|
گفت وگو با حميدرضا پورشاهماري، بهترين داور شطرنج در نظرسنجي سال ۸۴
داور بايد متخصص و روانشناس باشد
|
|
|
دست به مهره زدن و حركت ندادن مهره، ثبت كردن پيش از حركت، فراموش كردن فشردن ساعتي كه عقربه اش ايستاده، شاه و وزيري كه اشتباه چيده شده اند و نكات كوچك ديگري كه در مسابقات موجب شكسته شدن سكوت و اعتراض مي شود؛داور تنها كسي است كه مي تواند عادلانه و هنرمندانه آرامش را به سالن برگرداند. حميدرضا پورشاهماري مربي درجه يك شطرنج است. از سال ۶۹ مرتباً داوري مي كند، از سال ۷۴ مسابقات بين المللي را داوري مي كند، در سال ۷۸ (۱۹۹۹) داور بين المللي شد. او از دوران مربيگري خود با دلتنگي ياد مي كند و مي گويد: «چهار سال است كه مربيگري نمي كنم. پيش از آن شاگردهاي زيادي را آموزش دادم كه بعدها به قهرماني رسيدند. برخي به ورزش علاقه مند شدند و رشته تربيت بدني را برگزيدند، اما مربيگري را به دليل ناملايمت ها و بي عدالتي هايي كه ديدم كنار گذاشتم. رشته داوري را انتخاب كردم تا خودم بتوانم عدالت را در سالن برقرار كنم» . با ايشان بيستم خرداد ماه سال جاري، در آستانه ششمين مسابقات قهرماني نوجوانان آسيا، راجع به مشكلات شطرنج ايران و داوري شطرنج گفت وگو كرديم كه در زير مي خوانيد.
* ويژگي هاي يك داور خوب به نظر شما چيست؟
- اول اينكه يك داور در هر رشته اي به خصوص در شطرنج بايد به روز باشد، در جريان كنگره هايي كه قوانين را بررسي مي كنند، قرار گيرد و از آخرين تغييرات قوانين آگاهي يابد و سريع منتشر كرده و عمل كند.
شايد در سخن اين موضوع ساده باشد، اما تغيير عادت ها بسيار مشكل است، مثل اينكه عمري با دست راست غذا خورده باشيد و حالا بايد با دست چپ غذا بخوريد! همين قدر اعمال قوانين جديد در مسابقات مشكل است. در سال گذشته چند تغيير قانون در شطرنج داشتيم. مثلاً اينكه پيش از اين ابتدا بازيكن حركت پيش بيني كرده اش را ثبت مي كرد و بعد حركت مي كرد، اما در قانون جديد ابتدا بايد حركت كند و سپس ثبت كند.
* شما داور سختگيري هستيد؟
- من اسم اعمال قانون را سختگيري نمي گذارم. سخت گيري يعني سنگين تر از قانون انتظار داشته باشي. به نظر من قانون عين عاطفه است، عين ملايمت و مهرباني است چون قانون براي منافع عام نوشته مي شود نه منافع خاص.
* ويژگي ديگر داور خوب؟
ديگر اينكه در اين رشته نياز به سكوت هست. يك داور بايد روانشناسي بداند تا اعمال قانون موجب ايجاد بي نظمي در سالن مسابقات نشود. نحوه اعمال قانون با هر فردي بسته به اينكه كودك باشد يا بزرگسال، زن باشد يا مرد، در حال باخت باشد يا امتياز جلو باشد و ... متفاوت است. داوري اين رشته كار ساده اي نيست.
* مهمترين مشكل شطرنج ايران با توجه به تجربه اي كه در مربيگري، داوري و سمتي كه در فدراسيون داريد، چيست؟
۱- مشكل مالي است. چون اين رشته هياهو ندارد كساني كه مي خواهند تبليغات اقتصادي كنند (اسپانسرها) قدم پيش نمي گذارند.
۲- اين رشته تماشاچي ندارد و نمي توان بليت فروخت. در نتيجه اين نوع درآمد هم وجود ندارد.
۳- به دليل سكوتي كه بايد حاكم باشد، از سالن هاي بزرگ نمي توان استفاده كرد، چون خانواده ها ازدحام مي كنند.
۴- رسانه هاي ايران ،ورزش را به چند ورزش خاص محدود كرده اند و ما جزو آن چند ورزش خاص نيستيم.
* نظر شما راجع به نحوه آماده شدن بازيكنان تيم ملي ايران و شركت كنندگان ديگر كه به طور آزاد چندي ديگر در مسابقات آسيايي با بازيكنان ساير كشورهاي آسيايي رقابت خواهند كرد چيست؟
- براي مسابقات مهم و قهرماني بايد برنامه هاي درازمدت آموزشي ترتيب داد كه مي توان آن را «اردو» ناميد. شطرنج مانند ساير رشته هاي ورزشي نياز به تمرين مداوم دارد. بازيكن بايد بعد از آموزش تئوريك، در يك بازي آموخته اش را آزمايش كند تا آن را فرابگيرد.
