Hamshahri Newspaper

مراحل اعتياد
شخص معتاد در طول دوره اعتيادش دو مرحله را طي مي كند: مرحله آشنايي و مرحله ترديد. شخصي كه با تشويق ديگران به مصرف سيگار يا استعمال يك ماده مخدر و اثرات آن آشنا مي شود غالباً در مرحله آشنايي احساس ناراحتي، سرگيجه و گاهي اوقات تهوع و حالت نامطبوعي احساس مي كند. در دفعات بعدي (مرحله ترديد) فرد غالباً نسبت به ماده مخدر بدون رغبت مي شود و با شك و ترديد به آن مي نگرد. از طرفي ميل به استعمال آن ندارد و از سويي در اثر عوامل خود را ناگزير به مصرف مي بيند. بدين جهت گاهي مواقع با دوستان معتاد مي نشيند و از محفل آنها لذت مي برد و به ناچار بساط استعمال مواد مخدر را براي خود تهيه مي كند.
اعتياد يك بيماري مزمن ، ويرانگر خانواده و اجتماع و مخرب ترين عامل براي روح و روان آدمي است. در واقع اعتياد بلاي خانمان سوز و ناگوار و داراي اثرات سياسي، اجتماعي، اقتصادي و اخلاقي است. اعتياد علاوه بر متلاشي كردن كانون خانواده سبب ناكامي زندگي و تمايل به خودكشي و مرگ در فرد معتاد نيز مي شود.
اعتياد يك پديده زيستي است كه به بدن امكان مي دهد خود را تدريجاً با پاره اي مواد سمي سازش دهد و مصرف روزمره اين مواد را كه براي يك موجود زنده كشنده است تحمل كند. يك روان شناس، به اعتياد به عنوان يك عمل اكتسابي يا نوع مكانيسم دفاعي نظر مي كند و مواد مخدر را به عنوان تقويت استعمال اين مواد، يا تسكين موقتي تنش و اضطراب در نظر مي گيرد. يك جامعه شناس در اين زمينه در پي تشخيص عوامل اجتماعي استعمال مواد مخدر، فشارهاي وارده به جوانان از ناحيه دوستانشان و ماهيت محيطي است كه زمينه ساز استعمال اين مواد مي شود. او استدلال مي كند كه معتاد شدن يعني پذيرفتن و اتخاذ يك نقش اجتماعي.
علل گرايش به اعتياد
علل گرايش به مواد مخدر و داروهاي روان گردان و وابستگي به آنها از ديدگاه هاي مختلف عبارتند از: معاشرت با دوستان معتاد و منحرف، طرد شدن از جانب اطرافيان به خاطر تخلفات جزئي، عدم تفريحات سالم، دسترسي آسان به مواد مخدر در جامعه، بي نظمي جامعه، داشتن زمينه ارثي، درد يا بيماري جسمي، فقر و بحران هاي اقتصادي. همچنين انواع افسردگي، انحرافات جسمي، ناپايداري عاطفي و احساسي، اضطراب، سرخوردگي و... نيز باعث مي شوند فرد به سوي استفاده از اين مواد گرايش بيشتري پيدا كند.
سيگار و جوانان
بسياري از كارشناسان سيگار را گام اول به سوي اعتياد مي دانند. سيگار بزرگ ترين عامل امراض زودرس و از كارافتادگي در دنياست. سالانه بيش از سه ميليون نفر در دنيا به دليل بيماري هاي مرتبط با سيگار مي ميرند كه بيشترين درصد آنها متعلق به كشورهاي درحال توسعه است. طبق آمارها فقط 25 درصد از بالغين سيگاري در سنين زير 60 سال قادرند سيگار را به طور كامل ترك كنند. از طرف ديگر مشكل عمده اي كه در همه كشورها وجود دارد پايين آمدن سن شروع سيگار و همچنين رواج مصرف آن در بين زن ها است. 85 تا 90 درصد از بالغين سيگاري اولين سيگارشان را قبل از 18 سالگي كشيده اند و اكثر آنها سيگار را در سنين 11 تا 13 سالگي تجربه كرده اند. استفاده از سيگار در سنين نوجواني سبب مي شود كه فرد در هنگام جواني سيگار مصرفي اش بيشتر شود. افرادي كه قبل از 20 سالگي سيگاري مي شوند در مقابل كساني كه بعد از 20 سالگي سيگاري مي شوند بيشتر دچار عواقب و مضرات سيگار خواهند شد.
