فريبا مسعودپورشيرازي
بخش اول گفت و گو با علاء الدين بروجردي ، رئيس كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس در شماره قبل از نظرتان گذشت . وي بر اين اعتقاد است كه ايجاد نيروگاههاي متعدد بدون تامين انرژي مورد نياز در جهاني كه هيچ تضميني براي دريافت سوخت مورد نياز نيروگاهها وجود ندارد به هيچ وجه منطقي نيست. بر اين اساس تامين سوخت هسته اي يك ضرورت اجتناب ناپذير است. به باور اين نماينده مجلس ،گفت و گو با آمريكا به عنوان محور سوم در مذاكرات هسته اي بدون اتخاذ موضعي منطقي از سوي ايالات متحده نسبت به جمهوري اسلامي ايران امكان ندارد. بخش دوم و پاياني اين مصاحبه به از سرگيري مذاكره ميان ايران و اروپا و همچنين درخواست آمريكا براي مذاكره با ايران اختصاص دارد .
* آقاي بروجردي در آخرين اجلاس شوراي حكام برخلاف جلسه هاي پيشين قطعنامه اي عليه ايران صادر نشد و برخلاف پيش بيني ها، شوراي حكام و كشورهاي اروپايي لحن ملايم تري داشتند. برخي موضع غربي ها و عقب نشيني آنها در اجلاس گذشته را نتيجه سياست هاي مدبرانه جمهوري اسلامي دانستند و عده اي ديگر معتقدند كه آمريكا براي اجماع جهاني بر ضد ايران هنوز از حمايت كافي كشورهايي چون روسيه و چين برخوردار نيست. به همين جهت به ايران فرصتي داده شده تا با بازنگري در فعاليت هاي خود به پيشنهاد روسيه مبني بر توليد سوخت هسته اي در خاك روسيه پاسخ مثبت دهد.برخي ديگر نيز موضع ملايم غرب را آرامش قبل از طوفان ارزيابي كردند. تحليل شما از اجلاس نوامبر شوراي حكام چيست؟
- من فكر مي كنم در اجلاس سپتامبر اروپاييان شكست مهمي خوردند كه از سوي ما و ديگران روي اين شكست تبليغ نشد. آن شكست اين بود كه روش سنتي مصوبات شوراي حكام هميشه روش اجماع بود. اين مسئله خيلي مهم است كه روش سنتي كماكان ادامه داشته باشد. موفقيت در اين است كه شما بتوانيد در يك مسئله مهم مرتبط با امر هسته اي كه تصور مي كنيد نسبت به آن اتفاق نظر وجود دارد، نمي توانيد به توافق برسيد. وقتي در جمع ۳۵ نفري نتوانيد اين اجماع و اتفاق نظر را ايجاد كنيد در اجماع جامعه جهاني نيز ناكام هستيد.
مستحضريد كه تعداد كمي از غيرمتعهدها عضو شوراي حكام هستند و نظرشان نسبت به اين مسئله منفي است و مخالفت اعضاي شوراي حكام با قطعنامه هاي شوراي حكام موجب شد كه در جلسه نوامبر قطعنامه اي عليه ايران صادر نشود. از سوي ديگر موضع چين و روسيه به عنوان دو عضو مهم و تأثيرگذار شوراي حكام بسيار اهميت دارد و در جلسه گذشته شوراي حكام، اين دو كشور هم به كاروان مخالفان غربي ها پيوستند و ۱۳ كشور به قطعنامه پيشنهادي اروپاييان رأي مثبت ندادند. در جلسه اخير هم اروپاييان تلاش فراواني كردند تا موضع چين و روسيه را عوض كنند اما موفق نشدند، بنابراين قابل پيش بيني بود كه اين شكست تكرار شود. كشورهايي كه با ما رابطه دوستانه اي دارند به كاروان شوراي حكام پيوسته بودند مثل سوريه، ليبي و حتي مصر، علاقمند نبودند رأي مثبت به قطعنامه پيشنهادي اروپاييان بدهند. دليل ديگر همكاري خوبي بود كه درفاصله سپتامبر تا نوامبر، جمهوري اسلامي ايران با آژانس بين المللي انرژي اتمي داشت. حتي ما سايت نظامي را براي آنها باز كرديم تا آنها اطلاعات غلطي كه داشتند با واقعيات تطبيق دهند. به همين دليل گزارش البرادعي به اجلاس نوامبر شوراي حكام حداقل به ۶ مورد همكاري مثبت ايران تأكيد داشت. درست است كه به برخي نكات مبهم كه ايران بايستي آن را برطرف كند نيز اشاره كرده بود اما اين گزارش در مقايسه با گزارش سپتامبر كه به ارجاع پرونده ايران به شوراي امنيت سازمان ملل سمت دهي شده بود، زمينه را به نفع ايران تغيير داد، بنابراين همكاري ايران با آژانس عامل ديگر تغيير فضا به سود ايران بود.
