حذف يارانه هاي صادراتي كشاورزي يكي از جنجال برانگيزترين مباحث در ششمين اجلاس وزراي كشورهاي عضو سازمان تجارت جهاني (WTO) به شمار مي آيد. در اين اجلاس كه از ۲۲ تا ۲۷ آذرماه در هنگ كنگ برگزار شد بيش از ۱۸۰ كشور عضو و ناظر گردهم آمدند تا بر سر رفع مسائل كشاورزي در راستاي افزايش دستيابي كشورهاي در حال توسعه به بازار كشورهاي توسعه يافته و توسعه تجارت آزاد كه دور دوحه آغازگر آن است، گفت وگو كنند. ايران نيز براي نخستين بار به عنوان ناظر در اين اجلاس حضور يافت. دكتر اميد گيلانپور، استاد دانشگاه و عضو مؤسسه پژوهش هاي برنامه ريزي و اقتصاد كشاورزي وزارت جهاد كشاورزي نيز در اين هيأت حضور داشت. با وي درباره نتايج ، علل اختلافات و پاره اي ديگر از توافقات و مسائل كشاورزي به گفت وگو نشستيم. وي نتايج اين اجلاس را موفقيت آميز توصيف مي كند و مي گويد: «هر چند زمان حذف يارانه ها از سال ۲۰۱۰ به سال ۲۰۱۳ موكول شد، اما پيشرفت هايي در خصوص حذف انواع يارانه هاي صادراتي نظير اعتبارات و بيمه هاي صادراتي و همچنين كاهش حمايت ها از توليدكنندگان داخلي بخش كشاورزي به ويژه در جوامع پيشرفته بدست آمد.» دكتر گيلانپور در عين حال علت به تعويق افتادن زمان قطع يارانه هاي صادراتي را ناشي از بحران ها و مقاومت هاي كشاورزان اتحاديه اروپا مي داند.
* ارزيابي شما از نتايج ششمين اجلاس وزراي كشورهاي عضو سازمان تجارت جهاني (WTO) چيست؟
- با آن كه توافقات صورت گرفته در اين اجلاس تمام خواسته هاي سازمان WTOرا در راستاي تجارت آزاد پوشش نمي دهد و برخي از كشورها يا حتي رسانه هاي بين المللي نتايج اين اجلاس را در حوزه كشاورزي موفقيت آميز ندانسته اند، اما در عين حال نتايج اين مذاكرات را نمي توان نوعي شكست تلقي كرد. در اجلاس هنگ كنگ با تلاش بسيار زياد مدير كل سازمان تجارت جهاني و با شرايطي كه آمريكا بوجود آورد و با دست باز در مذاكرات شركت كرد در بعضي از زمينه ها به خصوص يارانه هاي صادراتي محصولات كشاورزي، چشم انداز روشني بوجود آمد و راه براي ادامه مذاكرات بعدي در سال ۲۰۰۶ باز گذاشته شد كه مي تواند منجر به موفقيت شود. اگر چه در بيانيه پاياني اين اجلاس، زمان حذف يارانه ها از سال ۲۰۱۰ به سال ۲۰۱۳ افزايش يافت، اما بايد فرقي گذاشت بين خواسته هاي بزرگي كه قبل از اجلاس وجود داشت و توان دسترسي به آن خواسته ها و آن چيزي كه كشورها درباره اش توافق كرده اند. بايد گفت فاصله زيادي بين طرف هاي مذاكراتي در خصوص يارانه ها و تعرفه هاي كشاورزي وجود دارد و تا اين فاصله ها پر نشود و ۱۴۹ كشور عضو به تفاهم در تمام بخش هاي كشاورزي نرسند امكان توافق كامل در زمينه كشاورزي و توسعه تجارت آزاد ايجاد نخواهد شد، چرا كه سيستم تصميم گيري در سازمان WTO، سيستمي اجماعي است و حتي اگر يك عضو، مخالف باشد هيچ تصميم جديدي اتخاذ نخواهد شد. از اين رو بايد حوصله كرد و پيشرفت هاي بعدي در سال ۲۰۰۶ را مورد توجه قرار داد.
