شبكه هاي حمل و نقل عمومي مكمل هم نيستند
ساز ديگران با اتوبوسراني كوك نيست
|
|
عكس:گلناز بهشتي
شيده رشيدي
حمل و نقل عمومي شهر تهران زماني جوابگوي تقاضاي سفر شهروندان خواهد بود كه تمامي شاخه هاي آن با يكديگر هماهنگ باشند.
با راه اندازي شبكه خطوط مترو در تهران، در حال حاضر درصدي از سفرهاي درونشهري تهران توسط اين وسيله حمل ونقل صورت مي گيرد.
كاهش زمان سفر در قطار شهري موجب شده است تا از حجم سفر در بخش اتوبوس در مسيرهايي كه قطار شهري از آن مي گذرد، كاهش چشمگيري داشته باشد.
اتوبوسراني به عنوان قطب اصلي حمل ونقل عمومي تهران با هماهنگي با قطار شهري مي تواند كمك موثري در خدمات رساني به اين بخش شود.
زماني كه در يك ايستگاه مترو مسافران از قطار شهري پياده مي شوند، درصد بالايي از آنها براي رسيدن به مقصد اصلي خود بايد از وسيله اي ديگر استفاده كنند؛ اينجاست كه اتوبوسراني در جابه جايي مسافران از ايستگاه مترو به مقصد اصلي يا مبدا اصلي به ايستگاه ها مورد توجه قرار مي گيرد.
افزايش تعداد خطوط منتهي به ايستگاه هاي مترو و ايجاد ايستگاه اتوبوس در نقاط مورد نياز شهروندان، بسياري از مشكلات حمل ونقل عمومي را برطرف خواهد كرد.
با وجود اهميت اين موضوع، در حال حاضر كمبود و نقص سيستم اتوبوسراني در خدمات رساني جانبي به مسافران مترو مشاهده مي شود. به عنوان نمونه ايستگاه مصلي مترو در بزرگراه رسالت مدت هاست كه با مشكل نبود ايستگاه اتوبوس مواجه است و مسافران مترو كه از اين ايستگاه خارج مي شوند ناچارند در كنار بزرگراه منتظر بمانند تا توسط تاكسي يا مسافربرهاي شخصي به مقصد خود برسند.اين مشكل، امنيت مسافران را به خطر انداخته و همچنين در ايجاد بار ترافيكي اين محدوده موثر بوده است.مديرعامل سازمان اتوبوسراني در اين زمينه گفت: تعداد خطوط اتوبوسراني منتهي به ايستگاه هاي مترو بايد افزايش يابد و در حال حاضر 48 خط اتوبوسراني به مترو ختم مي شود .
نوريان اضافه كرد: اتوبوسراني براي ايجاد ايستگاه با مشكلاتي مواجه است كه بسياري از نهادها بايد پاسخگو باشند .وي ادامه داد: در بسياري از نقاط براي احداث ايستگاه اتوبوس مشكل زمين داريم كه مدت هاست درگير آنها هستيم .
روزانه ساعت ها از وقت شهروندان در اتوبوس مي ميرد.زمان بالاي سفر، مشكل اصلي استفاده از اتوبوس براي تردد در شهر تهران توسط اين سيستم است كه از استاندارد آن بالاتر است و مسئله اي كه بايد در گسترش شبكه اتوبوسراني تهران مورد توجه قرار گيرد، تدابيري براي كاهش زمان سفرهاست.
استفاده از خطوط ويژه جهت حركت اتوبوس ها در معابر شهري، كاهش زمان ورود و خروج مسافر از اتوبوس ها و زمان اخذ بليت از مسافران و استفاده از سرويس هاي سريع در كنار خطوط عادي همه و همه مي توانند در جهت كاهش زمان سفرهاي شهري
انجام شده با اتوبوس موثر واقع شوند.
سيستم مديريت سفر از جمله نصب تابلوهاي متغير در ايستگاه هاي اتوبوس و همچنين در قسمت راننده اتوبوس ها كه نشان دهنده زمان رسيدن اتوبوس به ايستگاه ها، زمان رسيدن به مقصد و تعداد جاهاي خالي براي مسافران است ، همگي از راه هاي ديگر كاهش زمان سفر است.علاوه بر زمان بالايي كه مسافر در اتوبوس به هدر مي دهد در خيلي از مواقع زمان بالايي را در ايستگاه ها به انتظار اتوبوس تلف مي كند.
عواملي كه در اين مشكل موثرند عبارتند از عدم تنظيم فاصله حركت اتوبوس ها از مبدا، ترافيك پيش بيني نشده مسير، تنظيم نبودن زمان توقف در ايستگاه ها و عدم حركت اتوبوس ها با سرعتي تقريبا مشابه و... .مديرعامل شركت واحد اتوبوسراني دراين زمينه گفت: براي حركت روان اتوبوس ها در شهر تسهيلاتي قائل نشده ايم و اين موجب شده تا زمان سفر افزايش يابد .
