سمانه بامشاد
اشاره: فؤاد صادقي، مدير مسئول سايت اينترنتي بازتاب كه دانش آموخته رشته مهندسي عمران است با تجربه ۱۲ ساله روزنامه نگاري تحليلي توانسته است با هدايت يكي از سايت هاي اينترنتي تأثيرگذار، جايگاه خاصي را در بين مخاطبان حرفه اي و غيرحرفه اي پيدا كند.
هر چند كه به باور او قبل از آنكه به كلام افراد نگاه كنند سعي مي كنند طيف فكري او را ارزيابي كنند، البته اين تفكر اوست و شايد هم در ميان روزنامه نگاران كمتر طرفداري داشته باشد.
عليرغم اين نگاه غيرحرفه اي، بايد گفت كه بازتاب توانسته است در بين ساير خبرگزاريهاي اينترنتي جاي خود را به خوبي باز كند هر چند كه نسبت به آمار ارائه شده از سوي وي در زمينه مراجعه مخاطبان به اين سايت ترديدهايي وجود دارد.
با او در زمينه شكل گيري اين رسانه تأثيرگذار سياسي گفتگويي انجام داده ايم كه در پي مي آيد.
* سايت اينترنتي بازتاب چه زماني راه اندازي شد؟
- بازتاب از آذرماه سال ۸۱ بر روي شبكه اينترنتي قرار گرفت، البته يك ماه قبل از آن نيز به صورت آزمايشي فعاليت مي كرد.
* هدف از ايجاد سايت بازتاب چيست؟
- در مقطعي از زمان كه سايت بازتاب به وجود آمد، اوج ركود مطبوعات كاغذي كشور بود. بعد از توقيف گسترده مطبوعات درسال ،۷۹ عملاً در سالهاي۸۲ _ ۸۱ افكار عمومي با مطبوعات ارتباطش كمتر شده بود و صدا و سيما نيز ارتباط خوبي با مردم نداشت و در آن شرايط نيز خلأ خبري در افكار عمومي وجود داشت. اگر اين خلأ خبري توسط رسانه هاي فعال داخلي پوشش داده نمي شد رسانه هاي خارجي، شبكه هاي ماهواره اي، راديوهاي بيگانه و سايتهاي اينترنتي خارجي اين نياز را برطرف مي كردند. به همين دليل سايت اطلاع رساني در جهت افكار عمومي ايرانيان با ادبيات غيرحكومتي و غيررسمي، اما در چارچوب خطوط قرمز نظام تأسيس كرديم. گرچه در اين چارچوب سايتهاي اينترنتي ديگري نيز اين كار را انجام مي دادند. اگر در چارچوب نظام درست به رسانه نگريسته شود در قوانين رسمي كشور و در چارچوب اصول اخلاقي، مذهبي مي توان مخاطبان زيادي را جذب كرد.
* چرا بازتاب بيشتر به مسائل سياسي مي پردازد؟
- بازتاب سعي مي كند آنچه مد نظر مخاطبان است را پوشش دهد، يعني مسائل مذهبي يا فرهنگي و هنري و ورزشي يك حوزه خاصي از مخاطبان را پوشش مي دهد و مخاطب عام ندارد اما حوزه سياسي به دليل اثر جدي كه روي تمامي آحاد جامعه دارد بنابراين حوزه مشترك تمامي مردم است، و موضوعات ديگر به عنوان موضوعات دوم مد نظر هستند.
يعني از ديد منافع ملي يك مسئله فرهنگي مثل ميراث فرهنگي يا هنري طبيعتاً حوزه اي دارند كه در حوزه منافع ملي تعريف مي شود و از آن زاويه صرفاً در راستاي پيشبرد افكار عمومي و نه تخصصي به آن مي پردازيم.
* سايت بازتاب اخبار خودش را چگونه به دست مي آورد؟
- ما مانند هر رسانه اي ديگر داراي اخبار توليدي و بازتوليدي هستيم، اخبار بازتوليدي اخباري هستند كه به نقل از رسانه هاي ديگر پوشش داده مي شود و اخبار توليدي اخباري هستند كه منابع خبري و خبرنگاران افتخاري آن را تهيه مي كنند. حجم اخبار توليدي بازتاب كمتر از يك چهارم است. اخبار باز توليدي به جهت اعتبار، حجم مخاطبان، كيفيت مخاطبان و اشخاص در جامعه مؤثر هستند. ناگفته نماند كه بازتاب سعي مي كند منابع خبري خود را منتشر كند.
* چرا اخباري كه هيچ سايتي ندارد قبل از آن در بازتاب هست؟
- اخبار متفاوت است. اگر منظور شما تحولاتي است كه اتفاق مي افتد مثل دستگيري صدام، به دليل سيكل كوچك و فشرده كارخبري در بازتاب و برخلاف ساير خبرگزاريهاي خبري عمليات تأييد خبر و انعكاس بر روي اينترنت كمتر است از اين رو زودتر از همه روي سايت اينترنتي مي رود.
