حميد دهقان: به زودي بهره برداري از دهها كاروانسراي برون شهري و درون شهري، خانه هاي قديمي و ساير بناهاي تاريخي براي اقامت گردشگران داخلي و خارجي در چهار گوشه ايران و اقصي نقاط كشور آغاز مي شود.
مهندس اكبر تقي زاده اصل مجري طرح پرديسان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در گفت وگو با همشهري اظهار داشت: براساس بند ه تبصره ۳۶ قانون بودجه كل كشور، اعتباري به منظور توسعه و گسترش ايرانگردي و جهانگردي اختصاص يافت و در اين راستا طرح پرديسان براي خريد، اجاره و يا مشاركت با افراد حقيقي و حقوقي و مرمت  كاروانسراها، خانه هاي قديمي و ساير اماكن و نيز تبديل آنها به واحدهاي پذيرايي از گردشگران فعاليت خود را آغاز كرد.
وي افزود: اهداف سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري از تأسيس طرح پرديسان عبارت است از: حفظ و نگهداري آثار با ارزش تاريخي و فرهنگي، گسترش گردشگري از طريق تشويق گردشگران خارجي و ايراني به اقامت در بناهاي تاريخي و آشنايي آنان با زيباترين جلوه هاي معماري بومي ايراني، تشويق طراحان و معماران جوان به آشنايي بيشتر با مقوله ميراث فرهنگي و طراحي در بافتهاي تاريخي و بالا بردن سطح آگاهي آنان، تلاش به منظور احياي جزئيات اجرايي و تكنيكهاي ساخت معماري بومي و معرفي دوباره آن در سطح كشور، نشان دادن توانايي و ظرفيت هاي موجود در معماري بومي ايران در تطابق با نيازهاي امروزي، برپايي مجدد نظام آموزشي معماري بومي ايران (نظام استاد شاگردي)، ايجاد پيوند ميان يادگارهاي تاريخي و زندگي امروزي از طريق تشويق مردم عادي به اقامت در بناهاي تاريخي، توسعه اجتماعي _ فرهنگي بافت تاريخي در نقاط انتخاب شده و ايجاد كار و اشتغال زايي براي گروه كثيري از مردم كشور.
مجري طرح پرديسان اظهار داشت: ۳۸ بناي انتخاب شده در طرح پرديسان قرار دارد كه در پنج مسير: مسير شمالي جنوبي كه از مرز ايران در بازرگان و ماكو آغاز و به كرمان در جنوب مي رسد. مسير شرقي و غربي از مرز مشترك ايران، افغانستان و تركمنستان شروع و به قصرشيرين و مركز كشورمان در عراق مي رسد، مسير كناره خليج فارس، مسير كناره خزر و مسير كوير شمالي ايران.
مهندس تقي زاده افزود: در بناهاي تاريخي مشمول طرح با عرصه اي بالغ بر ۲۸۸ هزار و ۳۷۰ مترمربع و زيربنايي بالغ بر ۱۰۱ هزار و ۵۸۲ متر مربع ۱۳۱۹ تخت در اتاقهاي خصوصي ۲۱۲ تخت در اتاقهاي خوابگاهي و ۶۶۰ تخت كمپينگ و كاروان و در واقع در مجموع با ظرفيت ۲۱۹۱ نفر خوابگاهي و ۲۵۹۰ نفر ظرفيت غذاخوري براي پذيرايي آماده مي شود.
وي خاطر نشان ساخت: كليه ميهمانخانه هاي بين راهي، سفره خانه ها، چايخانه ها، حمام هاي سنتي عمومي، ميهمانخانه هاي درون شهري، فضاهاي خدماتي مربوط به هتلداري، مراكز اطلاع رساني گردشگري و محل عرضه مايحتاج بين راهي گردشگران به صورت زنجيره اي به گروههاي سرمايه گذار ايراني و خارجي كه به فرهنگ بومي ايران آشنا باشند و توان هتلداري در استانداردهاي بين المللي را داشته باشند واگذار مي شود.
