علي اكبر خدابخش
شايد بتوان ادعا كرد كه قدرت و نفوذ واقعي راديو را نخستين بار كشورهايي درك كردند كه از آن به عنوان ابزار بسيار پرتوان «در تبليغات» براي پيروزي بر حريفان و تأثير گذاري بر افكار عمومي جوامع خود بهره بردند. آنان توانستند با استفاده از راديو افكار عمومي خود را با مطامع خود همسو كرده و توجيهي منطقي براي عملكرد خود ارائه نمايند و نيز قدرت و حضور خود را در حمله به ساير كشورهاي جهان مشروعيت بخشند.
فاصله بين دو جنگ جهاني اول و دوم اين انديشه را در اذهان رهبران يكه تاز و عاملان اين دو جنگ متبلور ساخت كه از «راديو» به عنوان رسانه اي براي «تبليغات» جنگي استفاده نمايند. كمونيست ها در شوروي و نازي ها در آلمان از اين رسانه بهره مؤثري بردند و براي مشروعيت اعمال خود در جوامع بين المللي كمك گرفتند و با اين روش خوف و وحشتي مضاعف در دل و افكار عمومي جهان ايجاد كردند.
گرچه از سال ۱۹۴۱ ايالات متحده آمريكا به دليل عدم شناخت كاركرد اين رسانه از آن غافل مانده بود ليكن با شناخت واقعي و كاركرد اين رسانه جنجالي به زودي چنان دستگاه اطلاع رساني پرقدرتي راه اندازي كرد كه ساليان سال يكه تاز اجراي نگاه هاي دولتي در عرصه اطلاع رساني جهاني شد.
انديشمندان و صاحبنظران ارتباطات براي رسانه «راديو» كاركردهاي مختلف و گوناگوني را عنوان كرده اند، اما با گستردگي و فن آوري هاي نوين اطلاعاتي بايستي كاركرد رسانه ها مجدداً بازنگري شود. بررسي انواع رسانه ها، تعدد آنها، ويژگي و كاركردهاي هر كدام و انتظارات مخاطبان به تفكيك امري لازم و قابل اهميت است ليكن با حضور انواع رسانه ها و دسترسي آسان اطلاعات از طريق منابع گوناگون، مهمترين ويژگي و اثر رسانه «راديو» ميزان اعتماد عمومي و قدرت تأثيرگذاري مستقيم آن بر مخاطب است .مك لوهان صاحبنظر كانادايي در علوم ارتباطات بر اين باور است كه «راديو رسانه گرم است » چرا كه در امتداد يكي از حواس (گوش) و به صورت شنوايي دريافت مي شود و اين كمك شاياني به درك پيام، افزايش صميميت و ميزان اعتماد عمومي خواهد داشت. اين ويژگي در ساير رسانه ها درك و ملاحظه نمي شود و اين يكي از قدرت هاي دايمي و منحصر به فرد «رسانه راديو» است.
همين نياز واقعي و توقع اجتماعي (اعتماد عمومي و تأثيرگذاري) برنامه  ريزي هاي خاصي را از سوي دست اندركاران راديويي در جهت جلب رضايت مخاطبان طلب مي كند. راه اندازي شبكه هاي مختلف راديويي از جمله «صداي آشنا» براي مخاطبان برون مرزي و «شبكه اقتصاد» از جمله گام هاي مثبت در جلب رضايت مخاطب است.
- با گسترش رسانه هاي گروهي اينك مخاطبان براي شناخت رسانه مورد نظر خود به دنبال رسانه جست و جو نمي كنند بلكه اين رسانه هاي جمعي هستند كه براي جذب مخاطب بيشتر به دنبال مخاطب هستند! لذا داشتن «سواد رسانه اي» براي دست اندركاران رسانه هاي گروهي در هر حوزه، امري مهم و حائز اهميت جلوه مي نمايد. با داشتن اين انديشه، مناسب و شايسته تر و براساس نيازهاي امروزي مخاطب مي توان پيام سازي كرد.
راديو علاوه بر قابليت هاي سرعت و سهل الوصول بودن، ابر رسانه اي در حسن تدبير است چرا كه از قدرت نفوذ و تأثيرگذاري فوق العاده برخوردار است.
- سرو كار داشتن راديو با حس شنوايي براي مخاطب، اين محيط را فراهم مي نمايد كه مخاطب راديو به دلايل مختلف احساس صميميتي مضاعف با راديو داشته باشد و بالطبع اثرگذاري پيام بر او بيشتر كارگر باشد.
در نهمين دوره انتخابات رياست جمهوري اسلامي ايران شرايط بسيار مناسبي فراهم شده است كه كانديداهاي اين دوره از اين فرصت رسانه اي به نحو مطلوب استفاده نمايند تا با بيان ديدگاهها، طيف بيشتري از افكار عمومي را به سوي خود جلب نمايند.