ولي اگر منظور اخبار اختصاصي است، خبري را فقط سايت بازتاب دارد كه بقيه به نقل از بازتاب آن را مي زنند، طبيعتاً هر رسانه اي به حوزه اي دسترسي بهتري دارد، بعضي ها با دولت، گروهي با قوه قضائيه و غيره تعامل خبري دارند. داشتن اخبار اختصاصي امتياز حرفه اي رسانه است و در واقع به عنوان خبرهايي كه رسانه را به منبع انحصاري تبديل مي كند.
* سايت بازتاب با كدام حوزه ها بيشتر در ارتباط است؟
- معمولا دستگاه قضايي، مجموعه نهادهايي كه كار امنيت كشور را پيگيري مي كنند پرونده هسته اي، مسائل خارجي كه با جديت بيشتري به آنها مي پردازيم، بنابراين اخبار دسته اول و پيش بيني هاي نزديكتري كه قرار است اتفاق بيافتد منتشر مي كنيم.
* سايت بازتاب بيشتر تحليل مي كند، يا خبر ارائه مي كند؟
- حدود ۳۰ درصد مطالب توليدي ما مطالب تحليلي است و احساس مي كنيم كه مشكل كشور ما، نبود تحليل گر است. ما در جامعه فقدان تحليل گر را داريم به طوري كه رسانه هاي ما جنبه روابط عمومي دارند تا يك رسانه و يا يك رسانه چندگانه باشند و يا برخي از رسانه هاي ما اغلب اخبار رسانه هاي خارجي را ترجمه مي كنند و گاهي سخنان و مواضع افراد جناح هاي سياسي داخلي را منعكس مي كنند، اين يك ضعف بسيار جدي است براي رسانه هاي كشور و اصولا چنين رسانه هايي در عرف حرفه اي رسانه قلمداد نمي شوند، در واقع بلندگوي تبليغاتي هستند و صرفاً نقش انتقال اطلاعات را دارند همانطور كه رسانه نسبت به تأمين خبر تعهد دارد لذا بايد نسبت به نيازهاي تحليلي مخاطب خود متعهد باشد و بتواند تحقيقاتي متفاوت و عميق تري از ادبيات و نيازهاي مخاطب خود تحويل دهد. اگر چنين اتفاقي نيافتد طبيعتاً مردم شايد خبر خود را از رسانه هاي داخلي بگيرند ولي تحليل آن را از رسانه هاي خارجي دريافت مي كنند.همين موضوع باعث شده كه يك بحران عدم اعتماد ميان مردم و مسئولان شكل بگيرد چون مخاطب داخلي از تحليلي كه در جامعه اتفاق مي افتد قانع نمي شود. به همين دليل احساس مي كنيم كه نيازهاي تحليلي اولويت كمتري نسبت به نيازهاي خبري ندارند و نسبت به آنها توجه ويژه اي داريم.
* اشكالاتي كه شمرديد مسئول آن خبرنگاران يا صاحبان رسانه ها هستند؟
- يكي از اشكالاتي كه در سيستم رسانه اي كشور وجود دارد اين است كه بيش از ۹۵درصد رسانه هاي كشور ما دولتي هستند، و آنها موظف هستند كه درخواستها و سياست گذاريهاي دولت را انجام دهند. البته رسانه هاي دولتي در دنيا زياد داريم مثلا ً C .B.B رسانه اي دولتي است و تقريباً كل بودجه آن كه شايد ميلياردها پوند باشد را دولت بريتانيا تأمين مي كند اما دولت تأمين كننده بودجه است ولي سياست گذاري صرف آن را خود هيأت امنا ي بي.بي.سي و سردبيران به صورت تخصصي تعيين مي كنند. مانند ماجراي ديويد كي و يا جنگ عراق كه مواضع آن فرق مي كرد. ولي در كشور ما چنين چيزي ديده نمي شود و خبرنگاران و تحليل گران در كشور ما يك استعدادهاي زنده به گور شده هستند، چون به آنها اجازه فكركردن داده نمي شود. ممكن است اشتباه كنند ولي اگر ما فرصت اشتباه كردن را ندهيم، كارشناسان ما فعال نمي شوند و اين جايگاه را به خارجي ها تقديم كرديم كه با منافع ملي ما قطعاً تناقض دارد و زيان اين مسأله به مراتب بيشتر از آن است كه چند درصد از خبرنگاران ما اشتباه كنند.
* چرا در سايت بازتاب به بخش دانش و فناوري نمي پردازيد؟
- حوزه دانش و فناوري حوزه هاي تخصصي است و نگاه  ما اين است كه اگر ما اين مطالب را در سايت معرفي كنيم شايد عوارض منفي داشته باشد و اگر ما بفهميم كه در حوزه دانش و فناوري از نظر مصالح ملي دچار خطر مي شود و به ما منتقل شود قطعاً پيگيري خواهيم كرد و شايد اين ضعف به خاطر منتقل نشدن اطلاعات است.
اخباري كه مي خواهند به ما منتقل كنند از طريق پست داخلي سايت و يا از طريق ايميل صورت مي گيرد.
