عكس:عطاءاله طاهر كناره
آزاده بهشتي
ما بي تجربه نيستيم
مراكز معاينه فني خودرو تجربه انجام معاينه فني براي موتورسيكلت را داشته و اين تجربه آنها را براي انجام اين كار آماده تر كرده است.
مدير مركز معاينه فني خودرو به دوره پايلوتي كه براي موتورسيكلت هاي پيك بادپا انجام شد، اشاره مي كند و مي گويد: طبق درخواست مدير پيك بادپا و اعلام آمادگي ما در يك دوره زماني مشخص در سال ۸۴ ، ۲۰۰۰ موتورسيكلت پيك بادپا توسط مراكز معاينه فني بازديد و موارد نقص آنها رفع شد اما در حال حاضر هيچ فعاليتي براي مقابله با معاينه فني موتورسيكلت از سوي ما انجام نمي شود.
طبق آيين نامه اجرايي راهنمايي و رانندگي، معاينه فني موتورسيكلت الزامي است و در قانون موارد جريمه براي آن مانند نداشتن معاينه فني خودرو پيش بيني شده است. اين يكي از موارد قانوني مد نظر گرفته شده براي جلوگيري از آلودگي هوا توسط موتورسيكلت هاست كه سال ها از ياد رفته و كسي براي به اجرا درآمدن آن اقدامي نكرده است.
موتورسيكلت ها به عنوان يكي از موارد مهم اما از ياد رفته آلودگي هوا به حساب مي آيند كه اين سال ها نسبت به مقابله با آلايندگي آن هيچ كاري صورت نگرفته است، نكته قابل توجه در مورد اين وسيله نقليه وجود موارد قانوني براي مقابله با آن است. در واقع براي جلوگيري از آلودگي هوا توسط موتورسيكلت هيچ نقص قانوني وجود ندارد اما گويا مسئولين راهنمايي و رانندگي و مديريت شهري به اجرا درآوردن آن را از ياد برده اند. اين در حالي است كه از ۶ مركز معاينه فني خودرو كه در تهران فعاليت مي كنند تنها مركز معاينه فني خودرو بيهقي به سيستم معاينه فني موتور سيكلت مجهز نيست و اين نكته نشان مي دهد هيچ مانعي براي مقابله با موتورسيكلت هاي دودزا و حل نواقص فني آنها وجود ندارد.
اميري صفت، مدير مركز معاينه فني خودرو در مورد دليل انجام نشدن معاينه فني موتورسيكلت در مراكز مختلف، مي گويد: «هيچ دستوري مبني بر معاينه فني موتورسيكلت به ما ابلاغ نشده است و هر روز كه به ما اعلام كنند معاينه فني موتورسيكلت را انجام دهيد، هيچ مشكلي در مراكز براي مقابله با اين موضوع وجود ندارد.»
هر مركز معاينه فني خودرو در تهران به ۲ خط معاينه فني موتور سيكلت مجهز است به استثناي مركز بيهقي، اما طبق گفته هاي اميري صفت آمار مراجعه و انجام معاينه فني موتورسيكلت در اين خطوط صفر است.
طبق گفته هاي او هر موتورسيكلت به طور متوسط ۸ تا ۹ برابر يك خودرو آلايندگي توليد مي كند. اين موضوع را بگذاريد كنار ميزان مسافران كم و تعداد دفعات بالاي سفرهاي درون شهري تا به يك نتيجه گيري ساده در مورد دليل برخورد با آلودگي آنها برسيد. اتوبوس ها، ميني بوس ها، تاكسي ها و خودروهاي شخصي سهم عمده اي در جابه جايي مسافران دارند در حالي كه نقش موتورسيكلت ها در اين جابه جايي كمتر است اما در عين حال ميزان آلودگي موتورسيكلت ها در مواردي بيش از خودروهاست. اميري صفت در مورد دليل عدم برخورد با موتورسيكلت هاي دودزا اظهار بي اطلاعي مي كند اما در عين حال اميدوار است هر چه سريعتر اين قانون به اجرا گذاشته شود تا يكي از موارد آلودگي هواي تهران هر چه سريعتر رفع شود.
