علي شاكري
هندبال آسيا نزديك به يك دهه است كه به محل منازعه و صف آرايي قدرت هاي اين رشته در شرق و غرب قاره مبدل شده و آسياي ميانه و مركزي هم بيشتر نقش نظاره گر را دارند. شرق آسيايي ها يا به عبارت بهتر، همان خاور دوري ها فقط در رويدادهايي مهم مثل بازي هاي آسيايي، قهرماني آسيا كه جنبه انتخابي قهرماني جهان را دارد خود را مي نمايانند و در ساير رويدادها همانند باشگاه هاي آسيا طي ۸ سال بنيان نهادنش هرگز مشاركت نداشته اند. شايد كنفدراسيون هندبال آسيا يكي از معدود فدراسيون هايي باشد كه همه امورش توسط گردانندگان غرب آسيايي به خصوص كشورهاي حوزه خليج فارس اداره مي شود و شرقي ها سهم چندان عمده اي در تشكيلات آن ندارند. فاصله ايجادشده ميان شرق و غرب قاره هر روز درحال بيشترشدن است و در اين ميان در مسابقات باشگاه هاي آسيا كه همه ساله از سال ۱۹۹۸ آغاز شده هرگز شرق آسيايي ها مثل ژاپن، كره و چين ميل و اشتياقي به شركت قهرمانان خود در آن نداده اند و اگر هم نبود اهميت رويدادهايي چون بازي هاي آسيايي و قهرماني آسيا چه بسا اين كشورها اين بازي ها را نيز همانند باشگاه هاي آسيا تحريم مي كردند. حضور شيخ احمد الصباح رييس شوراي المپيك آسيا در راس كنفدراسيون هندبال قاره و نفوذش در كميته بين المللي المپيك و فدراسيون جهاني هندبال باعث شده است تا دادخواهي شرقي ها با وجود همه قدرتي كه در تشكيلات مهم بين المللي ورزش در دنيا دارند به جايي نرسد.
معادلات بهم ريخت
تا همين ده سال پيش هندبال آسيا همانند ساير ورزش هاي گروهي مثل بسكتبال و واليبال در سيطره كامل شرق آسيايي ها بود و آنها جدا از تركتازي در عرصه رقابت هاي قهرماني قاره بر همه مناطق حكم مي راندند. در آن سال ها نمايندگان ساير مناطق ازجمله غرب آسيا با دراختيارداشتن پست هاي تشريفاتي چندان تاثيري بر روند حركتي اين ورزش نداشتند. سرمايه گذاري وسيع كشورهاي حوزه خليج فارس و اقبالي كه كشورهاي اين منطقه به ورزش هندبال از خود نشان دادند باعث شد تا هندبال كشورهاي اين منطقه به لطف استخدام مربيان گرانقيمت و تاسيس ليگ هاي منظم و همجواري با مصر، تونس و الجزاير كه در زمره قدرت هاي خوب هندبال دنيا محسوب مي شوند به يكباره همه معادلات در قاره آسيا بهم بريزد. جرقه نخست را كويتي ها زدند كه بعدها با حضور پرقدرت كشورهايي چون بحرين، ايران، قطر، عربستان و امارات همچون شعله اي كل قاره را در هم نورديد. اگرچه در اين ميان خللي به امپراتوري كره اي ها بهترين تيم آسيا در جهان وارد نشد، اما كشورهاي چين و ژاپن از اين آسيب بي نصيب نماندند. از بازي هاي آسيايي ۱۹۸۶ سئول به بعد كويتي ها همواره به يكي از مدعيان بزرگ اين ورزش در آسيا مبدل شدند و قطر و عربستان در كنار ايران كه در سال هاي اخير و به خصوص در بازي هاي آسيايي ۱۹۹۸ بانكوك زنگ خطر را براي رقبا به صدا درآورد، رسما به شرق آسيايي ها اعلان جنگ دادند. آنها در نخستين قدم به خلع سلاح رقيب در كنفدراسيون آسيا پرداختند و پس از تاروماركردن حريف مقر كنفدراسيون را به كويت منتقل كردند. با گذشت هر سال حضور نمايندگان شرق آسيا در كميته هاي مختلف ازجمله اجرايي كنفدراسيون كمرنگ تر شد تا جايي كه هم اكنون اثري از آنان نيست.
