زهرا ابراهيمي
دومين كنفرانس بين المللي بتن و توسعه پس از گذشت سه روز با برگزاري مراسم اختتاميه و حضور دكتر قاسم حيدرنژاد، مسئول مركز تحقيقات ساختمان و مسكن و ده ها نفر كارشناس، استاد، محقق و پژوهشگر از ايران و هشت كشور صاحبنام دنيا از جمله: آلمان، كانادا، انگلستان و آمريكا به كار خود پايان داد. در ابتداي مراسم دكتر عباسعلي تسنيمي، دبير كنفرانس و عضو هيات علمي دانشگاه تربيت مدرس با اشاره به سند چشم انداز جمهوري اسلامي ايران گفت: در بحث سند چشم انداز جمهوري اسلامي ايران كه در آن برنامه 20 ساله كشور ترسيم مي شود، نقش چنين كنفرانس هايي مثل كنفرانس بين المللي بتن و توسعه كجاست و آن را چگونه بايد ايفا كند؟
سپس وي با اشاره به تقويت نهضت نرم افزاري و ترويج پژوهش و كسب فن آوري نو و در مرحله ديگر اصلاح نظام آموزش كشور در تمامي مقاطع تحصيلي را دو عامل مهمي دانست كه مورد نياز در جهت تحقق اهداف چشم انداز است.
وي در ادامه با اشاره به كنفرانس سه روز بتن و توسعه گفت: در اين كنفرانس ما به صورت همگن عمل نكرديم، البته بدين معنا نيست كه ما كار نكرديم، بلكه منظور آنست كه مقاله اي در رابطه با اين موضوع ايراد نشد. به نظر مي رسد كه ما بايد در جهت تحقق اهداف كنفرانس و كارهايي كه طي اين سه روز ديديم، براي كنفرانس سوم در چهار سال آينده، اندوخته اي را جمع كنيم و براي نحوه رسيدن به آن برنامه ريزي، رياست تحقيقات سازمان مسكن نظراتي را ارائه مي دهد. در ادامه مراسم پرسش هايي از سوي شركت كنندگان در زمينه روند برگزاري مراسم و سوالات تخصصي ارائه شد كه پس از آن دكتر قاسم حيدرنژاد به برخي از سوالات پاسخ داد و برخي ديگر را به علت قرار نداشتن در حيطه اجرا پاسخگو نبود. وي با اشاره به پيشرفت هاي ايران در زمينه ساخت و سازهاي زيربنايي مثل 52 سدي كه در دوران رياست جمهوري خاتمي به عرصه ظهور رسيد گفت: با توجه به افزايش جمعيت پس از انقلاب و تاثيرات آن ، امروز ما با رشد ساخت و ساز مسكن روبه رو هستيم، اين موضوع از يك طرف و از سوي ديگر 52 سدي كه در زمان رياست جمهوري خاتمي افتتاح شد، همگي نشان دهنده آن است كه ساخت و ساز در ايران با پيشرفت روبه روست و به همين دليل و علاوه بر آن ايران سرزميني است زلزله خيز كه در منطقه خطرناكي قرار گرفته، همگي اين عوامل دست به دست هم مي دهند كه امروز كشور ما قبل از شروع هر كاري تحقيقات بيشتري را در زمينه ساخت و ساز انجام دهد تا تمامي اين عوامل در كنار يكديگر كشوري امن را براي ما تشكيل دهند.
حيدرنژاد در ادامه با تشكر از برگزاركنندگان كنفرانس بتن و توسعه نتايج اين كنفرانس را سرنوشت ساز در تامين مسير ساخت و ساز در ايران دانست.