* از نظرات چه كارشناساني در سايت اينترنتي استفاده مي كنيد؟
- از كارشناساني كه ديدگاه جناحي نداشته باشند زيرا اكثر كارشناساني كه نظراتي را ابراز مي كنند وابسته به يك جناح و گروه سياسي هستند و در ارائه نظرات بيشتر ملاحظات گروهي را مي كنند تا اصل نظريه كارشناسي ،به همين دليل ما از كارشناساني كه كمتر معذوريت دارند استفاده مي كنيم و براي همين كمتر نام كارشناسان را اعلام مي كنيم. براي اينكه در كشور ما اين فرهنگ جا نيافتاده است كه اگر كارشناس نظري كارشناسي بدهد و اين نظر كارشناسي او نزديك به طيف ديگري باشد در اين باره تأمل مي شود و از مشكلات ديگر اين است كه ابتدا به نام گوينده نگاه مي شود سپس به حرفي كه زده است. زمان به روز شدن سايت ما از ۱۰ صبح تا ۲ بعدازظهر است و اگر اخبار خاصي نيز در اين باره اتفاق بيافتد در همان زمان استفاده خواهد شد. در مقطع انتخابات رياست جمهوري ما با ترافيك بالايي مواجه بوديم به طوري كه در روز انتخابات، ۴ تير ماه بيش از يك ميليون بازديد كننده داشتيم. بيننده صفحه اول بازتاب روزانه بيشتر از ۱۰۰ هزار نفر است و مجموع بينندگان (لينك و جستجو) معمولاً ۳۵۰ هزار نفر در روز است.
* علت توقيف بازتاب چه بود؟
-در حكم بازپرس كاركنان دولت نقض مصوبات شوراي امنيت ملي مطرح بود كه اين شكايت در ۱۰ مرداد ماه ارائه شده است. اين شكايت از چند منظر داراي اشكال حقوقي است:
در واقع بازتاب سايت اينترنتي است و برابر قانون مطبوعات يا هر قانون ديگري بايد نسبت به توقيف سايت اينترنتي به آن پرداخته شود. اين كار در مورد سايت هاي اينترنتي نقض قوانين است.
دوم اين كه شكايت شوراي عالي امنيت ملي از بازتاب مربوط به ۷۵ روز قبل است و مشخص نيست چرا در شرايط خودش رسيدگي نشده است و طي اين ۷۵ روز هيچ گونه احضار و بازپرسي صورت نگرفته است. لذا اين موضوع بحث صوري بودن شكايت را تقويت مي كند.
به اين جهت بايد جلسه اي در دادسرا برگزار مي شد و نه بعد از ۷۵ روز بدون اطلاع اقدام به توقيف سايت بازتاب كنند. سومين ايراد وارده اين است كه دبيرخانه شوراي امنيت ملي بلافاصله بعد از توقيف به دادستاني تهران اعلام كرد كه از بازتاب شكايتي نداريم و خواستار رفع توقيف آن شده اند.
اما به نظر مي رسد علت اصلي انتقاد اخير از بازتاب به خاطر انتشار برخي اخبار پرونده هاي مفاسد اقتصادي است.
لذا به نظر مي رسد اين رويه يك واكنش شخصي و سازماني است. البته مسئولان قضايي شايد به خاطر انتشار مدارك ديگري كه بازتاب قصد انتشار آن را داشت براي پيشگيري از آن اقدام به صدور حكم كرده اند.
حكم دادگاه برابر اصل ۱۵۶ قانون اساسي بند ۵ آن پيشگيري از وقوع جرم مطرح است و به طور شگفت آوري اين بند را براي توقيف استفاده كرده اند.
* سايت بازتاب از طرف چه نهاد يا كسي حمايت مي شود؟
سايت بازتاب به صورت مستقل از نظر تشكيلاتي به دليل نوع كار و جايگاه آن با خيلي از مسئولان نظام در ارتباط مستقيم است و اكثر قريب به اتفاق مسئولين رده اول نسبت به گردانندگان بازتاب شناخت نزديكي دارند.
بنابر اين ما به هيچ نهاد و حوزه اي وابسته نيستيم و اگر به نهاد يا حوزه اي وابسته بوديم بايد آن نهاد و حوزه در مورد بسته شدن سايت موضع مي گرفتند كه تاكنون چنين اتفاقي نيفتاده است و خودمان در حال پيگيري براي بازشدن هستيم.
* آيا تاكنون با مشكلي برخورد كرده ايد كه كارتان به دادگاه كشيده شود يا خير؟
تاكنون حدود ۳۰ مورد شكايت داشته ايم كه تعدادي از آنها قرار كفالت خورده و به دادسرا برگشت داده شده است. از جمله شكايت هاي مطرح شكايت روزنامه همشهري است كه براي اين شكايت نيز قرار كفالت صادر شده است.
اكثر قريب به اتفاق شكاياتي كه شده اغلب منجر به بركناري افراد مسئول شده است. مثلاً اگر ما به فساد اقتصادي مسئولي اشاره كرديم و آن مسئول از ما شكايت كرد كه بعد از رسيدگي به شكايت خود مسئول بركنار شده است.
*شما به اخلاق حرفه اي پاي بند هستيد؟
اخلاق حرفه اي در تمام مطبوعات دنيا عبارت از ۳ اصل است:
۱- منبع خبر را افشا نكنيد
۲- دروغ ننويسيد
۳- اگر اشتباه كرديد، عذرخواهي كنيد.