مصطفي نوريان اضافه كرد: با اجراشدن طرح زوج و فرد پلاك خودروها براي تردد در شهر، هر اتوبوس حداقل 2 تا 3 نيمه راه، افزايش بازدهي داشت . اين مسئله نشان مي دهد كه هرگاه مسير براي حركت اتوبوس ها راحت تر باشد، سرعت انتقال بيشتر مي شود و در وقت مردم نيز صرفه جويي خواهد شد.
نوريان هم يكي از راه هاي موثر كاهش زمان سفر را ايجاد خطوط ويژه بيشتر دانست. او گفت: در حال حاضر 60 كيلومتر خط ويژه در تهران داريم كه براي تهران كم است. اگر خطوط ويژه مورد درخواست به ما تعلق گيرد، روزانه مي توانيم 5 ميليون نفر را بدون افزايش اتوبوس جابه جا كنيم . در حال حاضر اتوبوسراني تهران با 6 هزار دستگاه اتوبوس،
310 خط و نزديك به 4 هزار ايستگاه نزديك به 20 درصد جابه جايي هاي تهران را انجام مي دهد؛ يعني حمل 5/3 ميليون مسافر در روز .
فاقد طرح جامع مديريتي
حمل ونقل عمومي تهران از نبود طرح جامعي رنج مي برد كه موجب شده است تا گسترش حمل و نقل عموميt گاه با رشد نزولي مواجه شود.
مديريت حمل و نقل عمومي تهران از مهمترين جايگاه در مديريت شهري برخوردار است؛ حال آنكه در شهر تهران نقص اين مديريت به وضوح ديده مي شود.با راه اندازي شبكه خطوط مترو، حمل و نقل عمومي تهران وارد مرحله جديدي شد ولي نبود طرحي جامع براي همگامي مترو با ساير وسايل حمل و نقل عمومي و گسترش آن موجب شد كارايي اين سيستم دچار اشكال شود.
در حال حاضر قطب اصلي حمل و نقل عمومي تهران اتوبوسراني است كه بدون هيچ تحولي در سال هاي گذشته با مشكل نبود الگويي مناسب براي بهبود خدمات رساني مواجه است.
در سال 1335شركت هاي خصوصي كه در تهران سرويس رساني مي كردند به دليل مشكلاتي كه براي مردم ايجاد كرده بودند توسط دولت در قالب يك شركت واحد درآمدند و تحت عنوان شركت واحد اتوبوسراني تهران و حومه، زير نظر شوراي شهر فعاليت خود را ادامه دادند .از آن سال تاكنون هيچ برنامه مدوني كه تحت عنوان آن اتوبوسراني به فعاليت خود ادامه دهد و گسترش يابد وجود نداشته و اگر هم وجود داشته به اجرا درنيامده است .افزايش ميليوني جمعيت شهر تهران در سال هاي اخير و روند افزايش تعداد خودروهاي شهر با افزايش شبكه اتوبوسراني تناسب نداشتند.
طرحي براي گسترش شبكه اتوبوسراني چه از لحاظ تعداد اتوبوس ها و چه تمركز خطوط در مناطق مختلف شهر وجود ندارد كه همگام با ساير طرح هاي بلندمدت شهري ، برنامه دقيق دنبال شود.
به عنوان مثال در ابتداي سال با افزايش نرخ كرايه تاكسي ها و افزايش چشمگير در تعداد مسافران اتوبوس ها ، مسئولان و مديران شهري در عوض چاره انديشي اساسي، به حذف سرويس هاي سريع اقدام كردند .مصوبه هيات دولت در مورد عدم شماره گذاري اتوبوس ها و ميني بوس هاي ديزلي از ابتداي
سال 80 در حالي تصويب شد كه جايگزيني اتوبوس ها و ميني بوس هاي گازسوز با مشكلاتي روبه رو بود. مديرعامل سازمان اتوبوسراني در اين زمينه گفت: تعدادي از كارشناسان فرانسوي كه خطوط مترو تهران را طراحي كردند، مطالعاتي را نيز در رابطه با
حمل و نقل عمومي تهران انجام دادند. گسترش شهر تهران در دو دهه اخير تمامي معادلات شهر تهران را بر هم زده است و با توجه به گسترش شهر، خواسته و ناخواسته مجبوريم شبكه خطوط را گسترش دهيم.
اتوبوس برقي، طرحي هزينه بر و از ياد رفته
حدود 13 سال پيش اتوبوس برقي براي بهينه سازي حمل و نقل عمومي تهران وارد پايتخت شد، ولي پس از مدتي، گسترش آن متوقف و در ميان طرح هاي شهري به دست فراموشي سپرده شد.
