سه شنبه ۵ مهر ۱۳۸۴ - - ۳۸۱۰
اكتشافات تصادفي كماكان ادامه دارد
گونه هاي جديد در بشقاب غذا
002208.jpg
محمدعلي نمازي خواه
دانشمنداني كه چندي پيش براي خريد به يك فروشگاه معروف مواد غذايي رفته بودند، در هنگام پيدا كردن مواد غذايي مورد علاقه خود، اتفاقي برايشان افتاد كه بسرعت باعث مشهور شدن آنها شد. اين دانشمندان به صورت كاملا اتفاقي موفق به كشف گونه اي ناشناخته از جوندگان شدند كه در قسمت فروش گوشت در معرض ديد بود. اين جونده كه در لائوس در آسياي جنوب شرقي كشف شده است، داراي سبيل هاي بلند، پنجه هايي دراز و يك دم پوشيده از خز است. به گفته اين گروه محقق، اين جانور يك نوع سنجاب نيست و حتي شبيه خانواده موش ها هم نيست. به گفته رابرت تيمينس- يكي از اعضاي سازمان حفاظت از حيات وحش واقع در نيويورك - اين جانور را مي توان گونه اي عجيب از موش هاي صخره اي ناميد، اگرچه نمي توان اين گونه جديد را به موش هاي صحرايي و خانگي ربط داد. به نظر وي، اين جانور در اصل همانند جوجه تيغي است كه تيغ هاي روي پوست آن قابليت رشد ندارند و به مرور زمان جاي اين تيغ ها را موي فراوان گرفته است. به گفته عده اي ديگر از جانورشناسان، اين موش صخره اي به عنوان گونه اي جديد در ميان جانوران جايي ندارد، ولي به عنوان اولين خانواده پستانداران كشف شده در 30 سال اخير، جايگاه ويژه اي دارد. به گفته تيمينس، امروزه پيدا كردن پستانداران ناشناخته و جديد كاري بسيار مشكل است، چرا كه گونه هاي فراوان حاضر، خود در حال نابود شدن هستند. وي مي گويد: همانطور كه همگي مي دانيم، اين جانور شايد آخرين يا از آخرين گونه هاي يافت شده از خانواده پستانداران باشد.دانشمنداني كه فعالانه در اين پروژه در حال تحقيق هستند، بايد بدانند اگرچه آنها در اين چند روز موفق به كشف اين جونده تيره رنگ شده اند، ولي مردم محلي خاموآن در لائوس، سالهاست كه اين گونه ناياب را براي خوردن به سيخ كباب مي كشند!!
تيمينس به اين نتيجه رسيده است كه اين جانور عجيب در زبان بومي هاي منطقه به نام kha nyou ناميده مي شود. وي مي گويد: تعدادي از مردم محلي، اين جانور را به صورت تازه و به همراه ميوه ها و سبزي هاي محلي استفاده مي كنند، ولي بعد از پايان سفر خود به لائوس، در گزارشي ابراز تعجب كرد كه اين گونه و بسياري از گونه هاي جانوري ناشناخته ناياب را مي شد پيدا كرد كه براي مردم ناحيه غذاهاي خوشمزه اي محسوب مي شدند.
مشخصات غذاي خوشمزه! 
