|
تحليلي از پنج دوره اجراي جشنواره كتاب هاي آموزشي رشد و حركت به سوي كمال
در مسير سامان بخشي
|
|
|
سيد امير رون
پنجمين جشنواره كتاب هاي آموزشي رشد، روزهاي ۲۹ و ۳۰ آبان ماه، به منظور معرفي كتاب هاي برتر چاپ اول سال هاي ۸۱ تا ۱۳۸۳ مربوط به دوره آموزشي متوسطه و پيش دانشگاهي، توسط دفتر انتشارات كمك آموزشي سازمان پژوهش و برنامه ريزي آموزشي(وزارت آموزش و پرورش) برگزار خواهد شد. برگزاري جشنواره كتاب هاي آموزشي رشد، بخش انگيزشي طرح سامان بخشي كتاب هاي آموزشي است كه از سال ۱۳۷۹ با هدف ترويج توليد كتاب هاي آموزشي مفيد، مناسب و مبتني بر برنامه هاي درسي آموزش و پرورش، به اجرا درآمده است.
امروز در آستانه برگزاري اين جشنواره، نوشته اي را به قلم مدير اجرايي طرح سامان بخشي كتاب هاي آموزشي در پي مي آوريم:
مروري بر خاطرات گذشته خود داشته باشيد. جالب ترين كلاس خود را كه به خاطر مي آوريد، كدام است؟ فرقي نمي كند كه كدام دوره، پايه، كلاس و يا درس خود را به خاطر آوريد، مهم تجربه خوشايند، مثبت و متفاوتي است كه با كلاس هاي عادي و يا خسته كننده شما داشته است. در اغلب اين موارد، اگر خوب بينديشيم، يكي از علت هاي عمده به استفاده از روش يا روش هاي جالب و قابل توجهي بازمي گردد كه معمولاً با مواد و وسايل كمك آموزشي متفاوتي، نسبت به جلسات درسي قبل، همراه بوده است.
مواد آموزشي، از عناصر اصلي برنامه درسي هستند كه مي توانند نقش مؤثري در اجراي روش هاي ياددهي و يادگيري فعال و اثربخش فراهم سازند. مواد آموزشي بسته به مقاصد و كاربرد آنها، انواع متفاوتي را شامل مي شوند كه يكي از مهم ترين آنها، بخش مكتوب يعني كتاب آموزشي است. كتاب آموزشي، محصول عيني فرايند برنامه ريزي آموزشي و درسي است و در نظام آموزشي ما از جايگاه ويژه اي برخوردار است. اگر برنامه آموزشي و درسي را نقشه و يا طرح ياددهي- يادگيري تلقي كنيم، كتاب آموزشي، بخش نوشتاري، تصويري و مكتوب آن است. موقعيت و نقش اين ماده آموزشي اقتضا مي كند كه براي تهيه و توليد آن، پژوهش، برنامه ريزي و نظارت دقيق و همه جانبه انجام گيرد و با تفكر جمعي و رعايت اصول علم برنامه آموزشي درسي، ساختار منطقي، جذاب و ثمربخشي داشته باشد، به نحوي كه قابليت هاي لازم را براي تقويت مجموعه اي از مهارت هاي ذهني، عملي و نگرشي در يادگيرندگان دارا باشد و امكان فرصت خود يادگيري و ايفاي نقش مؤثر و فعال براي يادگيرنده را در جامعه فراهم كند.
در مرحله انتخاب و استفاده از كتاب هاي آموزشي مناسب شرايط يادگيري اثربخش لازم است، مجموعه اي از اصول و معيارها مورد توجه قرار گيرند؛ از جمله: تناسب با هدف هاي برنامه درسي، در نظر گرفتن سطح فهم و تجربيات قبلي يادگيرندگان، كيفيت ارائه محتوا مثل تصويرهاي روشن و جذاب و... از آن جا كه انجام اين كار زمان، تجربه و اطلاعات كافي و دسترسي به تمام كتاب هاي آموزشي بازار نشر را مي طلبد و معلمان و شوراهاي مدرسه هاي سراسر كشور با اين محدوديت روبه رو هستند، دفتر انتشارات كمك آموزشي وزارت آموزش و پرورش از سال ۱۳۷۹ به طور رسمي مأموريت يافت، به سامان بخشي كتاب هاي آموزشي بپردازد. يكي از اقدامات اساسي اين طرح، شناسايي و معرفي كتاب هاي آموزشي برتر، مناسب و مرتبط با برنامه هاي درسي دوره هاي ابتدايي، راهنمايي و متوسطه و تشويق پديدآورندگان اين آثار در جشنواره هاي رشد است كه همه ساله بدين منظور برگزار مي شوند.
