افروز پورهاشمي
در نظرسنجي كه اخيراً انجام شد ۹۰ درصد از مردم بهاي خودروهاي توليد داخل را گران ارزيابي كردند. اين در حالي است كه با وجود اعتراض مردم، نياز به داشتن خودروي شخصي و وضعيت نامناسب حمل و نقل شهري باعث شده كه نه تنها در سال جاري با روند تثبيتي در قيمت خودروهاي توليد داخل روبه رو نباشيم، بلكه بهاي بسياري از اين خودروها در مقايسه با سال گذشته حد ود ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان افزايش يابد. ناگفته نماند كه در اين ميان انعقاد قراردادهاي مشترك توليد خودرو با طرف هاي خارجي مطرح مانند فيات و همچنين توليد كنندگان اين اميد را ايجاد كرده است كه با توليد اين خودروها كه قيمت مناسب تري با توجه به كيفيت خود دارند و همچنين واردات انواع خودرو به كشور (تويوتا، بي-ام-و، بنز) در آينده اي نه چندان دور شاهد كاهش بهاي خودروهاي توليد داخل باشند. البته بايد اذعان كرد كه واردات خودرو فقط نياز طيف محدودي از جامعه را پاسخگو خواهد بود، چرا كه بسياري از مردم توان خريداري اين قبيل خودروها را ندارند.
شايد بتوان گفت يكي از دلايلي كه باعث شده توليد خودروي سواري در كشور طي سال ۸۳ در مقايسه با سال ۸۲ بيش از ۲۰ درصد افزايش يابد، نگراني خودروسازان داخلي براي وضعيت توليدات خودرو در آينده با توجه به واردات خودرو باشد. چه بسا اينكه علي رغم اعلام آزادسازي واردات خودرو تاكنون عملاً واردات درحد قابل ملاحظه اي به كشور در اين عرصه انجام نگرفته است.
وجود تقاضاي زياد براي بازار خودرو، خودروسازان را بر آن داشت كه طي سال ،۸۳ جمعاً ۷۸۸ هزار و ۴۸۸ دستگاه انواع خودروي سواري، ۶۹ هزار و ۱۲۳دستگاه وانت، ۲۹ هزار و ۶۱۰ دستگاه كاميون، ۴ هزار و ۴۵ دستگاه اتوبوس و ۸۴۴ دستگاه ميني بوس در داخل توليد كنند. كسب سود حاصل از توليد و كشش بازار آنقدر زياد است كه با وجود انعقاد قرارداد بين وزارت نفت و صنايع براي توقف خط توليد پيكان و اخطار وزارت صنايع براي توقف اين خط حداكثر تا پايان فروردين ماه، كماكان توليد اين خودرو ادامه دارد. درواقع خودروسازان درصدند از كمترين زمان هاي باقيمانده هم براي حفظ بازار و كسب درآمد استفاده كنند.در اين ميان بسياري از فعالان بازار خودرو بر اين باورند كه امسال سال مهمي براي خودرو خواهد بود، چرا كه تغييرات قابل ملاحظه اي قرار است در عرصه خودروسازي رخ دهد.
براساس پيش بيني ها، بازار خودروي سواري كشور امسال توانايي جذب حدود ۸۰۰ هزار دستگاه خودرو با روش هاي فروش اقساطي را دارد. هر چند كه بنا به اظهار نظر تحليل گران بازار خودرو، اين روند كاهش يافته و طي ۴ سال آينده به ۴۰۰ هزار دستگاه بالغ خواهد شد.اين در حالي است كه به جز كشش موجود در بازار همزمان با اجراي طرح خروج خودروهاي فرسوده، احتمالاً تقاضاي موجود در بازار به يك ميليون و ۲۰۰ هزار دستگاه بالغ خواهد شد.
در بررسي اخير وزارت نفت آمده است: هم اكنون ۲ ميليون و ۶۹ هزار خودرو با عمر بالاي ۲۰ سال در كشور وجود دارد كه عملاً فرسوده به شمار مي آيند كه با خروج تدريجي آنها به طور متوسط، سالانه حداقل ۲۰۰ هزار تقاضاي جديد در كشور ايجاد مي شود. نكته قابل توجه آن است كه خودروسازان با وجود افزايش توليد سالانه خودرو و واردات نگراني از بابت فروش محصولاتشان ندارند. درواقع همين موضوع باعث شده است كه انبارهاي اين واحدها مملو از خودروهاي توليدي شود.