ولي در كشور ما اخلاق حرفه اي با اخلاق روزنامه نگاري مخلوط شده است و فرقي بين آنها نيست.
در مورد صحت و سقم اخبار براي خود يك اطمينان حرفه اي تعريف كرده ايم كه به صحت آن پي ببريم به طوري كه حتي قاضي به متهم به قتل وقتي حكم مي دهد بيشتر بر اساس ۹۵ درصد شواهد و قرائن است و احكام به صددرصد نمي رسد.
ما در مورد اطمينان حرفه اي خود اگر به دوسوم وقوع تخلف اطمينان پيدا كنيم خبر را منتشر مي كنيم كه رسانه ها معمولاً به ۱۰۰درصد صحت آن دسترسي ندارند و اين نشان دهنده عدم صحت و سقم كار رسانه اي است.
اگر تصور كنيد كه روزنامه نگاري بدون تحقيق خبري را منتشر مي كند خلاف اخلاق حرفه اي عمل كرده است. وقتي خبري را رسانه منتشر مي كند طرفين مختلف آن را اصلاح مي كنند. حالا اگر اين كار را نكنيم بايد هميشه تحت سانسور باشيم كه اتفاقي نيافتد.
* شرايط قبول منابع از سوي شما چيست؟
منابع در چند دسته طبقه بندي مي شوند:
منابع موثق، منابعي هستند كه به صحت و سقم آنها اطمينان داريم كه معمولاً مراجع قانوني هستند.
منابع مطمئن، منابعي كه معمولاً اخبار تا حد قابل قبولي ارائه مي كنند چون ارتباطي با دستگاه هاي قانوني دارند.
منابع مادي، اين اخبار اغلب از ۵۰درصد از صحت و اعتبار برخوردارند و بايستي مورد بررسي قرار گيرند.
منابع غير رسمي و اخبار دريافتي، اين اخبار حدود ۲۰ درصد داراي صحت هستند و پيگيري زيادي لازم دارد كه عمده كار خبري را خودمان بايد انجام دهيم.
*شكايتي كه از شما شده در مورد اخبار است يا تحليل ها؟
شكايتي كه اكنون شده در مورد تحليل ها و مواضع حرفه اي در مورد پرونده هسته اي است.
در مورد اخبار نيز شكايتي داشته ايم، مثلا در مورد قاچاق نفت كه از منابع موثق است كه مدارك آن را به دادگاه ارائه داديم و آن نهاد به دليل نشر اكاذيب شكايت كرده است. بدون اين كه ادله اي بر رد نشر اكاذيب ارائه كند.

اين روزها شاهد نمايش سريال «شب هاي برره» به كارگرداني «آقاي مهران مديري» از شبكه سوم سيما هستيم. اين سريال مانند كارهاي قبلي آقاي مديري، رويكردي طنز به مسايل اجتماعي دارد. آنچه بر همگان مسلم است، هدف از طنز بيان مشكلات اجتماعي به منظور اصلاح است و نويسنده طنز از اين روش، براي رفع مشكل اجتماعي، به شكلي شايسته، بهره مي گيرد.
آنچه از ديدن سريال «شب هاي برره» به ذهن بيننده خطور مي كند آن است كه اگرچه نويسنده اين سريال رويكرد انتقادي خويش را به خوبي نشان مي دهد؛ اما متأسفانه، با استفاده از حركات ناشايست( بوسيدن به فرم برره اي، خوردن به فرم برره اي و...)كه شايد در بطن سريال خنده اي هر چند سطحي بر لب بنشاند، تأثير بسيار ناپسندي بر فرهنگ عامه خواهد گذاشت. اثبات اين ادعا را مي توان در تأثير رفتارهاي شخصيت «كامبيز» در سريال «جايزه بزرگ» كه نوروز امسال از شبكه سوم سيما پخش شد، بر روي رفتار افراد و به ويژه نوجوانان ديد. البته به تازگي نيز خبري از شبكه اول سيما با مضمون دعواي برره اي در مدرسه اي چند زخمي برجاي گذاشته است، پخش شد.
پرسشي به ذهن مي رسد كه: «آيا بهتر نيست نويسندگان اين مجموعه با هدف اصلاح، از طرح مسايلي كه باعث تخريب فرهنگي مي شود خودداري كنند و به جاي آن و به منظور تقويت دستمايه هاي طنز خويش، با ديد بازتري به مسايل روزمره زندگي مردم نگاه كنند؟»
تركاشوند

بهاره نصيري
شناسايي آسيب ها، مسائل و ضعف هاي حرفه اي مطبوعات كشور نخستين گام براي چاره  انديشي و نيز پيشگيري از تكرار و گسترش آنهاست و مطبوعات كشور با طرح اين مسائل و بحث درباره آنها مي توانند مسير حرفه اي خود را بهتر پيدا كنند.
