مي دانم روزنامه نگاري را نمي توان ياد داد و بايد آن را زندگي كرد، اما مي توانم بعضي از تجربه هايم را به شما منتقل كنم.
(گابريل گارسيا ماركز)
آنچه از تاريخ برمي آيد اين است كه اولين روزنامه هاي خبري توسط ژوليوس سزار منتشر شده و از آن زمان تاكنون نياز بشر به خبر و تلاش آدمي براي آگاهي از تازه ترين، مهمترين و جالب ترين رويدادهاي جهاني ارزش روزافزوني به خبر و خبررسانان داده است.
تعاريف متعددي براي خبر بيان شده است كه در اينجا فقط به چهار مورد آن اشاره مي شود:
الف) خبر اعلام و بيان وقايع جالب زندگي اجتماعي و نقل عقايد و افكار عمومي است.
ب) خبر گزارش ساده، خالص، مناسب، دقيق و خلاصه رويدادها، گفته ها و انديشه هاست.
ج) خبر اطلاعي از يك رخداد است.
د) خبر اطلاع و يا پيامي است درباره يك موضوع كه بنابر نياز مخاطب ارائه مي شود.
عناصر شش گانه خبر: كه، كي، كجا، چه، چرا، چگونه . يك خبر درست بايد داراي عنصرهاي شش گانه فوق الذكر باشد و بايد دقت كرد كه مخاطب بتواند پاسخ به اين پرسشها را خود بيابد.
كه (چه كسي): نشان دهنده انسانها، جانوران، سازمانها و يا چيزهايي است كه در رويداد حضور و يا دخالت دارند و يا رويداد به گونه اي با آنان در ارتباط است.
كي (زمان): نشان دهنده زمان و هنگام رويداد است.
كجا (مكان): نشان دهنده مكان رويداد است كه علاوه بر موقعيت محل بايد فاصله آن را با نقاط مهم ديگر (مركز استان، مركز كشور،...) بيان كند.
چه (چه چيزي): نشان دهنده موضوع آنچه كه رويداد را تشكيل مي دهد است.
چرا: نشان دهنده انگيزه اي است كه پديدآورنده رويداد مي باشد.
چگونه (چطور): نشان دهنده چگونگي رويداد است و ترتيب و كيفيت آن را مشخص مي كند.
نكته مهم اين كه بايد در متن خبر درباره عناصر خبري نهفته در خبر توضيح مناسب و شايسته را داد و در صورتي كه يكي از عنصرهاي خبر مورد ترديد يا ابهام باشد، اين كمبود را در خبر بيان كرد.
* قواعد خبرنويسي عبارتند از:
۱. مفاهيم اساسي خبر نويسي عبارتند از: درستي، روشني و جامعيت خبر.
۲. خبر بايد درست، كامل، ساده، روان، به زبان مردم عامي و در جمله هاي كوتاه نوشته شود.
۳. خبر بايد فاقد واژه ها و عبارتهاي دشوار و دور از ذهن باشد.
۴. خبر بايد بيشترين اطلاعات را در كوتاه ترين متن ارائه كند تا علاقه مندان در كمترين فرصت بيشترين بهره را از آن ببرند.
۵. خبر بايد به گونه اي تنظيم شود كه بخشهاي مختلف آن (تيتر و ليد و متن) با يكديگر هماهنگي و تطابق لازم را داشته باشند.
۶. خبر بايد اطلاعات مورد نياز خوانندگان را در بر داشته باشد.
۷. در خبر نبايد پاراگراف ها را با يك عبارت تكراري آغاز كرد.
۸. به هنگام به كار بردن نام افراد در خبر آنچه مهم است آگاهي مخاطب از مقام و مليت و جنسيت فرد است و دانستن نام و نام خانوادگي براي مخاطب ارجحيت ندارد و براي آن كه شناسايي به خوبي صورت گيرد، بايد در بار اول، به ترتيب به نام و نام خانوادگي، مقام اجتماعي و نام كامل سازمان اشاره شود و در پاراگرافهاي بعدي با توجه به متن خبر از مشخصات بعدي استفاده كرد.
۹. در خبر بايد از كاربرد عنوانهاي تحصيلي (دكتر، مهندس) عنوان هاي آداب منشانه (آقا، خانم، تيمسار، جناب) خودداري شود.