فروش اقساطي خودرو با شرايط مناسب «حداكثر پرداخت يك چهارم بهاي خودرو و اخذ وام البته با كارمزدي نه چندان كم براي تأمين مابقي قيمت خودرو» و همچنين اجرايي شدن طرح خروج خودروهاي فرسوده از موارد مهمي هستند كه به كمك خودروسازان شتافته اند.
البته ناگفته نماند كه تسهيل امر واردات خودرو تا حدي زمينه كمرنگ شدن حضور خودروسازان داخلي را در تمام نقاط كشور به دنبال دارد، كه همين موضوع زنگ اخطاري براي گرايش به سمت صادرات است.
احتمال افزايش قيمت
احمد قلعه باني مديرعامل شركت سايپا در همين زمينه در پاسخ به اين پرسش كه وضعيت بازار خودرو با توجه به احتمال توقف خط توليد پيكان و واردات به كشور امسال چگونه خواهد بود گفت: با توجه به افزايش تيراژ ساخت خودرو در خودروسازي هاي كشور به نظر مي رسد وضعيت بازار خودرو در شرايط ايده آلي باشد.
ايران خودرو با افزايشي كه در سال جاري براي توليدات خود دارد حتي در صورت توقف خط توليد پيكان باز هم با افزايش توليد روبه رو خواهد بود.
وي افزود: سال ۸۳ ميزان توليدات انواع پرايد در شركت سايپا ۳۵۰ هزار دستگاه بود كه امسال با افزايش ۵ تا ۲۰ درصدي به ۴۰۰ هزار دستگاه خواهد رسيد كه به دنبال آن ميزان عرضه نيز افزايش خواهد يافت.
وي تأكيد كرد: در همين راستا به نظر مي رسد از نظر قيمتي هم قيمت محصولات نهايي دچار نوسان آنچناني نشود.
سخنان قلعه باني در شرايطي بيان مي شود كه طي سال جاري قيمت بسياري از خودروهاي داخلي به ويژه در گروه صنعتي ايران خودرو با روند افزايشي روبه رو بوده است. چنانچه پژو ۴۰۵ GLX كه سال گذشته ۱۲ ميليون تومان عرضه مي شد، هم اكنون با نرخ ۱۲ ميليون و ۳۰۰ هزار تومان و پژو ۲۰۶ تيپ ۵ نيز كه سال قبل ۱۱ ميليون و ۷۰۰ تا ۱۲ ميليون تومان عرضه مي شود، به نرخ ۱۲ ميليون و ۵۰۰ هزار تومان عرضه مي شود.
قلعه باني در پاسخ به اين پرسش كه چرا قيمت برخي خودروها در سال جاري افزايش يافته است، گفت: قيمت مواد اوليه نظير آلومينيوم كه به ميزان ۵۰تا ۷۰ كيلوگرم در خودرو استفاده مي شود، از ۱۱۰۰ تومان سال گذشته به ازاي هر يك كيلو در پايان سال گذشته به ۲۲۰۰ تومان افزايش يافت.
همچنين قيمت فولاد بين ۲۰تا ۲۵ درصد در سال جاري نسبت به سال ۸۳ افزايش قيمت پيدا كرده است.
وي بر اين باور است كه قيمت مواد شيميايي مانند رنگ و دستمزد كارگران هم امسال افزايش يافته است، اما با اين وجود خودروسازان تلاش مي كنند قيمت فروش خود را ثابت نگه دارند.
وي درباره قيمت فروش گفت: در صورتي كه شركت هاي خودروسازي به دنبال عوامل ياد شده متحمل زيان شوند، چاره اي جز افزايش قيمت فروش نخواهند داشت. به گفته قلعه باني در صورتي كه مجبور شويم، قيمت برخي از انواع پرايد به طور متوسط بين ۵ تا ۲۰ درصد افزايش خواهد يافت.