«راديو» علاوه بر سرعت و اطلاع رساني گسترده، «پيام» كانديداها را با سرعتي شگفت انگيز با عبور از كوه، دره،  بيابان و آب ها و بدون نياز به امكانات گيرندگي نظير: برق، تلفن، آنتن و هزينه مادي و... به مخاطبان در اقصي نقاط جامعه مي رساند.اين ويژگي منحصر به فرد راديو با فن آوري هاي نوين ارتباطي هنوز هم قابل مقايسه نيست و آدمي بر پايه حواس پنجگانه خود پيام دريافت مي كند. تا زماني كه حس شنوايي او در دريافت پيام و اطلاعات برتري دارد راديو با توليد آخرين فن آوري ها نيز هنوز بر سكو و قله نخست رسانه ها است.
لذا قدرت و تاثير راديو همچنان پابرجاست، مهم  برنامه ريزي و بهره گيري دست اندركاران راديو است تا به چه نحوي براساس توقعات روزانه مخاطبان و با داشتن نگاهي امروزي به راديو و نيز با شناخت، درك و سواد رسانه اي و ... از اين رسانه  استفاده كنند.
در هفتمين دوره انتخابات رياست جمهوري رسانه مطبوعات در غيبت رسانه راديو و تلويزيون با حضوري وسيع در جامعه اقدام به اطلاع رساني گسترده نمود. مطبوعات بطوري چشمگير و شگفت آور، يكه تاز ميدان اطلاع رساني بود و توانست با بيان و ترويج نظرات مختلف شرايط حضور ميليوني مردم را در انتخابات فراهم سازد.
اينك در نهمين دوره انتخابات رياست جمهوري رسانه راديو با حضوري فعال و پررنگ و همچنين با برنامه ريزي مدون و قدرت ذاتي و جادويي آن در حال آگاهي دهي و آگاه ساختن اذهان افكار عمومي است.
اميد كه با عنايت به نامگذاري سال مشاركت عمومي و همبستگي ملي، رسانه راديو نيز به عنوان رسانه اي تاثيرگذار و پرنفوذ بتواند در سطح ملي و فراملي نقش ارزشمند اطلاع رساني و هدايت و رهبري افكار عمومي را به سوي مقصد مطلوب و به نحو ارزنده اي ايفا نمايد.

سمانه بامشاد
با ورود به قرن ۲۱ ،  نظريات و ديدگاه هاي مك لوهان در حال پيوستن به حقيقت است.مك لوهان با طرح دهكده جهاني ورود فناوريهاي اطلاعاتي و ارتباطاتي را به ما گوشزد كرده است كه با وجود وسايل ارتباطاتي جهان دهكده اي بيش نيست.
كاستلز نيز در كتاب عصر اطلاعات خود با اشاره به نظريه جامعه شبكه اي مي گويد: جامعه شبكه اي محصول همگرايي سه فرايند تاريخي مستقل است كه اين سه فرايند از انقلاب اطلاعات كه ظهور جامعه شبكه اي را امكان پذير ساخته است، تجديد ساختار سرمايه داري و اقتصاد متكي به برنامه ريزي و متمركز در دهه هاي مختلف به اين سو با هدف غلبه بر تعارض هاي دروني اين دو نظام و اقتصادهاي فرهنگي دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ است كه از ويژگي هاي اصلي جامعه شبكه اي، طرفداري از محيط زيست بوده كه در سراسر زمين چشم مي خورد.از نظر وي اقتصاد اطلاعاتي كه در آن بهره وري و رقابت ميان شركتها و بنگاه هاي تجاري و حوزه هاي اقتصادي بيش از هر زمان ديگر به دانش اطلاعات و تكنولوژي هاي لازم براي پردازش اين اطلاعات، به تكنولوژي مديريت و مديريت تكنولوژي متكي شدن است.اقتصاد جهاني در مقام يك واقعيت اجتماعي نو در دروني ترين هسته هاي شكل دهنده خود در برگيرنده فعاليتهاي استراتژيك مسلطي است كه قادرند در مقام يك واحد به هم وابسته و انواع كار و تكاپوي اقتصادي را در تراز جهاني به مورد اجرا درآورند.اقتصادهاي ملي و منطقه اي در نهايت متكي به نوعي اقتصاد جهاني هستند كه از طريق شبكه هاي اطلاعاتي و بازارها بدان وابسته اند و خصلت اين اقتصاد چنان است كه بخش ها و بازارها و افراد غني را به يكديگر متصل مي سازد و در يك چرخه توليد سود به همكاري وا مي دارد. كاستلز سياست را بر بال رسانه ها مي داند و مي نويسد: براي تسلط فرهنگ در جامعه ما نيازمند اتكا به واقعيت مجازي هستيم لذا افراد براي تاثيرگذاري بر روند تحولات ناگزير هستند از رسانه هاي حامل نمادهاي الكترونيك و بخصوص تلويزيون بهره برداري كنند.بنابراين پيامي كه از طريق رسانه هاي الكترونيكي انتقال پيدا مي كند به اقتصاد ماهيت رسانه و انباشت اطلاعات و داده ها با صورتي ساده برخورد مي كند.در اين جامعه زمان و مكان صورتي تازه يافته و با معاني سنتي تفاوتي آشكار خواهند داشت.در اين راستا زمان و مكان با انتقال آني اطلاعات داده ها و سرمايه ها و امكان ارتباط همزمان ميان افراد، تعيين كننده ارتباط و اتصال شخص به جامعه شبكه اي است.
