|
سوريازيس، بيماري مزمن پوستي
شوره بي پايان دست و پا
|
|
|
دكتر سارا مجلل
سوريازيس يك اختلال وابسته به ميانجي هاي ايمني است. به عبارت ديگر اين بيماري وابسته به ناكارآمدي دستگاه ايمني است. سوريازيس زنان و مردان و حتي كودكان را از هر نژاد و منطقه جغرافيايي مبتلا مي كند
شايد نام پسورياسي يا سوريازيس( psoriasis)را نشنيده باشيد، ولي به احتمال زياد بيماران مبتلا به اين بيماري مزمن پوستي را ديده ايد. اين بيماري يك اختلال پوستي است كه مي تواند در هرسني فرد را درگير كند و زنان و مردان تقريبا به يك ميزان به آن مبتلا مي شوند. اغلب، اين بيماري به صورت لكه هايي ضخيم و پوسته پوسته روي پوست آرنج ها، زانو ها و ساير قسمت هاي بدن پديدار مي شود. اين لكه ها مي تواند نقره اي يا قرمز باشند.
سوريازيس يك بيماري مزمن است، بدين معني كه مي تواند مدت زماني طولاني وجود داشته باشد و به طور مداوم عود كند. اين بيماري از دهه 20 تا۴۰ شايع است و در ايالات متحده از هر صد نفر 2يا۳ نفر مبتلا به سوريازيس هستند. اين بيماري عمدتا نقاط تحت فشار بدن و بخش هاي چين خورده پوست را درگير مي كند. آرنج و زانوها شايع ترين محل هاي درگيري هستند. بند انگشتان دست و پا و اندام هاي تناسلي نيز در اين بيماري مبتلا مي شوند.
شدت سوريازيس بشدت متغير است. شايع ترين الگوي اين بيماري، درگير شدن بخش يا بخش هاي خاصي از بدن و عود مكرر بيماري در همان ناحيه است. وقتي كسي يك بار دچار حملات سوريازيس شود، به احتمال 90 درصد بازهم دچار عود بيماري خواهد شد. اگر سوريازيس در سنين پايين آغاز شود، شديدتر بوده و نسبت به درمان مقاوم تر است.
عمدتا بيماران مبتلا به سوريازيس از لحاظ كلي سالم بوده و احساس سلامت مي كنند، ولي اگر سوريازيس بخش هاي وسيعي از پوست را درگير كند، مي تواند به طور جدي توانايي فرد براي عملكرد طبيعي را به خطر بيندازد. لكه هاي ضخيم و ورق ورق سوريازيس بعضا دچار بدشكلي شده و مي تواند با خارش و درد توام باشد. اگر دست ها يا پاها درگير باشند، بيمار ممكن است هنگام راه رفتن يا انجام كار با انگشتان دچار مشكل شود، مراقبت از سوريازيس فرآيندي وقت گير و روزمره است.
توجه كنيد كه سوريازيس يك بيماري عفوني و مهمتر از آن مسري نيست، يعني از فردي به فرد ديگر منتقل نمي شود. بد نيست بدانيد كه نام اين بيماري از واژه اي يوناني به نام خارش گرفته شده، گرچه هميشه با خارش همراه نيست.
شدت سوريازيس
سوريازيس را مي توان به سه دسته ضعيف، متوسط يا شديد بسته به ميزان درگيري پوست طبقه بندي كرد. سوريازيس خفيف كمتر از 2 درصد سطح پوست را درگير مي كند، نوع متوسط 2 تا۱۰ درصد و نوع شديد بيشتر از 10 درصد سطح پوست را مبتلا مي كند. در عين حال به عنوان يك قانون كلي، كف يك دست معادل يك درصد سطح بدن محاسبه مي شود. از هر 10 نفر مبتلا به سوريازيس، يك نفر دچار درد و تورم در مفاصل مي شود. به اين مشكل آرتريت سورياتيك مي گويند. البته اين بيماري در مقايسه با ساير ناراحتي هاي مفصلي مثل آرتريت روماتوئيد بيمار را دچار ناتواني نمي كند. افراد مبتلا به آرتريت سورياتيك ممكن است به ساير ناراحتي هاي مفصلي نيز مبتلا شوند و تعداد بسيار اندكي امكان دارد به دنبال تغيير شكل مفاصل دچار معلوليت شوند. در سوريازيس سلول هاي پوست به مراتب سريع تر از حد عادي تكثير پيدا كرده و در عرض 3 الي 4 روز مي ميرند. سلول هاي مرده باعث برجستگي پوست و ايجاد لكه هاي ضخيم و پوسته پوسته مي شوند. در عين حال حدود يك سوم موارد سوريازيس وراثتي است. اگر والدين كودكي هر دو سوريازيس داشته باشند، احتمال ابتلا كودك به اين بيماري 50درصد خواهد بود.
حدود 30 درصد مبتلايان به سوريازيس در درجه متوسط تا شديد قرار مي گيرند و درصد ابتلاي برخي از بيماران به حدي شديد است كه تجويز داروهاي موضعي هيچ كمكي به بيمار نخواهد كرد . گرچه سوريازيس به خودي خود مرگبار نيست، ولي ممكن است برخي بيماران به واسطه عوارض بيماري و درمان هاي پرعارضه جان خود را از دست بدهند. در مجموع يك الي 3 درصد كل مردم دنيا مبتلا به سوريازيس هستند.
دانشمندان معتقدند سوريازيس يك اختلال وابسته به ميانجي هاي ايمني است. به عبارت ديگر اين بيماري وابسته به ناكارآمدي دستگاه ايمني است. سوريازيس زنان و مردان و حتي كودكان را از هر نژاد و منطقه جغرافيايي مبتلا مي كند. گرچه اين بيماري عمدتا در بالغان مشاهده مي شود، ولي انجمن ملي سوريازيس ايالات متحده طي گزارشي اعلام كرده اين بيماري سالانه 207 هزار نفر كودك زير 10 سال را مبتلا مي سازد.