مركز اطلاع رساني گردشگري
مجري طرح پرديسان در اين گفت وگو از جمله طرحهاي پرديسان را آماده شدن چهار طرح ارزشمند در استان آذربايجان شرقي خبر داد و افزود: در يك خانه زيبا و قديمي در مركز شهر و پشت ساختمان شهرداري تبريز مركز اطلاع رساني گردشگري ايجاد شده كه با توجه به ورود گردشگران از مرزهاي تركيه، آذربايجان و ارمنستان و توريستهايي كه از مسيرهاي مختلف به شهر تبريز وارد مي شوند اين مركز به همه نيازمنديهاي آنان آماده پاسخگويي خواهد بود. همچنين براي اولين بار در كشور، در اين مركز اتاق تبادل افكار توريستهاي كشورهاي مختلف و آشنايي آنان با يكديگر داير شده است. معرفي جاذبه هاي تاريخي و طبيعي كشور آژانسهاي فروش بليت هوايي و زميني، كافي نت، چايخانه و عرضه سوغاتي هاي محلي نيز در خدمت گردشگران خواهد بود.
حمام نوبر
حمام تاريخي نوبر كه در اوايل دوره قاجاريه بنا شده، در مركز شهر تبريز و در تقاطع خيابانهاي تربيت و امام واقع شده است. در فضاي زيباي اين حمام كه به سفره خانه سنتي تبديل شده تعداد ۱۲۰ صندلي غذاخوري و ۴۰ صندلي چايخوري تعبيه شده است.
حمام كردشت
حمام كردشت در ميان مجموعه زيبايي در منطقه ارسباران آذربايجان شرقي و در ساحل رودخانه ارس واقع شده و قلعه معروف كردشت در دوره فرمانروايي عباس ميرزاي قاجار در آذربايجان و هنگام وقوع جنگهاي ايران و روسيه اهميت فراواني داشته است.
در مجموعه اقامتگاهي كردشت ۱۰۰ تخت اقامت، ۱۰۰ صندلي غذاخوري و ۵۰ صندلي چايخانه داير شده است.
حمام كردشت براي گردشگراني كه از مسير رودخانه هاي ارس عبور مي كنند مكان بسيار زيبايي براي استراحت و لذت بردن از منابع طبيعي به شمار مي آيد.
كاروانسراي پيام
كاروانسراي تاريخي پيام در مسير جاده تبريز _ مرند واقع شده است. پيست اسكي منطقه پيام در زمستانها ميعادگاه ورزشكاران زمستاني است.
كاروانسراي پيام در دوره هاي صفويه و پيش از آن رونق زيادي داشته و اكنون با مرمت و احياي آن گردشگران خارجي و ايراني از استراحتگاه زيبايي در بين راه استفاده مي كنند.
در كاروانسراي پيام تعداد ۹۰ تخت، ۶۰ صندلي غذا خوري و ۲۰ صندلي چايخوري براي مسافران آماده شده است.

شهرستان سردشت يكي از شهرهاي استان آذربايجان غربي است كه در مرز ايران و عراق قرار دارد.
نزديك ترين شهرستان به سردشت، شهرستان مهاباد است كه ۱۲۵ كيلومتر فاصله ميان آنها وجود دارد.
مردم كردستان عقيده دارند، سردشت، زادگاه زرتشت پيامبر است كه پيش از حمله اعراب به ايران «زرادشتره » ناميده مي شد. جنگل هاي زيبايي، مسير مهاباد سردشت را با درخت هاي مازوج، كتيرا و سقز پوشانده است. در فصل بهار نيز در اين منطقه لاله باران است و زمين و دشت پر از لاله. شهرستان سردشت حدود ۳۲ هزار نفر جمعيت دارد كه با ساكنان روستاهاي حومه به قريب صدهزار نفر مي رسد. مردم سردشت به زبان كردي سخن مي گويند و سني و شافعي مذهب هستند.
مردم سردشت از راه كشاورزي و دامداري زندگي مي كنند، ولي مدتي است كه تجارت مرزي فعاليت كشاورزي را كم رونق ساخته است. محصولات كشاورزي و باغي اين شهرستان عبارتست از توتون، گندم، جو، نخود، عدس، انگور، گلابي، انجير، گردو و انار. انجير و گلابي و گردوي سردشت در استان شهرت دارد و به شهرهاي اطراف صادر مي شود. باغداران، انگور سياه را به كارخانه آب ميوه گيري در اروميه تحويل مي دهند كه آب انگور خوشمزه از آن به دست مي آيد. از انار هم، رب انار به بازار و خانه هاي مردم مي رسد.
