|
توسط مشاوران ايراني و خارجي پايان مي يابد
جنگ اهالي اسماعيل آباد با نفت
|
|
|
عكس: ساجده شريفي
آزاده بهشتي
تاكنون يك ميليون و 440 هزارمتر مكعب مواد نفتي به ارتفاع متوسط 5/1 تا 7 متر روي سفره هاي آبهاي زير زميني منطقه اسماعيل آباد - زير پالايشگاه تهران - طي سالهاي گذشته نفوذ كرده است . اين اولين جمله اي ست كه شركت ميتسو كه براي ساماندهي وضعيت روستاي اسماعيل آباد آمده ، پس از بررسي هاي خود بيان مي كند. نزديك به يك سال است كه كودكان و ساكنان روستاهاي اطراف پالايشگاه تهران بخصوص روستاي اسماعيل آباد با چهره هاي متفاوتي روبه رو شده اند كه با ابزار خود به دنبال محل نفوذ نفت به سفره هاي زيرزميني پهن شده در اين منطقه مي گردند.
وقتي براي اولين بار به اين روستا رفتم، باور نمي كردم تصويري كه يك سال پيش در نمايشگاه عكسي، ديده بودم تا اين حد به حقيقت نزديك باشد. يكي از اهالي اسماعيل آباد با كبريت كشيدن به آب لوله كشي شده خانه اش، نشان داد كه نفت در آب خوردني اين منطقه جريان دارد. اسماعيل آباد چندان روستاي دور از دسترسي نيست و ورود هر روزه سبزي خوردن و صيفي جات شهروندان تهراني از اين روستا، حساسيت وجود نفت در آب شرب را بالا برده و توجه بيشتري را مي طلبد.
قرار است اقدامات اجرايي براي خروج نفت از سفره هاي زيرزميني اسماعيل آباد، توسط مشاوران ايراني و خارجي بزودي آغاز شود.
شركت ژاپني ميتسو كه پيش از اين براي انجام تحقيقات ديگري آمده بود، مسئوليت شناسايي منبع آلودگي آبهاي آغشته شده به نفت را هم پذيرفت. كنار مزارع گندم روستاي اسماعيل آباد، استخرهاي نفتي پالايشگاه تهران به رنگ سياه، دو سال است كه پرندگان مهاجر منطقه را فراري داده و خيلي وقت است كه ژاپني ها خبر از خشك شدن استخر شماره 3 پالايشگاه و خشكي تدريجي استخر شماره 4 مي دهند، از همين رو نفوذ آلودگي و انتشار آن از طريق اين استخرها ممكن نيست.
محمدحسين پيراسته - مدير كل محيط زيست تهران- معتقد است: به دليل آلودگي سفره هاي آب زيرزميني در منطقه اسماعيل آباد و روستاهاي پيرامون، سازمان محيط زيست تهران اقدام به اجراي طرح هاي خروج نفت از آبهاي اين منطقه مي كند . او علاوه بر اقدامات اجرايي، مطالعات رديابي آلودگي هاي نفتي در مناطق پيراموني پالايشگاه و همچنين توقف فعاليت آلاينده هاي موجود را از ديگر فعاليت هاي انجام شده اعلام كرد.
به ادعاي اين مقام مسئول در سازمان محيط زيست، در ماه هاي اخير هيچ گونه نشت نفت و مواد آلوده كننده به آبهاي زيرزميني گزارش نشده است.
پيش از اين پيراسته در گفت وگو با يكي از خبرگزاري ها درباره گزينه هاي خروج مواد نفتي و زدودن آلودگي ها از سفره آبهاي زيرزميني منطقه پالايشگاه تهران گفته بود: قرار است تا با برنامه ريزي منسجم توسط مسئولان پالايشگاه، آب قسمت فوقاني سفره آب زيرزميني منطقه كه حاوي مواد نفتي ست به بيرون پمپاژ شده و پس از جداسازي، آب فاقد مواد نفتي مجددا به سفره تزريق شود. اين در حالي ست كه سال پيش كشاورزان منطقه پيش از آبياري اراضي خود با جمع كردن آب قنات درسون آباد با كبريت كشيدن و آتش زدن نفت درون آب، پس از مدتي آب را مورد استفاده اراضي كشاورزي خود قرار مي دادند . پيراسته در اين گفت وگو تاكيد كرده است: در عين حال مقرر شد با اطمينان از اين مسئله نسبت به اجراي مطالعات بعدي مبني بر رديابي آلودگي نفتي در مخازن زيرزميني مناطق پيراموني محل استقرار پالايشگاه اقدام شود .
وي اگرچه اعلام كرده بود كه با توجه به اقدامات موثر و همكاري اخير وزارت نفت، در صورت اعمال فعاليت هاي پاكسازي آلودگي بر اساس قانون تا 95 درصد اين جرايم مشمول بخشودگي خواهد شد،اما اين بخشودگي در حالي اعلام مي شود كه پيش از اتمام سال گذشته، پيراسته از يك ماه فرصت براي پالايشگاه تهران و يافتن راهكاري براي كاهش آلودگي هوا خبر داد.