مراكز معاينه فني خودرو تجربه انجام معاينه فني براي موتورسيكلت را داشته و اين تجربه آنها را براي انجام اين كار آماده تر كرده است.
مدير مركز معاينه فني خودرو به دوره پايلوتي كه براي موتورسيكلت هاي پيك بادپا انجام شد، اشاره مي كند و مي گويد: طبق درخواست مدير پيك بادپا و اعلام آمادگي ما در يك دوره زماني مشخص در سال ۸۴ ، ۲۰۰۰ موتور سيكلت پيك بادپا توسط مراكز معاينه فني بازديد و موارد نقص آنها رفع شد اما در حال حاضر هيچ فعاليتي براي معاينه فني موتورسيكلت از سوي ما انجام نمي شود.
سال نكو از بهارش پيداست
تكنولوژي مورد استفاده از مراكز معاينه فني خودرو و موتورسيكلت، دستگاه هاي به روز شده اي است كه اين همراستايي با تكنولوژي روز دنيا تاثير بسزايي در كاهش آلودگي هواي پايتخت دارد. علاوه بر اين مورد قانوني مقابله با آلايندگي خودروها و اطلاع رساني در مورد كيفيت انجام معاينه فني خودرو باعث شده تا ميزان مراجعه به اين مراكز نسبت به سال هاي گذشته افزايش چشمگيري داشته باشد.
اميري صفت يكي از نمونه هاي اين صعود را آمارهاي مقايسه اي مراجعات به مراكز در فصل بهار از سال ۸۲ تا ۸۵ مي داند :در بهار سال ۸۲ يكصد و يك هزار و ۵۵۵ مراجعه به مراكز معاينه فني خودرو صورت گرفته در حالي كه اين آمار در سال ۸۳ تا رقم ۴۳ خودرو و ۶۶۸ مراجعه نزول داشته و از سال ۸۴ اين رقم افزايش يافته و به ترتيب تا يك صد و پنج هزار و ۱۳۴ و يكصد و سي وشش هزار و ۶۹۲ مراجعه بالا رفته است و در مجموع ميزان مراجعه در بهار سال ۸۵ نسبت به همين زمان در سال ۸۴ ، ۳۰ درصد افزايش داشته است.
ميزان مراجعات مجدد نيز در مقايسه بين اين سال ها ۳۸ هزار و ۸۳۲ ، ۱۵ هزار و ۳۹۳ ، ۳۰ هزار و ۳۳۹ و ۳۹ هزار و ۳۲۲ مراجعه مجدد بوده كه اين رقم نيز مانند مراجعات اول ۳۰ درصد افزايش داشته است. اما از بين معاينه خودروها در اين مراكز، تنظيم موتور، از حساسيت بالاتري برخوردار بوده است. به طوري كه در سال ۸۲ ، ۳۵ هزار و ،۷۳۳ در سال ۸۳ ، ۱۲ هزار و ،۳۲۸ در سال ۸۴ ، ۲۳ هزار و ۹۸۲ و در سال ۸۵ ، ۲۷ هزار و ۴۳۴ تنظيم موتور انجام شده است كه اين رقم در سه ماه اول سال ۸۵ نسبت به سال ۸۴ ، ۱۴ درصد رشد داشته است.
نكته قابل توجه كه ممكن است دليلي براي عدم مراجعه به مراكز معاينه فني خودرو و موتورسيكلت محسوب شود، ظرفيت مراكز است. اميري صفت در اين مورد به رشد ۹ درصدي ظرفيت مراكز در سال ۸۵ نسبت به سال ۸۴ اشاره مي كند و مي گويد: در حال حاضر ۴۳ درصد ظرفيت مراكز خالي است اين در حالي است كه آمار مقايسه اي از سال ۸۳ به بعد نشان دهنده افزايش اين ظرفيت است به طوري كه مراكز معاينه فني خودرو و موتور سيلكت در سال ،۸۳ ۲۰۶ هزار و ،۷۴۲ در سال ،۸۴ ۲۱۹ هزار و ۸۱۷ و در سال ،۸۵ ۲۳۸ هزار و ،۸۵۶ ظرفيت پذيرش خودرو براي معاينه فني داشته است.