مناظر طبيعي زيبا، مكان هاي ديدني و گردشگاه هاي فرح انگيز مانند آبشارهاي خوش منظره و چشمه هاي فراواني كه هر يك خواص زيادي براي معالجه انواع حساسيت هاي پوستي و ساير بيماري ها دارند براي گردشگران اين شهر روزهاي به يادماندني به جاي مي گذارد.
عروسي
عروسي در سردشت يكي از آداب و رسوم زيباي مردم به شمار مي آيد، مراسم عروسي سه روز طول مي كشد كه به زبان محلي «سه روژانا» نام دارد. روز اول شيريني خوران است، روز دوم عروس با آيين هاي خاص به خانه داماد مي رود و روز سوم نوبت به دادن هداياي خويشاوندان و نزديكان عروس و داماد مي رسد كه با رفتن به خانه نوعروس و داماد به آنان تبريك مي گويند.
عكس ها: رحيم صباغي
عروس باران
از آداب و رسوم سردشتي ها يكي هم «عروس باران» نام دارد كه اجراي اين مراسم به عهده نوجوانان گذاشته مي شود. آن هنگامي است كه نيامدن باران و خشكسالي خانواده ها را نگران مي كند، بچه ها در شهر و روستاها از پارچه هاي زيبايي عروس درست مي كنند و با مراجعه به خانه ها نذري جمع مي كنند هنگام مراجعه بچه هاي مردم از خانه ها روي عروس پارچه اي آنان آب مي پاشند و با دعا و نيايش آرزو مي كنند كه هرچه زودتر باران ببارد.
سوغاتي
گيوه هاي خوش دوخت و سبدهاي چوبي زيبا سوغاتي ارزشمندي از كارهاي دستي مردم مهربان و ميهمان دوست سردشت و يادگاري از خاطره فراموش نشدني سفر به اين ديار به شمار مي آيد.
در مسير سنندج به اروميه، يك مرد مهربان سردشتي بدون اين كه مرا بشناسد، به ديدن شهرشان دعوتم كرد.
در روزي بهاري دعوت او را اجابت كردم و به همين راحتي سردشت زيبا را گشتم و لذت بردم.

دشت لاله هاي واژگون  زيبا و شگفت انگيز استان چهارمحال وبختياري در ۱۲كيلومتري شهر چلگرد، ۸۵كيلومتري شهرستان شهركرد و ۷۷ كيلومتري شهرستان فارسان واقع شده است.
پوشش گياهي لاله هاي واژگون (اشك مريم) در دو رنگ زرد و قرمز از اواسط فروردين تا اواخر ارديبهشت در دشتي به مساحت ۳هزار و ۶۰۰ هكتار، منظره بهشت فرحبخشي را ايجاد مي كند.
منطقه اي كه دشت لاله هاي واژگون در آن قرار دارد به صورت ييلاقي مورد استفاده عشاير دامدار است كه در تابستان آب و هوايي معتدل و در زمستان، هواي سرد دارد.
لاله هاي واژگون، هر سال بيش از صدهزار گردشگر را به استان چهارمحال وبختياري جذب مي كند.
اگر به استان چهارمحال وبختياري سفر كرديد و از تماشاي لاله هاي واژگون لذت برديد سري هم به تالاب چغاخور بزنيد و از تماشاي طبيعت زيباي آن هم بهره مند شويد.
تالاب چغاخور، يكهزار و ۳۶۰هكتار مساحت دارد و با ارتفاع حدود ۲هزار و ۳۷۰متر از سطح دريا، زيستگاه هزاران پرنده مهاجر است كه از مناطق سيبري و اروپاي شمالي به مناطق استوايي كوچ مي كنند.
رويش انواع گونه هاي گياهي زيبا مانند پونه آبي، هفت بند و شب بو، صيد ماهي و وجود جانوراني نظير شغال، خوك وحشي، لاك پشت و مار آبي از ويژگي هاي اين تالاب به شمار مي آيد.

برگزاري نخستين جشنواره بهاري گردشگري در شهرستان شميران برگزار مي شود.
اين جشنواره از ۲۶ تا ۲۹ ارديبهشت ماه با همكاري فرمانداري شميران و سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران در اين شهرستان برگزار مي شود.