* علل اختلاف نظر بين اتحاديه اروپا و كشورهاي در حال توسعه و آمريكا در خصوص جدول زمان بندي شده براي حذف يارانه هاي صادراتي كشاورزي چه بود؟
- اتحاديه اروپا بزرگترين حمايت كننده بخش كشاورزي در جهان است و طبيعتاً حذف حمايت ها، تبعات اجتماعي در جامعه اروپا در پي خواهد داشت. از آنجايي كه قرار است يارانه ها از بخشي حذف شود كه در آن كشاورزان از قدرت اجتماعي زيادي در اتحاديه برخوردارند، مقاومت هاي اجتماعي زيادي در برابر آن وجود دارد. بالطبع كشاورزان اروپايي مايل نيستند چنين حمايت هاي مالي را از دست بدهند و در شرايط رقابت مساوي با ساير كشورها قرار گيرند. در خود اتحاديه اروپا نيز، هر كشوري كه ميزان حمايت هايش از بخش كشاورزي بالاتر است كشاورزان در آن جامعه مقاومت بيشتري در برابر حذف يارانه ها از خود نشان مي دهند به طوري كه حتي قبل از اين اجلاس، بين كميسيونرهاي اتحاديه اروپا و فرانسه جنگ لفظي شديدي در گرفت.
بنابراين اروپاييان براي آن كه بتوانند بر اين بحران فائق آيند نيازمند زمان هستند.
سال ۲۰۱۳ زماني است كه اروپاييان حاضر شدند براي حذف يارانه هاي صادراتي توافق كنند، زيرا سال ۲۰۱۳ سالي است كه در سياست مشترك كشاورزي اتحاديه اروپا براي قطع يارانه هاي كشاورزي به دليل حجم زياد هزينه ها از پيش در نظر گرفته شده بود. اكنون زمان حذف يارانه هاي صادراتي كشاورزي اتحاديه اروپا با برنامه سازمان WTO منطبق شده است. در مقابل طولاني شدن اين زمان به ضرر كشورهاي در حال توسعه است، زيرا موجب مي شود قيمت محصولات كشاورزي در بازارهاي بين المللي به صورت مصنوعي پايين بماند و قدرت رقابت كشورهاي در حال توسعه كاهش يابد. و بدين ترتيب در مورد بسياري از محصولاتي كه مزيت نسبي دارند، با وجود شرايط مصنوعي قيمت ها، آن محصولات را وارد كنند به همين خاطر تا آخرين روز از اجلاس هنگ كنگ بين اعضا اختلاف نظر وجود داشت و در شب آخر اختلافات بين برزيل، هند و اروپا در خصوص زمان حذف يارانه هاي صادراتي كشاورزي شدت گرفت تا اين كه در نهايت با تغييراتي كه در كل بيانيه صورت گرفت، نمايندگان هند و برزيل به مرحله اي رسيدند كه بر قطع يارانه ها تا سال ۲۰۱۳ توافق كردند. هر چند اين توافق يك عقب نشيني محسوب مي شود، اما اين دو كشور مطمئناً امتيازاتي را بدست آورده اند.
* موضع آمريكا براي قطع يارانه هاي صادراتي كشاورزي هم سو با كشورهاي در حال توسعه بود و همانطور كه اشاره كرديد آمريكا با دست باز، وارد مذاكرات WTO شد. علت اتخاذ چنين موضعي از سوي آمريكا چه بود؟
- حمايت هاي آمريكا از بخش كشاورزي نسبت به اروپا كمتر است و خصوصيات طبيعي اين كشور هم كمك مي كند كه در بخش كشاورزي داراي مزيت باشد. از اين رو، چنانچه اتحاديه اروپا دست از حمايت هاي خود از بخش كشاورزي بردارد امكان مزيت پيدا كردن آمريكايي ها بيشتر خواهد شد. از طرفي، دولت آمريكا تنها تا سال ۲۰۰۷ از سوي كنگره اين كشور اجازه دارد كه به مذاكرات ادامه دهد.
