محمدرضا محمدي
اين پرسش مطرح است كه آيا موجودات زنده مي توانند خود را با تغييرات آب و هوايي وفق دهند. برخي تحقيقات نشان مي دهد كه كوچكترين افزايش درجه حرارت مي تواند به معناي تفاوت بين مرگ و زندگي براي بسياري از جانوران باشد
حتي گرمايش ناچيز هم به بسياري از گونه هاي جانوري آسيب رسانده و اكوسيستم را تحت تاثير قرار مي دهد. به گفته كارشناسان، به نظر مي رسد، با بالا رفتن درجه حرارت بايد به گروه هاي كاريبويي كه در سرزمين هاي آلاسكا در حال گردش هستند، در عرض هاي پايين تر خوشامد بگوييم.
گرمايش جهاني قطعا شرايط دشواري را براي حيوانات به وجود مي آورد، مثلا تعداد كاريبوها در يكي از چهار گله آلاسكا از 187 هزار در سال 1989 به 120 هزار در حال حاضر كاهش يافته است.
به عقيده دانشمندان اين روند نزول جمعيت مي تواند در نتيجه گرم  شدن آب و هوا رخ داده باشد. كاريبوها موجودات مقاومي هستند و با هر چيزي مبارزه مي كنند؛ از پشه ها گرفته تا سرماي شديدي كه حاصل تغييرات آب و هوايي است. اسلوآرتور بيولوژيست سازمان شكار و صيد آلاسكا مي گويد: كاريبوها اصولا به دليل پوشش بدني شان مي توانند در درجه حرارت هاي پايين با سرما مبارزه كنند. ولي تغييرات آب و هوا و در نتيجه آن افزايش جمعيت حشرات، تغذيه كاريبوها را تحت تاثير قرار داده و بدين ترتيب با كاهش انرژي و از دست دادن توانايي هايشان در طول زمستان با مشكل مواجه مي شوند. كاريبوها بشدت تنها مانده اند. در سراسر دنيا تعداد زيادي از جانوران با مشكل تغييرات دمايي مواجه  هستند كه سعي مي كنند به كمك تغيير پوشش بدني شان آن را جبران كنند. براي بسياري از دانشمندان اين پرسش مطرح است كه آيا موجودات زنده مي توانند به سرعت خود را با تغييرات آب و هوايي وفق دهند. برخي تحقيقات نشان مي دهد كه كوچكترين افزايش درجه حرارت مي تواند به معناي تفاوت بين مرگ و زندگي براي بسياري از جانوران باشد.
البته اعلام نظر قاطع درباره اينكه زمين در حال گرم شدن است، مورد شك و ترديد است. در صد سال گذشته ميانگن افزايش درجه حرارت كره زمين، در حدود 6/0 درجه سانتيگراد بوده است. گرمايش در وهله نخست در اتمسفر با افزايش اكسيدهاي كربن – يكي از گازهاي گلخانه اي كه حاصل مصرف سوخت هاي فسيلي به طور مثال زغال سنگ و نفت است- به وجود مي آيد.
بر اساس تحقيقات يك انجمن ملي، ميانگين درجه حرارت زمين تا سال 2099 بين 6/1 تا 5/5 درجه سانتيگراد افزايش خواهد داشت. آلاسكا در راس تاثير پذيري از تغييرات جهاني آب و هوا قرار دارد. يك گزارش نشان مي دهد كه در برخي از قسمت هاي آلاسكا در 50 سال گذشته 2/2 تا 9/3 درجه سانتيگراد افزايش دما وجود داشته است. جمعيت كاريبوها در آلاسكا بين 700 هزار تا يك ميليون تخمين زده مي شود. بالاترين جمعيت گله ها، طبق بررسي هاي آرتور در سال 1989 بود. از آن زمان به بعد جمعيت كاريبوها 3 درصد در سال كاهش داشته است.
فصل زايمان كاريبوها اوائل ژوئن و بلافاصله بعد از ناپديد شدن برف هاست. دقيقا زماني كه مواد مغذي در گياهان انباشت پيدا كرده است و بالا رفتن درجه حرارت در وهله اول باعث جوانه زدن و سبز شدن زودرس گياهان و در نتيجه آن به دنيا آمدن زودتر گوساله هاست و در نهايت سبز شدن زودتر كاهش زود هنگام سطوح مواد غذايي را به دنبال دارد و اگر كاريبوها مواد غذايي غني را در فصل گرم به ميزان كافي دريافت نكنند، محال است كه بتوانند در سرماي زمستان بدون ذخيره بدني دوام بياورند.