تمايل به ازسرگيري مذاكرات نيز يكي ديگر از عواملي بود كه در فضاي مثبت اجلاس نوامبر نسبت به ايران تأثيرگذار بود. مستحضريد كه باتوجه به قطع شدن مذاكرات ميان سه كشور اروپايي با ايران، در ماه گذشته در اقدامي هوشمندانه دبير شورايعالي امنيت ملي با ارسال نامه اي به وزراي خارجه سه كشور اروپايي رسما آمادگي جمهوري اسلامي ايران را براي ادامه مذاكره اعلام كرد و به همين دليل تا زمان برگزاري اجلاس پاسخي به اين پيشنهاد ندادند گرچه بعد از آن آنها هم اعلام كردند كه حاضر به ادامه مذاكرات هستند، ولي در اجلاس نوامبر اتفاقي افتاد كه مي طلبيد بيفتد.
* به نظر شما آيا فضاي حاكم بر اجلاس نوامبر در اجلاس مارس آينده نيز حاكم خواهد شد؟
- من فكر مي كنم اين موضوع به خيلي از عوامل بستگي دارد. يعني به هيچ وجه نمي توانيم نسبت به اجلاس سه ماه آينده، امروز اظهارنظر كنيم. مجموع اقداماتي كه ما انجام مي دهيم و ارتباطمان با كشورهاي عضو شوراي حكام، همكاري گسترده ما با آژانس، سناريوهاي جنگ رواني آمريكا كه بعضا تأثيرگذار است، مجموعه اي است كه وضعيت پرونده هسته اي كشورمان را در ماه مارس آينده رقم مي زند. البته انتظار طبيعي از آقاي البرادعي اين است كه عليرغم فشارهاي آمريكا، اين پرونده را به سوي مختومه شدن سوق دهد، چراكه با همكاري خوبي كه ما با آژانس داريم اين انتظار، انتظار به حقي است. حال چه اتفاقاتي مي افتد، آن اتفاقات مي تواند در اجلاس مارس مؤثر باشد.
* عملكرد تيم جديد مذاكره كننده را چگونه ارزيابي مي كنيد؟
- تيم جوان و فعالي است، گرچه تجربه تيم قبلي را ندارد اما با اعتماد راسخ به ضرورت دفاع از حق ملت ايران در صحنه حضور دارد و طبيعي است كه هرچه جلوتر مي رود تجربه بيشتري كسب مي كند.
*به اعتقاد شما موضوع پرونده هسته اي كه به عنوان مهمترين چالش سياست خارجي جمهوري اسلامي در سطح ملي مطرح است مي تواند عرصه اي براي كسب تجربه باشد يا اينكه ما بايد كارآزموده و باتجربه ترين و بهترين تيم كارشناسي را در راس اين پرونده قرار دهيم؟
-بايد «بهترين » را تعريف كنيم. منظور از« بهترين »چيست؟
*قطعا يكي از فاكتورهاي مهم «بهترين» داشتن تجربه است.