وي درباره تأثير واردات خودروهاي لوكس بر بازار داخلي خودرو هم گفت: خدمات پس از فروش خودروهاي وارداتي در اين راستا بسيار مهم است، با توجه به اينكه خودروسازان داخلي خدمات پس از فروش مطلوبي را ارائه مي كنند، لذا به نظر مي رسد با واردات اين قبيل خودروها بازار خودروي داخلي كماكان حفظ شود. وي افزود: البته با توجه به سلايق مختلف احتمال دارد عده اي از خريد اين قبيل خودروها استقبال كنند كه با توجه به شفافيت بحث خدمات پس از فروش و قيمت آنها طي چند ماه آينده، در اين باره با اطمينان بيشتري مي توان سخن گفت.
بازار يك ميليوني خودرو
با توجه به اينكه بازار خودروي كشور حدود يك ميليون تقاضا در سال دارد، لذا مي توان اين ميزان تقاضا را در ۶ دسته قيمتي (زير ۵ ميليون تومان، ۵ تا ۷ ميليون تومان، ۷ تا ۱۱ ميليون تومان، ۱۱ تا ۱۵ ميليون تومان و ۱۵ تا ۴۰ ميليون تومان و ۴۰ ميليون تومان به بالا) تقسيم كرد.
مديرعامل سايپا، در مورد بازارهاي خودروهاي زير ۵ ميليون تومان به عرضه ماتيز چيني در سال جاري از سوي شركت كرمان خودرو اشاره كرد، هر چند كه هنوز قيمت قطعي آن مشخص نشده است. سپند PK نيز كه هم اكنون حدود ۵ ميليون تومان در بازار عرضه مي شود. در اين دسته قرار دارد. ميزان تقاضا براي اين خودروها رقمي حدود ۱۰۰ هزار دستگاه در سال تخمين زده مي شود.
خودروي ال ۹۰ كه سال ۸۵ به بازار مي آيد و پرايدهاي موجود در بازار دسته بعدي خودروها را با نرخ بين ۵ تا ۷ ميليون تومان در بر مي گيرند كه تقاضاي آنها نيز حدود ۴۰۰ هزار دستگاه برآورد مي گردد. البته ناگفته نماند كه قيمت ال ۹۰ با توجه به آبشن هاي مختلف آن بين ۶ ميليون و ۸۰۰ هزار تومان تا ۸ ميليون و ۲۰۰ هزار تومان در نوسان خواهد بود.
پژو GLI با متوسط قيمتي ۹ ميليون تومان و پژو RD با قيمت ۸ ميليون تومان و پژو ۲۰۶ تيپ ۲ با قيمت ۱۰ ميليون و ۵۰۰ هزار تومان هم در دسته بندي سوم قرار مي گيرند كه بازار حداقل ۳۰۰ هزار نفري را شامل مي شوند.
در دسته چهارم با بازار ۱۵۰ هزار دستگاهي، خودروهاي توليد ۸۴ قرار مي گيرند. خودروهايي چون فولكس واگن، فيات پاليو، كياريو، ۲۰۶ صندوق دار، هيونداي ورناي و فولكس گل. البته خودروهاي توليدي فعلي نظير پژو GLX و پژو ۲۰۶ تيپ ۵ و پژو پارس نيز در اين دسته قرار دارند.
دسته پنجم شامل خودروهاي وارداتي تويوتا، (۲ مدل كرولاو كمري) و بي.ام.و سري ۳ است. مزدا و زانتيا هم كه در حال عرضه هستند در اين دسته قرار دارند. تقاضاي اين دسته معادل ۳۰ هزار دستگاه در سال برآورد مي شود.
و در نهايت دسته آخر با ۲۰ هزار تقاضا كه مرسدس بنز مدل E با قيمت حدود ۸۰ الي ۱۲۰ ميليون تومان در آن قرار دارد. خودرويي كه قرار است بهار امسال در ايران توليد شود. بنز كره اي هم با قيمت حدود ۵۹ ميليون تومان در اين دسته عرضه مي شود. بي.ام.و مدل x3 نيز با نرخ بالاي ۶۰ ميليون تومان در اين دسته بندي قرار دارد كه با توجه به قيمتش مسلماً بيش از ماكسيما و رونيز طرفدار خواهد داشت.
