گفت وگو با مهندس عليرضا نوين، پيرامون شهر تبريز و اداره آن در يكي از روزهاي تيرماه انجام گرفت. نوين به عنوان ششمين شهردار تبريز توسط شوراي اسلامي اين شهر انتخاب شد. حمايت قاطع تمام اعضاي شورا و رأي همگي آنان باعث شد تا نوين بر صندلي ساختمان شهرداري تبريز تكيه زند. او پيش از آن تجربه فعاليت در مجموعه هاي متعدد از جمله قرارگاه سازندگي خاتم، وزارتخانه هاي متعدد و همچنين شهرداري تهران را دارد. يك روز تابستاني، در دفترش سخن از مسايل مختلف شهر تبريز به ميان آمد. روزي او از بازرسي پروژه هاي عمراني كه كار هر روزه اش است، دست كشيد و با ما به گفت وگو نشست. نمي توانستم تصور كنم كه مهندس نوين همان شهرداري است كه مردم از دو برادر شهيد و جانباز بودنش بارها سخن رانده اند، در كمال سادگي و محبت در شهر قدم بزند و نه ژست مديريتي بگيرد و نه هيبت مسئولانه اش رعب آور باشد. او به مانند بسياري در كمال سادگي، به رفع مشكلات شهرش توجه دارد. اين نكته اصلاً اغراق آميز نيست؛ چرا كه با نگاهي به تبريز و تغيير چهره آن، مي تواني به اين واقعيت برسي. مي توان انتظار روزهاي آفتابي تري براي اين شهر كهنسال داشت. متن حاضر حاصل گفت وگويي است جدي؛ به دور از هرگونه شوخ طبعي كه از خصوصيات نوين است.
* تبريز امروز را چگونه مي بينيد اگر بخواهيد از منظر يك مسئول آن را تشريح كنيد؟
- تبريز با جمعيتي در حدود ۸۰۰/۱ هزار نفر يكي از كلانشهرهاي مهم كشور است. طول شرقي و غربي اين شهر حدود ۴۵ كيلومتر و شمال و جنوب آن در حدود ۲۵ كيلومتر است. تبريز امروزه به عنوان يك شهر مهاجرت پذير داراي اهميت است.
اين شهر پس از تهران دومين شهر آلوده كشور است؛ به دليل حضور كارخانجات مادر چون تراكتورسازي، ماشين سازي و حدود بيش از ۶۰۰ شركت قطعه ساز در آن. از سويي در پانزده سال گذشته بسياري از باغ هاي شهر تبريز به ويرانه تبديل شده و به جاي آن ساختمان هاي مرتفع ساخته اند. يعني از پانزده سال پيش توسعه ناموزون شهر تبريز آغاز شده است. توسعه اي كه امروزه باعث شده تا اين شهر به عنوان يكي از شهرهاي آشفته از نظر شكل و اندازه جلوه گري كند. توسعه اي كه حتي از كنترل شهرداري هم خارج شده است و گسترش بي رويه اين شهر، ما را با معضلات عديده، از جمله حاشيه نشيني مواجه كرده. چيزي در حدود ۴۰۰ هزار نفر جمعيت اين شهر را حاشيه نشين هاي شهر تبريز تشكيل مي دهد. اين شهر نيز به مانند ساير كلانشهرها از معضلات مشتركي رنج مي برد؛ مشكلاتي چون آلودگي شهر، حاشيه نشيني، ترافيك، جلب مهاجرين اطراف، بافت هاي فرسوده.
تبريز دومين شهري است كه داراي بافت فرسوده است. بر اساس نظر شوراي عالي شهرسازي حدود ۲۵۰۰ هكتار از اين شهر را بافت فرسوده تشكيل مي دهد.
* پس از نشيب و فرازهاي شوراي شهر تبريز در اين دوره بالاخره شما به اتفاق آراء به عنوان شهردار انتخاب شديد،وضعيت شهرداري چگونه بود؟!
- هنگامي كه در اوايل دي ماه شهر تبريز را به عنوان ششمين شهردار از سوي شوراي شهر دوم تبريز- كه اختلافات سليقه اي بسياري دارند- تحويل گرفتم، شرايط شهرداري بحراني بود. يعني بحث مالي و درآمدي شهر آشفتگي بسيار داشت. تا پايان آذرماه سال گذشته تنها حدود ۳۸ درصد از درآمدهاي شهرداري محقق شده و در مقابل حدود ۸۰ درصد از هزينه مصرف شده بود. اين صرف هزينه ناشي از مديريت مديران قبلي بود كه اتفاقاً اسناد و مداركش هم موجود است.
به طور كلي ما با يك بحران مالي در همان ابتدا مواجه شديم؛ به گونه اي كه پرداخت حقوق كارگران، بيش از شش ماه عقب افتاده بود و تعهداتي كه به عهده شهرداري بود، حتي تعهد در مورد قطار شهري، يا بيمه درماني پرسنل و يا تهعدات به پيمانكاران را نمي توانستيم انجام دهيم. خوشبختانه تمام اين مشكلات با همكاري شوراي شهر و تصويب چند لايحه معين حل شد و حتي حدود ۳۵ درصد هم به درآمد شهرداري افزوده شد و در نهايت حدود ۷۷ درصد از درآمد سال ۸۴ تحقق پيدا كرد.