اما واقعاً معلوم نيست موجودي را كه۱۷۰ سال از عمرش مي گذرد در كدام رده سني مي  توان جاي داد؟ آيا او كودك است و نابالغ؟ جوان است يا ميانسال؟ يا اينكه پيري جهانديده و سرد و گرم روزگار چشيده و جاافتاده؟
نمي دانيم كودكي كه ۱۷۰ سال پيش جهت خاطر ملوكانه شاهزاده هاي قجر و به عنوان تحفه سفر از فرنگ وارد كشور شد تا اخبار دارالخلافه را به گوش رعاياي بي خبر از همه جا برساند، آنقدر مستقل و بزرگ شده است كه حرف و حديثش از راه و روش زندگاني او را مرشد و راهبر جوان جوياي حقيقت امروز كند.
در هر حال اگر از روزنامه نگاري و مطبوعات با واژه هايي ياد مي كنيم كه در خور موجودات زنده و انساني است از آن جهت است كه در ژورناليسم خون زندگي جريان دارد و به مانند هر انساني براي بقا نيازمند تنفس، مراقبت و البته غريزه حفظ حيات است و اين آخري، راز ماندن، معيارها و موانع پيشرفت، چيزي است كه در جست وجوي آن هستيم.
با شكل گيري نهادهاي مدني در عصر مدرن، مطبوعات مستقل نيز به عنوان ركن چهارم دموكراسي تأسيس شدند. اين ركن موظف است به صورت اتوبان دوطرفه حركت كند. از يك سو بايد خبرهاي بدنه اجتماعي را به دستگاه هاي قدرت سياسي منتقل كند و از سوي ديگر خبرها و مجموعه تحولات ساختارهاي سياسي را به بدنه اجتماعي منتقل كند. حال هر چه اين ركن يا روزنامه نگار در انتقال امانتدارانه داده ها به دو طرف هرم اجتماعي موفق باشد، صفت حرفه اي برازنده آن خواهد بود و به عنوان حلقه ارتباطي افكار عمومي و ساختار سياسي در جامعه به شمار خواهد رفت.
بي ترديد در دهه هاي اخير، عيني گرايي، آزادي هاي مطبوعاتي و مسئوليت اجتماعي رسانه ها جزء بحث برانگيز ترين مفاهيم ارتباط جمعي بوده اند. عيني گرايي به معناي گزارش كردن رويدادها به شيوه اي منصفانه و غيرجانبدارانه است. يك روزنامه نگار براي اينكه رويدادي را به صورت عيني گزارش كند بايد همه تلاش خود را به كار بندد تا از مطلب تحت پوشش فاصله بگيرد و رويداد را بدون تزريق ايده يا ديدگاه هاي شخصي اش منتقل كند. به عبارت ديگر يك گزارشگر عيني گرا بايد تصويري دقيق از جهان ترسيم كند. اگر اين تصوير تحريف شده و يا دستكاري شده باشد چه ديجيتالي و چه به هر طريق ديگر، قطعاً فريبنده و گمراه كننده خواهد بود. روزنامه نگاران بايد بدانند كه در قبال مخاطبان و به طور كلي در قبال جامعه، مسئوليت اجتماعي مشخصي دارند و بايد به طرز مسئولانه اي مردم را آگاه كرده و اين وظيفه را بايد از طريق تأمين اخبار و اطلاعات به صورت غيرجانبدارانه ارائه دهند. يكي از برجسته ترين نقاط قوت روزنامه ها تهيه و تنظيم اخبار توليدي است. يك روزنامه حرفه اي و بهره مند از روزنامه نگاران و دبيران دانش آموخته و با تجربه، ميزان اخبار توليدي اش بر اخبار تلكسي و فاكسي غلبه دارد. زيرا اخبار تلكسي و فاكسي عموماً خبرهايي هستند كه خبرگزاري ها، روابط عمومي ها و مي دهند، اما اخبار توليدي، اخباري اند كه توسط روزنامه نگاران يك روزنامه و با توجه به دانش، تجربه و شم روزنامه نگارانه ابداع مي شوند. شكل دهي اخبار توليدي نيز بستگي به ميزان توانايي و خلاقيت روزنامه نگاران دارد. روزنامه اي كه ميزان اخبار توليد ي اش بر ميزان اخبار تلكسي و فاكسي اش غلبه داشته باشد مي تواند خود را حرفه اي تر بنامد و از اين منظر به تحريريه خود افتخار كند. مشكل بعدي، استفاده از خبرهاي تك منبعي است كه مهم ترين اشكال خبرهاي تك منبعي اين است كه خبرنگار روزنامه با اعتمادي كامل و به طور چشم بسته آنها را برمي گزيند و با اندك تغييري آن را وارد روزنامه مي كند، بنابراين به دليل عامل سرعت، وجود ايراد در خبرهاي تنظيمي اجتناب ناپذير است و از سويي ديگر خبرهاي تك منبعي خواننده را راضي نمي كند. همچنين ذكر منبع در آغاز خبرها، نه تنها باعث اعتبار بخشيدن به اخبار مي شود، بلكه موجب جلب اعتماد مخاطبان نسبت به صحت و سقم اخبار نيز مي شود. ذكر منبع در آغاز خبرها مخاطبان را آگاه مي سازد كه با يك خبر توليدي مواجهند يا با يك