شهرستان شميران با جاذبه هاي طبيعي و هواي لطيف به ويژه در فصل بهار بسيار زيباست. اين شهرستان با كوچه باغ هايي كه هنوز خاطرات شيرين گذشته را به ياد مي آورند، ارديبهشت ماه پذيراي علاقمندان بازديد از نمايشگاه بهاره گردشگري خواهد بود.
علاقمندان مي توانند جهت بازديد از جاذبه هاي ديدني اين ييلاق كوهستاني به نشاني شميران، تجريش، مجموعه تاريخي _ فرهنگي سعد آباد مراجعه كنند.

بخش خصوصي تاكنون براي رفع ضعف آموزش و نيروهاي انساني حرفه اي در فعاليت هاي گردشگري اقدامي  اساسي نكرده، ولي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري مي تواند الزام هايي را ايجاد كند.
 هادي سليماني زاده عضو جامعه تورگردانان با بيان اين مطلب كه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، سيستم مدرك گرايي را رواج داده است، افزود: تاكنون اين سازمان كلاس هاي آموزشي برگزار كرده و افراد بسياري نيز در اين دوره ها شركت كرده اند، ولي چند درصد از اين افراد جذب شده اند؟
وي ادامه داد: بسياري از كاركنان و فروشنده هاي تور در آژانس هاي ايراني، اطلاعات زيادي درباره كشور مقصد دارند، در حالي كه هنگام فروش تور به آژانس هاي خارجي بايد كشورمان را كامل معرفي و برنامه سفري را جهت آشنايي تعريف كرد.
وي افزود: آژانس هاي توريستي براي رقابت تا مي توانند از سرويس هاي خود مي كاهند و افرادي را جذب مي كنند كه تورها را بفروشند؛ در حالي كه كالاي خود را لمس نكرده اند و در اينجا مشتري قرباني اصلي است. بنابراين آمار شكايت ها افزايش مي يابد.
سليماني زاده با بيان اينكه نظارت بر اين مسائل بايد برعهده بخش خصوصي باشد، تصريح كرد: سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري مي تواند الزام هايي را در قالب تدوين قانون و چهارچوب ايجاد كند، ولي اين قوانين با وضعيت و اصول بازار و آژانس هاي توريستي هماهنگ باشد تا تضاد ايجاد نكند.

آندرانيك هويان
در ۱۶ كيلومتري جنوب خاور جلفا در نزديكي روستاي «دره شام» از دهستان ارس كنار بخش پلدشت شهرستان ماكو كليساي «استپانوس مقدس» -يكي از زيباترين و مشهورترين كليساهاي ارمنيان در جهان- واقع شده است.
«استپانوس مقدس» يكي از هفت تن نيك ناماني است كه به وسيله حواريون حضرت مسيح تاييد شده و به تبليغ پرداخت و به نام حضرت مسيح سنگسار شد و به شهادت رسيد. به اين سبب او را «ناخاوگا» يعني نخستين شهيد لقب دادند.
كليساي «استپانوس مقدس» در دژي استوار واقع شده است و به مجموعه بناهاي موجود در اين دژ «وانك استپانوس مقدس» مي گويند.
وانك ها يا ديرهاي ارمنيان، محل اجتماع طلاب، خطاطان و خوشنويسان، نقاشان، تذهيب كاران، نويسندگان، فلاسفه، مورخان و دانشمندان بود. هر وانك، داراي كتابخانه اي غني نيز بود.
وانك «استپانوس مقدس» از حيث سبك بناي كليسا و جنبه فرهنگي آن براي ارمنيان بسيار حائز اهميت است. تعداد بسياري خوشنويس و خطاط و تذهيب كار در وانك استپانوس گردآمده و به استنساخ كتاب ها و تزئين آنها مي پرداختند. در كتابخانه هاي جمهوري ارمنستان و كتابخانه هاي ارمنيان در ايتاليا و اتريش، تعداد زيادي كتاب نفيس كه در اين وانك استنساخ شده، نگهداري مي گردد.
مساحت وانك استپانوس ۴۵۰۰ متر مربع است. پيرامون وانك باروئي است سنگي و مرتفع كه داراي هفت برج مدور است. برج ها در چهارگوشه بارو و وسط باروي خاوري و در دو سوي دروازه وانك احداث شده است.