پنجمين جشنواره اي كه در پيش است(۲۹ و ۳۰ آبان ۸۴ تالار حركت) مربوط به كتاب هاي آموزشي برگزيده دوره متوسطه نظري، پيش دانشگاهي، فني و حرفه اي و كار دانش است. از ديگر فعاليت هاي جنبي جشنواره مطابق سنوات گذشته، تقدير از ناشران برگزيده، برگزاري نمايشگاه كتاب، اطلاع رساني و كارگاه نشست هاي علمي كاربردي، همايش سراسري رؤسا و معاونين سازمان هاي آموزش و پرورش استان هاي كشور، صاحب نظران و انجمن هاي علمي فرهنگي غيردولتي حوزه نشر آموزشي است كه تاكنون مورد استقبال خوبي از سوي مخاطبين قرار گرفته است.
پيامدها، كاستي ها
اجراي جشنواره كتاب هاي آموزشي رشد، با وجود برخي از كاستي ها، در حقيقت چندين پيامد داشت كه اهم آنها عبارتند از:
۱- روشن شدن آسيب ها، تنگناها و كاستي ها در حوزه توليد كتاب هاي آموزشي از جمله:
۱-۱- از بين كتاب هاي آموزشي كه در ۵ سال اخير وارد بازار شده اند، حدود يك سوم آنها از استانداردهاي مطلوب آموزشي برخوردارند.
۲-۱- بيشترين كتاب هاي توليد شده در زمينه كتاب هاي كار و تمرين و تست هاي چند گزينه اي هستند. نظام نمره گرايي ، وجود كنكور و اغراق آميز نشان دادن كنكور و قبولي در دانشگاه ها، عامل اصلي گرايش توليدكنندگان و مصرف كنندگان، به استفاده از اين كتاب هاست. غالب اين كتاب ها، حتي اصول اوليه را در طرح سؤال رعايت نكرده اند؟ بلكه به عكس، محتواي كتاب هاي درسي را به يك سلسله پرسش و پاسخ هاي حفظي و فاقد خلاقيت تبديل كرده اند. فقدان نوآوري و نيز نگاه سنتي، در اين نوع از كتاب ها كاملاً مشهود است. محتوا و شيوه ارائه نيز مشابه است. در مواردي، ساختار برخي از اين كتاب ها، از جمله كتاب هايي كه در زمينه زبان آموزي تأليف شده اند، نزديك به چهل سال است كه هيچ گونه تغييري پيدا نكرده است.
۳-۱- در برخي از حوزه ها مانند علوم تجربي، اجتماعي و جغرافيا، غلبه با كتاب هاي ترجمه اي است تا تأليفي. در ترجمه اين كتاب ها، گاه از واژگاني استفاده شده است كه متناسب با سطح سني فراگير نيستند و از سويي به دليل بومي نشدن عكس ها و تصويرها و نيز ناسازگاري با ارزش ها و فرهنگ هاي بومي، در مواردي جنبه بدآموزي داشته اند.
۴-۱- كمبود كتاب آموزشي براي معلم و يا دانش آموز در برخي از حوزه هاي آموزشي مانند علوم اجتماعي، تربيت ديني و بدني، هنر، روش تدريس، مرجع، زبان آموزي، ادبيات فارسي، رياضي، زيست شناسي، عمران، كشاورزي، بهداشت و كودكياري، مديريت خانواده، مواد، علوم دريايي از گرايش هاي كار دانش و فني و حرفه اي كاملاً چشمگير است. از سوي ديگر، با توجه به موضوعات مطرح در اين حوزه ها، عدم تنوع نيز به ميزان زيادي ديده مي شود.