خبر غيرتوليدي و تلكسي و مخاطبان با پي بردن به منبع خبر به قضاوت و داوري پيرامون خبر مي پردازند. عامل بعدي تيتر است كه يكي از مهمترين شاخص ها و هنرهاي روزنامه نگاري است كه هدايت گر مخاطب به سوي متن خبر است بنابراين تيتر بايد گيرا، زيبا، رسا، جذاب و تا حد امكان كوتاه و حتي در صورت لزوم روشن، دقيق و هماهنگ با ليد و خبر باشد و پرهيز از استفاده واژه ها و صفات تكراري، استفاده از تيترهاي فاقد ارزش خبري، مقام زدگي در تيتر، شكستن نادرست تيترها در دو يا چند سطر، رعايت نكردن زمان درست افعال، به كارگيري صفت، استفاده از عناوين و القاب، استفاده از واژه هاي بيگانه و استفاده از نشانه هايي اضافي و غلط. در بسياري موارد تيتر برگرفته از مهم ترين بخش خبر نيست و رابطه منطقي بين تيتر با متن خبر وجود ندارد كه بايد بدان توجه نمود. يكي ديگر از توانايي هاي حرفه اي هر روزنامه تنوع در شيوه هاي تنظيم اخبار است. امروزه روزنامه نگاران خبرها را در مجموعه سبك هاي هرم وارونه، تاريخي، تاريخي به همراه ليد، پايان شگفت انگيز و بازگشت به گذشته و تشريحي تنظيم مي كنند. اين سبك ها نيازمند مهارت است كه روزنامه نگاران در طول زندگي حرفه اي خود خواسته يا ناخواسته در عمل به سوي آنها كشيده مي شوند. در تنظيم خبر شايد بيش از آن كه سبك و شيوه تنظيم خبر مهم باشد، سلامت خبر، استفاده از جملات گويا و روشن، دوري از به كارگيري واژه ها و عبارات مبهم در خبر و كوتاه بودن جملات و پاراگراف ها اهميت دارد. روزنامه اي كه بتواند نه تنها از سبك هاي مختلف خبرنويسي و خبرهاي تركيبي در تنظيم خبر استفاده كند، بلكه بتواند قواعد مذكور را نيز رعايت كند از قابليت هاي حرفه اي بالايي برخوردار است. چنين روزنامه اي مي تواند خود را حرفه اي بنامد.
مسئله قابل توجه ديگر «خلاصه نويسي» است كه يكي از ويژگي هاي جدايي ناپذير حرفه روزنامه نگاري است. از اين رو روزنامه نگاري حرفه اي با طولاني نويسي و انشاء نويسي فاصله زيادي دارد. مخاطبان مطبوعات در عصري كه همه چيز آن با سرعت و اطلاعات سنجيده مي شود و ديگر فرصت و مجال كافي براي خواندن مطالب طولاني نيست. از اين رو خلاصه نويسي، مانند ساير ويژگي هاي نمادين روزنامه ها مانند تيتر و عكس در همان نگاه اول در برابر ديدگان خواننده قرار مي گيرد. خلاصه نويسي در واقع حداكثر استفاده از فضاي محدود روزنامه ها، تنوع مطالب و همچنين زيبايي صفحات را ممكن مي سازد.
يكي ديگر از موارد مهم كه مطبوعات كشور بايد به آن بيشتر توجه كنند اجتناب از «منفي گرايي و سياه نمايي» است و اينكه نبايد دائماً به بحران ها، درگيري ها، مسائل و موضوعاتي كه سياه و حزن انگيز است بپردازد زيرا اين امر موجب تشويش، اضطراب و ناآرامي در جامعه مي شود بلكه بايد به رويدادهاي مثبت، شادي بخش، روح انگيز، نشاط آور، جشن ها و... ديگر بپردازند.
مسئله ديگر آن كه جاي «گزارش» به عنوان يكي از سبك هاي مهم روزنامه نگاري در بسياري از روزنامه هاي كشور خالي است. در صورتي كه اگر گزارش در روزنامه ها به صورت تخصصي كار شود، يكي از مزيت هاي حرفه اي روزنامه محسوب مي شود. زيرا هميشه خبر در قالب هاي مرسوم خود، همواره نمي تواند پاسخگوي انتظارات و نيازهاي مخاطبان باشد. در حالي كه گزارش با عبوردادن مخاطبان از لايه هاي سطحي رويداد و شكافتن زواياي تاريك و مبهم آن، آنچه را كه روي داده است، روشن و آشكار پيش روي مخاطبان قرار مي دهد و عينيت واقعه را ملموس تر و عيني تر مي سازد. گزارش به دليل ويژگي ها و جذابيت هايش، خوانندگان را با خود همراه مي كند و دامنه نفوذ و اثرگذاري اش بيشتر از خبر است. گهگاه اتفاقاتي رخ مي دهد كه راهي براي قراردادن مخاطبان در متن ماجرا و تصويرسازي رويداد جز با تهيه گزارش وجود ندارد و تنها از راه گزارش توصيفي و بازسازي صحنه ها مي توان واقعيت را آن گونه كه رخ داده است بيان كرد. در هر حال گزارش به دليل ويژگي هايي كه دارد پيوند عميق تري با خواننده برقرار مي كند و آثار آن نيز ماندني