|
عرصه شگفت انگيز فناوري زيست محيطي در زمينه توليد جلبك
شايد مثل طلا
دكتر جبه دار
|
|
|
روشهاي نوين در مطالعات بشر در اواخر قرن بيستم و اوائل قرن بيست و يكم بس شگرف و خارق العاده است، با توجه به معضلات موجود، همواره انسان براي رفع نيازهاي اساسي خود در جهان معاصر دست به مطالعات، پژوهش ها و ابداع روش هاي نوين در بي نياز شدن و وابستگي كمتر به عناصر محدودكننده اجتماعي داشته است، از موضوعات جالب توجه در اين ميان مي توان به علوم تغذيه، ارتقاي سلامت، ابداع روشهاي بهينه در كسب دانش تغذيه و راهبردهاي بيولوژيك اشاره نمود.
اخيراً شاخه هاي عديده بيولوژيك و فناوري زيست محيطي، عرصه هاي بسيار خارق العاده اي را پيش روي انسان قرار داده است كه با تمسك به آنان مي تواند نويد انسان هاي سالم تر و شكل گيري جهاني سالمتر را نويد دهد.
مقاله اي را كه ذيلاً مي خوانيد، ترجمه بخشي از نوشتاري است كه در سال ۲۰۰۰ ميلادي همزمان با راه اندازي بزرگترين راكتور زيست نوري در زمينه كشت جلبك هاي ميكروسكوپي در روزنامه برلين مورگن پست به چاپ رسيده است.
در ادامه مقاله، نكاتي بسيار شگفت انگيز در بكارگيري اين فناوري شرح داده خواهد شد اما جالب اين است كه اخيراً گروه تحقيقاتي ابداع كننده اين روش در كشاورزي نوين قصد انتقال اين فناوري را به جمهوري اسلامي ايران دارد و اين امر به همت يك مشاركت ايراني- آلماني در آينده نزديك به وقوع خواهد پيوست.
در وهله اول جلبك ها كه بسياري آن را به غلط جلبرگ تلفظ مي كنند، آدمي را به ياد لجن، استخرهاي قديمي و متروكه داراي آب سبز، زوائد بد بو و زشت منظر كنار رودخانه ها و درياچه ها و بعضي را به ياد آموخته هاي درس زيست شناسي در دبيرستان ها مي اندازد.
اما سؤال اساسي اين است، آيا جلبكها را مي توان خورد؟ آيا اين جلبكها خاصيتي هم دارند؟ بسياري در سالهاي پيش در محوطه درياچه اروميه شاهد بودند كه مسافران در كنار شورترين درياچه جهان خودشان را در لجن هاي آفتاب خورده و بدبوي كنار درياچه غوطه ور مي ساختند و ادعا مي كردند كه اين لجن ها بر كليه امراض پوستي، دردهاي مفاصل و عضوي و بسياري از بيماريها تأثير غيرقابل انكاري دارند.
برخي پا را از اين فراتر گذارده، آن را دواي كليه دردها مي دانند و به طعنه مي گفتند كه در گذشته لجن ها در درون پيت هاي فلزي جمع آوري و به اتحاد جماهير شوروي سابق صادر مي شده است و بودند كساني كه نه تنها جرأت اين آزمايش را نداشتند بلكه همواره از بوي متعفن و منظر زشت اين صحنه گريزان بودند.
در سالهاي اخير با مراجعه به اينترنت گاهاً مقالاتي يافت مي شد كه مثلاً سازمان فضايي اتحاد جماهير شوروي يا سازمان فضايي ايالات متحده ( NASA) هم تحقيقات بسيار زيادي پيرامون جلبك ها داشته و دارند، اين يافته ها مسئله را بسيار جدي تر مي كرد كه راستي با اين همه مطالعه، تحقيق و بررسي بر روي جلبكها چه هدفي را دنبال مي نمايد؟
«زشت و بد منظر در سواحل درياها و درياچه ها اما در عين حال محصول فناوري زيست محيطي كشاورزي.»
«ماده جديد و معجزه آساي فناوري زيستي.»
وقتي وارد گلخانه اي مي شويد، اغلب با هواي گرم و مرطوب روبه رو مي شويد. لايه اي از بخار آب و قطرات شكل گرفته از آن بر روي شيشه هاي عينك شما مي نشيند. اما در كلوتزه در نزديكي برلن پايتخت آلمان وضع به گونه اي ديگر رقم خورده است.
هواي مطبوع با دمايي عالي در حدود بيست و دو درجه و رطوبتي طبيعي در گلخانه شركت بيوپروداكت پروفسور اشتاين برگ كه وسعتي دو برابر زمين فوتبال دارد به شما خوشامد مي گويد.