۵-۱- در برخي از كتاب هاي آموزشي، از زبان نامناسب و دور از فهم دانش آموز استفاده شده است. در حالي كه در كتاب هاي كمك آموزشي بايد از نثري ساده، روان و متناسب با خزانه واژگان كودك استفاده شود.
۶-۱- از آن جا كه پديد آوردن يك اثر خوب نيازمند صبر، حوصله و سرمايه گذاري بيشتري است تا آثار تأليفي ارزشمندي توليد شود، به نظر مي رسد، پديد آورندگان تحت تأثير انگيزه هاي اقتصادي و بازگشت سريع سرمايه و سود حاصل از آن، كتاب هاي آموزشي با كيفيت پايين وارد بازار مي كنند و يا به ترجمه بيشتر توجه دارند تا تأليف. حل اين معضل مستلزم فرهنگ سازي بيشتر و حمايت هاي مراجع رسمي و دولتي است.
۷-۱- در تأليف برخي از كتاب هاي آموزشي از جمله آموزش زبان خارجي، وجود تلفظ ها، واژگان غلط، ترجمه نادرست و در مواردي غلط هاي دستوري، موجب شده است كه از ارزش اين نوع كتاب ها كاسته شود و اين سؤال مطرح است كه آيا چنين كتاب هايي نبايد قبل از انتشار بازبيني شوند؟
۸-۱- كمبود كتاب هاي كمك آموزشي در موضوعات متفاوت و در حوزه هاي گوناگون يادگيري، از ديگر نارسايي هايي است كه مي توان به آن اشاره كرد. براي مثال، در حوزه هاي جغرافيا غلبه با كتاب هايي است كه عمدتاً با جغرافياي طبيعي سروكار دارند و از ساير حوزه ها مانند جغرافيايي انساني و سياسي غفلت شده است. در حوزه تاريخ، كتاب هاي كمك آموزشي در تاريخ معاصر كمتر از ساير دوره هاي تاريخي هستند. كمبود كتاب در حوزه هاي آموزش فيزيك، رياضي، شيمي و زبان خارجي، اقتصاد، روانشناسي و يا فلسفه، به زبان ساده و قابل فهم، براي عامه كاملاً چشمگير است. در بخش ديني، كمبود كتاب هاي كمك آموزشي در بخش اخلاق، اعتقادات و سيره مشاهده مي شود. احتمالاً عدم آگاهي پديد آورندگان از حوزه هاي گوناگون و موضوع قبولي در كنكور، بسياري از فعاليت ها سرمايه ها و انرژي ها را به سمت خاصي سوق داده است.
۹-۱- در حوزه فني و حرفه اي، كمبود كتاب هاي كمك آموزشي در زمينه متالوژي، سراميك، صنايع شيميايي، معدن، صنايع نساجي، صنعت سيمان، نقشه برداري، جواهرسازي، ناوبري، مكانيك موتورهاي دريايي، الكترونيك، مخابرات دريايي و شاخه ساختمان، از جمله مواردي است كه نمي توان به راحتي از آن چشم پوشيد. به ويژه آن كه در برخي از حوزه ها حتي يك كتاب كمك آموزشي نيز براي بررسي ارائه نشده بود.
۱۰-۱- برخي از كتاب هاي كمك آموزشي به دليل آن كه قبل از چاپ از سوي يك يا تعدادي از افراد متخصص ويرايش علمي نشده اند، اشكالات علمي دارند و همين امر موجب شده است كه از ارزش و اعتبار اين كتاب ها كاسته شود.
۲- اجراي طرح سامان بخشي ضرورت استانداردسازي كتاب هاي آموزشي و ضابطه مند شدن توليد اين كتاب ها را روشن ساخت. نبود اين ضابطه و كتاب هاي الگو در حوزه هاي گوناگون موجب شده است كه تنها حدود ۳۰ درصد از كتاب هاي موجود در بازار، به استانداردهاي مورد نظر نزديك باشند.