در عين حال ۵۵ درصد خودروهايي كه در مرحله اول به دليل نقص فني رد مي شوند مشكل در سيستم احتراق آنهاست. رد شدن خودروها در مرحله اول مراجعه به مراكز معاينه فني خودرو و موتورسيكلت باعث شده تا ۲ درصد از افراد مراجعه مجدد نداشته باشند، هر چند به نظر اميري صفت دليل عدم مراجعه مجدد هزينه آن نبوده اما براي از بين بردن اين شائبه لايحه اي را به شوراي شهر ارائه داده كه در آن درخواست شده تا هزينه مراجعه مجدد براي معاينه فني حذف شود.
به گفته مدير اين مراكز آمار ۲ درصدي عدم مراجعه مجدد به دليل نقص بالاي ماشين و از رده خارج شدن آن ماشين است.
علاوه بر اين بعد از راه افتادن سامانه ۱۳۷ در شهرداري، مراكز معاينه فني خودرو به خطوط تلفن و سايتي مجهز شدند كه در آن علاوه بر اطلاع رساني، امكان تعيين وقت قبلي براي معاينه فني خودرو را فراهم كرد كه تنها در تاريخ بيست و يكم خرداد سال جاري ۱۰ هزار تماس داشته كه اين رقم كاربرد بالاي اين خط تلفن و سايت را نشان مي دهد.
آمارهاي اين مركز نشان مي دهد ۴۲ درصد از مردودي خودروها در معاينه فني به خاطر آلايندگي ۱۸ درصد عيوب ظاهري مانند نداشتن كمربند ايمني و شكستگي شيشه، ۱۱ درصد همراستايي محورها، ۸ درصد مشكل ترمز و ۴ درصد مشكل كمك فنر بوده است.

ماني راد
مي خواستم براي بيان نكته مورد نظرم از فوتبال بنويسم. از بازي هاي تيم ملي در آلمان. از اينكه با اين بازيكنان كه به تعبير بسياري از صاحب نظران، بهترين تيم ملي تاريخ فوتبال ايران است، در جام جهاني نتوانستيم حتي از گروه خود صعود كنيم. يا اينكه، بسيار غم انگيز به مكزيك و پرتغال باختيم و خيلي زود از دور مسابقات خارج شديم. مي خواستم سخن يكي از گزارشگران تلويزيوني را در ابتداي اين نوشته بياورم كه «ما قدرت و استعداد و توانايي داريم كه خودمان را در سطح جهاني مطرح كنيم.» اما با نگاهي به اين روزها و يأس ناشي از فوتبال، سخن از پتانسيل هاي ذاتي فوتبال در كشور به ميان آوردن، نوعي نمك بر زخم پاشيدن است.
بعد به ياد داستان همدم خان افتادم. متوجه شدم كه براي گفتن مفهوم مورد نظر، شايد اين ماجرا بتواند، كمكم كند. اينكه پس از فتوحات بسيار توسط نادرشاه، روزي وي در ميان جمعي از سرداران دلير و شجاع خود از «همدم خان» تجليل مي كند. سرداري كه با جانفشاني ها و جنگ آوري بسيار، توانسته بود، در دل دشمنان ترس فراواني به وجود آورد. نادرشاه پس از تجليل از همدم خان او را به كناري مي كشد و از او مي پرسد: «تو يكسال پيش و به هنگام تهاجم محمود افغان به اصفهان كجا بودي؟!» همدم خان پاسخ مي دهد كه در اصفهان بودم. نادرشاه با تعجب از او مي پرسد كه «پس چرا كاري نكردي و تنها شاهد يورش محمود افغان شدي؟!» همدم خان با اعتماد به نفس به نادرشاه پاسخ مي دهد كه «در آن زمان من بودم. اما كسي نبود كه از من استفاده كند.» شايد دانستن اين موضوع كه هر موتورسيكلت به اندازه يك اتوبوس، آلودگي به وجود مي آورد، چندان عجيب نباشد. اينكه آلودگي هاي هواي تهران به ويژه در روزهاي پائيزي و زمستاني بسيار زياد است و نگراني هاي جدي را برمي انگيزد هم نكته عجيبي نيست، چرا كه شاهد آن هستيم. يا مركزي به نام معاينه فني خودرو وجود دارد كه اتفاقاً تجهيزات لازم براي معاينه فني موتورسيكلت را هم در اختيار دارد . همه اين موارد مي تواند چندان عجيب نباشد.
