گفت وگو با دكتر سيدحسن حسيني مدير سابق شبكه سراسري راديو
رضايت مخاطبان
|
|
بهشته فارغي
چندي پيش خبر استعفاي مدير راديو سراسري در مطبوعات مطرح شد، براي آن دسته از كساني كه با تحولات و تغييرات اين شبكه سراسري آشنا بودند، خداحافظي دكتر سيد حسن حسيني از خانواده راديو غيرقابل قبول بود. به خصوص او كه استاديار دانشگاه صنعتي شريف و داراي مدرك دكتري فلسفه و كلام اسلامي است و از شاگردان پروفسور سيدحسين نصر به شمار مي آيد. اما اين رويداد با مراسم توديع بي سروصدا و با حضور مديران ارشد راديو جنبه عيني به خود گرفت. از آنجايي كه مدير شبكه سراسري در طول دوره هفت ساله، تحولات گسترده اي را در حوزه رسانه اي صدا رقم زده بود لازم شد كه پس از استعفا گفت وگويي را با ايشان انجام دهيم هر چند كه اغلب اين گفت وگوها در دوران رياست مديران رسانه اي صدا و سيما به دشواري صورت مي گيرد. مطلبي كه مي خوانيد حاصل اين گفت وگوست:
* آقاي دكتر حسيني، بعد از ۷ سال كار مستمر در شبكه سراسري راديو، قطع ارتباط ناگهاني نبود؟
- خبر استعفاي من از شبكه سراسري راديو غيرمنتظره بود. اما از قبل اين موضوع با دكتر خجسته معاون صدا مطرح بوده است. اما دوست نداشتم جايي گفته شود از اين رو مي خواستم كه با تمام سعي و توانم كار كنم و از كمك و همياري معاونت صدا بهره بگيرم. انگيزه اصلي كناره گيري، رسيدگي بيشتر به كارهاي دانشگاهي و تحقيقاتي است شايد به دليل حجم زياد كارهاي اجرايي شبكه سراسري، كار دانشگاهي ام در اين سالها تحت الشعاع قرار گرفته باشد.
* معمولاً كمتر اتفاق مي افتد كه مديران كار كرده و مجرب كار را رها كنند آيا دلايل قانع كننده اي براي اين تصميم داريد؟
- بله، نكته مهمي است شايد يكي از ضرورت ها اين باشد كه تجربه هاي رسانه اي را رها نكنيم. همچنين برنامه سازان رسانه اي و هم مديريت رسانه ما رها را نكنند. از زماني كه وارد راديو شدم متعلق به راديو هستم. شايد در مقطعي مديريت تمام وقت شبكه سراسري باشم و يا لازم باشد كه زماني در حد مشاور به مسئولين رسانه اي باشم. با آشنا هايي كه پيدا شده بي گمان اين ارتباط برقرار خواهد ماند اما به صورت يك مديريت مستقل و پرحجم، شايد فرد ديگري كار را دنبال كند.
* شبكه سراسري راديو، در اين سال ها چه تفاوت هايي پيدا كرده است؟
- در اين چند سال فقط به عنوان هماهنگ كننده در كنار اعضاي مختلف راديو سراسري كار را كنار يكديگر قرار دادم و بخش اصلي كار برعهده كاركنان و برنامه ريزان شريف راديو بود، فكر مي كنم موفقيت هاي خوبي هم شبكه سراسري كسب كرد. در طول اين سال ها اولاً راديو دوران توسعه خوبي را طي كرده است. رشد شبكه هاي تخصصي در كنار كيفي سازي برنامه ها و همچنين حضور در خارج از راديو و حريم محدود آن، حضور در برنامه هاي فرهنگي، اجتماعي و سياسي از جمله كارهايي است كه در راديو انجام شد. شبكه سراسري راديو از اين امتياز به نحو احسن برخوردار بوده، راديو با ۶۵ سال قدمت رسانه اي با حضور نيروهاي مجرب و خلاق و مبتكر، پيشكسوتان و نسل جوان سرمايه خوبي را به وجود آورده است همچنين در زمينه جذب مخاطب، توليد برنامه هاي جديد، توجه به موسيقي و توجه به برنامه هاي تفريحي گام هاي بلندي را برداشته است.