بنابراين تكنولوژي ارتباطات و اطلاعات و امكان ظهور جامعه شبكه اي را فراهم آورده كه افراد و جوامع را در درون قالبهاي تازه هويت هاي تازه مي بخشد و تعاريف تازه اي از انسان عرضه مي كند.با اين حال خود شبكه دستخوش تغييرات دايمي الگوهاي جديد زيستن و حياتي است.دانيل بل  نيز براين باور است:جامعه اطلاعاتي بر خلاف جامعه پساصنعتي صرفاً بر مبناي تكنولوژي فكري شكل دهي شده است از اين رو در جامعه اطلاعاتي دو عنصر اطلاعات و معرفت از عناصر ساختاري هستند. پروفسور حميد مولانا نيز جامعه اطلاعاتي را نوعي اجتماع شبكه اي مي داند و آن را احتمالاً نوع جديدي از فردگرايي مي پندارد.به باور او، ظهور پديده به اصطلاح انفجار اطلاعات و جامعه اطلاعاتي يكي از حساس ترين مشكلاتي است كه جوامع از جمله جوامع اسلامي با آن روبرو هستند. لذا در مواجهه با عصر الكترونيك فرهنگ شفاهي- سنتي به عنوان نيروي عمده مقاومت در برابر سلطه فرهنگي رنگ مي بازد بنا بر اين مفهوم جامعه مدني در سرزمين هاي اسلامي براي ايجاد مقاومت كمتر در اين زمينه ايجاد شده است.

«ساز مخالف»
براي نخستين بار در تاريخ سيماي جمهوري اسلامي ايران به افراد مخالف شركت در انتخابات، مجال صحبت داده مي شود.
بنابر اين گزارش، در آستانه آغاز نهمين انتخابات رياست جمهوري، دست اندركاران ساخت برنامه «صبح بخير ايران» با افزودن آيتمي كه دقيقه اي تحت عنوان «ساز مخالف» به اين برنامه دارد، به سراغ كساني مي روند كه در انتخابات شركت نمي كنند و از آنها مي خواهند دلايل خود را بيان كنند.
«ساز مخالف» به تهيه كنندگي رشيد پور تا روز ۲۷ خرداد ماه از شبكه اول سيما پخش مي شود.
«صبح بخير ايران» برنامه زنده اي از گروه اجتماعي شبكه اول سيماست كه هر روز ساعت ۶ و ۱۰ دقيقه صبح پخش مي شود.
حتي يك واژه
مدير كل اطلاعات و اخبار شبكه خبر با تأكيد بر رعايت بي طرفي در انعكاس اخبار كانديداها، گفت: مسئولان سازمان صدا و سيما به ويژه معاون سياسي بر انعكاس رويدادها به همان گونه اي كه اتفاق مي افتند، اصرار دارند.
دكتر اكبر نصراللهي با اشاره به بي طرفي صدا و سيما گفت: سعي مي شود حتي يك واژه هم به نفع يا ضرر كانديدايي از شبكه خبر پخش نشود. اما ميزان موفقيت ما در اين زمينه به آستانه تحمل نامزدها و ستادهاي تبليغاتي شان، نوع نگاه آنها به برنامه هاي شبكه خبر و قضاوت مردم، بستگي دارد.
وي همچنين تصريح كرد: هر يك از كانديداهاي موجود، براي ما بالقوه يك رئيس جمهور محسوب مي شوند، همه آنها مورد تأييد نظام هستند و رسانه ملي به عنوان سرمايه نظام و مردم به هيچ وجه، به نفع يا ضرر كانديدايي خاص فعاليت نمي كند.
وي با بيان اين كه هر يك از نامزدهاي رياست جمهوري را يك دوربين و يك خبرنگار همراهي مي كند، افزود: اين كار براساس سياست سازمان و برنامه ريزي معاون سياسي سازمان صدا و سيما تا آغاز زمان ممنوعيت تبليغ كانديداها ادامه مي يابد و به اين ترتيب از تمام فعاليت ها و صحبت هاي نامزدها گزارش تهيه مي شود. البته شبكه از مطالب ارسالي ستادهاي تبليغاتي و سايت كانديداها هم استفاده مي كند.
