|
كنكاشي در مشكلات پرستاران
سكوتي نه از سر رضايت
عكس: محمد رضا شاهرخي نژاد
مرضيه زمردي
|
|
|
پرستاري تنها تجسم زني در لباس سفيد نيست كه انگشت بر بيني مي فشارد و شما را دعوت به سكوت مي كند و يا با پرونده اي در آغوش، طول و عرض اتاق بيماران را در كنار يك پزشك مي پيمايد. هرازگاهي كه كتاب يا فيلمي در زمينه بيمارستانهاي رواني يا عوارض وحشتناك و غيرقابل بازگشت سوختگي و تصادفات يا جرايم توجه اطرافيانم را معطوف خود مي كند در دل مي گويم اين داستان ها تنها گوشه اي از خاطرات پرستاراني است كه هر روز شاهد اين گونه مسائل هستند و پرستاران واحدهاي روانپزشكي كه عهده دار مرمت روح هاي زخمي اند، مسئوليتي بس خطير و حساس را به دوش مي كشند. اغلب بيماران رواني كه دچار اختلال فكر شده و آگاهي شان را از دست داده اند به سختي توسط افراد خانواده و بستگان در اين مراكز بستري مي شوند و اينجاست كه پرستاران با اجراي دقيق داروها و اجراي ساير روش هاي درماني، روزها و هفته ها را به اميد درمان به بيمارانشان چشم مي دوزند؛ بيماراني كه مي توانند براي خود و ديگران خطرناك باشند.
پرستاران بخش هاي ويژه چون ICU و CCU كه در محيطي بسته و با نوعي دقت وسواس گونه كار مي كنند و ميزان مرگ و ميري كه در بيشتر شيفت ها اتفاق مي افتد، معمولاً خسته و عصبي
مي شوند و يا پرستاران حاضر در بخش هاي سوختگي كه شاهد بدن هاي سوخته و بي پوست مصدومين هستند و بايد در كنار فريادهاي جگرخراش بيماران، كار درمان و مداوا را انجام دهند و يا پرستاران بخش اورژانس، كه صداي هر آژير و يا فرياد كمك خواهي آنان را چون دانه هاي اسپند از جا مي پراند و براي عملياتي جديد آماده مي كند، آيا به راحتي مي توان اين گونه پنداشت كه همگي پس از مدتي به ديدن جسد، صداي آژير و فرياد و خون عادت مي كنند؟ به عنوان مثال از دانشجويي كه يك دوره كارآموزي چند هفته اي را در بخش اعصاب و روان يا سوختگي طي نموده، مي توان توقع داشت كه چون پرسنلي ورزيده و با تجربه در شروع دوره طرح ظاهر شود؟ شايان ذكر است بي اعتمادي برخي از بيماران و همراهانشان به پرستاران كم سابقه موجب رنجش خاطرشان مي شود. بارها مشاهده مي كنيم كه برخي از بيماران آرام در گوش پرستاران زمزمه مي كنند كه اگر ممكن است شما...، نه آن خانم بسيار جوان و كم سابقه. و البته اوقات تلخي هاي برخي از پزشكان را هم در مواجهه با پرستاران تازه كار بايد به اين مهم افزود.