براي همين آمريكايي ها در اين دور از مذاكرات بازي بازتري را انجام دادند و فشار بيشتري بر اتحاديه اروپا براي موافقت با حذف يارانه هاي بخش كشاورزي آوردند. بدين ترتيب، اين بار آمريكا به خاطر منافع خود در موضعي قرار گرفت كه كشورهاي در حال توسعه نيز بر آن تأكيد داشتند.
* طي اين اجلاس موضوعات اساسي از جمله چگونگي كاهش يارانه هاي محصولات كشاورزي، ميزان كاهش تعرفه ها و گشودن بازارهاي اروپايي به روي كالاهاي كشاورزي در حال توسعه مورد بحث و بررسي جدي قرار نگرفت.
- اختلافات بين كشورهاي عضو سازمان WTO درخصوص بخش كشاورزي در حدي است كه امكان حل همه اين اختلافات طي شش روز ميسر نبود. به همين خاطر فرمول كاهش يارانه ها در اين اجلاس تعيين نشد و به مذاكرات آتي در سال ۲۰۰۶ موكول شد. در همين حال، پيشرفت ديگري در مورد يارانه هاي صادراتي حاصل شد كه طي آن كشورهاي عضو سازمان تجارت جهاني توافق كردند كه انواع يارانه هاي صادراتي را به موازات هم كاهش و در نهايت حذف كنند. اين در حالي است كه در موافقتنامه دور دوحه، تنها كاهش يارانه هاي مستقيم صادراتي مطرح شد و برخي از حمايت هايي كه مصداق و آثار يارانه هاي صادراتي همچون اعتبارات و بيمه هاي صادراتي داشتند مورد توجه قرار نگرفته بود.
همچنين براساس توافقنامه كشاورزي اين اجلاس مقرر شد كه عملكرد شركت هاي دولتي صادركننده محصولات غذايي به گونه اي محدود شود كه آنها نتوانند از شرايط انحصاري خود در بازار به طور غير مشروع استفاده كنند و فرصت هاي را شبيه يارانه هاي صادراتي بدست آورده و بازار بين المللي را مختل كنند.
در مورد كاهش تعرفه ها و دسترسي به بازار نيز توافق شد كه كشورها به چهار طبقه تقسيم شوند و ميزان دسترسي به بازار براي كشورهاي درحال توسعه افزايش يابد، اما اين كه در هر طبقه، تعرفه ها به چه ميزان بايد تقليل يابد به اجلاس بعدي واگذار شد.
توافق در مورد محصول پنبه بين كشورهاي آفريقايي و توسعه يافته از موفقيت هاي دور هنگ كنگ به شمار مي آيد. آفريقايي ها فشار زيادي در مورد يارانه هاي صادراتي پنبه اعمال كردند كه در نتيجه آن قرار شد تمام يارانه هاي صادراتي توسط آمريكا و اتحاديه اروپا در سال ۲۰۰۶ حذف شود.
* در توافقات مقدماتي دور هنگ كنگ به چه نكات ديگري اشاره شده است؟
- در اين اجلاس در خصوص حمايت هاي داخلي از توليدكنندگان بخش كشاورزي نيز توافقاتي صورت گرفت كه طبق آن كشورها به سه طبقه دسته بندي شده اند. اتحاديه اروپا به عنوان بزرگترين حمايت كننده از بخش كشاورزي در طبقه سه، آمريكا و ژاپن در طبقه دو و بقيه كشورهاي عضو در طبقه يك قرار گرفتند كه اين طبقه خود به دو گروه كشورهاي در حال توسعه و توسعه يافته تقسيم شدند. كشورهايي كه در طبقه سوم قرار گرفته اند بيشترين كاهش را در حمايت هاي داخلي از توليدكنندگان خود خواهند داشت. كشورهاي طبقه دوم نسبت به طبقه اول كاهش كمتري را بايد اعمال كنند و ميزان كاهش حمايت ها از توليدكنندگان داخلي در كشورهايي كه در طبقه اول جاي دارند برحسب اين كه اين كشورها توسعه يافته و يا در حال توسعه هستند، فرق مي كند. در عين حال ميزان و مدت زمان لازم براي كاهش حمايت هاي داخلي از بخش كشاورزي از موضوعاتي است كه در سال ۲۰۰۶ مورد مذاكره اعضاي سازمان WTO قرار خواهد گرفت. همچنين قرار شد كشورهاي در حال توسعه اي كه اعلام كرده اند حمايتي از توليدكنندگان خود نمي كنند نسبت به حمايت هاي داخلي از بخش كشاورزي خود اقدام كنند. اين خاصيت رفتار ويژه با كشورهاي در حال توسعه عضو سازمان تجارت جهاني است كه با شرايطي همچون فقر بيشتر مواجه هستند. كشورهاي فقير اجازه دارند رفتارهاي متفاوتي را متناسب با شرايط توسعه اي خود در پيش بگيرند.