در ادامه مراسم تعدادي از استادان برجسته از ديگر كشورها به نقد و چگونگي اجراي كنفرانس پرداخته و از ميهمان پذيري ايرانيان قدرداني كردند. هامادا، مشاور سازمان پايانه ها و فرودگاه هاي ژاپن در زمينه دانش بتن در ايران گفت: با توجه به جنبه هاي دوام (بتن)، ايران از جايگاه والايي حتي در سطح كشورهايي مانند: آمريكا، كانادا، كشورهاي اروپايي، ژاپن و استراليا برخوردار است. وي در ادامه، حضور ايران را در توسعه فن آوري بتن چشمگير دانست و گفت: جمهوري اسلامي ايران نه تنها با كشورهاي منطقه خليج فارس بلكه با كشورهاي آسيايي، بايستي مشاركت «ند.دكتر قاسم حيدرنژاد در گفت وگو با خبرنگار همشهري، دستاوردهاي به دست آمده از همايش چهار سال پيش را بسيار مفيد در عرصه ساخت و ساز دانست و گفت: دستاوردهاي اولين كنفرانس بتن كه چهار سال پيش برگزار شد، در عرصه ساخت و ساز بسيار موثر بود به طوري كه ما را متوجه ساخت در كارهايي كه مي خواستيم انجام دهيم، چه تاسيساتي را بايد به كار بگيريم چرا كه ما به عنوان يك موسسه تحقيقاتي يك برداشتي داريم كه طبق آن برداشت ها كار مي كنيم ولي ممكن اين برداشت ما يك برداشت درست نباشد يا منطبق بر دستاوردهاي روز دنيا نباشد يا منطبق با نيازها تصميم گيري نشده باشد و نتايج اينگونه همايش ها براي تسريع مسير بسيار مفيد است كه البته ما هم استفاده خوبي كرديم و حضور كارشناسان خارجي در همايش بين المللي بتن خيلي موثر بوده است، به طوري كه از نظراتشان در تسريع كارمان استفاده كرده و حتي با برخي از آنها پروژه اي مشترك را آغاز كرديم، به نوعي كه به واسطه كنفرانس قبلي تا الان توانستيم نمونه اي از بتن هاي سبك يا بتن هاي مقاوم توليد كنيم و اين مستلزم همكاري بوده، در ادامه مراسم به تعدادي از مقالات برتر جوايزي اهدا شد.
در پايان مراسم دكتر عباسعلي تسنيمي، دبير كنفرانس و عضو هيات علمي دانشگاه تربيت مدرس از نقصان كنفرانس ياد كرد و از تمامي ميهمانان داخلي و خارجي جهت عدم اجراي ديگر برنامه ها عذرخواهي كرد و اين مورد را در برنامه نقصي بزرگي دانست و اظهار اميدواري كرد كه همايش چهار سال آينده اين نقص را نداشته باشد.
عباسعلي تسنيمي در گفت وگو با گزارشگر همشهري گفت: همايش امسال از لحاظ كمي و كيفي رشد كرده بود ولي از لحاظ كمي ما به دليل اينكه بايد كنفرانس را در عرض سه روز تشكيل مي داديم، بنابراين درخواست 250 مقاله را تبديل كرديم به 140 مقاله كه اين 140 مقاله هم تبديل شد به 115 مقاله كه ارائه شد، بنابراين ما رشد كمي داشتيم. رشد كيفي هم هنگامي كه مقالات گذشته را با اين دوره مقايسه مي كنيم، مي بينيم كه از دستاوردهاي جديد خودشان در اينجا استفاده كردند يعني كارهايي كه در عرض چهار سال در ايران و دنيا مطرح شده، حاكي از رشد كيفي مقالات ماست.
