نگاهي به آمارهاي متناقض بيكاري در كشور
تناقض آمار
|
|
افروز پورهاشمي
با وجود آنكه اشتغال و افزايش نرخ بيكاري يكي از معضلات بزرگ اقتصاد كشور به شمار مي آيد، اما هنوز آ مار دقيقي براي تعيين نرخ بيكاري و حتي افراد شاغل و آ ماده به كار در كشور وجود ندارد. اين درحاليست كه درخصوص نرخ بيكاري نيز همانند بسياري از نرخ ها كه با ارائه آمارهاي گوناگون از سوي نهادهاي مختلف اعلام نرخ واحدي را دچار مشكل كرده است، با معضل آمارهاي متفاوت روبه رو هستيم.
آمار بيكاري در كشور از ۱۰ درصد تا ۱۳ درصد در نوسان است چنانچه نرخ بيكاري كه در سال ۱۳۷۹ معادل ۲۵/۱۴ درصد بوده است طبق اظهارنظر مسئولان طي سال گذشته كاهش يافته و به ۳/۱۰ درصد رسيده است. البته ناگفته نماند كه برخي از كارشناسان اين نرخ را واقعي نمي دانند و عدد واقعي را حدود ۱۷ درصد ارزيابي مي كنند.
براساس اطلاعات آماري سازمان مديريت و برنامه ريزي، طي سال گذشته بالغ بر ۶/۲ ميليون نفر در سطح كشور بيكار وجود داشته است كه اين رقم در سال هاي آينده افزايش خواهد يافت. جالب اين جاست كه وزير كار و امور اجتماعي چندي پيش در خبري اعلام كرد كه هم اكنون حدود ۷ ميليون نفر نيروي فارغ التحصيل دانشگاهي بيكار در سطح كشور داريم.
دكتر سيدمحمد جهرمي در همين زمينه مي گويد: در اينكه مشكل اشتغال در كشور وجود دارد شكي نيست، اما بايد اذعان كرد كه حدود ۸۵ درصد متقاضيان كار فاقد مهارت هاي لازم براي اشتغال هستند.
وي با اشاره به اينكه طبق سند چشم انداز ۲۰ ساله بايد نرخ بيكاري تا پايان سال ۱۳۹۴ به ۷ درصد كاهش يابد، افزود: براساس سند فرابخش توسعه اشتغال و كاهش بيكاري، نرخ بيكاري كل كشور بايد تا پايان برنامه چهارم توسعه به ۴/۸ درصد برسد.
در اين ميان نرخ بيكاري زنان نيز به ۳/۹ درصد، نرخ بيكاري جوانان به ۶/۱۲ درصد، نرخ بيكاري فارغ التحصيلان دانشگاه ها به ۴/۸ درصد و نرخ بيكاري مناطق روستايي به ۸/۴ درصد كاهش يابد.
جهرمي با تاكيد بر اين نكته كه هم اكنون ۱۲ درصد بيكاري كامل و ۶ درصد نيز اشتغال غيركامل در كشور داريم گفت: تا سرمايه گذاري و برنامه ريزي درستي انجام نشود مشكل اشتغال حل نخواهد شد.
وي افزود: با پيش بيني هاي انجام شده در زمينه اشتغال طي برنامه چهارم توسعه بايد به طور متوسط سالانه ۸۹۶ هزار و ۶۶۰ شغل جديد در بخش هاي مختلف اقتصادي كشور ايجاد شود كه طبق اعلام سازمان مديريت و برنامه ريزي بخش صنعت و معدن با ۲۸۵ هزار و ۶۴۸ شغل در رتبه اول اشتغال زايي قرار خواهد گرفت.
كاهش يك درصدي نرخ بيكاري
سازمان مديريت و برنامه ريزي براساس آمار موجود اعلام مي كند كه طي برنامه سوم توسعه سالانه ۵۸۰ هزار شغل ايجاد شده است كه اين رقم در قياس با ۳۸۳ هزار شغل جديد در برنامه دوم و ۲۸۱ هزار شغل جديد در برنامه اول توسعه چشمگير است اما بايد گفت طبق برنامه سوم توسعه بايد ۷۵۰ هزار فرصت شغلي جديد در كشور ايجاد مي شد كه از اين رقم تنها ۵۸۰ هزار شغل جديد محقق شده است.
درست است كه طبق گفته وزير كار و امور اجتماعي حل معضل بيكاري نيازمند عزم ملي است و براي نيل به اين مهم نيز بايد سياست هاي پولي و بازار كالا و خدمات همگام با اشتغال باشند، اما با نگاهي اجمالي به تفاوت آ مارهاي ارايه شده مي توانيم دريابيم كه عدم ارايه آ ماري يكسان و مشخص تاكنون مانع نيل به موفقيت دست اندركاران در حل اين مشكل شده است.
چنانچه طبق آمار سازمان مديريت و برنامه ريزي نرخ بيكاري در تابستان امسال معادل ۵/۱۰ درصد برآورد شده است كه در همين زمينه رئيس مركز آمار ايران رقم فوق را در مدت ذكرشده ۹/۱۰ درصد و وزير كار و امور اجتماعي ۱۲ درصد عنوان مي كند.
به گفته دكتر حميدرضا نواب پور، نرخ بيكاري در بهار امسال ۹/۱۱ درصد بوده است كه با يك درصد كاهش در تابستان امسال به ۹/۱۰ درصد رسيده است.