ورود به برنامه هاي چالشي سياسي كار بسيار سختي بود. در سال ۷۷- ۷۸ به دليل شرايط سياسي و اجتماعي كشور حضور در اين صحنه ها تبعاتي به دنبال داشت همكاران ما در شبكه سراسري جرأت به خرج دادند و با درايت و با برنامه ريزي وارد اين حوزه شدند و برنامه هاي چالشي شبكه باعث شد كه در بخش هاي ديگر سازمان هم تأثير بگذارد و يا مورد دوم پخش موسيقي است. در سال ۷۷-۷۸ تنها يك برنامه به نام برنامه آواها و نواها در شبكه سراسري در زمينه موسيقي وجود داشت. در حال حاضر بخش زيادي از برنامه ها را موسيقي تشكيل مي دهد. به نحوي كه شما تمايل به هر نوع موسيقي داشته باشيد فضا وجود دارد. ۵/۸ تا ۹ صبح، ۳ تا ۵/،۳ ۱۱-،۱۲ شب ها و عصرها در لابه لاي برنامه ها، توجه به برنامه موسيقي مورد علاقه مردم از جمله كارهاي مثبتي است كه در طول اين مدت انجام شد يا برنامه هاي تفريحي يا سرگرمي كه نقطه اوج برنامه جمعه ايراني است كه به همت آقاي سعيد توكل و همكاران آنها فضاي آرامي را در صبح جمعه براي مردم فراهم مي كنند. همچنين توجه به مقوله دفاع مقدس و نگاه هنرمندانه به آن را بايد به عنوان امتياز شبكه سراسري راديو شمرد. خوشحال هستم كه مخاطبين اين رسانه خيلي رشد كرده اند.
* شما استاد فلسفه علم در دانشگاه صنعتي شريف هستيد چه شد به عرصه رسانه علاقه مند شديد؟
- پرسش بسيار خوبي است. در حال حاضر در دنيا فلسفه رسانه ها، بحث هاي جديدي را به وجود آورده است. به يكي دو نمونه اشاره مي كنم. در بعضي از مجامع علمي راجع به اين كه هر رسانه اي با چه پيامي قابل جمع است و با چه پيامي قابل جمع نيست بحث مي كنند. فعلاً اين صحبت در ميان دانشگاهيان مطرح است. از رسانه راديو يا تلويزيون هر انتظاري را نمي توان داشت هر پيامي با هر رسانه اي قابل جمع نيست از راديو اين پيام را مي شود منتقل كرد و يا نمي توان منتقل كرد. از تلويزيون هم به همين صورت. هميشه فكر مي كردم كه راجع به راديو از دو واژه مي شود استفاده كرد. انديشه و خيال، بنابر اين، بايد با مردم و با مخاطبين خود براساس فلسفه انديشه پروري و خيال اندوزي كار كنيم. چون راديو فقط صوت است. بنابر اين اولين جايي كه اصابت مي كند به انديشه و فكر مخاطب است. براساس انديشه و فكر به تخيل وارد مي شود. بنابر اين انديشه و خيال جزو ويژگي هاي ذاتي اين رسانه است. لذا بايد از اين دو تا عنصر كمك گرفت چيزهايي كه ماهيت تصويري دارد و بايد نشان داده شود نمي تواند در راديو آن كاركرد اصلي را داشته باشد و برعكس در تلويزيون بعضي برنامه ها فقط بايد صوتي باشد و چه بسا تصوير آن در پيام رساني لطمه بزند. اينها بحث هايي است تحت عنوان فلسفه رسانه ها.