۱۰. براي تهيه و نگارش يك خبر خوب و كامل تكيه بر حافظه كافي نيست، بلكه از آغاز تا پايان تهيه گزارش بايد يادداشت برداري شود و پس از دوباره خواني، تكميل و اصلاح متن، خبر به صورت دقيق تنظيم گردد. بنابراين قلم، كاغذ، ضبط صوت و دوربين عكاسي از لوازم ضروري تهيه خبر است.
۱۱. براي تهيه خبرهاي كامل، جامع و تازه بايد همواره با مردم در تماس بود و نيازهاي جامعه را شناخت.
۱۲. همواره پس از تنظيم خبر بايد دوباره خواني خبر صورت گيرد، تا هرگونه ابهام احتمالي رفع شده و از جامع و كامل بودن و صحيح بودن خبر اطمينان حاصل شود.
۱۳. نويسنده خبر بايد به دستور زبان و آيين نگارش فارسي مسلط و به فرهنگ غني ايران و اسلام آشنايي كامل داشته باشد.
۱۴. براي موفقيت در عرصه خبرنويسي، نويسنده خبر بايد آگاهي هاي سياسي، فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي و ديني خود را افزايش دهد.
۱۵. توجه به تازگي و اهميت سرعت در تهيه خبر، از ضروريات حرفه خبرنگاري است.
۱۶. مشاهده غلط املايي و انشايي در خبرنويسي به هيچوجه پذيرفتني نيست.
۱۷. نامهاي خارجي، نامهاي خاص، عبارات علمي و نقل قول از ديگران را در متن خبر بايد داخل گيومه نوشت.
۱۸. در نگارش نامهاي خاص و عام به ويژه اسامي خارجي دقت در نگارش شرط لازم و يكسان نويسي نامها شرط كافي است.
۱۹. خبرهاي جالب از رويدادهايي كه به نظر ديگران عادي و كم ارزش مي آيند، به وجود مي آيد.
۲۰. هر چه اهميت موضوع خبر بيشتر و هراندازه علاقه متقاضيان براي آگاهي از خبر بيشتر باشد، بايد خبر را مشروح تر نوشت.
۲۱. خبر نادرست به جاي پاسخگويي به نياز متقاضيان چند پرسش جديد را مطرح كرده و آنها را نيز بي پاسخ مي گذارد.
۲۲. رفتار شايسته و منطقي و آراستگي ظاهري هنگام تهيه خبر تاثير بسياري بر روي منبع خبر دارد.
۲۳. فرد حقيقي و يا حقوقي كه خبر از او سرچشمه مي گيرد را منبع خبر مي گويند.
۲۴. تا حد امكان در خبر بايد به نقل قول مستقيم پرداخت و بايد تلاش كرد تا انتقال مفهوم پيام و مطلب بر منبع خبر استوار شود.
۲۵. سابقه خبر يعني توضيح دادن درخصوص گذشته و پيشينه خبر كه معمولاً در پاراگراف آخر و پس از ارائه مطالب جديد مي آيد، ذكر اين سابقه كمك شاياني در درك بهتر خبر براي مخاطب خواهد داشت و براي اتصال سابقه به متن خبر از واژه هاي كليشه اي نظير گفتني است، شايان ذكر است و... استفاده مي شود.
۲۶. در نگارش خبر بايد مقياسهاي متري، ميزان و بهاي كالاها، درجه ها و درصدها، آمارها، رتبه ها، ساعت و تاريخ، روزها و صفحه كتابها و مانند آن را با عدد نوشت.
۲۷. شماره يك و كسر كمتر از يك را بايد با حروف نوشت. (شماره هاي ۲ و ۱۰ را مي توان هم با حرف و هم با عدد نوشت.)
۲۸. رعايت نشانه گذاري فارسي در تنظيم و نگارش خبر الزامي است.
۲۹. تيتر جوهره و روح خبر و ماندگارترين قسمت خبر در ذهن مخاطب است و بايد خلاصه مهمترين مطلب خبر باشد.