وي در ادامه يكي از مشكلات در اجراي اين دوره از كنفرانس بتن و توسعه را ، عدم حمايت مسئولان دولتي از لحاظ مالي دانست، ولي از حمايت هاي تخصصي و حضور مهندسانشان در كنفرانس ياد كرد و گفت: حمايت هاي تخصصي و حضور مهندسان مطرح در كنفرانس ها از سوي نهادهاي دولتي بسيار خوب بود، اما تعداد جلسات كنفرانس محدوديت در ما ايجاد كرد و ما نتوانستيم همه خواست ها را اجابت كنيم و بايد بگويم كه حضور دانشجويان دكترا و كارشناسي ارشد بسيار عالي بود به طوري كه سخنران هاي كليدي خارجي ما معترف اين موضوع بودند.تسنيمي در ادامه حضور نمايشگاه را در همايش امسال ضعيف دانست و گفت: نمايشگاه ما نسبت به نمايشگاه قبل ضعيف كار كرده است و علت آن هم به دليل آن بود كه اين بخش از كار را مركز تحقيقات خود بر عهده نگرفت و اين كار را واگذار كرد به يك شركت كه بيشتر غرفه داران از هزينه بالاي غرفه ها شكايت دارند كه اين امر باعث شد تعداد كمي از شركت ها در نمايشگاه شركت كنند.همايش بين المللي بتن و توسعه با حمايت سازمان هايي چون وزارت علوم، تحقيقات و فن آوري، وزارت راه و ترابري، سازمان بهينه سازي مصرف سوخت، سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور با موضوعات فن آوري تحليل و طراحي سازه هاي بتني، فن آوري صنعت ساخت و روش هاي اجرايي، ارزيابي و بهسازي لرزه اي ساختمان هاي بتني و كنترل كيفيت استاندارها برگزار شد.

ثريا تفكر- واقعيت اين است كه در ايران به جز الگوي سنتي سكونت كه همه آن را مي شناسيم، الگوي ديگري وجود ندارد و آنچه پس از آن شاهد هستيم عاريت و التقاط است؛ اصرار بر تعريف يك الگوي ويژه ايراني در ابتدا كاملا اشتباه است. ما نيز همگام با بسياري از ملل ديگر از مزاياي دستاوردهاي جهاني بهره مي گيريم و البته اين به معناي تناقض نيست و ايراني بودن ما را زير سوال نمي برد، اما مبين اين مطلب است كه در چنين شرايطي نمي توانيم بر واقعيتي پافشاري كنيم كه ديگر وجود خارجي ندارد!
در جامعه و نظام اجتماعي ايران ديگر خبري از خانواده هاي گسترده نيست و ما ديگر هزينه و يا زمين كافي براي احداث خانه-باغ هاي گذشته (البته اگر چنين تعبيري كاملا صحيح باشد) در اختيار نداريم. واقعيت هاي امروز چيزهاي ديگري است كه بايد با آنها روبه رو شد و آنها را صميمانه پذيرفت. ما در طول اين زمان سپري شده به عنوان يك جامعه انساني مسير تحول را پيموده ايم و متحول شده ايم و بدين ترتيب با نسلهاي گذشته در جهان بيني، ويژگي هاي انساني و شيوه زندگي تفاوت هاي قابل ملاحظه اي داريم. از طرفي در حال حاضر ايده هاي زيادي در اين خصوص عرضه و بكار گرفته مي شوند و نيز ايده هاي بسياري نيز در آينده ارايه خواهند شد. واضح است كه راهكارهاي عرضه شده در عرصه آنچه الگوي مسكن ايراني خوانده مي شود، براي تمامي آحاد ملت، كارايي صد درصد را نخواهند داشت (هيچ قضاوت مغرضانه يا ناآگاهانه اي دركار نيست)، بلكه مردم براستي تعابير گوناگوني از سكونت خود دارند. در مناطقي از جهان مردم جامعه نياز را پشت سر گذاشته و به جامعه آرزو نزديك شده اند و كاملا بجاست كه ما حدود و شرايط خودمان را داريم و بايد تعبير ويژه خود را متبلور سازيم و اگر اين دستاورد براستي حاصل شرايط بروز شده و واقع بينانه باشد مورد قبول و پذيرش عام قرار خواهد گرفت. عصر جديد، يك واقعيت است و بي توجه به پذيرش يا عدم پذيرش ما وجود دارد و هيچ كس نمي تواند از امكانات زمان و تجربه بشري خود دست بكشد.