مقابله به مثل
البته شرق آسيايي ها كه براي دادخواهي از وضعيت موجود در مراجعه به مراجع بين المللي ره به جايي نبرده اند، خود اقدام به برگزاري بازي هاي چندجانبه اي كرده اند كه همه ساله با حضور تيم هاي آن مناطق انجام مي شود. يكي از اعتراضات كنوني مخالفين به مشكلات داوري در مسابقات آسيايي برمي گردد كه آنها معتقدند داوران بازي ها هرگز مراعات عدالت را نمي كنند و از قبل تكليف تيم هاي برنده و بازنده مشخص است. به نوعي آنها اعتقاد دارند كه داوران گزينش شده با حرف شنوي از دست اندركاران اجرايي حق تيم هاي شرق آسيايي را در مصاف با رقباي غرب قاره و به خصوص عرب تضييع مي كنند.
به همين دليل آنها ترجيح مي دهند تا فقط در مسابقات پراهميت تر كه نگاه مسئولان فدراسيون بين المللي در آن پررنگ تر است و از داوران بيطرف استفاده مي شود حضور پيدا كنند.
آغاز هندبال باشگاه هاي آسيا
آغاز شكل گيري هندبال باشگاه هاي آسيا به ۲۰ اكتبر سال ۱۹۹۸ برمي گردد كه كنفدراسيون هندبال قاره بي توجه به عدم اقبال كشورهاي شرق آسيا پاي پنج تيم كاظميه كويت، ذوب آهن ايران، الاهلي و السد اردن و الريان قطر را به ميدان كشاند. مسابقاتي كه بخش كوچكي از آسيا و تيم هاي همجوار را شامل مي شد. در سال هاي بعد اگرچه بر تعداد تيم ها و كشورها اضافه شد، اما هرگز دل شرق آسيايي ها به حضور و اعتبار بخشيدن به اين بازي ها نرم نشد تا اين بازي ها بيشتر رنگ و بوي مسابقات غرب آسيا را پيدا كند. نكته ديگر آنكه پاكستان و هند و حتي كشورهاي آسياي ميانه نيز هيچ تمايلي به حضور در اين رقابت ها از خود نشان نمي دهند. اوزموي ازبكستان نيز كه قرار بود در دوره هشتم در «امان» به ميدان برود بعد از قرعه كشي بازي ها انصراف داد.
باشگاه هاي جهان هم چاره ساز نشد
گمان برده مي شد كه شايد با راه اندازي مسابقات باشگاه هاي جهان تيم هاي شرق آسيا دست از تحريم اين بازي ها بردارند اما اين تاكتيك نيز چاره ساز نشد و همچنان شاهد رقابت هايي هستيم كه اكثريت قريب به اتفاق تيم هاي حاضر را نمايندگان كشورهاي عربي حوزه خليج فارس تشكيل مي دهند. جالب تر از همه آنكه براي رونق اين بازي ها به هر كشور اجازه داده مي شود تا با دو سهميه حضور پيدا كنند. به جز دوره اول كه ايران و تيم هاي شركت كننده به جز ميزبان يك سهميه داشتند، از دوره هاي بعد دو سهميه اي شدن كشورها منجر به افزايش كميت در بازي ها شده است.
ايران يكپاي ثابت بازيها
ايران از همان سال ۱۹۹۸ كه با ذوب آهن صاحب مدال برنز شد همواره از آن سال به بعد در زمره يكپاي ثابت اين بازيها بود. در طي اين سال ها ايران سه بار ميزبان اين بازيها شد كه طي سه دوره ميزباني تنها در سال گذشته بود كه فولاد مباركه سپاهان توانست به كسب يك عنوان باارزش نايب قهرماني نايل آيد.
ايران به جز دوره اول و سوم در شهرهاي امان و كويت در پنج دوره همواره دو نماينده داشت كه در جمع تيم هاي ايراني فولاد مباركه سابقه بيشترين حضور در اين رقابت ها را دارد.
تيمي كه با اسكلت بندي اصلي تيم ملي بسيار بداقبال بود كه در دو باري كه شهر تاريخي اصفهان ميزبان اين بازيها بود دستش از مدال و مقام كوتاه ماند.