بله. قطعا تجربه يكي از مهمترين مولفه ها است. اما همه آنچه نيست كه خروجي كار را شكل مي دهد. مهمترين مساله اين است كه ما يك اعتقاد جدي نسبت به كاري كه مي خواهيم انجام بدهيم، داشته باشيم. اعتقاد راسخ در نتيجه مذاكرات خيلي موثر است. با برخورداري از اعتقاد جدي از يك موضوع بهتر مي توان دفاع كرد و ايستادگي بيشتري انجام داد.
وقتي دنيا مي بيند كه در صحنه عمل جوانان ايراني اورانيوم را از خاك استخراج مي كنند كيك زرد را مي سازند، پروژه بسيار پيچيده UCF را طراحي مي كنند و كارخانه آن را مي سازند و خروجي F6 را بيرون مي دهند، سانتريفيوژ را قطعه سازي مي كنند، شگفت زده مي شوند. وقتي البرادعي از مراكز ما بازديد كرد اعلام نمود كه ايران يكي از ده كشور دنيا است كه به اين دانش و فناوري دست پيدا كرده است. به اعتقاد من اين يك موفقيت مهمي است كه جز با اعتقاد راسخ نمي توانستيم به آن دست پيدا كنيم.
*آقاي لاريجاني، در نشست خبري اخير خود به اين نكته اشاره كردند كه اگر تا مدت كوتاهي از طريق مذاكره با اروپاييان به نتيجه نرسيم غني سازي را شروع خواهيم كرد. آيا ما براي غني سازي منتظر ايجاد فضاي خاصي از سوي جامعه جهاني هستيم يا اينكه اين مساله يك خواست ملي و اجتناب ناپذير است كه بايستي تحقق يابد؟
ما ضمن اينكه مي خواهيم اين حق ملي مان محفوظ بماند و حتما عملي شود اما نمي خواهيم آمريكائيها در بوجودآمدن فضاي مسموم عليه ايران برنده اين مصاف شوند. آمريكاييها تبليغ مي كنند كه ايران تا چند ماه ديگر بمب اتم مي سازد اين يك دروغ بزرگي است. اما وقتي دروغ در سطح وسيع و به كرات تكرار شود و شما ابزار مقابله با فضاسازيهاي تبليغاتي آنها را نداشته و نتوانيد اهداف صلح آميز خودتان را تشريح كنيد طبيعي است كه اين دروغ جا مي افتد. در صورتي كه كانون تشنج آفريني در منطقه رژيم صهيونيستي است. رژيمي كه پايبند به هيچ يك از پيمان نامه ها و عهدنامه هاي بين المللي نيست و حداقل ۲۰۰ كلاهك اتمي دارد كه مي تواند كل منطقه خاورميانه را از بين ببرد و يا دچار مشكل جدي كند. بنابراين ما با اين واقعيات سر و كار داريم و براساس اين واقعيات بايستي حتما سياست اقدامات و گامهاي حساب شده و دقيق باشد.
حتما بايد به هدف اصلي تيمي دستيابي به فناوري صلح آميز هسته اي برسيم با شرايط و ملاحظاتي كه عرض كردم.
*مذاكرات ايران و اروپا قرار است بزودي آغاز شود. اين مذاكرات در چه سطحي برگزار مي شود و محور بحث چه خواهد بود؟
اين مذاكرات دو مرحله اي خواهد بود. مرحله اول سطح كارشناسي و طبيعي است كه اگر اين مذاكرات نتايج مناسب و مطلوبي بدنبال داشته باشد به سطح وزراي خارجه و دبير شورايعالي امنيت ملي مي رود.
*اگر مذاكرات در مرحله اول به نتايج مشخص و ملموسي منتهي نشد، آيا احتمال قطع مذاكرات وجود دارد؟
ممكن است در عالم سياست اين اتفاق بيفتد، اما ما علاقمنديم كه با تجاربي كه اروپايي ها در ادوار گذشته داشتند و با شناختي كه از عزم جدي و همه جانبه مردم و دولت ايران و كليت نظام دارند بر اساس آن مذاكره كنند. بايستي بر اساس اين واقعيات مذاكره شود.