نقش همسالان و لزوم توجه والدين
هم سن و سالان و همكلاسان نوجوان مي توانند نقش مهمي در معتاد شدن يا نشدن فرد ايفا كنند. به همين خاطر نظارت بر اين گروه و توجه داشتن والدين كمك بزرگي در حفظ سلامت رواني فرزندان و مبارزه با اعتياد خواهد داشت. گرايش بيشتر جوانان به طرف دوستان و هم سن و سالان تا حد بسياري ناشي از دريافت كم عاطفه در درون خانواده است و همين باعث مي شود كه نوجوان به دنبال عوامل معجزه گري بگردد كه بتوانند مشكلاتش را كاهش دهند. براي همين هر راه حلي كه از جانب هم سالانش پيشنهاد مي شود، قبول مي كنند و همه چيز از همين جا شروع مي شود. معرفي مواد مخدر توسط دوستان به فرد مهم ترين دليل گرايش فرزندان به سوي مواد مخدر است براي همين از همان ابتدا بايد مهارت هايي را در آنها ايجاد كرد كه كمترين آن نه گفتن در برابر وسوسه ها و تقاضاي اطرافيان از سوي جوان است.
نقش عوامل اجتماعي در مبارزه با اعتياد
عوامل اجتماعي نيز ممكن است در گرايش جوانان به اعتياد دخيل باشند كه شناخت و آگاهي داشتن به اين عوامل براي مبارزه با آنها بسيار مهم است.
حمايت كردن و دلداري دادن به افرادي كه در اجتماع با سرخوردگي هاي اجتماعي ناشي از شكست در انتخاب شغل مناسب، شكست در انتخاب همسر دلخواه، از دست دادن مقبوليت هاي اجتماعي، يا ناكامي هاي تحصيلي مواجهند و استفاده از روش هاي مختلف اطلاع رساني به نوجوانان اهميت زيادي دارد. نوع نگرشي كه مردم اجتماع به اعتياد دارند نيز بسيار مهم است. براي همين بايد براي مردم روشن شود كه اعتياد نه تنها نوعي بيماري است بلكه مشكلي خانوادگي نيز محسوب مي شود كه اگر دوره درمان آن به تأخير بيفتد عوارض جبران ناپذيري در پي خواهد داشت.همچنين رسانه هاي گروهي مانند راديو، تلويزيون، سينما، كتاب و مجله نيز مي توانند نقش بسيار مهمي در كنار عوامل اجتماعي و در پيشگيري از اعتياد ايفا كنند. در عين حال همين رسانه ها نيز بايد شرايطي را در نظر داشته باشند كه عبارتند از: استفاده از نظرات مختلف متخصصان در بررسي محتواي فيلم ها و پيام ها، تهيه فيلم هايي كه رنگ واقعيت داشته و به زندگي روزمره نزديك ترند، آموزش و ترويج مناسبات و روابط صحيح در خانواده ها و اطلاع رساني به مردم با استفاده از تجارب علمي و عملي.
نقش خانواده در پيشگيري از اعتياد فرزندان
خانواده ها همچنان اصلي ترين و محوري ترين نقش را در پيشگيري از اعتياد دارند. مشاهده تغيير رفتار در فرزندان زنگ خطر و هشداري است براي والدين. افت تحصيلي، كاهش وزن شديد، درگيري پياپي با خانواده و معاشرت با گروه هاي بزرگتر از خود از برجسته ترين علايم هشداردهنده اند كه بايد مورد توجه والدين قرار گيرند.
مهم ترين عامل اجتماعي در زندگي هر انسان تجارب دوران كودكي در محيط خانواده است. جوانان در جريان اجتماعي شدن عواطف مختلفي را در كنار والدين تجربه مي كنند. اعضاي خانواده به حدي به هم وابسته اند كه هر نوع مشكل يا مسئله يك عنصر خانواده به طور مستقيم بر زندگي ساير افراد خانواده اثر مي گذارد. تا آنجا كه اكثر روان شناسان ترجيح مي دهند براي درمان يك فرد همه خانواده را از نزديك ملاقات كنند. اكثر نوجوانان ماجراجويند و معتقدند كه با مصرف مواد هرگز معتاد نخواهند شد. با توجه به اين خصلت در دسترس بودن مواد مي تواند زمينه را براي افزايش اعتياد هموار كند.بسياري از والدين فكر مي كنند كه فرزند آنها از مصرف سيگار و ساير مواد مخدر مصون است اما به عنوان راهكار پيشگيري، والدين مي توانند به طرق مختلف در تصميم فرزندشان در ارتباط با شروع استفاده از مواد مخدر تأثيرگذار باشند:
- خودشان از سيگار، الكل و ساير مواد مخدر استفاده نكنند.