بايد خاطر نشان كرد كه مصاديق (الگوهاي زندگي و تعريف سكونت) تحت تاثير مفاهيم (مفهوم سكونت و حس قلمرو از نظر انسان رو به كمال) تغيير مي كنند؛ بشر به سوي بهتر زيستن پيش مي رود. تحول مفاهيم و نتيجتا مصاديق، امروزه سرعت زيادي به خود گرفته است و هر روز با بدعتي نو و وسوسه اي جديد مواجه مي شود. فن آوري ديجيتال و ارتباطات ما را از مرزهاي جغرافيايي زندگي و از انزواي حدود طبيعي رها كرده، جزئي از اجتماع جهاني ساخته است؛ در واقع با وجود ايراني بودن ديگر فقط ايراني نيستيم. چنين وضعيتي را - با اغراق- جهان وطني بودن تعبير كرده اند. آيا ما جهان وطن مي شويم؟ جهاني شدن تحت عنوان جهاني سازي و سلطه رسانه ها، رويكرد زمانه ماست و مردم با احساسات متفاوت و خواسته هاي گوناگون به صورت يك توده درمي آيند. حس همگاني بودن در همه جا رواج پيدا كرده، اين مسئله آثار مثبت و منفي را به دنبال داشته است. از طرفي به كمك رسانه ها و تحرك بالقوه آنها مي توانيم به طور همزمان در چندين مكان حضور داشته و در حال گفت وگو باشيم و هر چند كه جسما در يك مكان هستيم، اما وجودا همزماني اين مكان ها را تجربه مي كنيم. اينچنين شرايطي تصور جديدي از فضا را ايجاد مي كند كه در گذشته وجود نداشته و در واقع همين تصور جديد فضايي است كه به ما مي گويد انسان امروز چگونه در جهان حضور دارد و زندگي مي كند. به همين دليل مي توانيم ادعا كنيم كه تصور خانه هاي ساكن گذشته تغيير كرده و خانه هاي امروز از هر زمان ديگر تحرك بيشتري پيدا كرده اند.
همين طور بازاريابي در دنياي امروز ابعاد وسيعي يافته و چرخه متقابل عرضه و تقاضا را به عرضه صرف و تقاضاي صرف تبديل كرده است. همه چيز تابع جرياني مصرفي شده است. ما مصرف كننده خوراك، پوشاك، اشيا و حتي الگوها و فضاها هستيم بدون اينكه در اين روند مشاركت كنيم! پويايي و تنوع چنين بازاري در حد و اندازه جهاني، عرصه را براي رقابت تنگ و تنگتر مي كند و تازگي و پسند روز بودن (!) تنها راه رويارويي با آن است و اين روند به محدوده ارزش ها، سبك هاي زندگي، محصولات فرهنگي و معماري هم كشيده شده است. نوگرايي و نوشدن و در بند لحظه ها بودن و اين ديدگاه زماني ما (حال) را مراتبا كوتاه تر و فشرده تر مي سازد.