ساعت كاري كه به علت درگيري ذهن، تقريباً تمام وقت مي شود، از مسائل ديگر پرستاران است. بارها از زبان همكارانم شنيده ام كه چگونه فوت يك بيمار، نگراني يك مورد خاص و... آرامش را در خارج از ساعت و محيط كارشان از آنها سلب مي كند و مسائل شغلي پاي در دامان زندگي خانوادگي شان مي كشاند. كار در سه شيفت صبح، عصر و شب آن هم به صورت در گردش، مجال يك زندگي منظم و برنامه ريزي شده را نمي دهد. شيفت هاي اضافي (اضافه كار اجباري) كه به علت كمبود نيروي انساني كاملاً متداول و مرسوم است به طرز محسوسي بر اين سختي ها مي افزايد. مثلاً پرستاري كه پس از گذراندن يك شب كاري بايد با اندكي استراحت عصر روز بعد را هم در بيمارستان بگذراند يا گذراندن يك شيفت عصر و شب به هم پيوسته و يا صبح و عصر. جاي پرسش است كه آيا بهبود وضعيت اقتصادي (كه آن هم در كشور ما از احياء نيازهاي پايه بالاتر نمي رود) مي تواند جبران كننده اين سختي هاي طاقت فرسا باشد؟
اين در حالي است كه بسياري از پرستاران، دوره خدمت سي ساله خود را در شرايطي به پايان مي رسانند كه خود از سلامتي بي بهره اند و به علت سختي كار بسياري از دردهاي جسمي از سال هاي اول خدمت آنان را گرفتار
مي كنند و شايد همين مسأله باشد كه اغلب تن به بازنشستگي پيش از موعد مي دهند. سرپا ايستادن به مدت طولاني و اضطرابي كه با آمدن هر بيمار از راه مي رسد، سروكار داشتن با روش هاي درماني خاص چون آنژيوگرافي، شيمي درماني، قرار گرفتن در فضاهاي فيزيكي پرتردد و يا بسته و ايزوله و شيفت هاي اضافي و چند جا كار كردن به علت تأمين معاش، در مدت كوتاهي مي تواند هر انساني را از پا در آورد و همه موارد فوق بر ذمه پرستاراني است كه اغلب خانم هستند، كارهاي منزل و رسيدگي به فرزند، همسر و پدر و مادرهايي كه اغلب پير و ناتوان هستند نيز برعهده آنهاست. واريس، دردهاي عضلاني و مفاصل ،ميگرن، افتادگي مثانه و از همه مهم تر مسائل روحي پرستاران در خور توجه است. براي ابتلاء به هريك از بيماري هاي نامبرده نياز به طي يك دوره كاري بيست و يا سي ساله نيست بلكه مي توانند از آغازين ماه هاي خدمت از راه رسيده و در پايان دوره كاري به اوج خود برسند و در كنار همه مشكلات كاري پرستاران را از ايفاي ساير نقش هاي اجتماعي باز دارد. كه همه اين مسائل سبب دور شدن آنها از جمع هاي خانوادگي، دوستان و ساير محفل هاي اجتماعي مي شود.
بسياري از افراد جامعه ديدگاهي كاملاً منفي نسبت به كادر پرستاري دارند كه از دلايلشان مي توان به جواب هاي كوتاه، بي پاسخ ماندن سؤال ها و يا عدم رسيدگي مناسب به بيمارشان اشاره كرد. اي كاش همين افراد به جاي متهم كردن پرستار و سرزنش او لحظه اي به مكاني كه بيمارشان در آن بستري است نظر كنند.بيمار، پرستار را خانم يا آقايي مي شناسد كه تمام اوقات پشت ايستگاه پرستاري نشسته و با تلفن يا ساير همكاران صحبت مي كند و پرستار بيمار را فرد قدرناشناس و دردسر سازي مي داند. آيا كسي مي تواند در پايان يك روز كاري بسيار خسته كننده و سخت، پذيراي ارباب رجوع بوده و پاي صحبت همه بنشيند و برخوردي كاملاً منطقي و توام با خوشرويي داشته باشد.
در جامعه اي كه كار مفيد آن هر روز كمتر مي شود، پرستاران از معدود اقشاري هستند كه با اضافه شدن امر آموزش، مديريت و درمان هر روز بر بار كاري شان افزوده مي شود. پذيرش بيمار و انجام يكسري كارهاي درماني و آموزشي در آغاز، قدم در راه بازتواني و بهبودي كامل و پيگيري در كنار استفاده از از متدهاي جديد در جهت ارتقاء سلامت از اصلي ترين مسئوليت هاي پرستاران است.