- راهنمايي ها و قواعد روشني درباره عدم استفاده از مواد فراهم آورند.
- اوقات بيشتري را با فرزندان خود بگذرانند و در خوشي و ناراحتي آنان سهيم باشند. (تنظيم و تلخيص سميه شرافتي)اعتياد يك بيماري مزمن ، ويرانگر خانواده و اجتماع و مخرب ترين عامل براي روح و روان آدمي است. در واقع اعتياد بلاي خانمان سوز و ناگوار و داراي اثرات سياسي، اجتماعي، اقتصادي و اخلاقي است. اعتياد علاوه بر متلاشي كردن كانون خانواده سبب ناكامي زندگي و تمايل به خودكشي و مرگ در فرد معتاد نيز مي شود.
اعتياد يك پديده زيستي است كه به بدن امكان مي دهد خود را تدريجاً با پاره اي مواد سمي سازش دهد و مصرف روزمره اين مواد را كه براي يك موجود زنده كشنده است تحمل كند. يك روان شناس، به اعتياد به عنوان يك عمل اكتسابي يا نوع مكانيسم دفاعي نظر مي كند و مواد مخدر را به عنوان تقويت استعمال اين مواد، يا تسكين موقتي تنش و اضطراب در نظر مي گيرد. يك جامعه شناس در اين زمينه در پي تشخيص عوامل اجتماعي استعمال مواد مخدر، فشارهاي وارده به جوانان از ناحيه دوستانشان و ماهيت محيطي است كه زمينه ساز استعمال اين مواد مي شود. او استدلال مي كند كه معتاد شدن يعني پذيرفتن و اتخاذ يك نقش اجتماعي.
علل گرايش به اعتياد
علل گرايش به مواد مخدر و داروهاي روان گردان و وابستگي به آنها از ديدگاه هاي مختلف عبارتند از: معاشرت با دوستان معتاد و منحرف، طرد شدن از جانب اطرافيان به خاطر تخلفات جزئي، عدم تفريحات سالم، دسترسي آسان به مواد مخدر در جامعه، بي نظمي جامعه، داشتن زمينه ارثي، درد يا بيماري جسمي، فقر و بحران هاي اقتصادي. همچنين انواع افسردگي، انحرافات جسمي، ناپايداري عاطفي و احساسي، اضطراب، سرخوردگي و... نيز باعث مي شوند فرد به سوي استفاده از اين مواد گرايش بيشتري پيدا كند.
سيگار و جوانان
بسياري از كارشناسان سيگار را گام اول به سوي اعتياد مي دانند. سيگار بزرگ ترين عامل امراض زودرس و از كارافتادگي در دنياست. سالانه بيش از سه ميليون نفر در دنيا به دليل بيماري هاي مرتبط با سيگار مي ميرند كه بيشترين درصد آنها متعلق به كشورهاي درحال توسعه است. طبق آمارها فقط 25 درصد از بالغين سيگاري در سنين زير 60 سال قادرند سيگار را به طور كامل ترك كنند. از طرف ديگر مشكل عمده اي كه در همه كشورها وجود دارد پايين آمدن سن شروع سيگار و همچنين رواج مصرف آن در بين زن ها است. 85 تا 90 درصد از بالغين سيگاري اولين سيگارشان را قبل از 18 سالگي كشيده اند و اكثر آنها سيگار را در سنين 11 تا 13 سالگي تجربه كرده اند. استفاده از سيگار در سنين نوجواني سبب مي شود كه فرد در هنگام جواني سيگار مصرفي اش بيشتر شود. افرادي كه قبل از 20 سالگي سيگاري مي شوند در مقابل كساني كه بعد از 20 سالگي سيگاري مي شوند بيشتر دچار عواقب و مضرات سيگار خواهند شد.