فولاد همچنان اميد اول ايران
در اين دوره از بازيها نيز كه از ابتداي هفته در شهر امان پايتخت اردن آغاز شده، فولاد به لطف دراختيار داشتن بهترين هاي هندبال ايران، انسجام در كار گروهي و تفكرات يك مربي اوكرايني به نام «بوريس چيزوف» كه تاكنون آزمايش خوبي پس داده است، همچنان اميد اول ايران به شمار مي رود. فولاد به نسبت ديگر نماينده ايران دانشگاه آزاد، با حريفان سخت تري در دور مقدماتي مقابله مي كند.
الاهلي بحرين، القادسيه عربستان، الفهيل كويت (قهرمان دوره پيش) به همراه فولاد مباركه سپاهان در گروه سوم حضور دارند. بدون هيچ ترديدي بازيهاي اين گروه در قياس با تيم هاي حاضر در سه گروه ديگر قابل مقايسه نيست.
تلفيق تجربه و جواني
در جمع بازيكنان فولاد هم چهره هاي جوان حضور دارند و هم چهره هاي باتجربه كه تلفيق اين دو عنصر مي تواند پيامدهاي مثبتي براي نايب قهرماني دوره قبل به همراه داشته باشد. از جمع باتجربه ها مي توان از شهداد مرتجي، آرمن اميرخانيان، علي ربيعي و مجيد رحيم زاده ياد كرد. محمدرضا جعفرنيا، رسول دهقان، هاني زماني و حجت صفري هم با قدرت جواني اين جمع را كامل مي كنند. حضور دو بازيكن خارجي به اسامي ادوارد ياكاونكو و ادوارد فرانكوسكي بر ضريب اطمينان نماينده اول ايران مي افزايد.
دانشگاه آزاد نماينده دوم ايران
دانشگاه آزاد در فصل جاري با دراختيار گرفتن اعضاي تيم پرسپوليس كه فصل پيش نايب قهرمان ايران شده بودند، با چراغ سبز فدراسيون جواز حضور در امان را گرفت. دانشگاه آزاد تيمي است، جوان و سرعتي كه در يك گروه سه تيمي از بخت مساعدي براي راهيابي به جمع ۸ تيم برتر برخوردار است.
در گروه دوم با انصراف اوزموي ازبكستان، نماينده ايران با يك پيروزي در مقابل يكي از دو تيم الوكره قطر و الاهلي امارات به دور دوم خواهد رسيد.
عليرضا حبيبي به عنوان يكي از مربيان جوان هندبال ايران با كمك گرفتن از تجربيات مصطفي غلامي در ميدان «امان» اين فرصت را دارد كه شايستگي خود و تيمش را به رخ بكشد. در اين تيم نيز نفرات زبده اي به چشم مي خورند كه با تدابير مناسب قادرند در مقابل حريفان بدرخشند. سرآمد همه بازيكنان تيم دانشگاه آزاد، محمدرضا رجبي قرار دارد، بازيكني جوان كه با قدرت و تكنيكش مي تواند هر دفاعي را عاصي كند. در كنار رجبي حميد مستأجران، فريد عليمرادي، مهدي شيراني، محمد جمالي، محمد سياوشي و مجيد عدالت خواه اميدهاي اين تيم جوان را افزايش مي دهند.
گروه بندي بازيهاي دوره هشتم
گروه يك: الشباب امارات، السليبخات كويت، الحسين اردن، السد قطر
گروه دوم: الاهلي امارات، الوكره قطر، دانشگاه آزاد ايران
گروه سوم: الاهلي بحرين، القادسيه عربستان، الفهيل كويت، فولاد سپاهان ايران
گروه چهارم: الاهلي عربستان، السلت اردن و السداكاي لبنان

اشاره: نظرات قهرمانان قديمي در مورد روند حركت كنوني ورزش مورد علاقه شان همواره بازتاب متفاوتي در جامعه دارد. آنها با توجه به آشنايي به زير و بم رشته هاي خود همواره ارزيابي دقيق تري نسبت به بقيه دارند. دكتر خسرو ابراهيم از جمله ملي پوشان سابق واليبال ايران كه هنوز هم به عنوان مدرس فدراسيون جهاني واليبال (FIVB) ارتباط تنگاتنگي با اين رشته دارد. او عضو تيم ملي ايران در بازيهاي آسيايي ۱۹۶۶ بانكوك است. سالي كه تيم ايران توانست مدال برنز واليبال مردان آسيا را بدست آورد. او دكتري تربيت بدني خود را از آمريكا گرفته و هم اكنون در دانشگاههاي كشور مشغول تدريس است.