۳۰. تيترنويسي يكي از فني ترين، حرفه اي ترين و در عين حال شيرين ترين كارهاي تهيه خبر است. تيتر اگر اصولي و با علم به ويژگيهاي مخاطب و متناسب با موضوع انتخاب شود مي تواند بسياري از مخاطبين بي تفاوت نشريات را نيز جذب كند.
۳۱. تيتر جمله اي است كه در خلاصه ترين شكل ممكن، قصد دارد پيامي مرتبط با متن خبر را به مخاطب منتقل كند. تيتر بايد با نگاه كردن فهميده شود.
۳۲. از تكرار كلمات در تيتر بايد خودداري شود. همچنين بايد در تيتر از كاربرد واژه هاي اضافي و توضيحي خودداري كرد. تيتر ترجيحاً نبايد از ۷ كلمه بيشتر باشد.
۳۳. تيتر بايد به گونه اي باشد كه در آن به اندازه نياز و فقط به مهمترين عناصر شش گانه خبري اشاره شود.
۳۴. در نگارش تيتر بايد از واژه هاي آشنا و رسا استفاده كرد.
۳۵. تيتر بايد حتي الامكان با فعل به پايان برسد و داراي مفهوم باشد.
۳۶. در تيتر نياز به نقطه گذاري در پايان جمله نيست، ولي به كاربردن علائم سجاوندي در داخل تيتر اشكالي ندارد.
۳۷. تيتر بايد كوتاه، جامع و مانع، مختصر و مفيد، منطبق و هماهنگ با خبر، جاذب و جالب، روشن و دقيق، روان و سليس و بدون ابهام باشد.
۳۸. تيتر نبايد مبهم و شعاري باشد، همچنين از نگارش تيتر سؤالي و منفي بايد پرهيز كرد.
۳۹. در تيتر بايد با كمترين واژه ها بيشترين معني، مفهوم و پيام را بيان كرد.
۴۰. تيتر بايد به گونه اي باشد كه نوع، موضوع و ارزشهاي خبري را بيان كند.
* منابع مقاله در روزنامه موجود است.

هوشنگ ساماني
ساعت هشت صبح به قصد انجام كارهاي روزانه از خانه بيرون مي رويد. در اولين ميدان چشمانتان به عقربه هاي ساعت نصب شده در مركز ميدان خيره مي شود كه روي ساعت چهار توقف كرده اند. البته مهم نيست كه منظور ساعت چهار صبح است يا چهار بعدازظهر!! به مسير خود ادامه مي دهيد. در حالي كه راديوي تاكسي روشن است و مجري برنامه با شور و حرارتي بسيار روز هفده ربيع الاول ميلاد پيامبر اكرم(ص) را به شما تبريك مي گويد، ناگهان چشمانتان به پارچه سياه رنگي در نبش ميدان بعدي خيره مي شود كه با حروف درشت، روز بيست و هشتم صفر، سالروز رحلت پيامبر اكرم(ص) را به شما تسليت مي گويد! باز هم به مسير خود ادامه مي دهيد تا اينكه چشمانتان متوجه تابلوي بزرگي بر بالاي ساختمان مرتفع يكي از بانكها مي شود كه در آن به شما يادآوري مي كند اگر مي خواهيد در قرعه كشي حساب هاي قرض الحسنه آن بانك شركت كنيد، فقط يك روز ديگر فرصت داريد. كمي به مغز خود فشار مي آوريد و تازه متوجه مي شويد ده روز پيش هم، همين جمله را بر تابلو ديده ايد، يعني فقط يك روز فرصت داريد. حال اين روز از كي شروع مي شود و كي تمام خواهد شد، اصلاً مهم نيست.
نزديك ظهر به اولين دكه روزنامه فروشي مي رويد تا روزنامه مورد علاقه تان را بخريد. امروز چهارشنبه است و شما از قبل مي دانيد كه اين روزنامه هر چهارشنبه يك صفحه موسيقي دارد. پس بي درنگ روزنامه را ورق مي زنيد تا صفحه موسيقي را پيدا كنيد و مطالب مورد علاقه تان را ببينيد اما صفحه موسيقي را پيدا نمي كنيد. چون در جاي هميشگي صفحه موسيقي، نقدي بر نظريه جديد فوكوياما چاپ شده است! روزنامه را تا مي كنيد و به مسير خود ادامه مي دهيد...