آرتور مي گويد: اين تنها يك تغيير زماني است، يعني در مجموع ميزان مواد غذايي تغيير نمي كند. ولي مدت زماني كه غذا در دسترس كاريبوهاست كاهش مي يابد. بدين ترتيب كاريبوها حتي در پياده روي طولاني دچار كمبود انرژي مي شوند. از سوي ديگر گرمتر شدن آب و هوا مي تواند باعث طولاني شدن دوران باروري پشه ها بشود و تجمع يكباره پشه ها موجب راندن كاريبوها به آن طرف تپه هاي سنگلاخي، جايي كه چراگاه فقير است بشود.بالا رفتن درجه حرارت ممكن است نزولات جوي بيشتري را هم به همراه داشته باشد. بارش برف شديدتر نه تنها مواد غذايي را دفن مي كند، بلكه گريختن از دست شكارگران مثل گرگ ها را هم با مشكل مواجه مي كند. آرتور معتقد است آسيب پذيري شديد كاريبوها آنها را به سوي يك چالش بزرگ سوق مي دهد. حتي بسياري از گونه ها ممكن است همين جا دفتر زندگي شان بسته شود،براي مثال خرچنگ ها، حلزون ها و صدف هايي كه در آبگيرهاي صخره اي امتداد ساحل كاليفرنيا زندگي مي كنند.برخي مخلوقات در انتهاي جريان هاي حرارتي واقع شده اند. گرماي بدنشان مي تواند از كمتر از 13- تا 14 درجه سانتيگراد تغيير كند، حتي مي توانند تا 30 درجه سانتيگراد را هم تحمل كنند.براي كشف روند بالا رفتن درجه حرارت روي اين قبيل موجودات، دانشمندان روي خرچنگ هاي چيني كه با قلاب صيد مي شوند، دست به آزمايش هايي زده اند، مثلا توجه به ميزان تپش قلب در شرايطي كه آنها را در آب غوطه ور كرده و به تدريج درجه حرارت را بالا مي برند.
پروفسور جورج سمرو، دانشمند علوم دريايي دانشگاه استندفورد كاليفرنيا مي گويد: ما دريافتيم خرچنگ هايي كه در درجه حرارت هاي خيلي بالاتر از حد معمول قرار مي گيرند، رفته رفته محل زندگي شان را به سمت بالاي صخره ها تغيير داده و اين امر به زودي زندگي و جمعيت آنها را بسيار محدود خواهد كرد.
او مي گويد: وقتي فقط اندكي آب محل زيستشان از جريان هاي دريايي گرمتر مي شود، قلبشان از تپش بازمي ايستد. همين نتايج درباره حلزون و صدف ها هم به ثبت رسيد.
در آفريقا
يكي از مقامات علمي دولت انگلستان هم در ژوهانسبورگ اعلام كرد: پديده گرمايش جهاني در آفريقا هم مي رود تا مشكلي حتي وخيم تر از مالاريا و ايدز بيافريند. ديويد كينگ مي گويد: يكي از بزرگترين مشكلات آفريقا در آينده، تغييرات آب و هوايي است. گرمايش جهاني در مدت 30 الي 40 سال بزرگترين معضلي است كه آفريقا مجبور است با آن دست و پنجه نرم كند. او معتقد است انتشار دي اكسيدكربن به عنوان بزرگترين عامل گرمايش جهان به اساسي ترين چالش انسان در قرن تبديل خواهد شد.
آفريقاي جنوبي مثل چين داراي منبع عظيم ذغال سنگ است كه از سوخت هاي فسيلي از رده خارج دنياست و اين كشور همچنان به استفاده از آن ادامه مي دهد. از اين رو آفريقاي جنوبي براي محدود كردن انتشار كربن در اتمسفر بايد تمام دقت و تلاش خود را صرف كند.
در غير اين صورت آفريقاي جنوبي به زودي شاهد تغيير خيلي بزرگ در الگوي بارش به دليل گرمايش جهاني خواهد بود.كينگ مي گويد: درست است كه تغييرات آب و هوايي يك مسئله سياسي نبوده و با ترفندهاي سياسي قابل حل نيست، اما مي تواند فرهنگي باشد. مثلا همين استفاده از خودروهاي سنگين مسابقات مثل ماشين هاي 4 در،۴ اين ماشين ها سه برابر خودروهاي استاندارد معمولي سوخت مصرف مي كنند، حتي بايد ترفندهاي مالي به كار برده شود تا مردم از استفاده از اين ماشين ها منصرف شوند.سطح كربن در عصر پيش از صنعت تاكنون از ppm 260 (واحد در ميليون)به ppm379 رسيده است، اما باز جاي اميد است كه در حال حاضر ppm2 در سال در حال كاهش است.