طبق اين خبر، پالايشگاه تهران به دليل عدم رفع آلودگي هواي ناشي از دودكش هاي كوره و بويلرهاي پالايشگاه تهران و بر اساس ماده 104 قانون برنامه سوم، 114 ميليارد و 735 ميليون و 638 هزار و 965 ريال جريمه زيست محيطي شده است. از سوي ديگر مدير كل دفتر امور آزمايشگاه هاي سازمان حفاظت محيط زيست از شناسايي مناطق آلوده در محدوده پالايشگاه تهران خبر مي دهد. اين برنامه ريزي در حالي مطرح مي شود كه طبق گفته اهالي، پالايشگاه تهران در گسترش محوطه خود طي ساليان طولاني به همجواري منطقه مسكوني و روستاهاي اطراف رسيده است، در حالي كه طبق ضوابط حداقل بايد دو كيلومتر بين پالايشگاه و منازل مسكوني پيرامون فاصله باشد، اما اين فاصله در حال حاضر به كمتر از 5 متر رسيده است. مسئولان پالايشگاه تهران اگرچه معتقدند كه روستاها پيشروي كرده اند و به محدوده پالايشگاه تهران رسيده اند، اهالي روستاي اسماعيل آباد در ميان روستاي خود ديوار قلعه اي قديمي را نشان مي دهند كه نشان از قدمت روستا و سكونت چند صد ساله آنها دارد و مسئله آب و آلودگي آن در منطقه مشكل آلودگي هوا و تنفس اهالي را تحت الشعاع قرار داده است. در حالي كه يكي از مشكلات قديمي اهالي، تنفس هوايي ست كه طي ساليان طولاني به واسطه همجواري با پالايشگاه تهران، ريه هاي آنها را نابود كرده است. هر چند كه مدير كل محيط زيست استان تهران متصاعد شدن گازهاي شيميايي را در منطقه تكذيب كرده، اما اهالي منطقه سوزش چشم، تنفس سخت و طعم تلخ در دهان خود را يادآور مي شوند كه همچنان ادامه دارد. شوراي روستايي اسماعيل آباد و درسون آباد هنوز پيگير وعده هاي مسئولان مبني بر پاكسازي و پرداخت خسارت به كشاورزان منطقه هستند كه در مدت دو سال گذشته به دليل آبياري مزارع شان با آبهاي آلوده به مواد نفتي، عملا با خشك شدن مزارع و نابودي محصولاتشان مواجه شده اند، اما اين درخواست خسارت جدا از ناامن شدن آب مصرفي شان و به قول خودشان افت قيمت زمين و منازل مسكوني در منطقه شده است.
هر چند كه پالايشگاه تهران مسئوليت آبرساني را براي اهالي برعهده گرفته است، اما در اسماعيل آباد تحقيقات همچنان ادامه دارد.
مشكلات پوستي و تنفسي اهالي موضوعي ست كه نمي توان از آن چشم پوشي كرد. در اين يك سال اخير نه وزارت بهداشت به عنوان متولي سلامت عمومي جامعه وارد ميدان شد و نه محيط زيست استان تهران درخواست كرد تا براي روشن شدن وضعيت سلامتي اهالي منطقه، تحقيق و اقداماتي انجام شود. همه فعاليت ها منوط به يافتن محل نشت و نفوذ نفت به منطقه و سفره هاي آبهاي زيرزميني خواهد شد تا شايد از اين طريق، متخلف پيدا و پرونده آلودگي منطقه بسته شود. اما با فرض اين مسئله كه محل نشت روشن و مقصر شناسايي و ميزان جريمه اعلام و دريافت شود، تا به حال به حقوق اجتماعي اهالي و ساكنان اطراف پالايشگاه تهران رسيدگي نشده است.
اگرچه در اين پرونده تنها براي ايجاد آلوگي هوا از سوي پالايشگاه تهران رقمي تعيين نشده، اما جدا از اين رقم و عدد، پيگيري مطالبات اهالي اسماعيل آباد نيز همچنان مسكوت مانده است. سكوت و نبود اطلاعات شفاف و واضح از آنچه كه اتفاق افتاده و در آينده رخ خواهد داد، جزو حقوق شهروندي محسوب مي شود كه تاكنون به آن پاسخ داده نشده است. از آن زمان تاكنون اهالي روستاي اسماعيل آباد از قناتي كه كمي دورتر از روستا احداث شده، استفاده مي كنند، اما اين قنات نيز آلوده است. هر چند كه ميزان آلودگي ظاهري آن كاسته شده است، اما هيچ يك از اهالي و كشاورزان منطقه هنوز نمي دانند ميزان آلودگي قنات چقدر است و استفاده از آن در آبياري محصولات كشاورزي چه ضررهايي را براي سلامت مصرف كنندگان به همراه دارد. سالانه تعداد زيادي از ساكنان روستاي اسماعيل آباد به دليل بيماري هاي تنفسي و نامعلوم جان خود را از دست مي دهند.
به هر حال قرار است پس از اتمام بررسي هاي گروه ژاپني و مشاوران ايراني، موضوع آلودگي رفع شود.
سلامتي حق آنهاست
وقتي براي تهيه گزارش به اسماعيل آباد رفته بوديم، نزديكي به پالايشگاه اين امكان را فراهم كرد تا سري هم به آنجا بزنيم. ساده ترين و راحت ترين جوابي كه از سوي مسئولان در برابر سئوال ها مطرح شد، اين بود كه آلودگي هاي فعلي منطقه، آلودگي هاي امروز و ديروز نيست و هركس هم اين ادعا را كرده به طور قطع اشتباه كرده است. مسئولان پالايشگاه اين آلودگي ها را مربوط به دوران جنگ تحميلي و خسارت هاي وارد شده به مخازن پالايشگاه تهران عنوان كردند. از آن زمان تاكنون فعاليت ها براي شناسايي محل نشت ادامه دارد اما تمام سازمان و ارگان هاي تابعه هر اقدام و فعاليتي را منوط به اعلام نتايج فعاليت گروه كارشناسي تيم ژاپني دانسته اند.
|