واضح است كه هر چارچوب به نوعي از يك اعتقاد سرچشمه مي گيرد و الگوي سكونت ما به عنوان چارچوبي كلي كه فعاليت ها و عرصه هاي زيستي و سازمان و الگوي فضاي زندگي ما را دربرگرفته از اعتقاد ما به زندگي سرچشمه مي گيرد و در اين اعتقاد همه بشريت با هم يكدلند. با اين وجود انسان ها الگوهاي متنوعي را براي سكونت برگزيده اند و اين امر مبين اين حقيقت است كه مفهوم سكونت نزد انسان ها تعابير گوناگوني دارد. بدين ترتيب مي توان براي روشن كردن مساله، پرسش هايي پيرامون الگوي سكونت مطرح كرد:
- الگوي سكونت امروز ما متاثر از چه رويكردي است و ريشه آن در كجاست؟
- برداشت هاي ما از مفهوم سكونت چگونه بر الگوي سكونت تاثير مي گذارند و در ساختار خانه امروز چگونه تجلي مي يابند؟
- آيا مي توان به دنبال يك هنجار و يا عرف بود؟ آيا در زمانه نوگراي ما دستيابي به جامعيت و هنجار امكانپذير است؟
- براستي چه چيز زندگي افراد را در زمانه ما غنا مي بخشد؟

اولين شماره ساخت شهر
نشريه جديدي در گروه نشريات تخصصي با عنوان ساخت شهر منتشر شد. سردبيري اين نشريه كه زمينه هاي فني متنوعي شامل : معماري، شهرسازي، ژئوماتيك و عمران را در بر مي گيرد با دكتر مصطفي بهزادفر، عضو هيات علمي دانشگاه علم و صنعت ايران است. 12 نفر از استادان شناخته شده دانشگاه هاي كشور در هيات تحريريه حضور دارند. در اولين شماره ابتدا سعي شده است مفهوم ساخت شهر بازشناسي شود. مقالاتي در زمينه راهنماي طراحي شهري براي اراضي با كاربري مختلط، نظام اطلاع رساني شهري با نمونه موردي تهران، اكوتوريسم و گردشگري، معماري خانه هاي تجربي، معماري معاصر جهان، تحليل پيمان ها و طراحي ساخت و ساز كليد در دست، تحليل فني رفتار قاب ها با اتصال استخواني، جايگاه سيستم اطلاعات مكاني در مديريت بحران همراه با معرفي كتاب و نظام اطلاعاتي فن آوري، خلاصه اي از عناوين شماره اول است. چكيده انگليسي نيز محتويات نشريه را تقويت مي كند. اين نشريه سعي كرده است با در نظر گرفتن تمامي ضوابط نشريات علمي - پژوهشي منتشر شود. انتظار مي رود بتوان با استمرار انتشار اين نشريه براي عرصه خالي نشريات با استاندارد علمي - پژوهشي غيردولتي در ايران زمينه سازي كرد.

كنگره دانشجويان معماري
چهارمين كنگره دانشجويان معماري و شهرسازي ايران «ه با ي« سال تاخير، قرار بود به ميزباني دانشگاه آزاد اسلامي قزوين، از 22 تا 24 اسفندماه 1383 در محل نمايشگاه بين المللي تهران برگزار شود، به ارديبهشت ماه جاري مو«ول شد. به نظر مي رسد كنگره دانشجويان معماري اين ماه نيز برگزار نشود. نخستين كنگره دانشجويان معماري و شهرسازي كشور، سال 76 در اصفهان و به طرزي شايسته توسط دانشگاه آزاد اصفهان برگزار شد و تاكنون به ترتيب توسط دانشگاه هاي آزاد اسلامي شيراز و تبريز ميزباني شده است. اين «نگره «ه به صورتي دو سالانه برگزار مي شود تا «نون توسط آخرين ميزبان خود دانشگاه آزاد قزوين، بيش از دو سال است «ه به تعويق افتاده است.
حسين سلطانزاده ،رياست دانشكده معماري و شهرسازي دانشگاه آزاد اسلامي قزوين كه خود پژوهشگري صاحبنام در عرصه معماري و شهرسازي و صاحب ده ها عنوان كتاب و مقاله در اين حوزه بوده و مبدع روش هايي بديع در وادي آموزش معماري است، متولي رسمي برگزاري چهارمين «نگره تلقي مي شود.