منبع :نشنال جئوگرافيك

اخيرا اخباري مبني بر واگذاري مديريت پارك ملي كوير به ورامين يعني در واقع پيوستن اين پارك به مناطق تحت حفاظت اداره كل محيط زيست استان تهران به گوش مي رسد.مقامات محيط زيست استان سمنان ضمن تكذيب اين خبر اعلام كردند: پيشنهادات شفاهي براي واگذاري بخشي از منطقه حفاظت شده كوير به ورامين داده شده است، تاكيد مي كنيم منطقه حفاظت شده، نه پارك ملي. البته اين پيشنهاد نه درجايي ثبت شده و نه ابلاغي صورت گرفته است، اما از آنجايي كه مسئولان و مقامات ورامين آشنايي با واژه هاي حفاظتي زيست محيطي از جمله منطقه حفاظت شده و پارك ملي ندارند، در يكي از سايت هاي خبري شان عنوان كرده اند كه حفاظت پارك ملي كوير به ورامين سپرده شده است.
اين پيشنهاد بيشتر به دليل مشكلات قضائي محدوده اي از منطقه حفاظت شده كه به لحاظ حد و حدود جزو استان تهران است و به لحاظ حفاظتي در محدوده استحفاظي استان سمنان، انجام گرفته است، چرا كه اگر تخلفي در اين مناطق صورت بپذيرد جلب تخلف به عهده محيط زيست سمنان است و پيگيري هاي قضائي بايد به دادگاه هاي استان تهران ارجاع داده شود، بنابراين مسئولان محيط زيست استان سمنان تصميم به واگذاري مديريت آن به منظور آسان شدن روال كار گرفته اند.
حتي اداره كل محيط زيست استان سمنان براي واگذاري تمام منطقه حفاظت شده كه حدود 250 هزار هكتار وسعت دارد و بين سه استان سمنان، تهران و قم مشترك است به اداره كل محيط زيست استان تهران اعلام آمادگي كرده كه البته استان تهران هم آن را نپذيرفته است.
بارها مديريت پارك ملي كوير در سالهاي تحت حفاظت سازمان، بين استان هاي تهران و سمنان جابه جا شده است. حدود 4 سال پيش هم كه دوباره مديريت اين پارك به دليل همان مشكلات قضائي كه ذكر شد به استان سمنان سپرده شد موجي از مخالفت را برانگيخت، اما با اين حال با پيوستن پارك ملي كوير به استان سمنان مناطق تحت حفاظت اين استان به حدود 2 ميليون و۵۰۰ هزار هكتار رسيد. استان سمنان داراي 4 منطقه تحت حفاظت است.
توران با وسعت يك ميليون و 470 هزار هكتار كه از سه بخش پارك ملي، منطقه حفاظت شده و پناهگاه حيات وحش تشكيل شده است ، مهمترين زيستگاه گور آسيايي در ايران است؛پناهگاه حيات وحش خوش ييلاق با وسعت 150 هزار هكتار، منطقه حفاظت شده پرور با 64 هزار هكتار و پارك ملي كوير با وسعت 700 هزار هكتار.
استان سمنان همچنين داراي 4 منطقه شكار ممنوع است كه احتساب اين 4 منطقه در مجموع يك چهارم از كل سطح استان و يك پنجم از كل مناطق تحت حفاظت كشور در چارچوب مديريتي اداره كل محيط زيست استان سمنان قرار مي گيرد.
پارك ملي كوير، يكي از زيباترين زيستگاه هاي كشور است كه انواع گونه هاي گياهي و جانوري از قيچ و اسپند و درمنه تا كل و آهو و گور آسيايي را در خود جاي داده است. از گونه هاي منحصر به فرد اين زيستگاه مي توان زاغ بور و خاردم (نوعي سوسمار) را نام برد كه هرساله توريست هاي بسياري را بخصوص از قاره اروپا به كشورمان روانه مي كند.
بعد از واگذاري مديريت اين زيستگاه به استان سمنان، پاسگاه ملك آباد- يكي از ورودي هاي پارك كه سالها بدون فعاليت مانده بود- دوباره احيا شد.