اما قانوني وجود دارد كه موتورسيكلت هاي پايتخت را به داشتن برگه معاينه فني خودرو، مجبور مي كند. هيچ كس هم درصدد اجراي چنين قانوني برنمي آيد. تنها هرازگاه، در يك طرح ضربتي، موتورسواران را به داشتن كلاه ايمني و اجراي قانون ترغيب مي كنند و نكته عجيب اينجاست كه پس چه كسي بايد قانون را اجرا كند؟!
شايد در اين روزها كه هواي تهران پاك است و از آلودگي در آن خبري نيست، اعضاي كميته اضطرار آلودگي هوا نيز، چندان كاري براي انجام ندارند. حتي آنها نيز چندان توجهي به بيش از ۸۰۰ هزار موتورسيكلتي كه در سطح شهر در حال ترددند، ندارند. از قرار معلوم، آلودگي هواي تهران تنها هنگامي كه بحراني مي شود در بحث هاي طولاني و جلسات مختلف جايي براي خود باز مي كند.
اما انگار بايد كسي بيايد و قوانين بسياري را كه سال هاست دست نخورده مانده، به كار بيندازد و مورد توجه قرار دهد. وگرنه همدم خان بسيار است.

اتوبوس كه ايستاد، مسافران به سرعت برق و باد از آن پياده شدند و به سمت ايستگاه هاي ديگري كه در قسمت هاي مختلف ميدان قرار داشت، رفتند. ماراتن بين ايستگاه پاياني و ايستگاه مبدأ خط بعدي، كار هرروزه شان بود. بين گام هاي تندي كه رفتاري بين راه رفتن و دويدن را رقم مي زد، كمتر اتفاق مي افتاد پايي به پاي ديگر گره خورده و كسي سكندري بخورد.
از اتوبوس كه پياده شدم، دو سرعت شروع شد و من هم در اين مسابقه بي برنده شركت كردم. همين طور كه لابه لاي آدم ها به سمت مقصد پيش مي رفتم، با ديدن صف عريض و طويل خط مورد نظر، آه از نهاد من و چند نفري كه به سمت آن ايستگاه خيز برداشته بوديم، بلند شد. صف، كج و معوج منتظران اتوبوس، بعد از چند بار پيچ و تاب خوردن، ورودي يكي از خيابان ها به ميدان را سد كرده بود و هر بار كه ماشيني مي خواست از خيابان خارج شود، مسافران بايد خود را كنار مي كشيدند و ماشين با حركت لاك پشتي از بين آنها رد مي شد. افرادي كه مي خواستند به صف بپيوندند نيز براي يك دقيقه زودتررسيدن، تلاش مي كردند. چاره اي نبود؛ بايد منتظر مي شدم تا صف، ذره ذره زير آفتاب تيز صبح تابستان آب شود و برسيم به اتوبوس هايي كه جاي خالي شان مثل سرابي در آسفالت تب كرده، فرو مي رفت.
چند دقيقه اي از ايستادنم در صف نگذشته بود كه پيچ و تاب چهره هاي خواب آلود و بي حس و جان صبح گاهي، پشت سرم رديف شد، در حالي كه صداهايي مابين عبور گنگ ماشين ها، روزي همراه با غرولند را رقم مي زد.