الان ساعت هشت شب است. خسته از كار روزانه، دستگاه كنترل تلويزيون را به دست مي گيريد و وارد صفحه پيام نما مي شويد تا جدول برنامه هاي تلويزيون را ببينيد. در اين ميان نام يكي از برنامه ها نظرتان را جلب مي كند. همان كه قرار است ساعت يازده شب پخش شود. پس به انتظار مي نشينيد. عقربه ساعت بر روي يازده مي آيد اما برنامه مورد نظر شما نمي آيد. كمي انتظار، پنج دقيقه، ده دقيقه، نيم ساعت و...
ظاهراً مشكلي پيش آمده است. البته اين فقط حدس شماست زيرا هيچ كس در اين باره توضيحي به شما نمي دهد. به جاي برنامه مورد علاقه تان كه از پيش تعيين شده بود، چيز ديگري پخش مي شود. حتي وقتي در همان لحظه بار ديگر به صفحه پيام نماي تلويزيون مراجعه كنيد، باز هم نام برنامه مورد نظر خود را مي بينيد كه همچنان قرار است ساعت يازده شب پخش گردد!! يعني حتي كسي به خود زحمت نمي دهد صفحه پيام نما را با توجه به واقعيت موجود تغيير بدهد.
روز بعد وقتي از منزل بيرون برويد، اتفاقات مشابهي را شاهد خواهيد بود و روزهاي بعد نيز به همين ترتيب. كم كم ياد مي گيريد كه هيچ گاه به ساعت هاي ميادين شهر اعتماد نكنيد حتي اگر سر ساعت هشت صبح، واقعاً هشت صبح را نشان دهند. پلاكاردها و بيلبوردهاي شهري در نظر شما اشياء اضافه اي خواهند بود كه هرچند گاه يك بار بر در و ديوار شهر نصب مي شوند و براي مثال روز مادر و غيره و ذالك را به ياد شما مي آورند و چه بسا روزها از آن روز بخصوص گذشته باشد. وقتي هم پاي تلويزيون يا راديو هم مي نشينيد، برنامه ها را خيلي جدي نمي گيريد كه چه هستند و قرار است چه باشند. تنها به صرف اينكه پخش مي شوند، مي بينيد و مي شنويد. روزنامه را هم فقط به خاطر اينكه خريده باشيد، مي خريد نه به خاطر پيگيري يك موضوع جالب توجه. شما ديگر آدم ديروز نيستيد كه لحظه هاي زندگي خود را براساس خوراك رسانه ها تنظيم كنيد زيرا به دقت آنها شك داريد. شما اينك نسبت به رسانه هاي پيرامون خود بي اعتماد شده ايد و اين بدترين ضربه  اي است كه از سوي مخاطب به رسانه ها وارد مي شود.

سمانه بامشاد
تاكنون اجلاس  مختلفي در زمينه جامعه اطلاعاتي در سراسر جهان برگزار شده است كه هدف آن حركت به سمت جامعه اطلاعاتي است؛ جامعه اي كه در آن دسترسي به اطلاعات و دانش به عنوان ابزار لازم براي رسيدن به صلح و رفاه بيشتر براي همگان ممكن باشد. در اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي در تونس بر مواردي چون نقش دولت ها و اعضاء در پيشبرد اهداف جامعه اطلاعاتي، دسترسي به اطلاعات و دانش براي همه، ايجاد ظرفيت براي توسعه، بهره برداري از برنامه هاي كاربردي ICT در تمام جنبه هاي زندگي، حفظ تنوع و هويت فرهنگي، توسعه رسانه ها و حفظ ابعاد اخلاقي جامعه اطلاعاتي تأكيد شد. در مرحله دوم اجلاس، برگزاري نمايشگاه ICT براي توسعه، رويدادهاي موازي در قالب كارگاه هاي آموزشي، برگزاري اجلاس سران و تصويب اسنادي شامل سند تعهد تونس از جمله مواردي بود كه بدان پرداخته شد.