تر و گسترده تر است. بايد به اين نكته نيز توجه داشت كه تهيه گزارش از نظر حرفه اي دشوارتر از تهيه خبر، نوشتن يادداشت و مقاله و انجام مصاحبه است و گزارش نويسي حدنهايي روزنامه نگاري است. با وجود تمام موارد و مشكلاتي كه برشمرديم اما در هر حال همه در اين نكته اتفاق نظر خواهيم داشت كه مطبوعات به عنوان محل تلاقي افكار و انديشه هاي مختلف است كه موجب ظهور و بروز ايده ها و انديشه هاي نو در جامعه مي شود و با آگاهي بخشي به افكار عمومي، احقاق حقوق شهروندي، طرح درخواست ها، عقايد و مشكلات افراد جامعه، انتقال و مخابره اخبار و اطلاعات كافي و صحيح پيرامون رخدادهاي جامعه، برخي نيازهاي ما را مرتفع مي سازد و از آنجا كه نقشي حياتي در اطلاع رساني دارد بايد عملكردي شايسته و مطلوب نيز در جهت ارائه مطالبي صحيح و قابل قبول براي مخاطبان داشته باشد. اگرچه روزنامه ها به دليل انتشار روزانه شان به خودي خود مسائلي را در پي داشته باشند كه براي ديگر نشريات وجود ندارد اما نبايد اين سرعت در مدت زمان بسيار محدود (۲۴ساعته)، امكان دقت همه جانبه، توجه به جزئيات و جامع نگري را از روزنامه نگاران، سردبيران و دبيران سرويس روزنامه ها بگيرد زيرا هم خبرسازان كمترين لغزش را از روزنامه نگاران نمي پذيرند و هم مخاطبان، دريافت اطلاعات صحيح و بدون نقص را حق مسلم خود مي دانند. پس اميد آن داريم كه انشاءالله كمتر شاهد ضعف هاي حرفه اي و تخصصي در عرصه روزنامه نگاري باشيم.

شب هاي برره، در بوته نقد
مركز تحقيقات، مطالعات و سنجش برنامه اي صدا و سيما در راستاي برقراري ارتباط بيشتر ميان «توليد و تحقيق» اقدام به برگزاري نشست «نقد و بررسي مجموعه طنز شب هاي برره» با حضور استادان دانشگاه، پژوهشگران و برخي از عوامل و دست اندركاران اين مجموعه كرد. اين نشست از دو بخش زير تشكيل شده بود:
* طرح ديدگاه هاي استادان حوزه هاي مختلف پيرامون مجموعه طنز «شب هاي برره» ؛
* ارائه نتايج تحقيقات انجام شده در مركز تحقيقات در اين ارتباط.
در بخش ارائه ديدگاه هاي صاحب نظران، سخنراني هايي با عناوين زير توسط استادان دانشگاه ارائه شد:
* نگاهي به برره از زاويه بازنمايي گروه  هاي اجتماعي (دكتر منتظر قائم، عضو هيأت علمي دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران)؛
* زبان آميخته و واسازي هويتي در مجموعه طنز «شب هاي برره» (دكتر كوثري، عضو هيأت علمي دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران)؛
* بررسي مسائل رواني و تربيتي مجموعه طنز «شب هاي برره» (دكتر لطف آبادي- مشاور معاون سيما)؛
* نقد محتوايي مجموعه طنز شب هاي برره (دكتر معلمي)؛
در بخش ديگر نيز نتايج تحقيقات انجام شده در مركز تحقيقات پيرامون مجموعه طنز شب هاي برره ارائه شد كه شامل موارد زير بودند:
الف- نظرسنجي از مردم تهران، استادان دانشگاهي و صد روستاي كشور درباره اين طنز؛
ب- تحليل محتواي مجموعه طنز «شب هاي برره» ؛
ج- بازتاب پخش «شب هاي برره» در مطبوعات.
در پايان جلسه، پورمحمدي مدير شبكه سه سيما، تخشيد مدير گروه فيلم و سريال شبكه سه، محمد صدري و سروش صحت (يكي از نويسندگان اين مجموعه) ضمن تشكر از مركز تحقيقات براي برگزاري نشست، به بيان ديدگاه هاي خود درباره انتقادهاي وارد بر اين مجموعه پرداختند.
«مشاهير ايران» براي كودكان
مجموعه انيميشين «مشاهير ايران» به زودي از شبكه اول سيما پخش مي شود.
اين مجموعه انيميشين را نادر يغماييان براي گروه كودك و نوجوان شبكه اول سيما تهيه كرده است و پيش بيني مي شود در ۸ قسمت ۱۰دقيقه اي پخش شود.
اين مجموعه كه توسط بهروز يغماييان كارگرداني شده است، تركيبي از انيميشن هاي دوبعدي و سه بعدي خواهد بود و داستان آن زندگي يك پروفسور را دنبال مي كند كه به همراه يك آدم آهني دست ساز خود زندگي مي كند. اين مجموعه انيميشن از حال و هواي طنز برخوردار است و زندگي مشاهيري چون ابوعلي سينا، ابوريحان بيروني، كمال الملك، دهخدا و... در قسمت هاي مختلف مورد بررسي قرار مي گيرد.
