع ميهمان هاي شما از خوردن غذاهاي پرچرب خودداري كند خيلي سريع برچسب داشتن رژيم غذايي سفت و سخت به او مي زنيم و دوست داريم كه حتما از همه چيزهايي كه هست بخورد. اما با اين روند رو به رشد چاقي در جامعه و تغذيه ناسالم، مردم بالا خره كم كم بايد به فكر بهتر و سالم تر خوردن باشند. شايد به جايي برسيم كه به جاي تعارفات خسته كننده از ميهمانانمان بخواهيم كمتر بخورند.
از ديد متخصصان علوم تغذيه، امنيت و سلا مت غذا 2 جزء جدايي ناپذير از مسايل غذايي هستند و تا وقتي كه در يك جامعه اين 2 جنبه بهبود پيدا نكند، نمي توان از نظر سلا متي به بقاي آن جامعه اميدوار بود، اما با توجه به اينكه تامين اين هر دو نياز غذايي به عهده دولت و وزارت بهداشت گذاشته شده، به نظر نمي رسد تلا ش ها در اين زمينه تاكنون به طور كامل به نتيجه رسيده باشد. هر چند وزارت بهداشت طي چندين سال اخير، روي مساله سلا مت غذا سرمايه گذاري هاي اساسي كرده، اما امنيت غذايي را چه كسي تامين مي كند؟ چنان كه تا همين چند وقت پيش حتي شهرهاي بزرگ استان سيستان و بلوچستان از داشتن ميوه و سبزي محروم بودند.
اما در اين ميان براي برآورده شدن تمام نيازها، نه تنها وزارت بهداشت و درمان، بلكه وزارت بازرگاني، كشاورزي و گاه سازمان ها و ارگان هاي ديگر هم بايد دست به كار شوند. نظير روندي كه در مورد روغن هاي نباتي در ايران اتفاق افتاد.
دكتر ربابه شيخ الا سلا م رئيس دفتر بهبود تغذيه وزارت بهداشت مي گويد: طي چند سال اخير تلا ش هاي زيادي براي بهبود وضعيت روغن نباتي انجام شد، ميزان مصرف روغن هاي جامد تا حد زيادي بالا بود و عده اي اندكي هم كه روغن مايع مصرف مي كردند، از نحوه برخورد حرارتي با آن ناآگاه بودند، به همين خاطر ما تبليغات زيادي براي مصرف روغن هاي مايع كرديم و در عوض با همكاري وزارت بازرگاني سعي كرديم ميزان روغن هاي مايع در دسترس مردم را بيشتر و روغن هاي جامد را كمتر كنيم. براي همان عده اي هم كه هنوز بر استفاده از روغن هاي جامد اصرار داشتند فكر كرديم.
متخصصان فهميده بودند كه با اعمال تغييراتي كه در نهايت هزينه زيادي را براي كارخانه ها به دنبال نخواهد داشت، خواهند توانست محصول مرغوبتري را به مردم عرضه كنند.
روغن هاي نباتي در سال 1380 كه در كشور توزيع مي شد، به طور ميانگين 30 درصد اسيد چرب (چيزي حدود 10 برابر استاندارد) داشت و اسيد ترانسي كه به طور ميانگين بايد صفر باشد هم عددي بيش از اين بود.
اما مشكلي كه بر سر راه تنظيم اسيدهاي چرب و ترانس روغن بود، ورود مواد اوليه نامرغوب به كشور بود كه اين مساله با همكاري وزارت بازرگاني حل شد.
اسيد چرب ترانس در روغن ها، عامل اصلي فشار خون، ديابت و بيماري هاي قلبي عروقي و عامل فرعي سرطان است. با وجود اينكه ميزان اسيدهاي چرب در روغن توليدي كشورمان امروز از چيزي حدود 30 درصد به 10 درصد كاهش پيدا كرده، اما هنوز هم با استاندارد واقعي آن كه يك درصد است فاصله دارد. همينطور اسيد ترانس كه بايد حدود صفر باشد فعلا به كمتر از 3 درصد رسيده است. كارشناسان معتقدند اين روند در بهبود وضعيت تغذيه اي كشورمان كه تمايل زيادي به غذاهاي سرخ كردني دارد، بسيار موثر است، اما هنوز هم بايد براي پيشرفت هر چه بيشتر آن تلا ش كرد و منتظر بود.