ورود اين اتوبوس ها و فن آوري بهره برداري از آنها هزينه اي بالغ بر 15 ميليارد ريال براي تهران در بر داشت.
اينكه نصب اتوبوس برقي براي تهران قابليت اجرايي داشت يا خير و اينكه آيا رسيدن به مسئله مناسب نبودن اتوبوس برقي براي بافت شهري تهران، بايد پس از صرف هزينه هاي بالا انجام مي شد ، جاي بحث دارد.
جاي تعجب دارد كه چگونه مديريت شهري پيش از اجراي چنين طرح بزرگي جنبه هاي مختلف آن را مورد برسي قرار نداد.
استفاده از اتوبوس هاي برقي براي كاهش آلودگي هواي آلوده ترين شهر جهان بسيار موثر بود، ولي بايد ديد چرا گسترش آن متوقف شد.
اين مسئله كه براي يك طرح شهري هزينه بالايي صرف شود و پس از تغيير مديريت شهري ، اعتقاد به انجام كار از بين برود و به دست فراموشي سپرده شود، متاسفانه بارها در تهران اتفاق افتاده و موجب خسارات زيادي به تهران و به ويژه شهروندان شده است.
مدير عامل شركت واحداتوبوسراني تهران و حومه در اين زمينه گفت: بالاترين بازدهي از لحاظ جابه جايي مسافر در خطوط اتوبوسراني شهر تهران مربوط به اتوبوس هاي برقي است و 5 خط اتوبوس برقي از خطوط نمونه تهران هستند. نوريان اضافه كرد: اين بازدهي به اين دليل است كه بايد اتوبوس ها زمانبندي خاصي را براي حركت خود در طول مسير رعايت كنند و اگر از تعداد معيني در يك مسير افزايش يابند، اختلال در برق رساني ايجاد مي شود.
وي اظهار داشت: در حال حاضر در تهران 5 خط اتوبوس برقي و 60 دستگاه اتوبوس در حال فعاليتند كه به طور متوسط روزانه حداكثر۲۰۰۰ نفر را جا به جا مي كنند .وي در رابطه با علت توقف گسترش خطوط اتوبوس برقي در تهران، تاكيد كرد: اين مسئله بودجه اي مي خواست كه تامين نشد، ولي در حال حاضر مراحل مطالعاتي افزايش خطوط در حال اجراست و به محض اينكه بودجه مورد نظر تامين شود ، گسترش مي يابد.
يك كارشناس ترافيك در اين زمينه گفت: در رابطه با بازدهي اتوبوس برقي در تهران بايد هزينه هاي نگهداري خطوط برق ،استهلاك اتوبوس ها و هزينه هاي جانبي آن در نظر گرفته شود و با توجه به كارآيي آن در جابه جايي مسافر، بازدهي آن مشخص مي شود.
وي افزود: راه اندازي اتوبوس برقي طرحي بود كه به طور كامل اجرا نشد و اتوبوس هاي توليدي، استاندارد نيست و تكنولوژي اين موتورها به
30 سال قبل بر مي گردد و اكثر مواقع ما را با مشكل مواجه مي كند.
مصطفي نوريان هم گفت: در حال حاضر در كشورهاي اروپايي اتوبوس هايي توليد مي شود كه به واسطه كاتاليزور نصب شده روي اگزوز حداقل آلايندگي را دارد در حالي كه اتوبوس هاي توليدي داخل كه در شركت واحد به كار گرفته مي شود، فاقد كاتاليزور است.
وي اظهار داشت: اتوبوس هاي شركت واحد به صورت دوره اي آزمايش و در صورت داشتن نقص فني در تعميرگاه هاي اين شركت اصلاح مي شوند.
چند نكته
شش هزار دستگاه اتوبوس، 310 خط و چهار هزار ايستگاه در كنار رانندگان زحمت كش و نيروهاي فني و اداري همه آن چيزي است كه اتوبوسراني با تكيه بر آن روزانه 18درصد حمل و نقل شهري را در تهران انجام مي دهد.
با وجود مشكلات ترافيكي فراوان شهر تهران هنوز طرح جامع ترافيكي براي اين شهر وجود ندارد. به نظر مديرعامل سابق شركت اتوبوسراني تهران و حومه، اين مشكل باعث پيچيدگي بيشتر معضلات ترافيكي مي شود و در اين بين شبكه حمل و نقل از اين موضوع بيشترين لطمه را مي بيند .
مديرعامل سابق اتوبوسراني يكي از مشكلات اين ناوگان را كمبود اعتبارات مالي مي داند .او گفته است كه در سال 84 بودجه اتوبوسراني 120ميليارد تومان است اما 150ميليارد تومان هزينه شده است .در ضمن حدود 60درصد از اتوبوس هاي تهران فرسوده است كه بايد نوسازي شود.
|