نگاه انتقادي يك دبير رياضي متوسطه به سؤالهاي درس رياضي در كنكور رشته رياضي- تير ۱۳۸۴
اشاره باز هم كنكور برگزار شد و باز هم برگزاري آن، همچون سالهاي قبل سر و صدا برجاي گذاشت. امسال هم داوطلبان، از فضاي نامناسب جلسه هاي آزمون و نيز سؤالات سخت و غلط انتقاد كردند.
امسال هم به زعم برخي از دانش آموزان، بعضي سؤالات غلط بود و برخي سؤالات، اصلاً گزينه درست نداشت. در ميان هياهوي دانش آموزان، كه معمولاً به سبب احتمالي كه به شكست خود مي دهند، صورت مي پذيرد. البته شنيدن صداي دبيران جالب است. آن چه در پي مي آيد ديدگاهي است كه يكي از دبيران شناخته شده رياضي تهران، كه از ما خواسته است در اين نوشته او را «م.ف» بناميم، درباره سؤالهاي درس رياضي كنكور رشته رياضي در تيرماه ۱۳۸۴ ابراز داشته است. وي معتقد است از ديد طراحان سؤال هنوز نظام آموزشي عوض نشده است، چرا كه سؤال هاي خود را از كتاب هاي قديمي طراحي مي كنند. اين نوشته را در پي مي آوريم.
من به عنوان يك دبير رياضي كه تاكنون كنكورهاي بسيار زيادي را پشت سر گذاشته ام، سخني را با طراحان رياضي كنكور رشته علوم رياضي دارم. البته اين سخن من نيست، بلكه سخن دانش آموزاني است كه يك سال پر تنش و پر استرس را پشت سر گذاشته اند، به اين اميد كه با برنامه ريزي خود بتوانند از سد كنكور بگذرند، شما مطمئناً درك مي كنيد كه در اين مسير براي يك دبير نيز چه دشواري هايي وجود دارد؛ آن هم دبير يك درس مهارتي مانند رياضي.
متأسفانه هر چه قدر در برگزاري كنكور و طرح سؤال كنكور و تجربه اندوزي در آن پيش مي رويم، ناهماهنگي در طرح سؤالات هم بيشتر مي شود و من اين ناهماهنگي ها را از زبان ديگر همكارانم در دروس ديگر نيز شنيده ام.
من مي خواهم به عنوان يك دبير رياضي كه سالها در اين كلاس ها زندگي خود را گذرانده ام، با شما طراحان محترم درس رياضي و مسئولان طرح سؤال، سخني را داشته باشم، به اميد آن كه در طرح هاي بعدي لااقل اين مسائل به چشم نخورد. در كنكور رشته علوم رياضي و درس رياضي، در تيرماه ۱۳۸۴ به اين نكات مي توان اشاره كرد كه آيا با اين همه سال تجربه در طرح سؤال كنكور هنوز بايد:
۱- سؤال غلط داشته باشد(دوران بيضي در هندسه تحليلي كه هيچ گزينه درستي ندارد).
۲- سؤال از مباحث حذف شده داشته باشيم، مباحثي كه حتي از كتاب هاي حسابان و ديفرانسيل خارج شده اند مانند حد تابع نمايي از مبحث تابع نمايي در حسابان و ديفرانسيل كه سالهاست از كتابهاي درسي حذف شده اند و يا سطح محصور بين دو نمودار كه چند سال است از كتاب حسابان و ديفرانسيل حذف شده است.
۳- از يك موضوع و يك فرمول، چند سؤال طرح شده است. يعني اگر دانش آموزي يك فرمول را نداند، آن هم در درس رياضي كه با آن ضريب بالا در كنكور علوم رياضي مطرح است ۲ يا ۳ سؤال را از دست مي دهد. مثلاً از پيوستگي در يك نقطه دو سؤال كاملاً متشابه داريم و حتي اگر آن را ندانيم در حل مسئله ديگر نيز تأثير گذار هست. از فرمولي در تصاعد عددي كه اين همه فرمول متعدد دارد، دو سؤال مطرح شده است كه با اين فرمول قابل حل است.