مسائل بيان شده تنها گوشه اي از مشكلاتي است كه در كنار تحمل سختي كار پرستاران مطرح است. پرستاري به عنوان يك حرفه، تمام زندگي فرد را تحت الشعاع قرار مي دهد همان طور كه گفته شد مسئوليت حساس بيماران، پاسخگويي به پزشكان و همراهان كه منتظر شنيدن وضعيت بيمارشان دور ايستگاه پرستاري جمع مي شوند و حين مراجعه به منزل هم دست از سر پرستاران برنمي دارند و تمركز روي هماهنگي ها و نظارت ها و... چنان پرستاران را در خود استحاله مي كند كه كم كم افراد در چشم او نه به عنوان يك انسان كه به شماره تخت يا نوع بيماري تقليل مي يابند. البته آن را نمي توان به پاي بي تفاوتي يا بي عاطفگي گذاشت بلكه تراكم كار و عوض شدن سريع اسامي بيماران را در اين امر نبايد ناديده گرفت. متأسفانه در فرآيند خصوصي شدن پرستاري، برخي از پرستاران با ليسانس پرستاري مجبور هستند براي داشتن كار و درآمد ماهيانه و با حقوق ماهانه اندك بدون هيچ نوع درآمد ديگري و با تحمل هر نوع مسئوليتي كه به عنوان يك پرسنل ثابت به ايشان داده مي شود استخدام شوند و انجام وظيفه نمايند. البته و صد البته هرگز هيچ پرستاري كارش را با توجه به ميزان درآمدش تنظيم نمي كند. اما آيا در صورت رفع مشكلات و وجود آرامش هر كاري با دقت بيشتري انجام نخواهد شد؟ يكي از مسائل مهم و البته ناديده گرفته شده اين حرفه، تجرد پرستاران است كه تاكنون هيچ نوع پژوهشي در باره آن صورت نگرفته است. بسيار شنيده ام كه افراد برخورد پرستاران با پزشكان و بالا رفتن سطح توقعات را دليل اين موضوع مي دانند. شايد بد نباشد به بسياري از مسائلي كه به طور مستقيم و غيرمستقيم به اين مسأله دامن مي زنند اشاره اي مختصر نماييم:
۱ - افسردگي و خستگي ناشي از كار و بحران ناشي از آن 2- دوره دو ساله طرح كه بلا فاصله پس از پايان تحصيل آغاز مي شود و فرد را به خود مشغول مي كند 3- ساعت كاري نامنظم كه خستگي ناشي از آن در بسياري از مواقع رابطه فرد را با اجتماع تحت تأثير قرار مي دهد 4- امكان انتخاب كردن و انتخاب شدن در اين شغل كم است. مثلاً يك خانم معلم به راحتي مي تواند در معرض ديد قرارگرفته و با توجه به ساعت كاري مشخص روزانه اش مدنظر گرفته شود و در فضايي آكنده از آرامش براي انتخاب سنجيده شود و با موقعيت پرستاري كه مجبور است، براي انجام كار مرتباً تغيير موضع دهد و بحران هايي كه پشت هم از راه مي رسند متفاوت است و البته مراجعين هراسان و دردمند و مضطرب و نوع درگيري كه براي پرستاري رقم مي زند فرصت اين را نمي دهد كه كسي براي خواستگاري و يا آشنايي پاپيش بگذارد.5 - مسائل و مشكلاتي كه افراد مطرح مي كنند و عدم تمايل خود به ازدواج با اين گروه را به آن نسبت مي دهند از اين قرار است: بسياري از مردان ايراني از اين كه همسرانشان شب ها سر كار بروند سرباززده مگر عده اي كه خود هم داراي حرفه اي چنين باشند. به طور كلي ديدگاه سنتي به خانواده اجازه استقبال از چنين حرفه اي را نمي دهد.
هرآنچه كه در باره پرستاري به عنوان يك حرفه و مشكلات گفته شد گوشه اي از اين تابلوي هزار رنگ و هزار پهلوست. اما بايد اقرار كنيم كه بالاترين مزد همان كلمه تشكر آميز و لبخند از روي رضايت و انبساط چهره اي است كه در نتيجه التيام درد ، ده ها بار در روز نصيب پرستاران مي شود.
نگاه توام با شادي پيرمردي كه از روي رضايت خاطر به ما مي نگرد، درد خستگي و كم درآمدي را آنچنان مي كاهد كه ناخودآگاه براي رسيدگي به كار بيماري ديگر آماده مي شويم و خرسنديم كه پرستاري از اشرف مخلوقات برعهده ما نهاده شده و اين لياقت و شايستگي كه همراهي با دردمندان، افراد نگران و مضطرب را داشته باشيم و خدمت به انسانها متعلق به كساني است كه خداوند دوستشان دارد .
|