در اين اجلاس، توافق ديگري به پيشنهاد مدير كل سازمان WTO در حوزه كشاورزي صورت گرفت كه طي آن بين دو حوزه مسائل كشاورزي و غيركشاورزي (Nama) ارتباط برقرار خواهد شد. براين اساس، مقرر شد كه بين توافقات صورت گرفته در حوزه كشاورزي و حوزه غيركشاورزي يك لينك بوجود آيد و كشورها با توجه به تعهداتي كه در بخش كشاورزي مي سپارند سعي خواهند كرد بين حوزه كشاورزي و غيركشاورزي تعادل ايجاد كنند. بدين لحاظ از اين پس، موفقيت يا شكست اين دو حوزه با هم گره خواهد خورد.
* آيا تظاهرات و اعتراضات مخالفان جهاني سازي و كشاورزان كه به موازات برگزاري اجلاس هنگ كنگ در اين كشور صورت گرفت بر روند توافقات مقدماتي اعضاي WTO تأثير گذاشت؟
- در هنگ كنگ، NGOها و مخالفان جهاني سازي حضور داشتند و اعتراضات خود را مطرح كردند و قبلاً هم مواضع خود را در خصوص مسائل كشاورزي به مسئولان كشور خود اعلام كرده بودند. نمايندگان دولت ها سخنان آنها را شنيدند و سعي كردند براي NGOها و كشاورزان توضيح دهند كه در اين سازمان چه اتفاقي مي افتد و چرا تصميمات جديد گرفته مي شود. البته مخالفان جهاني سازي اساساً نسبت به سازوكار چنين سازماني معترض هستند و اين سازمان را يك سازمان دست نشانده در جهت منافع امپرياليستي و جهاني سازي را براي جامعه بشري و به خصوص حوزه كشاورزي مضر مي دانند. برخي از تظاهركنندگان نيز تنها در مورد بعضي از حوزه هاي كشاورزي مانند پرداخت يارانه ها مخالفت مي كردند. در مجموع بايد گفت نمايندگان كشورهاي عضو با دستور العمل هاي كاملاً مشخص وارد مذاكرات شدند و اصولاً يك چنين توافقات سنگيني را نمي توانستند به خاطر منافع ملي شان تحت تأثير مخالفت هاي مخالفان و NGOها قرار دهند.
