|
مصاحبه با دكتر حميدرضا ترابي درباره آلزايمر
من كيستم؟
|
|
|
عكس: گلناز بهشتي
سميه شرافتي
من چه كسي هستم؟ نشاني خانه ام كجاست؟ اسامي فرزندانم؟
هنوز حسين سرشار يادمان نرفته بازيگر سريال اجاره نشين ها، خواننده اپرا و دوبلور قديمي، كسي كه بالاخره اين سؤال ها به طرف او نيز هجوم آوردند. ولي چه چيز باعث شد كه او حتي نشاني خانه اش را به ياد نياورد بعد هم سردرگمي و در نهايت مرگ. احتمالاً فكر مي كنيد كه او و تمام افرادي كه به اين وضعيت اسفناك دچار مي شوند دچار فراموشي شده اند. آلزايمر، بيماري است كه اغلب ما آن را با نام فراموشي مي شناسيم.
ولي آيا هر كسي كه دچار فراموشي مي شود، مبتلا به آلزايمر است؟
آلزايمر يك بيماري پيش رونده مغزي است كه جمعيت زيادي را در جهان درگير خود كرده است. سير مخرب اين بيماري و هزينه هاي ناشي از آن
همه ساله در حال افزايش است. تخمين زده مي شود كه 24 ميليون نفر در سراسر دنيا به اين بيماري مبتلا باشند و 84درصد از كل مرگ و ميرها را تشكيل مي دهند. امسال صدمين سالي است كه اين بيماري كشف شده است.
در رابطه با اين بيماري، علل و عوامل و همچنين راهكارهاي پيشگيري و درماني آن با دكتر حميدرضا ترابي، متخصص بيماري هاي مغز و اعصاب مصاحبه اي ترتيب داده ايم كه با هم مي خوانيم.
* زوال عقل چيست و چه علايمي دارد؟
در بيماري زوال عقل قواي عقلاني و توانايي ذهني و شناختي كاهش پيدا مي كند. تمام بيماران مبتلا به آلزايمر دچار زوال عقل هستند ولي هر بيماري كه دچار زوال عقل است لزوماً مبتلا به آلزايمر نيست. در حقيقت آلزايمر به طور مجزا يكي از بيماري هاي زوال عقل است.
* زوال عقل به چه علتي رخ مي دهد؟
علل زيادي باعث ايجاد زوال عقل مي شوند. امروزه چون افراد مسن دچار كاهش و افت حافظه مي شوند اكثر افراد يا حتي خانواده به او مارك آلزايمر مي زنند. زوال عقل به دو دسته قابل برگشت و درمان پذير و غيرقابل برگشت كه سردسته آنها بيماري آلزايمر است تقسيم مي شوند.علل قابل برگشت اين بيماري شامل مسموميت با الكل و دارو، افسردگي، افزايش آب مغز، اختلالات هورموني بخصوص تيروئيد، كمبود تغذيه بخصوص ويتامين B12، سكته مغزي، عفونت مغزي و اختلالات اعضاي بدن مثل كبد و كليه است. در نتيجه علل غيرقابل برگشت نيز مغز به صورت پيش رونده تحليل مي رود، چروكيده شدن مغز و اختلال در حافظه و شناخت، فراموشي و اختلالات رفتاري و ناتواني به صورت زمين گير شدن همگي باعث ابتلاء فرد به بيماري آلزايمر مي شوند.
از علل ديگر زوال عقل غيرقابل بازگشت پاركينسون همراه زوال عقل، بيماري ايدز، ام.اس پيشرفته و ضايعات عروقي متعدد و سكته هاي مغزي متعدد است.
* چه تفاوتي بين فراموشكاري طبيعي در سنين پيري و آلزايمر وجود دارد؟
آلزايمر در سنين بالا مشخصات خاصي دارد كه توسط مشاهدات پاراكلينيك از جمله معاينه بيمار،
CT اسكن و MRI به تشخيص اين بيماري مي رسيم. در مورد بيماران مسن كه فراموشي دارند مي توان عللي از جمله افسردگي را بيان كرد. به هر حال با معاينات دقيق و انجام آزمايش ها، تصويربرداري از مغز و بخصوص استفاده از تكنيك هاي جديد تشخيصي، مي توان به وجود آلزايمر در بيمار پي برد.
هم اكنون نيز شيوه نوين تشخيصي كه تازه به ايران آمده انجام Volumetric MRI يا اندازه گيري حجم مغز است. اين روش كاهش حجم سلول هاي مغز را نشان مي دهد كه ميزان كاهش اين سلول ها وجود بيماري آلزايمر را تاييد مي كنند. از ديگر روش هاي تشخيصي استفاده از تست هوش و تست هاي روان شناسي است كه وجود آلزايمر يا بالعكس بيماري افسردگي در سن بالا را در اين افراد توجيه مي كند.
* آلزايمر بيشتر بر روي حافظه كوتاه مدت بيمار تاثير مي گذارد يا بر روي حافظه قديمي و بلند مدت او؟
در ابتدا وقتي بيمار به كلينيك مراجعه مي كند، اولين علامت فراموشي بيشتر در حافظه نزديك و كوتاه مدت او نمود پيدا مي كند به اين صورت كه بيمار شيء را در اتاقش جا مي گذارد، براي پيدا كردن مجدد آن شيء مدام از اطرافيانش سؤال مي كند. ولي به تدريج حافظه بلند مدت و دور اين افراد نيز دچار مشكل مي شود به طوري كه بعد از مدتي اين بيماران حتي اسامي فرزندانشان را هم فراموش مي كنند و نسبت به زمان و مكان هيچگونه آگاهي ندارند. اختلال در منطق، قضاوت، توانايي محاسبه، نوآموزي، مشكل در تكلم، عدم درك و حتي عدم كنترل مدفوع و ادرار به تدريج به سراغ اين بيماران مي آيد.