البته در اين گلخانه خيار و گوجه فرنگي پرورش داده نمي شود. در اين گلخانه لوله هاي شيشه اي مانند لامپ مهتابي به طور پانصد كيلومتر به هم پيچيده شده اند. در درون اين لوله ها ساليانه ۱۵۰ تن جلبك پرورش داده مي شود. امروزه روش توليد و كشت جلبكها در گلخانه امري بديهي و معمولي به حساب مي آيد. از برخي از اين توليدات براي توليد آنتي بيوتيك ها استفاده مي شود. سال ها است موضوع استفاده از اين آنتي بيوتيكها و تأثير آن بر بدن انسان مورد پژوهش و تحقيق قرار دارد. آيا مقاومت عمومي بدن با استفاده از اين جلبكها افزايش مي يابد؟ اين ماده بي ضرر و بدون عوارض جانبي جلبك تك سلولي كلرلاولگاريس است كه با اين سيستم بسيار پيشرفته توليد مي گردد و در بسياري از آزمايشگاه هاي اروپا به جاي استفاده از مواد حيواني از اين جلبكها براي پيشبرد تحقيقات استفاده مي كنند.اين جلبكهاي ميكروسكوپي كاربردهاي وسيعي دارند. مطالعات علمي انجام شده بر روي شش هزار مرغ نشان مي دهد كه چنانچه كلرلا ولگاريس كه يكي از جلبكهاي ميكروسكوپي است به عنوان مكمل غذايي به جيره روزانه مرغهاي مادر اضافه شود ميزان تخم گذاري اين مرغها بسيار بيشتر از ساير مرغهايي كه در شرايط يكسان بوده اند خواهد بود.
دكتر مارتين اكه از كارخانه محصولات زيست محيطي پروفسور اشتاين برگ نشان داده است مرغهايي كه از جلبكهاي ميكروسكوپي كلرلا ولگاريس استفاده كرده اند ۱۵ درصد ميزان توليدشان افزايش يافته است. علاوه بر اين تخم مرغ هاي حاصل در مقايسه با تخم مرغ هاي ديگر درشت تر بوده و ميزان كلسترول شان در حد پايين تري نسبت به ساير تخم مرغها بوده است و محتواي پيش ويتامين A (Beta carotene) در اين تخم مرغها به ميزان قابل توجهي افزايش يافته است. سهم استفاده از كلرلا ولگاريس به عنوان آنتي بيوتيك دامي در اروپا بسيار قابل توجه است و به همين دليل آقاي هاينرتركام مديريت فروش در بروكسل هم اكنون در تلاش است كه امتياز واردات كلرلا را در سرتاسر اروپا از آلمان به دست آورد. اين توليد منطبق با استاندارد EU است. با اين وصف ديگر شكلي براي فروش كلرلا ولگاريس در اروپا باقي نمي ماند. قيمت اين محصول بيولوژيك حدود ۱۵۰ در هر كيلوگرم است. آنها مي خواستند نخستين وارد كننده از ژاپن باشند، قيمت نوع ژاپني اين محصول ارزانتر اما كيفيت آن بسيار نازل تر از نوع آلماني بود. در ژاپن، مكزيك يا آفريقا، جلبكها در حوضچه هاي باز پرورش داده مي شوند.جلبكها براي رشد علاوه بر نور و آب و دي اكسيد كربن و مقداري نمك با گريد خوراكي به چيز ديگري احتياج ندارند. آنها در لوله هاي شيشه اي تمام روز نور خورشيد را جذب مي كنند و به كمك نور فتوسنتز انرژي نور خورشيد را مانند هر گياه ديگري تبديل به انرژي شيميايي مي كنند و به اين وسيله خود نيز رشد مي كنند. سپس مقادير زيادي از جلبك به دست آمده خشك مي شود و سپس به پودري بسيار خالص توليد و در ادامه به شكل قرص در مي آيند و جهت مصرف به بازار ارائه مي گردند. پروفسور دكتر اتوپولس مي گويد كه اين نتيجه فعاليت بيوتكنولوژي نوين در قرن بيستم بود.