* اجازه دهيد دوباره به موضوع يارانه هاي صادراتي كه از پر چالش ترين مباحث در روند اجلاس هنگ كنگ محسوب مي شود، بازگرديم. به طور كلي يارانه هاي صادراتي چند درصد از يارانه هاي كشاورزي را در كشورهاي اروپايي تشكيل مي دهد؟
- اطلاعات موجود درباره يارانه هاي صادراتي در بخش كشاورزي بسيار ضعيف است و كشورهاي اروپايي گزارشات دقيقي از ميزان اين يارانه ها منتشر نمي كنند. برآوردهاي اندكي كه در زمينه يارانه هاي صادراتي محصولات كشاورزي عنوان مي شود عمدتاً از سوي كشورهاي پيشرفته است، چون آنها مي خواهند اين تأثير را كوچك جلوه دهند در حالي كه پرداخت يارانه هاي صادراتي از اختلال زاترين مداخلات دولت ها در بخش كشاورزي است و اثرات فوري و مشخص بر قيمت محصولات در بازارهاي جهاني دارد. البته اين بدان معنا نيست كه بقيه حمايت ها از اين بخش بدون تأثير است، اما نكته اين جاست كه وقتي اتحاديه اروپا براي مثال در بازار شكر كه اصلاً مزيتي ندارد دخالت مي كند، باعث مي شود بازاري كه كوبا و برزيل بايد به دست آورند توسط اتحاديه اروپا اشغال شود. ضمن آن كه طبق پاره اي از گزارشات، ميزان يارانه هاي صادراتي براي هر واحد كالاي كشاورزي آن قدر زياد است كه به راحتي كمر كشورهاي در حال توسعه را در رقابت مي شكند. به طور مثال از سوي كشورهاي در حال توسعه براي هر تن گندم ۵۰ دلار يارانه صادراتي پرداخت مي شود و يا به ميزان نصف هزينه توليد هر تن محصول كره، يك هزار دلار يارانه اختصاص مي يابد. وقتي اين عددها را با قيمت هاي جهاني مقايسه كنيم متوجه مي شويم كه كشورهاي در حال توسعه حق دارند اعتراض كنند.
* البته بايد اشاره كرد كه كشاورزان اروپايي، ماليات هم پرداخت مي كنند.
- درست است كه كشاورزان در اين كشورها ماليات مي پردازند، اما حجم حمايت از آنها بالا است. طبق آمارهاي OECD به طور متوسط نزديك به ۳۵ درصد درآمد توليد كنندگان كشاورزي در اتحاديه اروپا از طريق حمايت هاي دولت به دست مي آيد. هرچند كشورهاي در حال توسعه نيز به طرق مختلف از كشاورزان خود حمايت مي كنند، اما با نظام قيمت گذاري معكوسي كه براي حمايت از مصرف كنندگان داخلي تعيين مي كنند در واقع، ماليات پنهاني از كشاورزان مي گيرند.
* آقاي دكتر، حذف يارانه هاي صادراتي كشاورزي چه پيامدهايي را براي غرب در عرصه بازارهاي جهاني در پي خواهد داشت؟
- در صورت حذف كامل يارانه هاي صادراتي، كشورهاي توسعه يافته نه تنها مزيت هاي نسبي خود را در مورد برخي از محصولات كشاورزي از دست مي دهند بلكه در زمينه توليد محصولات داخلي نيز دچار مشكل مي شوند. با اين ترتيب آنها قطعاً در حال برنامه ريزي براي مقابله با آثار حذف يارانه هاي صادراتي هستند.
* آيا حذف يارانه ها و حتي كاهش تعرفه ها در حوزه كشاورزي به توسعه تجارت آزاد مي انجامد و يا شرايط لازم را براي رقابت آزاد تجاري كشورهاي در حال توسعه و كاهش فقر كه از اهداف دور دوحه بوده، فراهم مي كند؟
- سازمان تجارت جهاني نه حلال همه مشكلات است و نه باني همه مشكلات. قرار هم نيست همه مسائل در اين سازمان مرتفع شود، سازمان WTO بر حوزه هاي تجاري و بر مقررات تأكيد دارد و سعي مي كند عواملي كه رقابت را مختل مي كند و امكان بروز استعدادهاي توسعه اي را به ويژه در كشورهاي در حال توسعه از بين مي برد كاهش داده يا حذف كند، اما اين سازمان در خصوص موضوعاتي همچون مسائل ارزي يا ضايعات محصولات كشاورزي مداخله ندارد. در نتيجه مشكلات كشاورزي كشورهاي در حال توسعه، زماني برطرف خواهد شد كه آنها در كنار سياست هاي بين المللي، سياست هاي مناسبي را در كشورشان اجرا كنند. مجموعه بسته هاي سياست داخلي و خارجي، اين كشورها را در حل مسائل كشاورزي كمك خواهد كرد. بنابراين اگر براي مثال كشور ما بهترين مذاكرات را براي عضويت در سازمان تجارت جهاني داشته باشد و بهترين امتيازات را بگيرد ولي نتواند اين عوامل را با سياست هاي داخلي مناسب همراه كند قطعاً بهره لازم را نخواهد برد.
