علي شاكري
تا پانزدهمين دوره بازي هاي آسيايي دوحه تنها ۹ ماه وقت باقي مانده است. بازي هاي آسيايي ۲۰۰۶ دوحه بدون ترديد مهمترين رويداد ورزشي پيش روي ورزش و كميته ملي المپيك ايران در چند ماه آينده خواهد بود. گردهمايي بزرگ ورزش قاره از سال ۱۹۵۱ ميلادي تاكنون هر چهار سال يك بار با مشاركت قريب به اتفاق كشورهاي آسيايي تمامي رويدادهاي ديگر را تحت الشعاع قرار مي دهد. بازي هايي كه حتي مرزهاي سياسي و عقيدتي را هم درنورديده و همه كشورها را وامي دارد تا با بسيج تمامي امكانات در خدمت ورزش بتوانند در سايه اين پديده مهم موفقيت هاي اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي خود را به نوعي به رخ بكشند. آغاز حركت كشورها براي رسيدن به موفقيت درست پس از پايان هر دوره از بازي هاي آسيايي آغاز مي شود و هر كدام از كشورها سعي مي كنند تا با ترسيم يك برنامه ريزي دقيق و زمان بندي شده بتوانند در دوره بعدي رتبه و جايگاه خود را ارتقاء دهند. در ۹ ماه مانده به شروع پانزدهمين دوره بازي هاي آسيايي ۲۰۰۶ دوحه نگاهي داريم به فعاليت هاي كميته ملي المپيك كشورمان در سازماندهي رشته هاي مختلف ورزشي براي اين بازيها كه مي خوانيد.
شروع ديرهنگام
در ورزش ايران كمتر شاهد بوديم كه در پايان يك دوره از بازي هاي آسيايي جمع بندي كارشناسي از ماحصل حضور در يك رويداد مهم صورت گرفته باشد و همواره رسم بر اين بود كه در يك سال مانده به آغاز اين گردهمايي بزرگ آستين ها به طور جدي بالا زده شود، اگر چه از مدتها پيش ستاد بازي هاي آسيايي دوحه شكل گرفته است، اما فعاليت هاي اصلي اين ستاد از همين چند ماه پيش شروع شده كه حضور كاروان ورزشي ايران در بازي هاي همبستگي كشورهاي اسلامي، غرب آسيا و بازي هاي سالني قاره را مي توان در راستاي حضور در ميدان اصلي يعني بازي هاي آسيايي دوحه ارزيابي كرد. بي ترديد مسئولان كميته ملي المپيك ايران با تجارب حاصل شده از سه رويداد منطقه اي بهتر مي توانند براي كسب موفقيت در بازي هاي آسيايي پيش رو برنامه ريزي كنند. اعلام حضور و چگونگي شركت كاروان ورزشي ايران از سوي علي كفاشيان دبير كل كميته ملي المپيك نخستين قدم بود.
معيارهاي اعزام
پس از تعيين ناظراني كه از سوي كميته ملي المپيك براي رشته هاي اعزامي در نظر گرفته شد و با اعلام دو فاكتور مدال آوري و ميزان پيشرفت از سوي دكتر قراخانلو رئيس كل كميته ملي المپيك براي تيم هاي اعزامي علي كفاشيان دبير كميته ملي المپيك طي گفت وگويي گفت: ايران با ۲۲۰ ورزشكار مرد و زن در ۲۴ رشته ورزشي در بازي هاي آسيايي ۲۰۰۶ دوحه شركت خواهد كرد.
كشتي آزاد و فرنگي، تكواندو(مردان و زنان)، جودو، كاراته (زنان و مردان)، فوتبال، واليبال، ووشو(زنان و مردان)، دووميداني (زنان و مردان)، دوچرخه سواري، وزنه برداري ، تيراندازي و تيراندازي با كمان (زنان و مردان)، قايقراني (زنان و مردان)، شمشيربازي(زنان و مردان) بوكس، هندبال، بسكتبال ، كبدي، پرورش اندام، سپك تاكرا، واترپلو، شنا و شيرجه ۲۴ رشته ورزشي در نظر گرفته شده براي دوره پانزدهم هستند كه به زودي وارد فاز جدي عملياتي براي شركت در اين بازي ها خواهند شد.