صفا عبائيان- طبق آمار ومطالعات انجام شده روي بافت كلانشهر تهران و شهرهايي كه به لحاظ بافت سازه اي مشابه اين شهر هستند، اكثر ساختمان هاي موجود يا به لحاظ عمر مفيد سازه اي اين خط مجاز را گذرانده اند ويا در صورت پايين بودن عمر ساختمان به لحاظ سازه اي با كيفيت بسيار پايين اجرا شده اند كه اين موارد در ساختمان هاي مسكوني بيشتر مشاهده شده است؛ نكته تاسف برانگيز اين قضيه متاسفانه مربوط به اماكن عمومي و از درجه اهميت بالاست، مانند: بيمارستان ها، مدارس، ساختمان هاي اداري و... كه يا به لحاظ عمر سازه اي داراي عمر بالايي (پير) هستند يا با كيفيت بسيار پاييني اجرا شده اند. متاسفانه در بعضي موارد اين دو نقص به صورت توامان مشاهده شده است.
شايان ذكر است موارد فوق در حالت عادي وزندگي روزمره افراد هيچ مشكلي را ايجاد نخواهد كرد كه همين موضوع باعث سستي در امر مقاوم سازي ساختمان ها شده است، ولي در صورت بروز اولين زمين لرزه مطمئنا خسارات عمده غيرقابل جبراني را در بر خواهد داشت و اماكن عمومي نظير ساختمان هاي بيمارستان ها، مدارس، آتش نشاني ها و... كه بايد محلي امن براي اسكان مردم آسيب ديده باشند جزو اولين ساختمان هاي تخريب شده هستند!
با توجه به موارد فوق كه تنها گوشه اي از نابساماني هاي به وجود آمده پس از وقوع زمين لرزه است، ضرورت اجراي سيستم هاي مقاوم سازي مدرن كاملا محسوس است.خوشبختانه با پيشرفت فن آوري مقاوم سازي ساختمان ها در دنيا و ارائه راه حل هاي جالب توجه از طرف كارشناسان جهاني اين رشته، هم اكنون امر مقاوم سازي به رشته اي مستقل تبديل شده است كه البته به ابزارهاي مربوطه نيز مجهز هستند، كه با بهره گيري از اين دستگاه ها مي توان بدون تخريب اجزاي اصلي سازه مورد نظر مانند تيرها، ستون ها و فونداسيون (پي)، كليه معيارهاي مقاومتي اسكلت اين سازه را محاسبه كرد. اين اطلاعات به صورت خام در اختيار كاربر قرار مي گيرد و كاربر با دادن اين اطلاعات به رايانه و دريافت خروجي ها، تمامي نقاط ضعف يك سازه را مشخص خواهد كرد.... اين ابزار ها به ابزارهاي تست غير مخرب شهرت دارند؛ ابزارهايي چون: دستگاه تعيين ضخامت بتن روي آرماتورها، دستگاه مشاهده حفرات بتن و زمين، دستگاه تعيين قطر آرماتور در داخل بتن و دستگاه تعيين شبكه آرماتور. دستگاه تعيين مشخصات ترك شامل: دستگاه تعيين ضريب پواسون و مدول الاستيسيته، دستگاه تعيين نقاط داراي پتانسيل خوردگي آرماتور در حال و آينده، ضريب هدايت الكتريكي و تعيين نفوذ پذيري بتن، دستگاه تعيين درجه حرارت ورطوبت داخل بتن، دستگاه تعيين نقاطي كه آرماتور خورده شده است، دستگاه تعيين مقاومت فشاري - كششي و سختي بتن و ....
همانطور كه اشاره شد، نكته بارز اين است كه تمامي اين آزمايش ها از مرحله تشخيص نقاط ضعف يك سازه تا عمليات مربوط به مقاوم سازي اين نقاط بدون تخريب اجزاي سازه اي انجام مي شود. اميد است با همكاري و همياري مسئولان اين مهم به صورت يك بسيج همگاني در سطح كشور انجام شده و علاج واقعه را قبل از وقوع به انجام رسانيم.