اگر ۲۵ درصد آموزش اهميت داشته باشد بي شك ۷۵ درصد شركت در مسابقات در پيشرفت بازيكن شطرنج اهميت دارد.
* بچه ها بايد با هم سطح خود بازي كنند؟
- بله بهتر است با هم رده و هم تراز خود بازي كنند، اما گاهي هم بايد با رده هاي بالاتر بازي كنند.
* آيا مي توان نرم افزارها را جايگزين كرد و بچه ها بعد از آموزش در كلاس با كامپيوتر بازي كنند؟
- نرم افزارها جاي حريف زنده را نمي گيرند، چون آدم ها انعطاف دارند. اشتباهات نرم افزار آن قدر كم است كه بازيكن فرصت تجربه به دست نمي آورد. ما نام اين اشتباهات را انعطاف مي گذاريم.
از همين اشتباهات حريف است كه مي توان روش جديدي را به كار برد.
به نظر من مي بايست ۶ ماه زودتر تعدادي بازيكن را به طور خاص يا عام (به تشخيص مسئولان فدراسيون) هميشه آماده نگه داشت. زمان مسابقات از بين اين تعداد، برخي را به عنوان تيم ملي و منتخبان وارد مسابقات كرد. در اين صورت رقابت بين اين تعداد انگيزه اي مي شود تا بيشتر كار كنند، اما در حال حاضر نفرات برتر در مسابقات قهرماني كشور به عنوان تيم منتخب تحت آموزش مربيان فدراسيون قرار مي گيرند و اين بازيكنان چون از انتخاب خود مطمئن هستند انگيزه زيادي براي تمرينات بيشتر جهت مسابقات بعدي ندارند. در حالي كه در رده هاي سني زير ۸ ، ۱۰ ، ۱۲ و ۱۴ سال از ۶ ماه قبل نمي توان گفت كه ۶ ماه بعد آمادگي و توانايي بدني كدام بازيكن حفظ شده و پيشرفت كرده است به جز با تست مجدد از بين تعداد بيشتري بازيكن كه در اردو آموزش ديده اند. در اردوها بازيكنان علاوه بر رفاقت، رقابت هم مي كنند. اردوها به نظر من بايد طولاني مدت، ولي مقطعي انجام شود.
* در مورد استعداديابي در اين رشته ورزشي بفرماييد.
- همه بچه ها گيرايي خاص خود را دارند. برخي گيرايي تئوريك بيشتري دارند. اين عده بيشتر در اين رشته جا باز مي كنند.
اگر از ۱۰۰ نفر مراجعه كننده براي آموختن اين رشته بتوانيم ۵ بازيكن خوب كشف كنيم، به آمار بسيار خوب و منطقي رسيده ايم و نبايد افسوس خورد كه چرا ۹۵ نفر بازيكن عالي كشف نشد.
در تابستان ها اغلب خانواده ها به دليل پر كردن اوقات فراغت كودكان خود، گاه چشم و هم چشمي و گاه به دليل علاقه شخصي پدر و مادر، فرزندان خود را در اين ورزش ثبت نام مي كنند. شايد از بين اين تعداد تنها همان ۵ بازيكن علاقه مند شوند و بتوانند شطرنج را به صورت حرفه اي ادامه دهند، اما فرصت خوبي براي ما ايجاد مي شود تا استعداديابي كنيم.
* مناسب ترين سن آغاز آموزش شطرنج براي كودكان چه سني است؟
- سن مناسب آغاز آموزش شطرنج تا چند سال پيش براي دختران ۶ تا ۹ سال و براي پسران ۹ تا ۱۳ سال بود، اما در سال هاي اخير با وجود كامپيوترها اين سن به ۴ تا ۶ سال براي دختران و ۷ تا ۱۱ سال براي پسران تقليل يافته است.
* چرا دختران سن آموزش پايين تري دارند؟
- چون نظم پذيرتر هستند و رشد آنها سريع تر است.
* در حال حاضر استعداديابي در اين ورزش در حد قابل قبولي انجام مي شود؟
- خير؛ فكر نمي كنم. اميدوارم هيأت ها يي كه زيرنظر فدراسيون شطرنج در ساير استان ها و شهرستان ها فعاليت مي كنند، بتوانند استعداديابي كنند، كودكان را جذب اين ورزش كرده و به ما معرفي كنند، اطلاع رساني خوبي داشته باشند و بچه ها را براي شركت در مسابقات هدايت كنند.
|