۳- اجراي جشنواره كتاب هاي آموزشي رشد موجب شناسايي كتاب هاي آموزشي مطلوب براي معرفي به مدرسه ها، خانواده ها، دانش آموزان و حتي ساير ناشران شد. اگرچه برخي از ناشران در اظهارات و مصاحبه هاي خود نگران مميزي آثارشان از سوي سازمان پژوهش و برنامه ريزي آموزشي هستند، اما اكثريت آنها علاقه مندند كه وزارت آموزش و پرورش ضوابط و استانداردهاي كتاب هاي آموزشي را تدوين و در اختيار آنها قرار دهد. برخي نيز علاقه مندي خود را به برگزاري كارگاه هاي آموزشي در زمينه استانداردهاي توليد كتاب هاي آموزشي براي ناشران، اظهار كرده اند.
۴- اين طرح به توليد يك سلسله از اسناد در خصوص ضوابط توليد كتاب هاي آموزشي، نشريات و كتاب نامه ها منجر شد كه مورد استقبال ناشران، مؤلفان و مدرسه ها قرار گرفت. در خصوص ضوابط تدوين شده درباره توليد كتاب هاي آموزشي مي توان اظهار داشت، جامع نبودن و نيز ناهماهنگي در ساختار آنهاست. به عبارت ديگر، صاحب نظران گاه سليقه اي عمل كرده اند. با اين حال، نبايد از اين نكته غافل بود كه توليد اين اسناد به ميزان زيادي به ايجاد و توسعه ادبيات لازم براي ضابطه مند كردن كتاب هاي آموزشي و تا حدي روشن شدن ابهامات در خصوص تعريف از كتاب هاي آموزشي، هدف ها و ويژگي هاي انواع آن كمك كرد؛ اگرچه هنوز نيازمند راهي طولاني تر هستيم.
۵- به طور كلي، اجراي طرح سامان بخشي كتاب هاي آموزشي و جشنواره ها در كمك به ايجاد فرهنگ لازم در جامعه به عنوان يك ضرورت، از سوي شركت كنندگان در جشنواره و ناشران موثر بوده است.
راهكار ها و توصيه هاي راهبردي
برنامه درسي مدرن را بايد همچون سامانه اي دانست كه اجزاي متعددي دارد. كتاب هاي درسي، كمك آموزشي و كمك درسي، مجلات، فيلم هاي آموزشي، نرم افزارها، برنامه هاي تلويزيوني، فضاهاي آموزشي(مانند موزه ها، مسجدها و كتابخانه ها) و اينترنت، اجزاي اين سامانه هستند. اين سامانه زماني مي تواند به هدف هاي خود دست يابد كه با يكديگر هماهنگ باشند. از آن جا كه مواد آموزشي توسط بخش هاي متعددي توليد مي شود، ضرورت هماهنگي بين نهادهاي توليدكننده و يا نظارت كننده، نظير سازمان پژوهش، ناشران بخش خصوصي و وزارت ارشاد، كاملاً احساس مي شود. اكنون اين پرسش مطرح مي شود كه با توجه به نارسايي هاي ذكر شده، چه راهكارهايي از سوي اين بخش هاي براي نيل به هدف هاي آموزشي بايد اتخاذ شود؟
به منظور نيل به مقاصد طرح سامان بخشي، راهكارها و توصيه هايي به سازمان پژوهش برنامه ريزي آموزشي ناشران بخش خصوصي و وزارت فرهنگ ارشاد اسلامي پيشنهاد مي شود.
نظر به اين كه بخش عمده اي از كتاب هاي آموزشي بدون توجه به نيازهاي مخاطبان و صرفاً متأثر از شرايط بازار و نياز داوطلبان براي ورود به دانشگاه و يا قبولي در امتحانات منتشر شده اند، در بدو امر توجه به اين نكات از سوي سازمان پژوهش، ناشران و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي لازم است.