همانطور كه اشاره شد سوريازيس يك اختلال سيستم ايمني است. در اين بيماري پوست، قسمت تطابق پذير سيستم ايمني را تحت تاثير قرار مي دهد. قسمت تطابق پذير سيستم ايمني وظيفه شناسايي و مبارزه با مهاجمان خارجي بدن يا آنتي ژن ها را بر عهده دارد. اين بخش از سيستم ايمني جدا از مبارزه با آنتي ژن ها، ويژگي اين آنتي ژن ها را نيز ثبت مي كند تا در صورت ورود مجدد آنها به بدن واكنش سريع تري انجام شود. به اين قابليت سيستم ايمني خاطره مي گويند. اختلال در عملكرد برخي سلول هاي اين سيستم ايمني باعث بروز علايم سوريازيس مي شود. سلول هاي درگير ،سلول هاي T نام دارند. محققان معتقدند اختلال عملكرد اين سلول ها رشد عادي سلول هاي پوست را تحت تاثير قرار مي دهند. سلول هاي T پيام هايي به سلول هاي پوستي ارسال كرده و اين سلول ها دستور ساخت و ساز سريع تر مي دهند.
سوريازيس و ژنتيك
مطالعات نشان مي دهد برخي افراد به صورت ژنتيك قابليت ابتلا به سوريازيس را دارند، بدين معني كه يك يا چند ژن در بدن آنها مسئول بروز بيماري هستند. محققان اخيرا با مطالعه روي چند خانواده كه يك يا چند نفر از اعضاي آن سوريازيس داشتند ارتباط ژنتيك و اين بيماري را دريافتند.
البته تمام افرادي كه ژن هاي مرتبط با سوريازيس را دارند به اين بيماري مبتلا نمي شوند. اغلب افراد در صورت مواجهه با برخي عوامل محيطي مبتلا به سوريازيس مي شوند. اين عوامل شامل آسيب هاي پوستي، عفونت هاي بدن، استرس و مصرف برخي انواع داروهاست.
دانشمندان در حال حاضر مشغول مطالعه روي عوامل آغاز كننده محيطي سوريازيس هستند و سعي دارند ژن يا ژن هاي موثر در ايجاد و بروز سوريازيس و آرتريت سورياتيك را كشف كنند. دانشمندان اميدوارند با درك بهتري از عوامل ايجاد كننده بيماري، راهي براي مقابله با حملات بيماري بيابند.
راه هاي تشخيص سوريازيس
تشخيص سوريازيس براي پزشك در مراحل ابتدايي مثلا زماني كه يك لكه خشن روي آرنج وجود دارد، بسيار دشوار است. اين وضعيت بيشتر شبيه يك عفونت قارچي يا پوست رفتگي ساده به نظر مي رسد و بعيد است كه در اين مرحله پزشك به سوريازيس شك كند. گرچه شيارهاي اطراف ناخن مي تواند علامت مهمي براي تشخيص سوريازيس باشد، ولي در عين حال مي تواند علامت بيماري هاي ديگر نيز باشد. در بيماران مبتلا به آرتريت سورياتيك اغلب، اين مشكل بعد از تشخيص سوريازيس بروز مي كند. معمولا اين بيماري ابتدا در مفاصل انگشتان و نزديك به ناخن ها بروز مي كند. در عين حال برخلاف آرتريت روماتوئيد، آرتريت سورياتيك با آزمايش خون قابل تشخيص نيست. به هر حال پزشك بعد از چند بار معاينه و خارج كردن ساير تشخيص هاي احتمالي مي تواند بيماري سوريازيس را تشخيص دهد.
درمان
سوريازيس درمان قطعي و كامل ندارد. درمان سوريازيس بيشتر درمان علامتي است، يعني علائم ناخوشايند بيماري را حذف مي كند. درمان سوريازيس بر مبناي شدت بيماري متفاوت خواهد بود. اگر بيماري سوريازيس ضعيف يا متوسط باشد، پزشك معمولا براي بيمار داروهاي موضعي نظير پمادهاي كورتوني و ويتامين تجويز مي كند. كورتون نام عاميانه
كورينكو ستروئيدهاست كه التهاب را در بدن سركوب مي كند. پمادهاي پرونيزولون، بتامتازون و كلوبتازول معروف ترين انواع پمادهاي كورتوني هستند. اگر بيماري در مرحله متوسط تا شديد باشد، پزشك معمولا نور درماني با اشعه UV را تجويز مي كند. در اين حالت پوست را در مواجهه با طيف خاصي از نور قرار مي دهند. اين درمان معمول ترين و كم خطر ترين روش درماني سوريازيس در مرحله متوسط تا شديد است. اما اگر پزشك با روش هاي درماني قبلي يعني درمان با نور و درمان موضعي نتواند مشكلات بيمار را برطرف كند، آن وقت رو به درمان هاي سيستميك مي آورد. در اين حالت داروها در كل بدن پخش مي شوند. متروتروكسات، سيكلوسپورين و رتينوئيدها شايع ترين داروهاي مصرفي در سوريازيس هستند. در مورد آرتريت سورياتيك داروهاي خانواده آسپرين، نظير خود آسپرين، ايبوپروفن، اسيد مفناميك و ... براي كاهش علائم ناراحتي مفصلي تجويز مي شوند. اين داروها روند آسيب ديدگي مفاصل را كند يا متوقف مي كنند. در حال حاضر داروهاي جديدي براي درمان سوريازيس معرفي شده كه هنوز نتايج درماني درازمدت آنها در دست بررسي است.
|