تاريخ بناي كليساي «استپانوس مقدس» دقيقاً مشخص نيست. بيشتر محققان، تاريخ بناي كليسا را سده هاي هفتم تا نهم ميلادي مي دانند. كهن ترين سندي كه در مورد كليسا وجود دارد مربوط به سال ۶۴۹ ميلادي است كه از وجود ديري در اين منطقه آگاهي مي دهد. وانك ها يا ديرهاي ارمنيان بدون استثنا داراي كليسا مي باشند. «خاثليق خاچيك» رهبر مذهبي ارمنيان در سال ۹۷۶ ميلادي، اسقف اعظم «بايگن» را به سرپرستي وانك «اسپتانوس مقدس» برگزيد. او با هزينه «آشوت باگرادوني» پادشاه ارمنستان كليساي جديدي در وانك اسپتانوس ساخت. بدون ترديد كليساي مزبور جايگزين كليساي قبلي شده است.
هريپسيمه Hripsime دختر «آشوت باگرادوني» در سال ۹۸۱ ميلادي شهرك «آستابات» را خريد و وقف وانك استپانوس كرد.
«هاگوپ جوقايتسي» خليفه اعظم وانك استپانوس در سال ۱۶۴۳ ميلادي به تجديد بنا و مرمت كليسا همت گماشت و بازسازي آن را در سال ۱۶۵۵ به پايان رساند. طي سال هاي ۱۶۸۲ و ۱۶۹۱ ميلادي نيز كليسا مورد بازسازي و مرمت قرار گرفت. عباس  ميرزا نايب السلطنه در سال ۱۸۲۶ ميلادي كليساي استپانوس را مورد تعمير قرار داد و در سال ۱۲۴۶ قمري (برابر با ۱۸۳۰ ميلادي) روستاي «دره شام» را از «محبعلي بيگ نخجواني» به مبلغ سيصد تومان خريد و وقف وانك استپانوس كرد. به همين مناسبت كتيبه اي با خط نستعليق روي سنگ آهكي سرخ رنگ نقر و بالاي در ورودي نصب شده است.
در سمت راست وانك، ساختمان خليفه گري، اتاق هاي مسكوني روحانيان و ساير اتاق ها قرار دارد و در سمت چپ محوطه وانك، كليسا بنا شده است.
محراب كليساي استپانوس همانند ساير كليساهاي ارمنيان در بخش خاوري كليسا قرار دارد. محراب از سطح صحن داخل كليسا مرتفع تر است.
چهار ستون سنگي قطور و مرتفع- دو به دو- به وسيله يك قوس به يكديگر متصل شده و پايه هاي طوق ساق گنبد كليسا را تشكيل مي دهد. روي قوس ها، طوق پايين ساق گنبد روي آن ساق گنبد كه شانزده ضلعي است ساخته شده است. ساق گنبد با طاق  نماهايي كه به قوس هاي جناغي ختم مي شود، تزئين شده و در قسمت بالايي قوس هاي جناغي- در مربع هايي قاب مانند- نقش برجسته روحانيان و قديسان نصب و در ميان طاق نماها، يك در ميان پنجره تعبيه شده است. روي طوق فوقاني ساق گنبد، گنبد چتر مانند شانزده بر و سي دو پهلوي كليسا ساخته شده است. بام ساير قسمت هاي كليسا شيب دار و به شكل شيرواني با سنگ فرش مخصوص به شيوه نر و ماده با اسكوب هاي مخصوص، فرش شده است. برج ناقوس كليسا، ساختماني است سه طبقه كه در قسمت باختري كليسا بنا گرديده است. كليه قسمت هاي كليسا، ديوارها، ستون ها، قوس ها، گنبد و تزئينات ديوار خارجي بنا با سنگ آهكي سرخ رنگ ساخته شده، اما سطح داخل كليسا داراي گچبري ها و نقاشي هاي متعدد است.
در چهار ديوار خارجي كليسا، نقش برجسته هاي بسيار زيبايي ديده مي شود. در ضلع خاوري كليسا سنگساركردن «استپانوس مقدس»، در ضلع باختري مصلوب شدن حضرت مسيح، در ضلع شمالي صعود حضرت مسيح و در ضلع جنوبي حضرت مسيح در ايام طفوليت كه در آغوش حضرت مريم قرار دارد، ديده مي شود.