نقش همسالان و لزوم توجه والدين
هم سن و سالان و همكلاسان نوجوان مي توانند نقش مهمي در معتاد شدن يا نشدن فرد ايفا كنند. به همين خاطر نظارت بر اين گروه و توجه داشتن والدين كمك بزرگي در حفظ سلامت رواني فرزندان و مبارزه با اعتياد خواهد داشت. گرايش بيشتر جوانان به طرف دوستان و هم سن و سالان تا حد بسياري ناشي از دريافت كم عاطفه در درون خانواده است و همين باعث مي شود كه نوجوان به دنبال عوامل معجزه گري بگردد كه بتوانند مشكلاتش را كاهش دهند. براي همين هر راه حلي كه از جانب هم سالانش پيشنهاد مي شود، قبول مي كنند و همه چيز از همين جا شروع مي شود. معرفي مواد مخدر توسط دوستان به فرد مهم ترين دليل گرايش فرزندان به سوي مواد مخدر است براي همين از همان ابتدا بايد مهارت هايي را در آنها ايجاد كرد كه كمترين آن نه گفتن در برابر وسوسه ها و تقاضاي اطرافيان از سوي جوان است.
نقش عوامل اجتماعي در مبارزه با اعتياد
عوامل اجتماعي نيز ممكن است در گرايش جوانان به اعتياد دخيل باشند كه شناخت و آگاهي داشتن به اين عوامل براي مبارزه با آنها بسيار مهم است.
حمايت كردن و دلداري دادن به افرادي كه در اجتماع با سرخوردگي هاي اجتماعي ناشي از شكست در انتخاب شغل مناسب، شكست در انتخاب همسر دلخواه، از دست دادن مقبوليت هاي اجتماعي، يا ناكامي هاي تحصيلي مواجهند و استفاده از روش هاي مختلف اطلاع رساني به نوجوانان اهميت زيادي دارد. نوع نگرشي كه مردم اجتماع به اعتياد دارند نيز بسيار مهم است. براي همين بايد براي مردم روشن شود كه اعتياد نه تنها نوعي بيماري است بلكه مشكلي خانوادگي نيز محسوب مي شود كه اگر دوره درمان آن به تأخير بيفتد عوارض جبران ناپذيري در پي خواهد داشت.همچنين رسانه هاي گروهي مانند راديو، تلويزيون، سينما، كتاب و مجله نيز مي توانند نقش بسيار مهمي در كنار عوامل اجتماعي و در پيشگيري از اعتياد ايفا كنند. در عين حال همين رسانه ها نيز بايد شرايطي را در نظر داشته باشند كه عبارتند از: استفاده از نظرات مختلف متخصصان در بررسي محتواي فيلم ها و پيام ها، تهيه فيلم هايي كه رنگ واقعيت داشته و به زندگي روزمره نزديك ترند، آموزش و ترويج مناسبات و روابط صحيح در خانواده ها و اطلاع رساني به مردم با استفاده از تجارب علمي و عملي.
نقش خانواده در پيشگيري از اعتياد فرزندان
خانواده ها همچنان اصلي ترين و محوري ترين نقش را در پيشگيري از اعتياد دارند. مشاهده تغيير رفتار در فرزندان زنگ خطر و هشداري است براي والدين. افت تحصيلي، كاهش وزن شديد، درگيري پياپي با خانواده و معاشرت با گروه هاي بزرگتر از خود از برجسته ترين علايم هشداردهنده اند كه بايد مورد توجه والدين قرار گيرند.
مهم ترين عامل اجتماعي در زندگي هر انسان تجارب دوران كودكي در محيط خانواده است. جوانان در جريان اجتماعي شدن عواطف مختلفي را در كنار والدين تجربه مي كنند. اعضاي خانواده به حدي به هم وابسته اند كه هر نوع مشكل يا مسئله يك عنصر خانواده به طور مستقيم بر زندگي ساير افراد خانواده اثر مي گذارد. تا آنجا كه اكثر روان شناسان ترجيح مي دهند براي درمان يك فرد همه خانواده را از نزديك ملاقات كنند. اكثر نوجوانان ماجراجويند و معتقدند كه با مصرف مواد هرگز معتاد نخواهند شد. با توجه به اين خصلت در دسترس بودن مواد مي تواند زمينه را براي افزايش اعتياد هموار كند.بسياري از والدين فكر مي كنند كه فرزند آنها از مصرف سيگار و ساير مواد مخدر مصون است اما به عنوان راهكار پيشگيري، والدين مي توانند به طرق مختلف در تصميم فرزندشان در ارتباط با شروع استفاده از مواد مخدر تأثيرگذار باشند:
- خودشان از سيگار، الكل و ساير مواد مخدر استفاده نكنند.
- راهنمايي ها و قواعد روشني درباره عدم استفاده از مواد فراهم آورند.
- اوقات بيشتري را با فرزندان خود بگذرانند و در خوشي و ناراحتي آنان سهيم باشند. (تنظيم و تلخيص سميه شرافتي)