خسرو ابراهيم در گفتگو با ايسنا به قضاوت عملكرد و برنامه هاي واليبال ايران پرداخته است كه صحبت هاي او را مي خوانيد.
طي چند سال اخير پيشرفت نسبتا خوبي در واليبال صورت پذيرفته، البته اين نيز به خاطر استمرار مديريت يزداني خرم در فدراسيون واليبال و صرف زمان و هزينه هاي بسيار زياد از سوي وي است. بي ثباتي مديريتي يكي از آفت هاي بزرگ ورزش ماست كه خوشبختانه طي چندين سال گذشته، حداقل در رشته واليبال، ما شاهد آن نبوده ايم. همين امر سبب شده تا به مرور زمان برنامه هاي يزداني خرم به بار بنشيند. ما مقام دوم و سومي را در آسيا داشتيم، اما مدت زيادي شاهد ركورد عجيبي در ورزش و به خصوص واليبال بوديم.
در اين شرايط سخت، فردي پيدا شد كه با صرف وقت و پيدا كردن منابع مالي جديد تا حدودي چرخ هاي از كار افتاده واليبال را به حركت درآورد، البته آغاز اين حركت با برنامه ريزي علمي و حساب شده اي همراه نبود و او با توجه به شرايط بسيار بد ورزش ما، راه حلي را پيدا كرد تا با آن بتواند حداقل در زمان مديريت خود شاهد موفقيت هاي بزرگ واليبال باشد.
روش ابداعي
وي افزود: نبود منابع مالي لازم در واليبال، عدم تغذيه مناسب ورزش و واليبال از سوي مدارس و دانشگاه ها در كنار نبود يك كار سيستمي درست در ورزش كشور سبب شده بود تا شرايطي فراهم شود كه خود يزداني خرم با يك روش كاملا ابداعي ضمن به حركت انداختن چرخ واليبال موفقيت هاي بزرگي را نيز براي كشور كسب كند.
دكتر خسرو ابراهيم، با بيان اين كه در حال حاضر ورزش در مدارس و دانشگاه هاي كشور ما به حد صفر رسيده و ديگر رده هاي ملي نمي توانند از اين كانال ها تغذيه كنند، تصريح كرد: همين امر باعث شده تا شرايط خاصي روي فدراسيون هاي ما حاكم شود.
در اين حالت يك فدراسيون مثل واليبال مجبور است تا ۱۲ ماه از سال را تيم داري كند تا شايد در مسابقات بين المللي بتواند عنواني را كسب كند و اين بر خلاف تمامي اصول و عقايد ورزش چه در سطح قهرماني و چه در سطح همگاني است. به هر حال شايد تيم داري كردن بتواند به نوعي مسكني براي اين درد، بيماري بزرگ ورزش كشور ما باشد.اما در نهايت نمي تواند درماني قطعي براي اين بيماري باشد. بيماري كه روز به روز در حال گسترش است و اگر فكري براي آن نشود در چند سال آينده مشكلات بسيار بزرگ تري را براي ورزش كشور دنبال خواهد كرد.
فقر ورزش در مدارس
وي با بيان اين كه در گذشته اكثر ملي پوشان رشته هاي مختلف از ورزش مدارس و دانشگاه ها به رده هاي ملي راه پيدا مي كردند گفت: در همين رشته فوتبال، افرادي چون منصور پورحيدري، قليچ خاني، لواساني، وطن خواه، فرزامي، ميرزاحسن، مالكي و غيره از تيم هاي آموزشگاه هاي تهران و يا شهرستان ها به رده هاي ملي راه پيدا  كردند. خود تيم ملي واليبال ما كه در سال ۱۹۶۶ سوم آسيا شد، اكثر نفرات آن را واليباليست هايي تشكيل مي دادند كه از تيم هاي آموزشگاه ها راهي تيم هاي ملي شده بودند، اين در حالي است كه متأسفانه پس از گذشت چند سال، فقر بسيار شديدي در ورزش آموزش و پرورش و دانشگاه هاي ما بوجود آمد كه يكي از دلايل آن نيز اين بود كه مدارس ما تنها به داشته هاي ذهني جوانان فرصت داده اند و براي رشد فيزيكي و جسماني نوجوانان و يا جوانان برنامه خاصي ندارند. به هر حال زنگ هاي خطر در ورزش كشور ما به صدا درآمده است.