رشته هاي جديد
در ميان رشته هاي اعلام شده به اسامي چند رشته جديد برخورد مي  كنيم كه در دوره هاي گذشته در زمره رشته هاي اعزامي نبودند. سپك تاكرا، كبدي، تيراندازي با كمان و پرورش اندام از آن جمله اند.
اقبال بيشتر به ورزش هاي پايه و پرمدال
به نظر مي رسد نوع نگاه ورزش ايران نسبت به ورزش هاي پايه و پرمدال بيشتر از دوره هاي گذشته است. موفقيت هاي نسبي ورزش هايي چون شنا، دووميداني، تيراندازي و تيراندازي با كمان در رويدادهاي منطقه اي باعث شده تا در دوره پانزدهم اين رشته ها با كميت قابل توجهي حضور پيدا كنند. واقعيت آن كه ورزش ايران به دليل ضعف ساختار پايه اي و بي تفاوت بودن نسبت به ورزش هاي مادر در تمام دوران حضورش در بازي هاي قاره اي به جز تك مدال هاي دووميداني هرگز از مدال آوري اين رشته ها بهره مند نشده اگر چه اين تغيير نگرش را بايد به فال نيك گرفت، اما هنوز هم در ورزش هاي پايه در شرايطي نيستيم كه بتوانيم نمايش بايسته اي همانند رقبا داشته باشيم. به عنوان مثال كشورهاي عرب حوزه خليج فارس در اين زمينه  الگوهاي مناسبي محسوب مي شوند كه با رويكرد جدي به ورزش هاي پايه با وجود كميت  شركت كنندگان در عرصه بازي هاي آسيايي نتايج قابل قبول گرفته اند. در آخرين دوره بازي هاي آسيايي ۲۰۰۲ بوسان عربستان با چند شركت كننده برجسته در دووميداني صاحب چندين مدال شد و ايران در اين ورزش ها در دووميداني و تيراندازي به تك مدال ها قانع شد. خوشبختانه دووميداني ايران در چند سال اخير با ظهور چهره هاي مستعد در ورزش هاي پرتابي و ميداني در دوحه مي تواند خاطره  مدال هاي زياد را در بازي هاي آسيايي ۱۹۷۴ تهران دوباره تكرار كند و يا در شمشيربازي با توجه به روند روبه رشد اين بار مي توان سهم بيشتري از مدال را از قهرمانانش سراغ گرفت. در تيراندازي با كمان و تيراندازي هم وضعيت كاملاً  نسبت به گذشته تغيير كرده است. در رشته هاي تازه اي چون سپك تاكر و كبدي هم مي توان اميدوارهايي را داشت.
بار روي دوش ورزش هاي سنتي
با همه اين اوصاف و براساس عملكرد دوره هاي قبل بار ورزش ايران بيشتر روي دوش ورزش هاي سنتي چون كشتي آزاد و فرنگي ، وزنه برداري و مشت زني سنگيني مي كند. در ورزش هاي گروهي همچنان چشم به فوتبال، واليبال دوخته ايم، هر چند كه بسكتبال، هندبال و واترپلو هم در مسير پيشرفت در انديشه سنت شكني اند در چند دوره آخر با موفقيت هايي كه در وزش هاي رزمي داشته ايم، تكواندو، كاراته و ووشو نيز نقشي مؤثر در كسب مدال براي كاروان ورزشي ايران داشته اند كه در اين دوره از جايگاه و منزلت زيادي در ميان رشته هاي مختلف اعزامي برخوردارند.
مشكل بودجه و قول مساعد رئيس جمهور
طبيعي است با حجم عظيم فعاليت اين ۲۴ رشته اعزامي نياز به بودجه مناسبي است، مشكلي كه دبير كل كميته ملي المپيك را واداشته است تا در اظهار نظر صريحي عنوان دارد كه اگر بودجه مناسب در اختيار اين كميته قرار نگيرد كاروان ورزشي ايران در اين بازي ها با دشواري روبه رو خواهد شد. در حالي كه جمع كل اعتبارات درخواستي كميته ملي المپيك ۲۹ ميليارد و پانصد و بيست ميليون تومان براي حضور قدرتمند در بازيهاي آسيايي ۲۰۰۶ برآورد شده اين كميته براي تحقق خواسته هاي خود ۲۰ ميليارد و پانصد و پنج ميليون تومان كسر اعتبار دارد. البته مهندس علي آبادي معاون رئيس جمهور و رئيس سازمان تربيت بدني در اين زمينه اعلام كرد كه هيأت دولت با اختصاص كمك ويژه براي بازيهاي آسيايي به ياري كميته ملي المپيك مي آيد كه اين مطلب تا حدودي نگراني ها را كاهش داده است. در گزارش كميته ملي المپيك كه در تاريخ ۱۵ آبان ماه امسال منتشر شده است اين ۲۹ ميليارد تومان اعتبار مورد نياز البته براي ۳۴ رشته كه اكنون به ۲۴ رشته كاهش پيدا كرده در هفت بخش به شرح زير اعلام شد.