* فلسفه چه ارتباطي با رسانه دارد؟
- وقتي وارد حوزه فلسفه مي شويد اولاً وارد مباني مي شويد كه براساس آن مباني روش هاي خود را تعيين مي كنيد و مي چينيد و با آن روش ها به هدفي كه مي خواهيد مي رسيد. به هرحال يكي از امتيازات فلسفه ايجاد روش هاي منطقي است براي رسيدن به يك مجهول و رسيدن به يك مقصد و با استفاده از يك مباني. در رسانه بهترين چيز اين است كه منتظر پيامي هستيد كه اين پيام بايد به مخاطب شما برسد و بعد از اين كه به مخاطب رسيد در آن نفوذ پيدا كند و در آن تأثير بگذارد. بنابر اين با يك مباني علمي و منطقي خيلي راحت تر مي شود اين كار را انجام داد. در عين حال فلسفه يك قدرت استدلالي به فرد مي دهد. اين به معناي اين نيست كه من داراي اين قوت هستم. كساني كه در حوزه فلسفه كار مي كنند داراي قوه استدلال هستند كه طبيعتاً رسانه هم بايد بهره مند باشد. تحقيقاتي در رسانه ها وجود دارد كه به شناخت و شناساندن ويژگي هاي ذاتي رسانه ها و امتيازبندي آنها از همديگر مي پردازد.
* درباره نقل و انتقالات اخير در صدا و سيما نظرتان چيست؟
- رسانه هم مثل جاهاي ديگر احتياج به تغييرات دارد. اي كاش در كشور ما آئين نامه اي هم براي مديران وجود داشت. همان طور كه رئيس جمهور و وزراء دارند. مديران مياني و ارشد نظام هم به هر حال مي توانستند داراي مدت كاري مشخص باشند و سپس پست خود را به فرد ديگري بسپارند. البته به شرطي كه از آن تجربه ها استفاده شود. بعضي وقت ها اشكال كشور ما اين است كساني كه داراي تجربه بسيار بالايي هستند و حتي از آن سمت اصلي كنار مي روند آن طور كه لازم است از تجربه آنها استفاده نمي شود.
* در آينده با حوزه رسانه اي ارتباط خواهيد داشت يا نه؟
- اميدوارم. من به سازمان صدا و سيما علاقه پيدا كردم و به طور مطلق در سازمان صدا و سيما دوستان بسيار شريفي دارم و محيط راديو امروز محيط خاصي است، محيط گيراي خاصي دارد. جدا شدن از آن غيرممكن است. حتي كساني كه اوايل انقلاب اسلامي يك سمتي داشتند هنوز هم يك جوري به آن وصل هستند. يا مطلبي مي نويسند يا كارهايي انجام مي دهند و يا تماس دارند، چه بخواهم و چه نخواهم به سازمان راديو و تلويزيون تعلق دارم چه سمت داشته باشم و چه مثل حالا كه ديگر سمت اجرايي ندارم.
* به نظر شما صدا و سيما به عنوان يك رسانه ملي از چه آفت هايي رنج مي برد؟
- اين احتياج به يك آسيب شناسي دارد كه در راديو و تلويزيون چه كارهايي بايد انجام شود كه تا به حال كمتر انجام شده است. رياست سازمان صدا و سيما از ابتدا كه آمدند آنها را مطرح كردند. در دوران رياست قبلي هم مطرح بود اما در دوران جديد توجه خاصي بدان شده است، اين كه برنامه ها داراي پيامي باشند و اين پيام با شيوه نوين برنامه سازي باشد. بسياري از برنامه ها داراي پيام است و از نظر محتوا غني است. اما از نظر محتوا و يا ساختار برنامه سازي شايد آن جذابيت لازم را نداشته باشد و برعكس برنامه اي داريد كه در صدا و سيما بسيار جذاب است و هنرمندانه، اما شايد آن پيام لازم را نداشته باشد. عدم استفاده از شيوه هاي نوين در برنامه سازي يكي از اشكالات راديو و تلويزيون است. اما در راديو مشكل كمتر است در رسانه هاي كشور ما با اين نقطه ضعف مواجهيم كه به فرد و افراد برنمي گردد.