پروفسور اشتاين برگ در نظر داشت سيستمي را طراحي كند كه بتوان در آن از گازهاي CO2 حاصل از صنايع زندگي شهري و فاضلاب هاي صنعتي جهت توليد كلرلا ولگاريس استفاده كرد. جلبكهاي ميكروسكوپي با قدرتي به ميزان ۱۰ برابر بيشتر از ساير گياهان توان فتوسنتز دارند و در نتيجه CO2 بسيار فراواني را جهت انجام اين عمل نيازمندند، كلرلا ولگاريس كه يكي از اين جلبكها است در جهان علم به نامKiller CO2 اشتهار داشته و ۵/۲ ميليارد سال است كه در كره زمين زندگي مي كنند. كلرلا ولگاريس جزو قديمي ترين اشكال حيات مي باشد و به گونه اي مؤثر فتوسنتز مي نمايد. پروفسور به خوبي از اين امكان اطلاع داشت چرا كه به نظر مي رسد جلبكها تنها به مذاق ماهي ها و خرچنگها خوش بيايد!
اما دير زماني است كه انسان هم به ارزش غذايي جلبكهاي ميكروسكوپي پي برده است. آزتكها و ماياها با استفاده از اين ماده شگفت انگيز غذايي خود را پرانرژي تر و پرپروتئين تر ساخته و براي درمان بسياري از بيماريها نيز از آن استفاده مي كرده اند. در آسيا هم سالهاست كه مردم جلبكها را به عنوان يك غذاي كامل، يك غذاي فوق العاده شناخته، آن را توليد، مصرف و صادر مي نمايند. ابتدا در ژاپن، چين، تايوان و كره به كشت صنعتي كلرلا پرداخته و اكنون در آمريكا، اروپا ،استراليا و ... كلرلا را توليد و مصرف مي نمايند. در جهان علم، بين ۴۰ تا ۶۰ هزار جلبك ميكروسكوپي وجود دارد. از آن ميان روي تعداد انگشت شماري تحقيق علمي صورت پذيرفته اما بالاترين تحقيقات بر روي مواد غذايي جلبك ها بر روي «كلرلا ولگاريس» انجام پذيرفته است.
از مواردي كه در تحقيقات كمتر بدان پرداخته اند مي توان اين سؤال را مطرح كرد كه «چرا جلبك ها، به اين ميزان تأثير مثبت بر ارگانيسم هاي انساني، حيواني بر جاي مي گذارند؟»
اين سؤال خود راهگشاي نياز انسان به تحقيقات فراوانتر در خصوص كلرلا ولگاريس مي باشد. علاوه بر اين امكانات بسياري در جهان جلبكهاي ميكروسكوپي وجود دارد كه هنوز ناشناخته مانده اند.
دانشمندان و كساني كه اين تأسيسات عظيم را در كلوتزه با هزينه هاي هنگفت بپا كرده اند اعتقاد دارند كه نتيجه سالها تحقيق و بررسي شان سلامتي و سعادت را به جامعه انساني عرضه خواهد داشت. علاوه بر استفاده از كلرلا در صنايع غذايي و به صورت قرص به عنوان عاليترين مكمل غذايي رژيمي جلبك كلرلا ولگاريس به دليل غني بودن از رنگدانه و خاصيت آنتي اكسيداني بالا، سلامتي و حفاظت از پوست و مو را تضمين مي نمايد. كلرلا ولگاريس داراي طيف وسيعي از ويتامين ها و املاح نيز هست.در آزمايشگاه هاي دارويي و صنايع دارويي بهداشتي آلمان مدت ها است كه خواص كلرلاولگاريس و عصاره هاي آن بر پوست، مو و ناخن تجربه شده و به تأييد رسيده است.
هر چه نيازهاي انسان افزونتر از ديروز مي شود، پروفسور اشتاين برگ و همكارانش با استفاده از كلرلاولگاريس تأسيسات جانبي فراتري را به آن مجموعه بسيار عظيم اضافه مي كنند. آقاي هاينر تركام مدير فروش اين تأسيسات مي گويد در اين زمينه سرمايه گذاران بسيارند ولي نبايد شتابزده عمل كرد.
پروفسور كارل هرمن اشتاين برگ نيز به عنوان صاحب مالكيت روش توليد كلرلا ولگاريس در بزرگترين راكتور زيست - نوري جهان خيالي آسوده دارد و مي گويد انسان ميليارد ها سال است كه مديون كلرلاست، هم اينك هم وقتي از غذاهاي دريايي استفاده مي كند نيز كلرلا را به طور غيرمستقيم از گوشت ماهي به دست مي آورد.
او مي افزايد: بشر در آينده نزديك اين تجارب را در ساخت انواع دارو از يك منبع ۱۰۰ درصد گياهي به كار مي گيرد، هم اينك هم تحقيقات در اين زمينه ادامه داشته و نتايج شگفت آوري حاصل شده است.
|