از حد مجموع دو سري هندسي، دو سؤال مطرح شده است، از مشتق پذيري دو سؤال مطرح شده است، از خط و صفحه ضميمه كتاب هندسه ،۲ دو سؤال مطرح شده است، اين گونه طرح سؤال نشان مي دهد كه ۲ طراح به موازات هم سؤالها را طرح كرده اند نه با مشورت و همكاري هم. در اين كار ساده ترين موضوع كه عدم همپوشاني هدف هاست، به كرات ديده مي شود.
4- در عوض از بعضي از مباحث مهم مانند مفاهيم تابع و تابع معكوس، استدلال رياضي، تركيبات در گسسته به خصوص مبحث شمارش سؤال نداريم، ولي بر عكس از احتمال شش سؤال داديم كه بعضي از آنها شبيه هم هستند. مثلاً مهره و كيسه را اگر كسي خوب نداند، دو سؤال را از دست مي دهد. آيا بهتر نبود كه توازن طرح سؤال از مباحث مختلف، كمي رعايت مي شد.
۵- اگر سؤال هاي ديفرانسيل و حسابان را به يك دبير با تجربه رياضي كه جبر نظام قديم را تدريس كرده است نشان دهيد به جز ۲ يا ۳ مورد حتماً به شما خواهد گفت كه سؤالات از اين كتاب طرح شده است. ما بعد از سالها كه از تغيير كتب رياضي مي گذرد، هنوز از مفاهيمي كه در دوره نظام جديد وارد كتاب هاي رياضي شده است سؤال طرح نمي كنيم، مفاهيمي مانند، كاربرد دنباله در عدم وجود حد كه بحث مهمي در كتاب ديفرانسيل است، كميت هاي وابسته، آهنگ تغيير، قضاياي كاربردي پيوستگي مانند قضيه مقدار مياني، نقطه بحراني، تقريت ريشه با روش نصف كردن و يا روش تكراري نيوتن و ايمان در انتگرال و... و به جاي اين مباحث به تكرار سؤال و نيز طرح سؤال از نظام قديم پرداخته ايم كه در بالا به نمونه هايي از آن اشاره كردم.
۶- آيا جابه جايي سؤال در كنكور رقابتي كاري منطقي است، چون دانش آموزان ابتدا بايد به رياضي جواب دهند، لذا در يك گروه مشاهده شد كه سؤال ساده به آخر سؤالها منتقل شده است و اين باعث مي شود كه عدالت در رقابت برقرار نباشد و حتي دانش آموز به جواب دادن به آن سؤال نرسد. بهتر بود به جاي تعويض جاي سؤالها، فقط به تعويض جاي گزينه ها اكتفا مي كرديد. اين با اصول اوليه ارزشيابي از جمله طرح سؤال از آسان به مشكل هم منافات دارد.
۷- به گفته بيشتر دانش آموزان، سخت ترين قسمت مسائل رياضي، مسائل طراحي هندسه ۱ و ۲ است. طراح گرامي به نظر شما هندسه ۱ و ۲ نظام جديد در سطح طرح سؤال شما مسئله دارد. بيشتر سؤالات شما به هندسه سال اول و دوم نظام قديم برمي گردد، مثلاً مسائل مثلث كه در هندسه سال اول نظام قديم به خوبي به آن پرداخته شده بود، در كنكور سال ۸۴ و حتي ۸۳ جاي داشت، در صورتي كه كتاب نظام جديد بدين شكل به آن پرداخته نشده است.
طراحان گرامي، بهتر است كمي اين مسائل را رعايت كنيد تا من معلم از كار خود دلسرد نشوم.
بياييد با احساسات دانش آموزان زحمتكش اين مرز و بوم اين گونه بازي نكنيم.
م.ف
دبير رياضي دبيرستانهاي تهران