حقوق مربيان (۳۰۶ مربي ايراني و ۷۴ مربي خارجي) پنج ميليارد و پانصد ميليون تومان، دستمزد ورزشكاران (۲ ميليارد و ۸۵۶ ميليون تومان)، بازيهاي تداركاتي (يك ميليارد و ۸۹۵ ميليون تومان)، تجهيزات (۲ ميليارد و ۸۵۰ ميليون تومان) و براي هزينه هاي متفرقه هزينه اي بالغ بر يك ميليارد و ۸۹۵ ميليون تومان برآورد شده است.
نگاهي به سوابق تيم هاي اعزامي
* فوتبال: در اين رشته همواره ايران يكپاي قهرماني بوده است. ايران در بازيهاي آسيايي ۱۹۷۴ تهران، ۱۹۹۰ پكن، ۱۹۹۸ بانكوك و ۲۰۰۲ بوسان به مدال طلا رسيد. چند دوره اي است كه همانند بازيهاي المپيك، فوتبال بازيهاي آسيايي هم با همان قوانين يعني تيم هاي زير ۲۳ سال برگزار مي شود. تيم ملي فوتبال اميد ايران اين بار با كادر فني تمام برزيلي در اين بازيها حاضر خواهد شد.
* واليبال: بعد از فوتبال مي توان از واليبال به عنوان موفق ترين ورزش گروهي ايران در بازيها ياد كرد. دو مدال نقره در بازيهاي آسيايي ۱۹۵۸ توكيو و ۲۰۰۲ بوسان و يك مدال برنز از بازيهاي آسيايي ۱۹۶۶ بانكوك واليبال را پس از فوتبال قرار مي دهد. واليبال هم براي تكرار تمام دوره پيش قبل از حضور در دوحه در مسابقات قهرماني جهان محك خواهد خورد و با شرايط بهتري مي تواند دنبال تجديد افتخارات پيش باشد.
* بسكتبال: حضور متناوب اين رشته از سال ۱۹۵۱ دهلي همان تك مدال برنز نخستين دوره بود كه پس از آن ديگر تكرار نشد. بسكتبال ايران پس از آن فترت طولاني در دوراني كه دوباره گام در راه احيا و پيشرفت گذاشته اميدوار است كه به لطف جوانان با استعداد و بلند قامتش بتواند يكبار ديگر در مصاف هايي دشوار با حريفاني از شرق و غرب قاره بتواند جايي در روي سكو براي خود دست و پا كند. هر چند كه برآوردن اين انتظار و آرزو كاري است دشوار ولي شدني.
* هندبال: هندبال به نسبت سه رشته فوتبال، واليبال و بسكتبال كمتر اين موقعيت را داشت كه حضوري منظم در بازيهاي آسيايي داشته باشد. بهترين مقام اين رشته عنوان چهارمي بازيهاي آسيايي ۱۹۹۸ بانكوك بود. البته در بازيهاي آسيايي ۱۹۸۶ سئول تيم هندبال ضعيف ترين نتايج را از خود برجا گذاشته بود وليكن تيم فعلي هندبال همانند بسكتبال در مسير پيشرفت در اين ورزش اميدواري هاي زيادي را برانگيخته است.
* واترپلو: هنوز يكي از بهترين خاطرات بازيهاي آسيايي ۱۹۷۴ تهران به مدال طلاي رشته نوپاي آن دوره برمي گردد كه اگر چه ديگر تكرار نشد وليكن بدل به يكي از محبوب ترين ورزش هاي آبي شد كه جوانان و نوجوانان زيادي را به سوي خود جلب كرد. فيزيك بدني مناسب شناگران ما و قابليت هاي آنان اگر با دانش روز و تجربه مربيان بزرگ اين رشته همراه شود، كسب موفقيت و مدال در اين رشته دور از دسترس نيست. آن هم در روزگاري كه با پيوستن قدرت هاي آسياي ميانه كاملاً توازن قوا در اين رشته در قاره پهناور به هم خورده است. واترپلو برنامه مفصلي براي رسيدن به مدال و مقام در دوحه دارد.