سرتاسر ديوارهاي خارجي كليسا پوشيده از حجاري ها، طاق نماها، نيم ستون ها و مقرنس كاري هاي بسيار زيباست كه مجموعه را به صورت يكي از شاهكارهاي بسيار نفيس معماري ايران درآورده است.

قدرداني پيامبر(ص) از كساني كه به نحوي در زندگي او نقشي داشته اند، بي نظير است. سيره پيامبر اسلام به پيروان خود اين پيام را مي رساند كه اگر انسان نتواند حق همنوع خود را به جا آورد، هرگز نمي تواند حق خالق خويش را ادا كند.
رسول اكرم(ص) با وجود اين كه دست پرورده رب العالمين بود، ولي باز به آنهايي كه در ظاهر عهده دار مراقبت و پرورش او بودند يا در پيشبرد اهداف عاليه او، كمكي ولو ناچيز كرده بودند، احترام و محبت خاصي قائل مي شد و از هر فرصتي براي اظهار تشكر و قدرداني از ايشان استفاده مي كرد و آنچه كه براي خدمت و ياري آنان از دستش برمي آمد، انجام مي داد.
رسول اكرم(ص) تنها توجه به حق پدر و مادر، خويشان و اقربا نداشت، بلكه نسبت به كمك و مساعدت هر كس، در هر شكلي قدردان و نسبت به آنها سپاسگزار بود. دقت و حساسيت پيامبر(ص) در اين زمينه، تابلوهايي در زندگي او ترسيم كرده است كه در تاريخ بي نظير است.
در مسجد پيامبر زني جارو مي كشيد و شب ها همانجا مي خوابيد و مردم هزينه زندگي او را مي دادند. شبي رسول اكرم(ص) او را در مسجد نيافتند، جوياي حال او شدند. گفتند كه از دنيا رفته و او را به خاك سپرده اند. اصحاب مي پنداشتند كه مرگ اين زن براي ايشان چندان اهميتي ندارد و به همين دليل اين خبر را به اطلاع حضرت نرسانده بودند. رسول اكرم(ص) از شنيدن خبر مرگ آن زن متأثر شده، با همراهان به سر قبرش شتافتند، نماز ميت خواندند و برايش طلب آمرزش كردند.
در تاريخ مهر و وفا و قدرداني و حق شناسي، نمونه اي زيباتر از قدرداني حضرت محمد(ص) نسبت به دايه هايش «ثويبه» و «حليمه سعديه» وجود ندارد.
ثويبه كنيز ابولهب بود كه چهار ماه ايشان را شير داد، با اين همه ثويبه تا آخرين لحظات عمرش مورد توجه و تقدير پيامبر اسلام و همسرش خديجه عليها سلام بود. رسول اكرم(ص) پس از بعثت كسي را فرستادند تا او را از ابولهب بخرد كه او امتناع ورزيد، اما تا آخر عمر از كمك هاي پيامبر(ص) بهره مند بود. هنگامي كه پيامبر اكرم(ص) از جنگ خيبر برگشتند و از مرگ او آگاه شدند، آثار تأثر در چهره حضرت هويدا گشت و از فرزند او سراغ گرفتند تا در حق او نيكي كنند، ولي خبر يافتند كه او زودتر از مادر فوت كرده است.
حليمه كه مدتي عهده دار زندگي ايشان بود، وقتي به ديدار فرزند خود مي آمد، رسول اكرم(ص) رداي خود را زير پاي او پهن مي نمود و وقتي كه حليمه از فشار گرسنگي سال سخت به ايشان پناه مي برد، پيامبر(ص) از ديدن او بسيار خوشحال و به سخنانش گوش مي دادند و موقع رفتن چندان به او كمك مي كردند كه بي نياز مي شد و از رنج قحط و تنگدستي نجات مي يافت. وفا و حق شناسي پيامبر(ص) محدود به دايه نمي گشت، بلكه قوم و قبيله او را نيز فرا مي گرفت.
در جنگ «حنين» پس از آن كه قبيله «هوازن» در برابر لشكر اسلام شكست خورده و فرار را بر قرار ترجيح دادند، زنان و كودكانشان اسير شدند. سران قبيله عموي رضاعي محمد(ص) را كه خود از آن قبيله بود، به رسم شفاعت نزد او آوردند تا مگر به احترام آن شفيع آنها را ببخشايد و اسيرانشان را آزاد سازد.