وي خطوط قرمز انعكاس اخبار را در شبكه خبر، امنيت ملي، بقاي نظام جمهوري اسلامي و مصالح و منافع مردم ذكر كرد.
نصراللهي، بخش «اخبار ويژه انتخابات» در ساعت ۲۲ و بخش هاي خبري «دقيقه آخر» را مهمترين بخش هاي خبري انتخاباتي اعلام كرد و افزود: در بخش خبري ويژه انتخابات، هر شب خبرهاي رسمي و گزارش هاي حاشيه هاي انتخابات، شايعات انتخاباتي، ديدگاه مردم و رسانه هاي خارجي و انتخابات پخش مي شود. اين بخش تنها بخش خبري سازمان صدا و سيما محسوب مي شود كه با زمان حدود ۲۵ دقيقه و شكلي متنوع، فقط گزارش ها و اخبار مربوط به انتخابات را پخش ِمي كند.پخش «دقيقه آخر» نيز در دقيقه ۵۹ هر ساعت با تيتراژ زيبا، ريتمي تند و جملات كوتاه و ساندويچي، يك يا حداكثر سه خبر جديد و مهم انتخاباتي پخش مي كند.
عدم تخريب
به اعتقاد عضو هيات علمي دانشكده  صداوسيما، رسانه  ملي در اين دوره از انتخابات با مديريت صحيح تمام كانديداها را به شيوه يكسان معرفي مي كند. به گفته مهندس «محمود دهقان» عضو هيأت علمي دانشكده صدا و سيما، در اين دوره رسانه ها به ويژه رسانه ملي توانسته در معرفي كانديداها به طور يكسان دست به تبليغات بزند و در واقع فرصتي به وجود آورده است تا همه  كانديداها بتوانند برنامه هاي تبليغاتي خود را ارائه دهند. وي افزود: جاي اميدواري دارد كه صداوسيما توانسته است با اعمال شيوه هاي مديريتي صحيح در اين دوره بعد از گذشت ۸ دوره از انتخابات به طور عادلانه به معرفي كانديداهاي انتخاباتي بپردازد.
بعد از انتخابات
تهيه كننده طنز اجتماعي «اكسيژن» با اعلام تعويق در پخش اين مجموعه تلويزيوني از افزايش تعداد قسمت هاي آن خبر داد.
به گفته محمد صالحيان-تهيه كننده- تعداد قسمت هاي مجموعه تلويزيوني «اكسيژن» از ۳۰ به ۴۵ قسمت رسيده است.
وي همچنين مدعي شد كه آقاي رجبي معمار از سوي دفتر رياست محترم سازمان صداوسيما، بازديدي از قسمت هاي گرفته شده اين مجموعه تلويزيوني به عمل آوردند و ضمن ابراز رضايتمندي خود، اعلام كردند كه «اكسيژن» قابليت رسيدن به ۹۰ قسمت را هم دارد.وي افزود: از آن جا كه آقاي مظلومي قرار است پس از «اكسيژن» ساخت مجموعه تلويزيوني ديگري را براي شبكه تهران آغاز كنند و از طرفي خواهان اين مساله هستيم كه طنز «اكسيژن» در اوج خود به پايان برسد، در نهايت تصميم گرفته شد، كه اين مجموعه تلويزيوني در قالب ۴۵ قسمت ساخته شود. با توجه به فضاي حساس حاكم بر جامعه كه به دليل انتخابات رياست جمهوري ايجاد شده است، پخش اين مجموعه از اول تيرماه در شبكه  تهران آغاز مي شود.
انتقاد از سيما
پيش نويس طرح «ساماندهي مد و لباس» توسط مركز پژوهش هاي مجلس در ۱۰ ماده تهيه و تدوين شد. بخشي از اين طرح، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و صداوسيما را مكلف مي كند كه در جهت تبليغ نماد ها و الگوهاي پارچه و لباس ايراني و بومي مناطق مختلف ايران، نمادها و الگوهاي مورد تأييد كميته مذكور در ماده (۱) اين قانون را تشويق و ترغيب كنند و در جهت پرهيز از الگوهاي مغاير با فرهنگ ايراني- اسلامي اهتمام جدي بورزند. به گزارش ايسنا، رئيس كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي در زمينه ترويج پوشش زيبا و اسلامي تاكيد كرد: سيماي ما حق ندارد از مدها و روش هاي ناسازگار با موازين شرعي و فرهنگي ما استفاده كند.
سينما يك رسانه  خصوصي است و نمي توان نظارت خاصي بر روي آن داشت، اما سيما يك رسانه  ملي است و حق ندارد از مدهاي خارجي و ناسازگار با موازين شرعي استفاده كند.