* كشتي آزاد: بيشترين نگاه ورزش، همچنان به كشتي آزاد است. اگر چه در برخي از دوره ها كره اي ها، ژاپني ها، مغول ها و در دوره هاي اخير قزاق ها و ازبك ها سد راه قهرمانان اين رشته مي شوند، اما ورزش ايران است و كشتي آزاد و مدال هايش كه دل همگان به آن گره خورده است. كشتي آزاد بيشترين مدال را تاكنون براي ورزش ايران به ارمغان آورده است.
* كشتي فرنگي: در اين رشته در بعضي از دوره ها قهرمانانش حتي فراتر از آزادكاران هم ظاهر شدند، اما توقع از قهرمانان آن در چندين دوره به پايين ترين حد خود رسيد. حالا دوباره دوستداران ورزش از قهرمانان اين رشته كه در جهان همپا با آزادكاران نشان داده اند بيشتر توقع مدال و مقام دارند. سهم فرنگي كاران هم در جدول مدال بازيهاي آسيايي براي ايران هميشه پررنگ بوده است.
* وزنه برداري: وزنه برداران به جز يكي دو دوره مثل كشتي گيران آزادكار از جمله سهم داران بزرگ مدال براي كاروان ورزشي ايران بودند. وزنه برداري ايران همچنان در زمره اولويت هاي نخست كسب مدال محسوب مي شود.
مشت زني: مشت زنان ايران هم از همان دوره اول بازيهاي آسيايي جايگاه خود را با كسب مدال هاي رنگارنگ تثبيت كردند. اگر از وقفه چند ساله در فعاليت اين رشته و چند دوره غيبت ناخواسته اين ورزش بگذريم مشت زنان هم همواره دستي پر از بازيهاي آسيايي داشته اند. البته در اين ورزش هم با ورود مشت زنان آسياي ميانه كه در زمره بهترين هاي اين رشته در جهان هستند كسب مدال و مقام به مراتب سخت تر از هميشه شده است.
* تكواندو: از روزي كه پاي اين رشته كره اي به بازيهاي آسيايي باز شد، ايران همواره در زمره مدعيان و كسب مدال بود. تكواندوكاران در چند دوره اخير سهم عمده اي در جدول توزيع مدال براي ايران داشتند.
*كاراته: كاراته كاها هم همانند تكواندوكاران بودند و همپا با آنان نشان دادند در بازيهاي دوحه هم، ايران در اين رشته چشم به مدالهاي رنگارنگي دارد.
*ووشو: در اين رشته كه چيني ها بنيانگذار آن هستند، جوانان ايراني از استعداد و قابليت هاي چشمگيري سود مي برند. حسين اوجاقي سرشناس ترين ووشوكار ايران در عرصه بازيهاي آسيايي به شمار مي رود.
*شمشيربازي: در اين رشته اوج كار گروه ورزشكاران ايراني مربوط به بازيهاي آسيايي ۱۹۷۴ تهران مي شود و بعد از آن ديگر ايران هيچگاه نتوانست آن افتخارات و قدرت پيشين خود را به رخ رقباي شرق آسيايي خود بكشد كه در اين رشته سرمايه گذاري زيادي صورت دادند. شمشيربازي ايران در حال حاضر موقعيت نسبتا خوبي در آسيا دارد و در اين دوره از بازيهاي آسيايي اميدهاي فراواني به شمشيربازان مي رود.
*جودو: اين رشته هم جزو ورزشهاي مدال آور به حساب مي آيد و كاروان ورزشي ايران چشم به چندين مدال دارد. محمود ميران پرمدال ترين ورزشكار ايراني در جودو به شمار مي رود. آرش ميراسماعيلي، مسعود حاجي آخوندزاده و تني چند از جوانان تازه از راه رسيده هم از بخت  هاي مدال در دوحه به حساب مي  آيند.
موقعيت ورزش هايي چون شنا، تيراندازي و تيراندازي با كمان، پرورش اندام، سپك تاكرا، كبدي و ... را نمي توان به راحتي پيش بيني كرد.