تيمينس و گروه تحقيقاتي اش به نتايج جالب توجهي درباره اين جونده رسيدند. آنها طول خانيو را از بيني تا انتهاي دم حدودا 16 اينچ يا 40 سانتي متر محاسبه كرده اند. وي مي گويد: اين جانور را طوري مي پزند كه مردم محلي با قرچ و قورچ كردن، استخوان هاي آن را هم مي خورند، ظالمانه است، ولي هنگامي كه موش ها و سنجاب ها در اينجا خورده مي  شوند، پس خانيو هم حتما بايد جايي براي خود در ليست غذا داشته باشد. گونه هاي جمع آوري شده بعد از گذشت دو روز به موزه تاريخ طبيعي لندن فرستاده شد. پائولوجنكينز - مدير جمع آوري جانوران موزه - جمجه، دندان ها، استخوان ها و ديگر اجزاي بدن خانيو را با انواع گونه هاي جونده نگهداري شده در موزه مقايسه كرد. تحليل DNA توسط دكتر ويليامز كيلپاتريك از دانشگاه ورمونت آمريكا انجام شد. نتايج كل تحقيقات و مقايسه با گونه هاي جوندگان قديمي، در مجله خود موزه حيات وحش، در قسمت تنوع سيستماتيك زيستي چاپ شد. به گفته جنكينز، مشخصات شناخته شده درباره اين جانور، با تمام جوندگان يافت شده امروزي به كلي فرق دارد و نويد شناخت گونه اي جديد را مي دهد. وي اعتقاد دارد كه با كشف اين جونده، پيدايش و مراحل تكامل جوندگان براي دانشمندان تا حد زيادي از ابهام درآمده است. محققان عقيده دارند كه خانيو، يك فسيل زنده است كه ميليون ها سال پيش از جوندگان ابتدايي ديگر به وجود آمده است. اين جونده در اصل جد گروهي از جوندگان به نام هيستريكونات ها ست كه در تمام مناطق جهان وجود دارند و معروف ترين آنها جوجه تيغي ها، خوكچه هاي هندي و چين چيلاها هستند.
تا امروز، آخرين پستانداري كه كشف شده بود، گونه اي از خفاش ها بود كه به عنوان كوچكترين پستانداران در جهان شناخته مي شود. اين كشف در تايلند در سال 1974 انجام شد، يعني حدود 30 سال پيش. جالب است بدانيد اسم علمي خانيو Laonastes Aenigmamus است كه به معني موش مرموز ساكن صخره است. به نظر مي رسد كه اين جونده دوست داشتني كه در جنگل هاي باراني مناطق مرتفع زندگي مي كند، گياهخواري كاملا ترسو است. البته همه اين اطلاعات، برداشت هايي است كه دانشمندان فعلا با توجه به موجودي مرده يا شكار شده دارند، تا زماني كه يك عدد از اين جانور به صورت زنده يافت نشود، به خيلي از سئوالات نمي توان به صورت كامل و مطمئن جواب داد.
جايگاه ناشناخته!
به گفته تيمينس هنوز سئوالات فراواني درباره رفتار ها و مكان  زندگي خانيو وجود دارد. وي اعتقاد دارد كه خانيو، قاعدتا بايد در خيلي از جنگل هاي باراني جهان يافت شود، ولي مكان اصلي زندگي اين جانور، مناطق يا سنگ هاي آهكي در مركز لائوس است. برعكس موش هاي صحرايي و خانگي، اين جونده در هر نوبت به نظر مي رسد كه يك بچه به دنيا مي آورد و اين يكي از دلايل اصلي كم شدن جمعيت آنهاست. يكي ديگر از مشكلات اين است كه آنها در شب، براي شكار و تغذيه از لانه خود بيرون مي آيند و اثري نيز از خود باقي نمي گذارند كه اين مورد رديابي آنها را مشكل مي كند. بوميان محلي نيز با استفاده از تله هاي مخصوص آنها را شكار مي كنند، البته برعكس تمام مناطق حيات وحش در نقاط ديگر جهان، در مركز لائوس، پستانداران زيادي براي مدتي كمياب مي شوند و بعد از مدتي به حيات وحش برمي گردند!! به عنوان مثال نوعي از گاوهاي شاخ بلند در جنگل هاي باراني لائوس در اوايل دهه 90 ميلادي بعد از چندين سال، بار ديگر پيدا شدند. يا حتي دو نوع از گوزن هاي لائوس به نام هاي مونتاك تيره و مونتاك شاخ بلند كه فقط در كتاب هاي جانورشناسي آثاري از آنها بود، در اواخر دهه 90 در كوه هاي مرز لائوس با ويتنام به صورت تصادفي مشاهده شدند. به گفته تيمينس، خيلي جالب است بدانيم كه در سال 1920 در لائوس در منطقه خاموآن، دانشمندان گونه هايي جديد از پرندگان و ميمون ها را يافتند كه تا اواسط دهه 90 ميلادي به نظر مي رسيد كه منقرض شده اند، ولي باز هم كاملا به صورت اتفاقي، حضور ميمون ها در لائوس براي دانشمندان قطعي شد. به هر حال دانشمندان در لائوس كاملا مصمم به يافتن اين جونده به صورت زنده هستند، تا شايد با زنده يافتن آن، به سئوالات بي پاسخ خود، جواب دهند.