دكتر علي اصغر عميديان- مشاور وزير و رئيس مركز تحقيقات مخابرات ايران- در دومين اجلاس جهاني سران درباره جامعه اطلاعاتي در تونس شركت كرد و بر مسائلي چون تأكيد بر حاكميت ملي كشورها، حفظ هويت و تنوع فرهنگي ملل، لزوم مشاركت جهاني در مديريت اينترنت، تنوع زباني در شبكه اينترنت، حفظ ارزش ها و اخلاق در محيط  اينترنت و دسترسي آزاد و بدون تبعيض به اطلاعات تأكيد كرد. وي نتايج حاصل براي جمهوري اسلامي ايران در اين اجلاس را دفاع از نظرات و پيشنهادات ملي در اجلاس و درج نكات اساسي در اسناد نهايي، معرفي پيشرفت هاي ايران در خصوص ICT و تأثير آن در توسعه كشور مطرح كرد.مشاور وزير و رئيس مركز تحقيقات مخابرات ايران افزود: در قدم هاي بعدي ،اجلاس ارائه طرح هاي توسعه ICT در ابعاد ملي با توجه به مصوبات اجلاس، بررسي و ارزيابي كشورها از نظر رسيدن به اهداف اجلاس و رسيدن به نحوه راهبري اينترنت را مدنظر دارد.
همچنين ايجاد يك نهاد يا دبيرخانه  با عنوان دبيرخانه جامعه اطلاعاتي كه بتواند پيشنهادات توصيه اي براي قانونمندسازي عمليات اجرايي جامعه اطلاعاتي، تهيه و تنظيم و پيگيري برنامه عمل جامعه اطلاعاتي ايران بر اساس چارچوب برنامه عمل جامعه اطلاعات را از جمله پيشنهادات ارائه شده عنوان كرد.
مهندس جهانگرد نيز در اين همايش گفت: كشور ما نسبت به تغيير و تحول، درك ديرتري دارد. بنابر اين هر مؤسسه اي كه اتفاقات و تحولات را سريع تر درك كند و با تعامل خود را تجهيز كند، تحولات پيراموني به تهديد تبديل مي شود.لذا توسعه شبكه هاي اطلاعاتي، نقطه عطفي در وضعيت بشر است، حاكميت و مديريت را دگرگون مي كند و پديده اي نيست كه بگوييم از آن دور باشيم. سعادت -كارشناس ارشد اداره سازمان هاي تخصصي بين الملل وزارت امورخارجه- در زمينه مصوبات اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي مي گويد:
بحث هاي مختلفي در اجلاس تونس مطرح شد كه از آن جمله مي توان به بحث راهبري اينترنت اشاره كرد. در بحث راهبري اينترنت، آمريكا نمي خواست اين ابزار اطلاعاتي از حيطه او خارج شود و در اختيار ساير كشورها قرار گيرد.
مهندس انتظاري- مشاور در امور علوم و فناوري- نيز درباره همايش جامعه اطلاعاتي مي گويد: بحث اطلاعات به عنوان زيرساخت است؛ بنابراين در چنين جامعه اي بايد دنباله رو روند اطلاعاتي باشيم يا اينكه از خودمان برنامه هايي را ارائه دهيم. از اين رو ما به يك نگاه جامعه نگر در جامعه اطلاعاتي نياز داريم.
با بحث تنوع زباني (قريب ۶۰۰۰ زبان) در دنيا مواجه هستيم كه تعدادي از زبان ها هر چند سال از بين مي روند. ما چه كارهايي را در اين زمينه مي خواهيم انجام دهيم؟ البته تمام اينها احتياج به برنامه عملي دارند؛ بنابراين ما بايد اين را به سطحي ببريم كه سند ملي براي حضور آن توليد كنيم.
دكتر معتمدنژاد- رئيس انجمن مطالعات ايراني جامعه اطلاعاتي در ميزگرد ادامه همايش گفت: ارتباطات توسعه و توسعه پايدار را بايد مد نظر قرار دهيم به طوري كه نقش ارتباطات در توسعه را در بعد فرهنگي و اجتماعي آن بپردازيم. ايجاد تعادل در اخذ اطلاعات نيز مد نظر است. ما در مورد اهدافي كه يقين كرديم، محتوا از محتواي ملي و منطقه اي اهميت دارند؛ بنابر اين از عهدنامه فرهنگي يونسكو حمايت مي كنيم و از ابعاد اخلاقي ارتباطات نيز حمايت مي كنيم.