ابهام در برگزاري نمايشگاه خودرو
يكي ديگر از مباحث جنجالي در سال اخير در مورد بازار خودرو، بحث بروز برخي نگراني ها از موانع موجود بر سر راه برپايي نمايشگاه خودرو بود كه البته با موافقت تلويحي شهرداري فعلاً مرتفع شده است. نتيجه بحث ها هم چيزي نشد جز برپايي نمايشگاه شبانه، چنانچه معاون توليد سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران در اين زمينه گفت: اواخر تيرماه امسال نمايشگاه خودرو در محل دائمي نمايشگاه تهران از ساعت ۲۱ شب به بعد برگزار مي شود.رضا دانش فهيم افزود: ساعت فوق را براي جلوگيري از بار ترافيكي در نظر گرفتيم. خودروسازان بزرگ مانند ايران خودرو و سايپا نيز با طراحي مدل هاي جديد سمند و پرايد ۱۴۱ به دنبال نمايش خودروهاي خود در اين نمايشگاه هستند.وي تأكيد كرد: اين در حالي است كه موافقت جداگانه و ضمني وزارت بازرگاني و شهرداري ، با برپايي اين نمايشگاه، دست اندركاران را نگران كرده است. وي برپايي نمايشگاه خودرو را در كسب بازار داخلي و حتي خارجي و افزايش شناخت مردم بسيار مؤثر دانست. اين نمايشگاه هر ساله ابتدا در تهران و سپس در كيش و گاه در برخي شهرهاي بزرگ مانند شيراز و مشهد برگزار مي  گردد.
تحقيق و تفحص هم جدي شد
از مقولات ديگري كه امسال بازار خودروي كشور را دچار دگرگوني اساسي خواهد كرد، بحث جدي تحقيق و تفحص از صنعت خودروسازي است كه علي رغم مخالفت هاي زياد بالاخره كميته آن تشكيل شد.
سيد مصطفي سيد هاشمي رئيس كميسيون تحقيق و تفحص از صنعت خودروي كشور در همين رابطه اذعان مي كند، با تحقيق پيرامون مباحث مختلف خودرو نظير قيمت تمام شده، قرارداد با خودروسازان خارجي، استراتژي اين صنعت، نحوه فروش به مشتري و نوع قراردادها، خدمات پس از فروش و مسائل جانبي كه خودروسازان با آنها مواجه هستند، بسياري از مشكلات پيش روي اين صنعت شناسايي و در جهت حل آنها گام برداشته خواهد شد.وي در همين زمينه گفت: از آنجا كه تمام دستگاه هاي دولتي موظف به همكاري با اعضاي كميته هستند، لذا به نظر مي رسد با يك مديريت انسجام يافته روند بررسي وضعيت خودرو از ابتداي سال برنامه دوم تا انتهاي سال برنامه سوم به صورت ارزنده اي انجام پذيرد.هاشمي قصد اصلي كميسيون را شناسايي نكات قوت و ضعف دانست و افزود: به دنبال مچ گيري و سپردن متخلفان به دستگاه هاي قضايي به طور صرف نبوده و نيستيم.
صنعتي درگير
در نهايت مي توان گفت امسال از چندين بعد «واردات خودروهاي لوكس» ، توقف خط توليد پيكان، توليد خودروهاي مشترك،  برپايي نمايشگاه خودرو، احتمال افزايش قيمت برخي خودروها به دنبال بالا رفتن هزينه هاي توليد و اجرايي شدن طرح تحقيق و تفحص از صنعت خودروسازي و اين صنعت دچار نوسان و دگرگوني اساسي گردد.شايد بتوان گفت امسال يكي از معدود سال هايي است كه صنعت خودروي كشور تا اين حد با مسائل گوناگون درگير مي شود.
بايد ديد نوسانات فوق در نهايت آيا به نفع توليد داخلي تمام خواهد شد، يا اينكه توليد كنندگان اين عرصه را بيشتر به سمت توليدات مشترك و انديشه صادراتي سوق خواهد داد.