وزارت آموزش و پرورش از سال ۱۳۷۹ به يكي ازواحدهاي خود به طور رسمي مأموريت داد به اجراي طرح سامان بخشي كتاب هاي آموزشي بپردازد. يكي از اقدامات اساسي اين طرح، شناسايي و معرفي كتاب هاي آموزشي برتر، مناسب و مرتبط با برنامه هاي درسي دوره هاي ابتدايي، راهنمايي و متوسطه و تشويق پديدآورندگان اين آثار در جشنواره هاي رشد است كه همه ساله بدين منظور برگزار مي شوند
الف) توصيه هايي به سازمان پژوهش و برنامه ريزي آموزشي
۱- در خصوص نيازها و علاقه هاي فراگيران هدف هاي برنامه هاي درسي، نيازهاي جامعه و موضوعات متفاوت دانش، نيازهاي حال و آينده جامعه، نيازهاي منطقه اي و بومي، پژوهش جامعي با بهره گيري از نظرات كارشناسان، آموزگاران، نهادها و مؤسسات و دانش آموزان صورت گيرد. عدم توجه به نيازها و خواسته هاي دانش آموزان، چيزي جز كشتن خلاقيت و استعداد آنها نيست. از آن جا كه ناشران بخش خصوصي مي توانند، از حاصل اين نوع پژوهش ها استفاده كنند، مي توان هزينه هاي اين نوع از پژوهش ها را به صورت بين بخشي پيش بيني كرد. اما اجراي آن را سازمان پژوهشي مي تواند عهده دار شود.
۲- استاندارد ها و ضوابط لازم در توليد كتاب هاي آموزشي و نحوه مشاركت بخش خصوصي در آن، تدوين و مشخص شوند.
۳- در خصوص شناخت آسيب ها، تنگناها و كاستي هاي كتاب آموزشي موجود در بازار، پژوهشي جامع تر صورت گيرد. اين پژوهش را مي توان با پژوهش نخست تلفيق كرد.
۴- چون تداوم سامان بخشي كتاب هاي آموزشي و جشنواره هاي كيفيت بخشي كتاب هاي آموزشي، مستلزم نظارت، ارائه خدمات مشاوره اي و حمايت هاي مالي است، شايسته است كه در برنامه هاي پنج ساله سازمان پژوهش، پيش بيني هاي لازم صورت گيرد.
۵- براي ناشران، در زمينه توليد كتاب هاي آموزشي مناسب، كارگاه آموزشي برگزار شود.
ناشران شركت كننده در جشنواره، ضمن پذيرش مشكلات و آگاهي از نارسايي ها، براي غلبه بر اين مشكلات، درخواست رهنمود و راه حل داشتند. توليد استانداردها در زمينه كتابهاي آموزشي و نيز برگزاري كارگاه آموزشي از سوي سازمان پژوهش، گام مثبتي در حل اين مشكل خواهد بود.
۶- توليد كتابنامه رشد و نشريه دبيرخانه شوراي سامان بخشي كتابهاي آموزشي(جوانه) تداوم يابد.
۷- كتابهاي كمك آموزشي و كمك درسي نمونه و مناسب، به تفكيك رشته ها و پايه هاي تحصيلي توليد شوند.
نظر به اين كه اين سازمان داعيه سامان بخشي به وضعيت آشفته كتابهاي آموزشي را دارد، شايسته است كه از طريق توليد كتابهاي نمونه، به هدايت و جهت دهي ناشران كمك كند.
۸- تهيه و تدوين برنامه درسي ملي و راهنماهاي جامع برنامه هاي درسي، با نگاهي به تحولات آينده و نيازهاي رو به تغيير نظام اجتماعي و فرهنگي، ضرورتي انكارناپذير است و چنانچه اين امر تحقق يابد، نقش هر يك از دست اندركاران اعم از بخش دولتي و غيردولتي، در پيشبرد هدف هاي متعالي نظام آموزشي كشورمان مشخص خواهد شد.
۹- به منظور تنوير افكار عمومي در تهيه و توليد كتابهاي آموزشي مناسب از طريق روزنامه هاي كثير الانتشار، صدا و سيما و سايت هاي اينترنتي مربوط، اطلاع رساني صورت گيرد.
۱۰- بايد به سمت مديريت بر توليد مواد آموزشي، به جاي تصدي گري، حركت كرد.
۱۱- بين سازمان پژوهش و برنامه ريزي آموزشي با سازمان هاي آموزش و پرورش استانها، ارتباط مستمر و تشكيلاتي ايجاد كرد.
۱۲- با سازمان سنجش آموزش كشور، به منظور ايجاد تغيير در شيوه اجراي آزمون كنكور با توجه به هدف ها و مقاصد برنامه هاي درسي، رايزني كرد.