با وجودي كه كميسيون بين المللي صيد نهنگ مخالفت شديد خود را با صيد دو برابر نهنگ در ژاپن اعلام كرده است، برخي از رستوران ها سرو غذا هاي مختلف تهيه شده از نهنگ را آغاز كرده اند و اين در شرايطي است كه ژاپن تاكيد دارد هدفش از افزايش صيد نهنگ استفاده از آنها در امور تحقيقاتي است و با صراحت در درخواست هايش از صيد تحقيقاتي نهنگ صحبت مي كند. جلسه سالانه اين كميسيون كه مسئوليت وضع مقررات درباره ميزان و چگونگي صيد نهنگ را بر عهده دارد، در شهر اولسان كره جنوبي برپا شده است. در گذشته گوشت نهنگ يكي از غذاهاي اصلي ژاپني ها به حساب مي آمد، ولي از سال 1986 كه به علت كاهش شديد جمعيت نهنگ در آبهاي اقيانوس منجمد جنوبي صيد نهنگ محدود شد در سايه تبليغات جهاني نسبت به از بين رفتن نهنگ ها مردم رفته رفته علاقه خود را به استفاده از گوشت نهنگ از دست دادند. ولي با اين حال ژاپن سالانه اجازه شكار 700 نهنگ را براي ادامه روند تحقيقاتي اش(! )دارد، ولي اخيرا ژاپن درخواست افزايش سهميه به دو برابر را به كميسيون بين المللي صيد نهنگ داده، اما هفته گذشته پس از انجام بررسي ها اين كميسيون اعلام كرد: نه تنها درخواست ژاپن، بلكه تقاضاي هيچ يك از كشورهاي متقاضي دريافت مجوز براي دو برابر كردن صيد نهنگ به بهانه تحقيقات، مورد تاييد اين كميسيون قرار نگرفت.
به گزارش روزنامه گاردين به نقل از سخنگوي كميسيون بين المللي صيد نهنگ، پيشنهاد ژاپن نتوانسته سه چهارم آرا لازم در كميسيون بين المللي صد نهنگ را كسب كند. اما ژاپن با پافشاري بر خواسته اش و بدون توجه به اعلام نظر اين كميسيون در صدد افزايش ميزان صيد خود است. مقامات ژاپن اعلام كرده اند: ژاپن همچنان به صيد تحقيقاتي نهنگ ادامه داده و ميزان آن را هم افزايش خواهد داد.
كميسيون بين المللي صيد نهنگ پيش از اين هم به ژاپن اخطار داده و از او خواسته بود تا از طرح خود براي دو برابر كردن تعداد نهنگ هايي كه هر ساله به بهانه تحقيقات علمي مي كشد، دست بردارد. كارشناسان و حافظانطبيعت با محكوم كردن اين خواسته و كماكان اقدام ژاپني ها مي گويند: كشتار بيش از اين نهنگ ها كاملا غير علمي است. حتي همين ميزان صيد نيز بيش از تقاضاي شهروندان ژاپني است، چرا كه ژاپني ها تمايل خود به خوردن گوشت نهنگ طي اين سالها را از دست داده اند.
اخيرا يك رستوران زنجيره اي ژاپني اقدام به فروش همبرگر نهنگ كرده است تا شايد به اين وسيله دوباره محبوبيت گوشت اين پستاندار دريايي را به ميان مردم بازگرداند. اين همبرگر با سس مايونز و كاهو سرو مي شود و در رستوران هاي هوكايدو ژاپن به قيمت 5/3 دلار به فروش مي رسد. مدير اين رستوران هاي زنجيره اي اعلام كرده است كه فروش همبرگر گوشت نهنگ با استقبال خوبي در ميان مردم رو به رو شده است. سخنگوي اين شركت مي گويد: اميدواريم جوانان بيشتري فرصت چشيدن طعم گوشت نهنگ را پيدا كنند، روزگاري اين غذا در صورت غذاي بسياري از رستوران هاي ژاپن وجود داشت، ولي حالا محبوبيت آن افت كرده است. اين اقدامات ژاپن درست مصادف است با مخالفت كميسيون صيد نهنگ و با توجه به موضع مقامات ژاپني در برابر اين مسئله، مي توان آن را نوعي دهن كجي به مجامع بين المللي حفاظت از طبيعت قلمداد كرد، در حالي كه مقامات ژاپن تداخل و همزماني اين دو حركت با يكديگر را تنها يك اتفاق مي دانند. در جلسه چهارشنبه گذشته، كميسيون بين المللي صيد نهنگ، قطعنامه پيشنهادي استراليا كه محور آن جلوگيري از كشتار نهنگ ها توسط ژاپني ها بود به تصويب رساند.