* سن شروع اين بيماري تقريبا چه سني است و زنان را بيشتر درگير مي كند يا مردان؟
اين بيماري حدوداً از سن 70 60 سالگي شروع مي شود. البته شروع آلزايمر زير 60 سال و بالاي 70 سال هم گزارش شده است. آلزايمر هم در زنان و هم مردان به يك نسبت ديده مي شود.
* در مورد آلزايمر بيشتر چه عللي شناخته شده هستند؟
بطور كلي تا به حال براي اين بيماري علت خاصي مطرح نشده است. اگر چه در ژنتيك افراد خانواده اين بيماران يك سري تغييرات بافتي وجود دارد ولي تغييرات كروموزومي كه منجر به بروز بيماري آلزايمر شوند مطرح نيست، پس آلزايمر علت ارثي ندارد و علت ديگري نيز تا به حال براي آن ذكر نشده است. فرضيه تاثير آلومينيوم موجود در آب آشاميدني يا لوله هاي آب و يا بعضي از ظروف در ايجاد بيماري آلزايمر نيز هنوز اثبات نشده است.
* پرستاري از مبتلايان به آلزايمر در منزل و در آسايشگاه چه اقداماتي را دربرمي گيرد؟
در اين رابطه اولين قدم توجيه بيمار و همچنين اطرافيان او نسبت به وجود بيماري است. زيرا عدم آگاهي اطرافيان نسبت به وجود بيماري باعث ايجاد دردسرهاي متعددي از سوي مبتلايان به آلزايمر مي شود. دومين اقدام، مسائل بهداشتي اين بيماران است چون اين افراد در مراحل پيشرفته بيماري نمي توانند مسائل بهداشتي خود را رعايت كنند. تغذيه سالم تر از مهمترين اقدامات در پرستاري اين بيماران است چون پرخوري يا كم خوري مفرط و سوءتغذيه اين افراد را در معرض خطر قرار مي دهد. در مراحل پيشرفته به علت افزايش توهم و هذيان ممكن است آلزايمري ها براي افراد خانواده و از جمله فرزندان مزاحمت هايي را ايجاد كنند. توصيه مي شود زماني كه بيمار ديگر شناختي نسبت به اطرافيان ندارد به آسايشگاه منتقل شود البته با رضايت اطرافيان و خانواده اين افراد بايد به چند علت به آسايشگاه منتقل شوند چون بيمار در صورت بي قراري در محيط آسايشگاه با وجود پرستاران كنترل مي شود. اقدامات پرستاري در آسايشگاه نيز شامل فيزيوتراپي كاردرماني ماساژ بدن و مصرف داروي به موقع است.
* آلزايمر تا چه حد منجر به ايجاد اختلالات در افراد مبتلا مي شود و آيا در اين صورت رفتار درماني در آنها موثر است؟
وجود اختلالات شخصيتي در اين افراد انكارناپذير است. آلزايمري ها به علت عدم آگاهي در قضاوت و فقدان قدرت شناخت تدريجاً دچار توهم و هذيان مي شوند و ممكن است آسيب هاي جدي را به خود و ديگران وارد كنند. افسردگي و اضطراب نيز از جمله اختلالات روان شناختي هستند كه در اين بيماري ظهور مي كنند. در مورد تاثير رفتار درماني در اين افراد نيز بايد گفت كه چون آنها نسبت به بيماري خود هيچ گونه آگاهي ندارند رفتاردرماني نمي تواند مؤثر باشد. ولي مداخلات روان شناختي هم براي بيماري و هم براي خانواده او بسيار مهم است. مشاهده فردي و خانوادگي نيز موجب به تاخير افتادن بستري شدن بيماران در آسايشگاه به مدت تقريبا يك سال مي شود.
* احتمال بروز آلزايمر در چه كساني كمتر است؟
بيشتر افراد تحصيل كرده و افرادي كه مطالعه روزانه دارند و تغذيه سالم را رعايت مي كنند، استرس كمي را تجربه مي كنند و از يك سري از ويتامين ها مثل B12 و اكسيدان استفاده مي كنند، نسبت به ديگران در آينده كمتر به آلزايمر مبتلا مي شوند.
* آخرين روش هاي درماني تاييد شده و اثربخش در مورد اين بيماران كدامند؟
آلزايمر درمان خاصي كه بتواند روند بيماري را به طور كلي متوقف كند، ندارد. درمان اين افراد بيشتر به صورت درمان هاي حمايتي و تاخير در روند پيشرفت بيماري است.
تجويز ويتامين هاي E،C۶،B و فوليك اسيد توسط پزشك در دوزهاي مناسب و بهداشت جسمي و تغذيه اي بايد در نظر گرفته شوند. در حال حاضر نيز جديدترين داروهاي در نظر گرفته شده و قابل دسترس در جهان براي اين بيماران شامل ممانتين، اكسلون، آري سپت، رمينيل است.
به طور كلي آلزايمر شامل سه مرحله خفيف، متوسط و شديد است و بيمار هر چه در مرحله خفيف و اوليه مراجعه كند بهتر مي توان جلوي پيشرفت بيماري را گرفت.
|