عقربه ها براي رسيدن به ساعت شروع كار (بخوانيد ۸ صبح) عجله داشتند و من براي سوار شدن به اتوبوس. صف با حركت لاك پشتي جلو مي رفت و اعصاب مسافران از اين همه تعلل، تحليل. همين طور كه نگاهم بين عقربه هاي ساعت مچي و متركردن صف دودو مي زد، صداي مشاجره چند نفر از مسافران، توجهم را به خود جلب كرد. براي شروع يك روز و در كنار آلودگي هاي بصري و هوا، همين آلودگي صوتي كم بود. خوب كه در گفت وگوها دقيق شدم، صداي اعتراض چند مسافر به مسئول خط به گوشم رسيد. عقربه ها را كه نگاه كردم، فهميدم بيش از ۳۰ دقيقه است كه معطل اتوبوس هستم. داشتم به اين نكته فكر مي كردم كه «لزوم فرستادن اتوبوس هاي يك خط لبالب از مسافر به خطوط ديگر چيست؟!» . در واقع امروز صبح با وجود صف عريض و طويل و تردد پشت هم اتوبوس ها در خط مورد نظر، مسئول خط، اتوبوس ها را با نصب نوشته اي با عنوان «كمكي» به دو خط ديگر مي فرستاد و اين موضوع صداي اعتراض مسافران را كه از انتظار در ايستگاه خسته شده بودند، بلند كرده بود. در تمام مدت بحث و گفت وگو نيز سؤال آنها به دليل فرستادن اتوبوس به عنوان كمكي به خطوطي برمي گشت كه نيازشان كمتر از خط مورد نظر بود. نكته آخر اينكه مسئول خط نيز در تمام مدت در پاسخ به معترضان مي گفت: «به ما هم گفتن» . همين قصه امروز اتوبوس خط ۰۲۰ به طرح سؤالي انجاميد كه با وجود يك ساعت ديررسيدن به محل كار و شركت در ميزگرد ركاب راننده به جوابي نرسيد.

آرش نهاوندي
پيشنهاد امتحان گرفتن از مهاجران خارجي در هلند، كشور لاله هاي نارنجي را در بحران عميق اجتماعي فرو برده است؛ بحراني كه اين بار پاي شهرداران هلندي را نيز به عنوان دست اندركاران مسائل اجتماعي شهري به ميان كشيده است.
شوراهاي شهر و شهرداران شهرهاي بزرگ هلند در بيانيه اي خطاب به دولت اين كشور برگزاري امتحانات مستمر زبان براي مهاجران خارجي در اين كشور را راه مناسبي جهت جذب خارجيان به جامعه اين كشور ندانسته اند. در اين بيانيه مشترك كه خطاب به ريتا وردونك وزير مهاجرت هلند نوشته شده است، شهرداران شهرهاي آمستردام، روتردام، اوترخت و تيلبورگ نسبت به قانون جديد پيشنهادي دولت مبني بر امتحان زبان گرفتن از مهاجراني كه تازه به هلند وارد شده اند انتقاد كردند. در اين قانون پيشنهادي صرفاً بر امتحان گرفتن به عنوان يك مبنا تأكيد شده و قانونگذار هدف از برگزاري چنين امتحاناتي را بيان نكرده است. در واقع در اين قانون تنها به امتحان گرفتن تأكيد شده و هدف اصلي آن كه مشاركت بيشتر مردم در جامعه است مدنظر قرار نگرفته است.
در نامه شهرداران انتقادي با اشاره به معايب قانون جديد مهاجرتي آمده است: بگذاريد بودجه در نظر گرفته شده را در اجراي برنامه هاي داراي محتوا و مزيت واقعي خرج كنيم، نگذاريد توجه مان به مفاهيم بي اهميتي همچون برگزار كردن امتحان معطوف شود.
پاره اي از سازمان هاي حقوق بشر و فعالان مذهبي نيز نسبت به اين قانون كه توسط دولت راستگراي هلند پيشنهاد شده انتقاد كرده اند. اين سازمان ها در بيانيه انتقادي خود، اجراي چنين قانوني را غيرسازنده توصيف كرده اند.
در نامه انتقادي اين نهادها آمده است:انگشت گذاري بر گروه هاي خاص در اجتماع و وادار كردن آنها به برگزاري امتحانات نه تنها باعث همگرايي و جذب مهاجران نمي شود كه آنان را از اجتماع نيز دور مي كند. مخالفان لايحه پيشنهادي دولت هلند، كه اكثر آنان را شهرداران شهرها تشكيل مي دهند، براي اثبات مدعاي خويش، مثال اتحاديه اروپا را مي آورند و مي گويند: در شرايطي كه دولت هلند پيشنهاد گرفتن امتحان از مهاجران را داده است، چنين پيشنهادي از سوي هيچ يك از دولت هاي ديگر عضو در اتحاديه اروپا مطرح نشده است.
منتقدان همچنين براين باورند كه چنين قانوني درصدد هدف قرار دادن غير اروپائيان است و درونمايه  اي نژادپرستانه دارد.