فقر ورزش در مدارس و دانشگاه ها نه تنها هزينه هاي بسيار سنگيني را براي ما در سطح ورزش كشور خواهد داشت، بلكه ضربه هاي بزرگي را نيز در زمينه هاي فرهنگي و اجتماعي به ما وارد خواهد كرد. جواني كه به دنبال كسب ورزش و قواي جسماني است، كمتر دچار آسيب هاي فرهنگي و يا اجتماعي مي شود، پس مي توان مشاهده كرد كه با اندكي توجه به اين مقوله، چگونه مي شود كه جلوي بسياري از ناهنجاري هاي اجتماعي، فرهنگي و حتي ورزشي را گرفت.
تيم ملي واليبال ايران برنده مدال برنز بازي هاي آسيايي ۱۹۶۶ بانكوك از راست ايستاده نفر پنجم دكتر خسرو ابراهيم
نقش مربيان داخلي
دكتر خسرو ابراهيم در ادامه گفت وگوي خود به نقش مربيان داخلي واليبال در بسترسازي  مناسب جهت رشد ورزش واليبال اشاره كرد و افزود:  در گذشته يك مربي به تنهايي بار سنگين تمام مسئوليت هاي يك تيم را بر عهده داشت. به عنوان مثال در سال ۱۹۶۶ جبارزادگان به تنهايي هم سرمربي تيم ملي بود و هم سرپرست تيم، اما هم اكنون در كنار يك گروه ۱۲نفره، يك گروه از مربيان مختلف بدنساز و تغذيه حضور دارند تا در نهايت يك تيم نتيجه بگيرد.البته اين ها لازمه  و نياز واليبال امروز دنيا است، هيچ كس نيز منكر آن نيست.
در اين ميان، موضوع مهم نقش مربيان در ايجاد سازندگي است؛ امروزه مشاهده مي شود كه نه تنها در واليبال، بلكه در اكثر رشته هاي مختلف ورزشي براي  بالا بردن توانايي هاي تيم از مربيان خارجي استفاده مي شود، آن هم بدون اين كه به بالا بردن توانايي هاي مربيان داخلي توجه شود.
بايد اعتراف كنم كه متاسفانه در ورزش ما به مربيان داخلي توجهي نمي شود، همين امر نيز سبب مي شود تا در دراز مدت در سطح بازيكنان چهره هاي جديدي شناسايي نشود.
وي افزود: برخي اوقات يك مربي داخلي عملكرد بدي ندارد، اما برابر يك مربي خارجي حقوق بسيار ناچيزي مي گيرد كه حتي كفاف زندگي روزمره او را نيز نمي دهد. پس چطور مي توان توقع داشت كه مربيان ما سازندگي كنند. در رده هاي ملي نيز آن اختياراتي كه به مربيان خارجي مي دهيم، هرگز حاضر نيستيم كه به مربيان داخلي بدهيم. متأسفانه بازيكنان فعلي نيز مانند گذشته در اختيار مربيان خود نيستند.
آنها مقابل مربيان خارجي تسليم محض هستند، اما در برخورد با مربيان داخلي مقابل آنها مقاومت مي كنند، اين امر نيز هم اكنون در واليبال ما به چشم مي خورد و بايد براي اين مشكل نيز راه حلي در نظر گرفت.
ارزش پيراهن تيم ملي
اين استاد دانشگاه همچنين تأكيد كرد: آنچه در گذشته  براي  بازيكنان تيم ملي اهميت داشت، ارزش پوشيدن پيراهن  تيم ملي بود. امروزه، آن ارزش هاي گذشته بسيار كمرنگ شده و با وارد شدن مسايل مالي در ورزش، ديگر براي بازيكنان تفاوت چنداني ندارد كه در تيم ملي باشند و يا يك تيم باشگاهي.