وداع
لاك پشت هايي كه خورده مي شوند
لاك پشت هاي خوراكي سواحل فلوريدا، در مدخل هاي آبگيرهايي كه وابسته به مناطق جزر و مدي تحت تاثير رودهاي متوسط تا بزرگ هستند، زندگي مي كنند. آنها معمولا در بين گياهان خانواده شايسند مرداب ها و باتلاق هاي Sarawk يافت مي شوند. ناحيه هاي شني رودخانه ها براي لانه سازي آنها بهترين جاست. لاك پشت هاي
مورد نظر در نواحي حاشيه اي ساندرلند و در اقصي نقاط جنوبي استان ها و حواشي تايلند در شمال و سراسر غرب مالزي تا جزاير سوماترا و برونئي زندگي مي كنند. توزيع گسترده لاك پشت ها در مالزي است، ولي جمعيت هاي بزرگ كمي از آنها باقي مانده است. در ساحل شرقي شبه جزيره مالزي، بزرگترين جمعيت و گروهي كه در حال پرورش و توليد مثل هستند، شامل 200 لاك پشت ماده بالغ در رودخانه سيتوچالك است. حدود 600 تا 700 عدد ديگر از آنها نيز در ساندوي سيتو در ترنگوئنا زندگي مي كنند. تنها در دو تا سه رودخانه مي توان تعداد بيش از 100 لانه آنها را يافت و بقيه رودخانه ها تنها هر كدام، 50 عدد لانه دارند.
مشخصات ظاهري
اين لاك پشت ها كه به سرعت در حال كمياب شدن هستند، طولي در حدود 50 تا 70 سانتي متر دارند و وزن آنها به طور ميانگين 7/1 كيلوگرم است. ميانگين سن بلوغ ماده ها مشخص نيست. رژيم غذايي آنها به طور عمده شامل ميوه ها و گياهان كنار رودخانه است. بعضي مواقع نيز از پس مانده هاي متفاوت روستاهاي اطراف رودخانه تغذيه مي كنند، بخصوص ته  مانده ميوه هايي كه به داخل آب ريخته مي شود.
تهديدهاي رايج
تغذيه افراد بومي و غيربومي از تخم لاك پشت ها، اولين خطر محسوب مي شود. جمع كنندگان تخم ها كه با مجوز در ساحل شرقي شبه جزيزه مالزي مشغول به كارند، تخم ها را با چهار تا پنج برابر قيمت يك تخم مرغ به فروش مي رسانند. لاك پشت هاي بالغ نيز از ترس شكار شدن براي گوشتشان در منطقه كلمنتان ظاهر نمي شوند. شكار زياد لاك پشت ها و استفاده از تخم آنها و عوض شدن مناطق استراحت آنها،تبديل به مشكلات جدي براي آنها در مناطق شرقي شمالي آسيا شده است. حتي نوشيدن خون اين لاك پشت هاي نگون بخت براي مبارزه بعضي از بيماري ها در فرهنگ هاي آن نواحي مفيد تلقي مي شود؛ فعاليت هايي چون تغيير و برداشت شن رودخانه ها و تخريب گياهان اطراف رودها و ساختن و بنا كردن حصار و ديوارهاي اطراف درياها و پيشروي هايي كه از خشكي به سمت ساحل شكل مي گيرد، همگي تاثيراتي شگرف بر رفتارهاي طبيعي آنها دارد.
دفاع از لاك پشت ها
در مالزي غربي و در ايالت كلمانتان و پراك و ترنگوئنا، دولت قانوني جهت محافظت از تخم لاك پشت ها را وضع كرده است تا از آنها نوزاد به عمل آورد، اما در عمل تنها
۳۰ درصد از تخم ها به دولت واگذار شده است و مابقي به دلالان فروخته مي شود.