رسول اكرم(ص) به پاس حرمت عموي رضاعي خود، نزد مبارزين اسلام زبان به شفاعت گشود تا زنان و كودكان قبيله او را بخشيدند و در آن ميان چون تني چند از آزادساختن اسيران خود امتناع كردند، حضرت خود آن اسرا را خريد و آزاد كرد. همچنين داستان وفاي پيامبر(ص) درباره «ام ايمن» سرگذشت عاطفي مهيج و مؤثري است.
محمد(ص) شش ساله بود كه مادرش به هنگام بازگشت از زيارت تربت عبدالله در سرزمين «ابوا» در وسط راه مكه و مدينه ديده از جهان فرو بست و سرپرستي حضرت را بر عهده آن كنيزك گذاشت. ام ايمن، علاوه بر پرستاري، وظيفه مادري كودك را نيز بر عهده گرفت. او در آن بيابان سهمگين و سوزان كه چابك سواران مسلح هر لحظه خود را در معرض هزاران خطر مي ديدند، همه همّ خود را به نگهداري محمد(ص) اختصاص داد و كودكي را كه روزگار براي دومين بار شرنگ يتيمي به كامش مي افشاند، بر فراز جهاز شتر چون جان شيرين در آغوش گرفت و در پناه حفظ و حراست خود جاي داد، تا او را به مكه رساند و به دست جد امجدش عبدالمطلب سپرد.
پيامبر(ص) در سراسر عمر، اين حق را درباره آن كنيزك پاس مي داشت و او را مادر خطاب مي كرد و در تأمين نيازمندي هايش مي كوشيد.
قدرداني از خديجه
مي دانيم اولين بانويي كه به پيامبر اسلام(ص) ايمان آورد، حضرت خديجه عليهاسلام بود. رسول اكرم(ص) خدمات ارزنده خديجه را هرگز فراموش نكرده و همواره از ايشان به احترام ياد مي كردند. مكرر مي فرمودند: «به خدا قسم پروردگار عالم بهتر از خديجه را به من نصيب نفرمود. در آن هنگامي كه همه به من كفر ورزيدند، او به من ايمان آورد. در آن دمي كه همه مرا تكذيب مي كردند، او مرا تصديق نمود، آنگاه كه مردم مرا از مال خود محروم ساختند، او با دارايي و ثروت خود به مواسات و كمكم شتافت و خداوند از او (نه از ساير زنان) به من فرزند عنايت كرد.»
قدرداني رسول اكرم(ص) از خديجه به اينجا ختم نمي شود، آن حضرت حتي به دوستان خديجه نيز احترام مي كردند و از حال آنها جويا مي شدند.
يك روز بانويي سالخورده در مدينه به ديدن پيغمبر(ص) آمد. حضرت با احترام كامل و شادي تمام به استقبال او شتافتند. جامه برد خود را زير پاي او بگستردند، آنگاه چون ديدار به پايان رسيد. عايشه راز آن احترام را جويا شد. پيامبر(ص) فرمود: اين بانويي است كه در ايام خديجه به ديدن ما مي آمد.
روزي رسول خدا(ص) در راه كنار پيرزني ايستادند و از او احوالپرسي كردند و با صداي بلند با هم صحبت كردند. پس حضرت فرمود: «رعايت سابقه دوستي از علامت ايمان است.اين پيرزن در زمان خديجه، به ديدن ما مي آمد.»
همچنين عايشه حكايت مي كند كه بسيار اتفاق مي افتاد كه چون گوسفندي در خانه پيامبر(ص) ذبح مي شد، آن را به قطعاتي قسمت مي كرد و مي فرمود: اينها را براي دوستان خديجه بفرستيد.
اما دريغا، پيامبري كه اين چنين درس قدرداني داد و اين اندازه قدردان و حق شناس بود، به فرموده حضرت علي(ع): «از خوبيهاي پيامبر قدرداني نشد، در حاليكه نيكي هاي وي بر قريشي و عرب و عجم جاري بود، آيا كسي پيدا مي شود كه نيكي هايش به مردم برتر از نيكي هاي رسول خدا(ص) به آنان باشد، ما اهل بيت هم از خوبي هامان قدرداني نشد و همچنين برگزيدگان از مؤمنين از نيكي هايشان قدرداني نمي شود!»