* به نظر شما موضع گيري صدا و سيما به عنوان يك رسانه جمعي و عمومي فراجناحي است؟
- بي طرف را چگونه ما معنا كنيم. طبيعتاً صدا و سيما براي كارهاي سياسي هدفي را دنبال مي كند. اما اين هدف بايد طوري باشد كه براي جناح خاصي يا براي گروه خاصي نباشد. اما هدف داشتن به معناي خنثي بودن نيست. صدا و سيما هدفي دارد و بي هدف هم نيست در انتخابات رياست جمهوري برنامه هايي در صدا و سيما، پخش مي شد كه كاملاً چند صدايي بود. برنامه هايي كه انواع نظرات و تفكرات را مي شنيديد. هم در راديو و هم در تلويزيون، اما اينها بدون هدف نبود هدف اين برنامه ها تشويق مردم به مشاركت بود كه نتيجه خوبي هم در پي داشت. هدف ديگر آن در واقع اعتماد سازي به رسانه و اعتماد به نظام جمهوري اسلامي بود. اتفاقاتي كه افتاده البته از رياست جمهوري به اين طرف گواه اين مطلب است. البته اين سابقه هم داشته اين طوري نيست كه فقط محصول اين چند ماهه گذشته باشد. در چنين شرايطي در سال هاي ۷۷-۷۸ برنامه اي از راديو پخش مي شد كه در آن فضاي خاص سياسي كه تقريباً مي شد گفت هر كسي مدعي حرفي بود در حوزه هاي نظري سياسي به راديو مي آمد و صحبت مي كرد.
* مخاطبان از شما به عنوان مدير رسانه اي چه انتظاري داشتند، مديران ارشد رسانه ملي از شما چه انتظاري دارند؟
- از يك طرف مردم را داريم اين رسانه براي مردم است بخصوص شبكه سراسري راديو كه اسم راديو ايران را به آن اطلاق مي كنيم. دو جور انتظارات وجود دارد كه يكي انتظارات و خواسته هاي مردم است و يك طرف تقاضاي ملي است كه از اين رسانه وجود دارد.جمع كردن اينها مقداري كار را سخت مي كرد اما اين موضوع اتفاق افتاد كه در شبكه سراسري راديو اولويت كارها را به تقاضاي مردم داديم.
اگر شما توجه كنيد آن وقت اين تطبيق خيلي راحت تر است. مثلاً در شرايط فعلي مردم از راديو، انتظار اطلاع رساني، انتظار يك ساعات خوش و مفرح دارند. فكر مي كنم اولويت كاري در سالهاي گذشته و رشد مخاطب نشانگر اين مسأله است كه به خواست و تمايل مردم بيشتر توجه شده است. البته از آن طرف كه ما موظف بوديم كه به عنوان يك شبكه كلي خدمات نظام را منعكس كنيم. كارهايي كه در كشور صورت گرفته يا اتفاقاتي كه در كشور مي افتد مثلاً در فاجعه بم رسالت ما اين بود كه بلافاصله وارد اين قضيه شويم. با توجه به اين كه راديو مي توانست تنها ابزار باشد يا در قضايايي مثل انتخابات و بقيه شرايط كه اتفاق افتاده خوب انتظاراتي است كه كشور از رسانه ملي دارد.
* چرا صدا در جامعه آن چنان مخاطبي ندارد؟
- تلويزيون و رسانه هاي ديگر و يا رسانه هاي نوين مثل اينترنت يا ماهواره در حال حاضر در كشور ما حاكم هستند. حاكميت با تصوير است در بين رسانه ها، فرضي است كه مي شود راجع به آن تحقيق كرد بين استفاده از راديو و توسعه يافتگي يك رابطه مستقيم وجود دارد. مي بينيم كه در هر كشور توسعه يافته استفاده از راديو بيشتر است و اين نشان مي دهد كه راديو در كشورهاي توسعه يافته جايگاه خاصي دارد. البته ما شبكه هاي ملي و محلي داريم. تعداد شبكه هاي راديو كم نيست.
طبق آمارها بخش زيادي از مردم به راديوهاي محلي گوش مي كنند چون احساس تعلق دارند. اما از لحاظ قومي و ملي نيازهاي روزمره اي دارند در اين حال رسانه ملي هم يك وظايف كلي دارد كه بايد اين اتفاق در آن بيفتد در سال هاي گذشته مقداري اين وضع بهتر شده است يعني به كل راديو كه مراجعه كنيم افزايش مخاطب داريم. البته در شبكه سراسري راديو به دليل ساختاري كه دارد رشد مخاطب سخت تر است ما درگير يك سري كارهايي هستيم كه به طور رسمي بايد انجام بدهيم ممكن است از نظر افزايش مخاطب كار را مشكل كند.
|