نگاه
درون ذهن جانوران
همه ما اعتقاد داريم كه حيوانات خانگي ما هم باهوشند و هم حساس. بعد از مدت كوتاهي آنها ياد مي گيرند كه دستورات ما را چگونه اجرا كنند و چگونه خواسته هاي خود را به ما بفهمانند، ولي آيا جانوران قادرند با انسان ها، آنگونه كه مي خواهند رابطه برقرار كنند و خواسته هاي خود را بخواهند؟ آيا آنها نيز همانند انسان ها غصه گذشته و نگراني براي آينده دارند؟ اگرچه پرندگان در ميان جانوران از پستانداران كم هوش ترند، ولي دانشمندان دريافته اند كه آنها نيز به شكل قابل مشاهده اي باهوشند؛ به عنوان مثال كلاغ هاي سياه قادرند پازل هاي فوق العاده سخت را حل كنند. در آزمايشي روي اين پرندگان، آنها توانستند براي به دست آوردن ماهي داخل تور ماهيگيران، گره هاي تور را يكي پس از ديگري باز كنند و به ماهي ها دست يابند يا در گزارشي عجيب و مفصل در مجله Nature در مورد كلاغ هاي جزاير دور افتاده اقيانوس آرام در ناحيه نيوكالدونيا، اين پرندگان كاري كردند كه انسان ها براي ساليان سال فكر مي كردند، تنها اين عمل را پستانداران مي توانند انجام دهند.
اين عمل كلاغ ها استفاده از ابزارها بود. اين كلاغ هاي باهوش از تركه ها و چوب هاي بلند و نازك براي بيرون آوردن كرم ها و لاروهاي حشرات از منافذ و پوست درختان استفاده مي كردند. بازكردن گره ها توسط كلاغ هاي سياه آزمايشگاهي و استفاده از ابزار توسط كلاغ هاي باهوش نيوكالدونيا، باعث شد تا مردم به اين نكته كه حيواناتي به جز پستانداران نيز وجود دارند كه از هوش و استعدادي بالا برخوردارند، پي ببرند.
پستانداران باهوش همانند دلفين ها و اورانگوتان ها قادر به انجام اعمالي هستند كه ديگر جانوران به صورت پيچيده قادر به انجام آنها نيستند؛ به عنوان مثال اورانگوتان ها، قادرند با كمي تلاش، لباس يا ظروف خود را بشويند. در ميان پرندگان نيز، كبوترها يا طوطي ها قادرند اسم  اشياي مختلفي كه در اطرافشان هست را به مرور زمان ياد بگيرند؛ البته اگر بخواهيم راجع به ذهن پرندگان صحبت كنيم، حتما بايد درباره يك طوطي خاكستري آفريقايي به نام آلكس حرف بزنيم كه باعث شد دانشمندان هرچه بيشتر به هوش بالاي پرندگان نيز توجه كنند. در حدود 20 سال پيش، دكتر آيرن پيربرگ از دانشگاه آريزونا، به صورت منظم و برنامه ريزي شده به آلكس و تعدادي ديگر از طوطي هاي خاكستري آفريقايي كه به نظر باهوش مي رسيدند، آموزش مي داد. دكتر پيربرگ در نوشته هاي خود به اين نكته اشاره كرده كه قبل از شروع آموزش به اين پرندگان، وي نيز مثل بقيه فكر مي كرده كه اين طوطي ها قادرند لغاتي كه انسان ها به كار مي برند را تكرار كنند، ولي قادر نيستند معني آنها را درك كنند، در اصل كار اين طوطي ها نوعي تقليد است.
آلكس اسم 40 شيء را مي تواند با نگاه كردن به آنها بگويد و معني مفهومي لغاتي مثل شبيه و مختلف، اندازه و رنگ را مي فهمد. به گفته دكتر پيربرگ، آلكس پديده اي است كه در ميان پرندگان جايگاه ويژه اي دارد.

سفر و طبيعت
ايرانشهر
جهانشهر
خبرسازان
زيبـاشـهر
شهر آرا
|  ايرانشهر  |  جهانشهر  |  خبرسازان   |  زيبـاشـهر  |  سفر و طبيعت  |  شهر آرا  |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   چاپ صفحه   |