وي افزود: ما نيز معتقديم اطلاعات دقيق آماري بازار كار مي تواند منجر به ارائه راهكارها و درنتيجه آن كاهش نرخ بيكاري شود به همين دليل هم فعاليتمان را از ابتداي امسال گسترده تر كرده ايم.
افزايش نرخ تورم به بيكاري دامن مي زند
باوجود آنكه فقدان اطلاعات واحد آماري از بازار كار و عدم انجام برنامه ريزي هاي دقيق از علل اساسي بيكاري در كشور به شمار مي آيد، اما نظرات توليدكنندگان مبني بر اينكه افزايش نرخ تورم به بيكاري دامن مي زند را نيز نبايد ازنظر دور بداريم. چنانچه به گفته سيد محمد موسوي ريزي مديرعامل تعاوني هاي توليدي و خدمات توليدكنندگان ايران، به دليل افزايش نرخ تورم كه اغلب هم ناشي از برخي اظهارنظرات مسئولان است، اشتغال بخش كشاورزي كه در سال ۱۳۷۵ معادل ۳۵ درصد بوده است هم اكنون به ۲۳ درصد كاهش يافته كه خود نشانگر سيل مهاجرت روستائيان به شهرهاست.
وي تاكيد كرد: براي حل مشكل اشتغال به جز ارايه آ مارهاي كارشناسي و سرمايه گذاري لازم بايستي دولت تلاش كند تا نرخ تورم كه احتمالا تا ۲ سال آينده به ۱۵ درصد نيز مي رسد را پايين بياورد تا توليدكنندگان با عرضه محصولات با قيمت مناسب بتوانند هرچه بيشتر به ايجاد شغل هاي پايدار و غيرپايدار بپردازند.
اولويت حفظ اشتغال موجود بر ايجاد فرصت هاي جديد شغلي
در همين زمينه نماينده كارگران در شوراي عالي اشتغال كشور نيز مي گويد: در واقع مركز آمار ايران متولي ارايه آمار است اما سازمان مديريت و برنامه ريزي و وزارت كار هركدام جداگانه آمار بيكاري را اعلام مي كنند، آماري كه كاملا با يكديگر درتناقضند.
به گفته حسن صادقي، وزير كار و امور اجتماعي در ابتداي تصدي پست وزارتي خود نرخ بيكاري را ۲۷ درصد اعلام كرده بود كه با گذشت مدتي آن را ۱۷ درصد عنوان كرد و اخيرا نيز نرخ ۱۲ درصدي را بيان كرده است.
وي اظهار كرد: علت اين تناقض آماري براي وزارت كار و امور اجتماعي به منابع خبري متفاوت برمي گردد كه همين موضوع براي نهادهاي گوناگون صدق مي كند كه نتيجه آن هم چيزي نيست جز عدم امكان برنامه ريزي منظم براي حل مشكل اشتغال.
وي با اشاره به اينكه وزارت كار و امور اجتماعي باتوجه به اين آمارهاي متناقض بر چه اساس مي خواهد اقدام به برنامه ريزي براي حل مشكل اشتغال كند، گفت: تا زماني كه تعريف درستي از شاغل و بيكار نداشته باشيم و آمار واقعي نيز در دسترس نباشد برنامه ريزي ها نمي توانند مفيد فايده قرار گيرند.
صادقي تاكيد كرد: در شرايط كنوني اشتغال موجود درحال انحلال است كه نمونه بارز آن وضعيت واحدهاي توليدي چرم، نساجي و درودگري است، لذا احياي اين شغل ها از ايجاد فرصت هاي جديد شغلي مهم تر به نظر مي رسد.
وي با انتقاد از اينكه هم اكنون اشتغال مولد به اشتغال غيرمولد و مصرفي تبديل شده است، افزود: فاكتور رشد اقتصادي نبايد به عنوان فاكتور اشتغال زايي تلقي شود چراكه به تبعيت از سرمايه گذاري اشتغال روي مي دهد.
ايجاد ۹۰۰ هزار فرصت شغلي جديد
به هرحال با وجود آنكه طبق سند چشم انداز ۲۰ ساله بايد سالانه حدود ۹۰۰ هزار فرصت شغلي جديد علاوه بر تثبيت فرصت هاي شغلي موجود باتوجه به توزيع بخشي و استاني تعيين شده ايجاد شود، اما بسياري از دست اندركاران به دنبال عدم توفيق دولت در دوره هاي گذشته چندان نسبت به اجراي اين سند خوش بين نيستند.
از طرف ديگر تا زماني كه اطلاعات دقيق و جامعي از بازار كار در دسترس نباشد برنامه ريزي دقيق براي حل مشكل اين بازار نيز چندان كارساز نخواهد افتاد.
وزير كار و امور اجتماعي اخيرا در كنفرانس خبري خود وعده داده تا ۶۰ درصد اطلاعات آماري مربوط به بازار كار تا پايان شهريورماه سال آينده تهيه و ارايه شود. هرچند اين ميزان توفيق هم جاي اميد دارد، اما حل مشكل بازاركار نيازمند اشراف صددرصدي مسئولان به آمار دقيق و جامع است چراكه با ارايه آمارهاي متناقض از سوي مسئولان راه به جايي نخواهيم برد.
|