۱۳- فرهنگ استانداردسازي توليد كتابهاي آموزشي را در حوزه هاي داخلي و خارجي نظام آموزش و پرورش، تبيين و ترويج كرد.
۱۴- در مدرسه ها، براي هر دانش آموز، استاندارد تعداد كتاب آموزشي تعيين كرد. اين استاندارد براي كشوري مانند ژاپن در حدود ۸/۱۲ جلد كتاب براي هر دانش آموز است، در حالي كه براي مدرسه هاي ما بسيار پايين است. در مدرسه هاي ابتدايي ۹۸/۰ جلد كتاب براي هر دانش آموز، در مدرسه هاي راهنمايي ۵/۱ جلد كتاب و در مدرسه هاي متوسطه ۲۴/۲ جلد كتاب براي هر دانش آموز وجود دارد. با نگاهي به داده هاي فوق كه از كل ۹۲ هزار مدرسه در سراسر كشور استنتاج شده است، در مي يابيم كه نيازمند به سرمايه گذاري، انرژي، بودجه و برنامه ريزي گسترده هستيم.
۱۵- كتابخانه هاي آموزشگاهي نيز در صورتي كه جايگاه خود را در نظام آموزشي بيابند، تحول عظيمي به وجود خواهند آورد. بدين مفهوم كه از نظر فيزيكي مدرسه ها بايد كتابخانه هايي با كتابداران آموزش ديده يا متخصص و نيز كتابهاي مناسب داشته باشند و از نظر برنامه درسي نيز بايد در طول سال تحصيلي و تعطيلات تابستاني، در تمام پايه هاي درسي برنامه مطالعاتي پيش بيني شود. برنامه ريزي درسي از طرف معلمان نيز بايد به گونه اي باشد كه تدريس، پرسش هاي كلاسي، فعاليت درسي و ارزشيابي ها برمبناي كتابهاي درسي و آموزشي باشند و كتابخانه آموزشگاه از عناصر اساسي تدريس تلقي شود؛ به گونه اي كه اگر از نظام آموزشي حذف شود، آموزش نتواند راه خود را ادامه دهد. برنامه هاي درسي نيز بايد به گونه اي طراحي شوند كه فعاليت ها، پرسش ها و محتوايشان موجب فعاليت ذهني، كنجكاوي و سوق دادن دانش آموزان به خارج از كلاس درس، كتابخانه و آزمايشگاه شوند. علاوه بر اين، درج ساير كتابهاي مناسب در پايان هر بخش و اختصاص درس هايي در زمينه مطالعه، مؤثر باشند.
۱۶- بانك اطلاعاتي ايجاد شود و در آن كتاب هاي آموزشي مناسب به تفكيك موضوع هاي درسي و پايه هاي تحصيلي معرفي شوند. اين كار، علاوه بر باز گذاشتن دست معلمان، موجب رونق بازار نشر و جهت دادن به انتشار كتابهاي آموزشي مناسب مي شود.
ب) توصيه هايي به ناشران آموزشي
۱- استانداردهاي آموزشي در توليد كتابهاي آموزشي، بويژه در بعد نياز مخاطب، توانايي مخاطب، ارتباط با هدف هاي برنامه هاي درسي، توجه به بعد هنري، چاپ و ديگر استانداردها، رعايت شود.
۲- در تأليف كتابهاي آموزشي، از زبان متناسب با سن كودكان، نوجوانان و معلمان، استفاده شود.
كتابهاي كودكان اغلب توسط بزرگسالاني نوشته مي شوند كه در آنها، ابعاد زباني فقط قدري كوچك تر شده اند و تصور مؤلفان بر اين است كه آنها را به زبان بچه ها نوشته اند. در حالي كه اين گونه نيست. كسي مي تواند براي بچه ها بنويسد كه به كودكي خويش برگردد و كودكي و نوجواني خود را بشناسد و نيازهاي مخاطب را بيابد. در انتقال تجربه با رخدادها و وقايع به كودكان، نبايد از بالا به پايين نگاه كرد، بلكه مؤلف بايد سطح زبان خود را زيركانه، تا حد فهم مخاطب پايين بياورد. همچنين در نوشتن بايد از زباني استفاده كرد كه آهنگ، حركت و شتاب داشته باشد و به دنياي واقعي نزديكتر باشد.