* به غير از يارانه هاي صادراتي و تعرفه هاي بخش كشاورزي، بزرگترين مانع تجاري براي كشورهاي در حال توسعه چيست؟
- بزرگترين مانع تجاري براي اين كشورها مربوط به سلامت و استاندارد هاي كيفي محصولات كشاورزي است. امروزه در مبادلات بين المللي بر سلامت دام، نباتات و انسان تأكيد زيادي مي شود و شرايط سختي در اين زمينه حاكم شده است و چنانچه اين موضوع مورد توجه كشورهاي در حال توسعه قرار نگيرد اگر زمينه دسترسي به بازار نيز براي آنها فراهم شود، با مانعي جدي مواجه خواهند شد كه امكان حضور در بازارهاي جهاني را نخواهند داشت. مقررات سازمان WTO هم به كشورهاي پيشرفته اجازه چنين سختگيري را مي دهد.
* دستيابي به توافقنامه نهايي تجاري براي جوامع پيشرفته و جوامع در حال توسعه داراي چه اهميتي است؟
- اين بازي چند جانبه است. كشورهاي توسعه يافته از كاهش حمايت هاي شان در حوزه كشاورزي آسيب هايي مي بينند و از طرفي در بخش هاي ديگر امتيازاتي رامي گيرند. بخش خدمات از حوزه هايي است كه غربي ها امتيازات لازم را كسب خواهند كرد. در نهايت اين بازي براي هيچ كشوري نتيجه باخت ندارد هر چند كه ميزان برد بين ۱۵۰ كشور عضو يكسان نخواهد بود. مي توان حدس زد كه ميزان برد كشورهاي توسعه يافته به خاطر قدرت چانه زني و فرصت هاي اقتصادي شان بيشتر باشد، كما اين كه كشورهاي در حال توسعه و به خصوص كشورهاي كمتر توسعه يافته در اين دوره نشان دادند كه قواعد بازي را ياد مي گيرند و با توجه به قواعد بازي سعي مي كنند امتيازاتي را از غربي ها دريافت كنند. شايد بتوان اجلاس هنگ كنگ را اجلاس ويژه براي كشورهاي كمتر توسعه يافته توصيف كرد.
* با توجه به اين موضوع كه كشاورزي كانون گفت وگوها در ششمين اجلاس سازمان WTO بوده، حضور ايران به عنوان ناظر چه فوايدي را به همراه داشته است؟
- ما با حضور در اين اجلاس، براي نخستين بار فرصت كرديم كه از نزديك اين مكانيزم جهاني را لمس كنيم و ببينيم كه محورهاي بحث كجاست، كشورهاي مشابه ما نسبت به مسائل چه رفتاري دارند، يارگيري ها در اين سازمان چگونه صورت مي گيرد و كشورها چگونه كارشناسان خود را براي مذاكرات آماده كرده اند. در اين اجلاس حضور كشورهاي كوچك خليج فارس مثل كويت و عربستان با تيم هاي بسيار قوي نشان مي دهد كه همه كشورها به موضوع WTO علاقمند هستند. در اين ميان، كشور ما از ويژگي هايي به لحاظ جغرافيايي، جمعيتي، سياسي و ايدئولوژي در منطقه برخوردار است و اگر ِ ما مي خواهيم اين بازي را هدايت كنيم بايد ظرفيت هاي خود و سازوكارهاي اين سازمان را بشناسيم.