براي برآورده شدن تمام نيازهاي تغذيهاي جامعه نه تنها وزارت بهداشت و درمان، بلكه وزارت بازرگاني، كشاورزي و گاه سازمان ها و ارگان هاي ديگر هم بايد دست به كار شوند
روش هاي تغذيه اي را بايد عوض كرد
۳۰ درصد زنان در جامعه ما درسن باروري به نحوي كمبود ذخيره آهن دارند، اين در حالي است كه متخصصان همين مساله را عامل اصلي در عصبي شدن و خستگي هاي مزمن مي دانند. اين مشكل تا جايي ادامه پيدا مي كند كه خونريزي هاي مكرر به مساله كمبود آهن دامن مي زند.
طي تحقيقات اخير، اگر تا 16 هفته در سال هر هفته يك قرص آهن توسط افراد مصرف شود ديگر شاهد اين كمبود ها نخواهيم بود. دكتر محمد اسماعيل اكبري، معاون سلا مت وزارت بهداشت در كنفرانس خبري ابتداي سال 84 مي گويد: در بررسي هاي انجام شده سعي كرديم جوش شيرين را از نانوايي ها حذف كنيم و جاي آن را به نمك و امثال آن بدهيم، اما اين تلا ش ها به خصوص در شهرهايي مثل تهران هنوز هم نتوانسته است به ثمر بنشيند، چرا كه به اعتقاد دكتر فرشاد، رئيس بهداشت و محيط كار اتحاديه صنف نانوايي با به رخ كشيدن يكي از قانون هاي قديمي كه مربوط به زمان جنگ و كمبود نان بود، باز هم بر مصرف جوش شيرين تاكيد كردند.
اينجاست كه حتي با وجود برنامه هايي از قبيل غني سازي آرد با آهن و اسيد فوليك يا افزايش كلسيم در شير مصرفي روزانه خانوارها هرگز نخواهيم توانست به سطح مطلوبي از بهداشت تغذيه در جامعه برسيم.
دكتر شيخ الا سلا م مي گويد: غني سازي هاي انجام شده در شير، آرد و ساير مواد غذايي هيچ گونه اثر نامطلوبي در ظاهر و شكل و طعم مواد نمي گذارد، ضمن اينكه براي كارخانه سازنده هم بار چنداني از لحاظ افزايش هزينه ها در بر نخواهد داشت.
اما اين محصولا ت با وجود توليد، تا چه حد توانسته اند جاي محصولا ت مضر غذايي نظير پفك و چيپس را بگيرند؟ چند درصد از مادران به كودكان خود توصيه مي كنند كه شير و كيك غني سازي شده مصرف كنند؟
مهمترين فاكتور در حل مسايل اينچنيني آگاهي مردم از حق مطلوب خودشان و توانمند شدن آنها از نظر اطلا عات است. دكتر اكبري مي گويد: هر وقت مردم طلبكار شوند، مطمئن مي شويم كه قضيه در حال حل شدن است.
به نظر مي رسد با تذكرات پشت سر هم خبرنگاران، نويسندگان و مردم، بالا خره وزارت بهداشت و صدا و سيما توانسته اند براي بهبود تبليغات به نتايج قابل قبولي برسند. از طرفي متخصصان معتقدند كه پخش يك تيزر تبليغاتي از مصرف يك ماده غذايي نامطلوب اثرات وصف ناپذيري در افكار كودكان مي گذارد و از سوي ديگر مسوولا ن اذعان مي دارند كه هرگز نخواهند توانست تمام شركت ها و كارخانه ها را مجاب كنند كه در زير تبليغات تلويزيوني خود پيام هاي بهداشتي مبني بر عدم مصرف آنها يا مصرف مواد غذايي مطلوب ارايه دهند.
در جامعه اي كه بنا بر آمار وزارت بهداشت و درمان، يك دوم زنان و يك سوم مردان از اضافه وزن رنج مي برند، بر اساس شاخص هاي علمي، اگر مصرف دخانيات محدود شود و افراد از تحرك فيزيكي و تغذيه اي مطلوبي برخوردار باشند، ميانگين عمر جامعه 10 سال افزايش پيدا خواهد كرد و ميزان هزينه هاي بهداشتي و متقابلا درماني هم فوق العاده كم خواهد شد.
پيش بيني ها حاكي از آن است كه حذف كمبود آهن تا 3 يا 4 سال آينده چيزي حدود 570 ميليون دلا ر و بهبود سوءتغذيه كودكان 550 ميليون دلا ر بار اقتصادي به دنبال خواهد داشت.
|