۳- تيم هاي كارشناسي و تأليف كتابهاي آموزشي را تقويت كرد.
۴- تيراژ كتابهاي آموزشي را افزايش داد. در حال حاضر، تيراژ يك كتاب آموزشي در كشور ما به طور متوسط در حدود سه هزار جلد است و اين رقم با توجه به جمعيت دانش آموزي ما بسيار مأيوس كننده است؛ به خصوص اين كه بخش كثيري از جمعيت باسواد ما را دانش آموزان تشكيل مي دهند. كم بودن تيراژ كتاب، پيامدهاي متعددي دارد، از جمله: خطر اقتصادي نبودن توليد كتابهاي آموزشي. سود نبردن كافي از تجارت كتاب نيز موجب كشانده شدن سرمايه هاي فكري و فرهنگي به سوي حرفه هاي ديگر و در نتيجه عدم وجود نويسندگان حرفه اي مي شود.
ج) توصيه هايي به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي
۱- بر انتشار كتابهاي آموزشي و اطمينان از حصول انطباق آن با ضوابط و معيارهاي مصوب از سوي وزارت آموزش و پرورش در زمينه توليد كتابهاي آموزشي مناسب، نظارت صورت گيرد.
۲- پايگاه آماري و اطلاعاتي جامعي در رابطه با وضعيت توليد كتابهاي آموزشي در كشور، به منظور بهره برداري در تعيين سياست ها و راهبردها و تدوين برنامه ها و انجام ارزيابي، راه اندازي شود.
۳- فهرست يا شناسنامه كتابهاي آموزشي فيپا استانداردسازي و مشخصات كلي مخاطب، نوع كتاب و حوزه آموزشي مرتبط در آنها درج شود.
۴- سياست ها و راهبردهاي ملي توليد كتابهاي آموزشي، با توجه به اين كه در حال حاضر تمركز، توزيع منابع و اعتبارات لزوماً مبتني بر آينده نگري و در جهت نيل به هدف هاي ملي نظام آموزشي نيست، تعيين و تبيين شوند.
۵- انسجام، همكاري و هماهنگي دروني در سامانه توليد كتابهاي آموزشي ايجاد شود؛ به گونه اي كه مأموريت دستگاههاي فرهنگي دولتي و غيردولتي كشور، شامل آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد سامان بخشي، ناشران خصوصي و ... به درستي تعيين و تفكيك شده باشد.
۶- برپايي همايش هايي نظير نمايشگاه بين المللي، يكي از بهترين راه كارهايي است كه دانش آموزان را با انواع كتابهاي آموزشي آشنا مي كند و مي تواند انگيزه آنان را در يادگيري افزايش دهد. با وجود سيل مشتاق كودك و نوجوان در نمايشگاه نهم، تنها ۱۳/۱۵ درصد كتابها به آنان اختصاص داشت كه اين رقم بسيار ناچيز است و اگر كيفيت كتابها را نيز در نظر بگيريم، پايين تر هم خواهد آمد و نخواهد توانست جوابگوي علاقه هاي دانش آموزان كشور باشد.
۷- با توجه به ضعف كتابخانه آموزشگاهي و حضور كمرنگ بخش دانش آموزي در كتابخانه هاي عمومي، در حال حاضر تنها كتابخانه هايي كه به كودكان و نوجوانان اختصاص دارند، در حدود ۳۰۱ كتابخانه ثابت شهري، ۵ كتابخانه سيار شهري، ۴۵ كتابخانه پستي، ۱۵ كتابخانه سيار روستايي هستند كه در مجموع، به ۳۶۶ واحد مي رسد. با توجه به اين كه در حال حاضر ۶۳۰ شهر در سراسر كشور داريم، تعداد زيادي از دانش آموزان ما از دسترسي به كتابخانه هاي مخصوص خود محرومند. گسترش كتابخانه هاي دانش آموزي، يكي از راه حل هاي ممكن براي دستيابي به منابع يادگيري است.
|