ايران در شبكه هاي جام جم
مدير كانال دو شبكه جهاني جام جم، گفت: شبكه هاي برون مرزي صدا و سيما و شبكه هاي جهاني جام جم سعي مي كنند چهره اي منطقي و واقعي از ايران را در قالب برنامه هاي مستند نشان بدهند.
بيژن نوباوه وطن افزود:هنوز براي مخاطب خاص آمريكايي در شبكه هاي ايراني برنامه ريزي خاص صورت نگرفته است.
مدير كانال دو شبكه جهاني جام جم، گفت: در شبكه هاي آمريكايي واقعيت هايي كه بايد از كشور ايران مطرح شود، اصلا وجود ندارد.
نخستين كاري كه هر رسانه اي انجام مي دهد اين است كه مخاطب خود را بشناسد.
وي ادامه داد: مخاطبان كانال ۲ شبكه جهاني جام جم،آمريكايي ها نيستند،بلكه ايرانيان فارسي زبان هستند، بنابراين در مرحله نخست سعي مي كنيم به مخاطبان خودمان اطلاع رساني كنيم، اما آمريكايي ها هم از برنامه هاي شبكه جام جم استفاده مي كنند.
نوباوه، اضافه كرد: شبكه  جهاني جام جم سعي كرده است پتانسيل هاي كشور را در قالب برنامه  هاي مستند و سريا ل هاي نمايشي معرفي كند.
«زندگي ويكتور هوگو در تبعيد»
دو مستند و مستند داستاني با عنوان «زندگي ويكتور هوگو در تبعيد» به سفارش شبكه  چهار سيما دوبله شد.
«بوفالوبيل» عنوان مستندي است ۵۳ دقيقه  اي كه به نقش شكارچيان در به هم زدن اكوسيستم مناطق زيستي سرخپوست هاي آمريكا در جريان شكار بوفالو هاي اين مناطق اشاره مي كند. مديريت دوبلاژ اين فيلم مستند به عهده احمد رسول زاده دوبلور نقش بياد ماندني عمر مختار است. فيلم بوفالوبيل توسط عليرضا مهرجو ترجمه و به سفارش شبكه چهار سيما دوبله مي شود.
«زندگي ويكتور هوگو در تبعيد» به سفارش شبكه  چهار دوبله مي شود. اين شبكه اين بار به سراغ ويكتور هوگو نويسنده شهير فرانسوي و با بررسي طرحي از نقاشي شهر پاريس و تاريخچه آن ابعاد مخلتف زندگي هوگو را بررسي مي كند. زبان اصلي اين فيلم مستند فرانسوي است و مهراندخت ملك ترجمه اين فيلم ۵۳ دقيقه اي را به عهده دارد. علي اكبر گودرزي نيز مدير دوبلاژ آن است.
پرواز ۴۲۷ مستند ديگري است كه از شبكه چهار سيما پخش مي شود. اين مستند به مدت ۲۵ دقيقه به علل سقوط هواپيماها مي پردازد . مترجم اين اثر حسين دانشور و مدير دوبلاژ آن ناصر ممنوح است.
«حرم امام رضا(ع)» در شبكه سوم
مجموعه مستند «حرم امام رضا(ع)» به زودي در گروه معارف شبكه سه سيما ساخته مي شود.
به گفته وحيد چاووش كارگردان اين مجموعه مستند گفت: طرح اين كار با پيشنهاد مدير شبكه ۳ سيما بررسي شده و موافقت هاي آن گرفته شده است ولي هنوز به مرحله برآورد نرسيده است ولي پس از انجام مكاتباتي با آستان قدس رضوي ساخت اين مجموعه اجرايي خواهد شد.

* به ياد دارم كه در هنگام پخش طنز پاورچين در يك مصاحبه مطبوعاتي يا تلويزيوني از آقاي مهران مديري سؤال شده بود كه برره كجاست؟ ايشان به راحتي جواب داد كه برره زائيده افكار خود، يا طنز نويس برنامه است و مكان مشخصي ندارد. ولي حالا مي بينيم كه در مجموعه جديد شب هاي برره، اين روستا در نزديكي يا اطراف شهرستان فسا معرفي مي شود. پس نتيجه مي گيريم اين روستا در استان فارس است كه اين صحبت، با مصاحبه قبلي آقايان تناقض دارد. آيا فكر نمي كنيد اين اطلاعات غلط كه صرفاً گردانندگان اين برنامه براي رنگ و رودارتركردن اين سريال عنوان مي كنند، باعث آموزش نادرست كودكان مدارس ابتدايي در عرصه جغرافيايي ايران است.
* پيرو اين نكته، آيا آقاي مديري و ديگر گردانندگان اين برنامه، خواسته  اند كه داستان و حكايتي از پنجاه سال گذشته را در قالب طنز عنوان كنند، مكان و آبادي كه در زمان پاورچين هويتي نداشت، در اين مجموعه با نشان دادن تابلويي از عكس رضاشاه در ژاندارمري برره، صحه بر آنچه كه خلق كرده اند گذاشته اند كه اين امر از يك رسانه گروهي حتي در قالب طنز هم كار درستي به نظر نمي رسد. آيا هيأت بازبيني در شبكه ۳ سيما وجود ندارد؟
هدايت زاده