نكته ديگر آن كه در فضاي سياسي كنوني كشور معلوم نبود كه دولت جديد با موضوع WTO چگونه برخورد خواهد كرد، اما وقتي در اين دور از اجلاس، وزير بازرگاني، خواست كشورمان را براي عضويت در سازمان تجارت جهاني به طور جدي اعلام كرد در واقع علامت هايي را به بدنه كارشناسي وزارتخانه ها داد كه خود را هر چه سريعتر براي پيوستن به اين سازمان آماده كنند. با توجه به اين كه در سال ۲۰۰۶ مذاكرات الحاق كشور ما به سازمان WTO آغاز مي شود بايد از اين پس در سطح بين المللي عاقلانه تر رفتار كنيم و سندهاي مورد نياز را در اختيار سازمان مذكور قرار دهيم و تعهداتي را بپذيريم. ما براي اين كه مذاكرات كشاورزي را در سازمان WTO هدايت كنيم برنامه ها و سياست هايي را در وزارت جهاد كشاورزي تنظيم كرده ايم، اما در نهايت اين كليت جمهوري اسلامي ايران است كه بايد مذاكرات را براي ورود به اين سازمان انجام دهد نه بخش كشاورزي. براي همين ممكن است مادر بخش كشاورزي امتيازي را بدهيم تا در بخش صنعت امتيازي را بگيريم يا بخش خدمات ممكن است امتيازي را بدهد تا بخش كشاورزي بتواند امتيازي را كسب كند. در هر صورت مهم آن است كه برآيند كلي فعاليت ها و تصميمات به عضويت ايران در اين سازمان منجر شود و وضع اقتصادي كشور بهبود يابد.
* اكنون با توجه به حساسيت هايي كه در روند تصميم گيري اعضاي اين اجلاس شاهد آن بوديد، ضرورت هاي بخش كشاورزي را در كشورمان براي پيوستن به سازمان تجارت جهاني چه مي دانيد؟
- بعد از اين اجلاس دانسته ها و آگاهي ما در مورد فعاليت هايي كه بايد انجام دهيم عمق بيشتري پيدا كرده است. ما از قبل اعتقاد داشتيم كه ابزارهاي حمايتي داخلي را بايد به نحوي تغيير دهيم كه اثربخشي اين ابزارها بيشتر و آثار اختلال زاي آن كمتر شده و با توجه به محدوديت هايي كه در زمينه بودجه و سرمايه داريم فشار كمتر بر منابع ايجاد شود. در حوزه دسترسي به بازار هم معتقد بوديم كه فاقد يك نظام تعرفه مناسب براي بخش كشاورزي هستيم. از اين رو برنامه هايي را در پژوهشكده پي ريزي كرده ايم كه چنانچه ترتيبات اداري آن انجام گيرد بتوانيم در سال آينده براي نخستين بار واجد نظام تعرفه اي مبتني بر نظام فكري منسجم و مناسب شويم.
اكنون با حضور در ششمين اجلاس WTO اين ضرورت ها براي ما وضوح بيشتري پيدا كرده است. ما نيازمند نظام تعرفه اي هستيم كه از طريق آن هم از توليدكنندگان داخلي در بخش كشاورزي حمايت كنيم و هم اين امكان را فراهم كنيم كه در فرآيند عضويت، امتيازاتي را براي دسترسي به بازار جهاني به دست آوريم. بنابراين ما نبايد پيش از مذاكرات براي عضويت در سازمان WTO نسبت به كاهش حمايت ها و تعرفه ها اقدام كنيم.
* به عنوان آخرين پرسش بفرماييد كه در حال حاضر شرايط سياسي كشور ما براي الحاق به سازمان WTO چگونه است؟
- امروزه عضويت در سازمان تجارت جهاني تنها به مسائل اقتصادي مربوط نيست بلكه مسائل سياسي در فرآيند عضويت گريبانگير كشورها است. بدين لحاظ هر چقدر شرايط تعامل با كشورها را بوجود آوريم و با عمل و گفتار خود به دنيا نشان دهيم كه مي خواهيم يك عضو مسئول در خانواده جهاني باشيم و علاقمنديم براي كاهش تنش هاي جهاني، فقر و گسترش صلح بين المللي تلاش كنيم، اين امر كمك خواهد كرد كه مسائل تخصصي و فني از اهميت بيشتري در روند الحاق به سازمان تجارت جهاني برخوردار شود. در صورتي كه هر چقدر برخلاف اين جريان حركت كنيم سايه سنگين تنش هاي سياسي، موضوعات فني و اقتصادي ما را تحت شعاع قرار مي دهد و به متخصصان كشورمان كمتر اجازه خواهد داد تا منافع ملي را در فرآيند مذاكرات دنبال كنند.