*اروپاييان گفتند كه اين دور از گفت و گوها به عنوان مذاكره براي انجام مذاكره است. آيا اين ادعا را تاييد مي كنيد؟
بايد صبر كنيم ببينيم كه در سطح كارشناسان چه مطالبي مطرح مي شود. طبيعي است براي اينكه مذاكره در عرصه بين المللي شكل بگيرد گام اول دستور مذاكره است. دستور مذاكره توافقي است. توافق را طرفين انجام مي دهند. بنابراين ممكن است آنچه كه شما مطرح كرديد بعنوان طرح پيشنهادي روي ميز مذاكره قرار دهند اما با اين هدف كه چرخه سوخت در چارچوب عهدنامه NPT و مقررات آژانس در خاك ايران تكميل شود و با اين هدف وارد مذاكرات خواهيد شد و طبيعتا دستور مذاكرات هم بصورت توافقي بايد شكل گيرد و مبناي مذاكره قرار گيرد. بنابراين با توجه به هدف ما و آنچه كه آنها طرح كردند بايد ديد چه اتفاقي رخ مي دهد.
*با توجه به درخواست اخير آمريكا براي مذاكره با ايران در خصوص موضوع عراق و دستور ويژه كاخ سفيد به زلماي خليل زاد سفير واشنگتن در بغداد براي مذاكره مستقيم با مقامات ايراني، آيا احتمال ورود آمريكا به مذاكرات هسته اي ايران با اروپا بعنوان محور سوم وجود دارد؟
آمريكاييها قبل از اينكه اين پيشنهادا ت را مطرح كنند بايد موضع خصمانه خودشان را در قبال جمهوري اسلامي ايران تصحيح كنند. طبيعي است كه وقتي كشوري در مجلسش بودجه براي براندازي نظام جمهوري اسلامي تصويب مي كند و مقامات آن كشور اظهارات خصمانه، تهديدآميز و تهاجمي عليه ايران ابراز مي كنند در اين شرايط طبيعي است كه هيچ فضايي براي مذاكره بوجود نيايد. اين مساله را هر كارشناس ساده اي به خوبي درك مي كند. آمريكاييها بايستي قبل از هر چيز مواضع خود را منطقي كنند، آنوقت مساله مذاكره را مطرح كنند تا قابل شنيدن باشد.
*برخي بر اين باورند كه ورود آمريكا به مذاكرات هسته اي مي تواند پايان بخش انسداد پرونده ايران در آژانس باشد. نظر شما چيست؟
نمي دانم در اين معادله دوطرفه چه اتفاقي مي افتد. ما اين معادله را سه وجهي نمي دانيم و اين يك معادله دوطرفه است و نمي دانم كه اگر وزنه مقابل را سنگين تر كنيم آيا متضمن حفظ منافع ما است يا خير؟
*بحث خروج از NPT چقدر جدي است؟
در مجلس هيچ وقت چنين ديدگاهي بصورت جدي مطرح نشده است. ممكن است برخي نمايندگان چنين ديدگاهي داشته باشند. مي دانيد كه براساس قانون اساسي نمايندگان آزاد هستند كه در كليه مسائل داخلي و خارجي اظهارنظر كنند.
اين نظر در چارچوب قانون اساسي قابل احترام است اما اين نظر كه بعنوان يك نظريه جدي مطرح باشد، مطرح نيست. حتي در كميسيون هاي تخصصي برخي چنين نظري دارند. با اين وجود اما اين نكته را بايد غربيها در نظر داشته باشند كه اگر در حق ملي ما با سوءاستفاده از ابزار بين المللي كارشكني كنند اين ديدگاه تقويت مي شود و خيلي ها به اين نتيجه مي رسند كه در چنين ظلم آشكاري دليلي براي پايبندي به NPT وجود ندارد.
*پيش بيني شما از فرجام پرونده هسته اي چيست؟
چون عوامل ثابت نيستند نمي توان اظهار نظر مشخصي در اين خصوص انجام داد.