* با اين وصف وضعيت پروژه هاي عمراني اين شهر راكد بودند و چندان پيشرفتي نداشتند.
- عمده پروژه عمراني در دي ماه سال گذشته نيمه تمام بود و از ۵ درصد پيشرفت فيزيكي تا حدود ۶۰ درصد پيشرفت نيز ديده مي شد. از تعداد ۱۴ پروژه عمراني تنها دو مورد ۶۰ درصد پيشرفت فيزيكي داشت. بقيه پروژه ها كمتر از ۵۰ درصد پيشرفت كرده بودند. بسياري از پروژه ها با پيش بيني زماني ۱۲ ماهه آغاز شده بود اما با تأخير ۱۸ ماهه موفق به افتتاح آنها شديم. تا به حال از اين پروژه ها ۶ مورد به بهره برداري رسيده است و بقيه پروژه ها نيز در مردادماه و شهريورماه به لطف خدا به بهره برداري خواهد رسيد.
بر اساس برنامه ريزي انجام شده، اين پروژه ها تا پايان مهرماه سال جاري به بهره برداري خواهد رسيد.
* هزينه كل اين پروژه چه قدر بود؟ چون با توجه به هزينه مي توان به حجم كار انجام شده پي برد.
- هزينه هاي اين پروژه ها كلاً در حدود ۳۰ ميليارد تومان بوده است. اين هزينه صرفاً براي پروژه هاي عمراني نيمه تمام از دي ماه تا به امروز صرف شده است.
در واقع اين پروژه عمراني نيمه تمام موجب نارضايتي بسيار مردم به دليل تأخير در اجراي آن شده بود. شايد يكي از دلايل آن اختلافات موجود در شورا بود. پس از قبول شهرداري از فصل زمستان ۸۴ براي اتمام اين پروژه ها، دوباره شروع به كار كرديم و دوباره اعتبار تازه اي به آنها تزريق كرديم. تعداد كارگراني كه امروزه بر پروژه ها در حال فعاليتند، بسيار زياد است. من همين جا ضمن عذرخواهي از مردم به دليل تأخير در اجراي پروژه ها قول مي دهم اين پروژه ها را بر اساس زمانبندي مشخص به مردم تحويل دهيم.
* يعني مي خواهيد مانند شهرداري تهران با نصب روزشمار بر بالاي پروژه ها به مردم اطمينان بدهيد كه پروژه ها در زماني مقرر افتتاح مي شود؟!
- البته اين اقدام شهرداري تهران بسيار خوب است؛ چرا كه هم مديران اجرايي كوتاهي و تعلل نخواهند كرد و هم مردم نيز با ديدن روزشمار به اجراي پروژه ها اميدوارتر مي شوند، اما اين موضوع را ما به گونه اي ديگر مورد توجه قرار داديم. ما پروژه هاي قابل افتتاح در هر ماه را به مردم اعلام مي كنيم. مثلاً در خرداد يا تيرماه كدام پروژه ها به بهره برداري مي رسند را معرفي مي كنيم. مثل پروژه  مايان كه در تيرماه به بهره برداري مي رسد. نصب روزشمار كار خوبي است و من هم از آن استقبال كردم.
* تبريز يكي از مهم ترين كلانشهرهاي كشور است، با تمام معضلات يك كلانشهر كه از جمله آن سيستم حمل و نقل عمومي است. از سويي سال ها احداث مترو در اين شهر آغاز شده است كه هنوز اخباري از آن شنيده نشده. در اين راستا چه برنامه اي داريد؟
- با توجه به عملكرد سه ساله مترو تبريز، به نظر مي رسيد كه در اين عرصه ضعف هايي را داشتيم. با تغيير مديريت و معرفي يك مديرعامل كه تجربه ۱۵ ساله را در تهران داشته اند و پشتيباني هاي به عمل آمده، انتظار مي رود تا پايان سال ۸۵ در حدود ۶ كيلومتر از ۱۷ كيلومتر خط اول مترو را بهره برداري كنيم.
* فضاي سبز چه طور، آيا اقدامي انجام داده ايد؟
- در طول فعاليت مجموعه جديد شهرداري، طرح فضاي سبز با جديت پيگيري شد. بر اساس استاندارد سرانه جهاني، هر شهروند مي بايست از ۲۰ متر مربع فضاي سبز در شهر بهره مند شود. متأسفانه تا پيش از اين بر اثر تراكم فروشي و تخريب باغ هاي تبريز، سرانه فضاي سبز شهروندان به ۶ متر مربع رسيده است. در واقع تبريز يكي از فقيرترين شهرها از نظر فضاي سبز است. ما در سال ۸۵ در حدود ۴۵۰ هكتار به فضاي سبز تبريز اضافه خواهيم كرد. پارك بزرگ شهر كه بيش از ۳۰ سال به مردم وعده داده بودند، امكان بهره برداري از ۱۲۰ هكتار از آن امروز مهيا شده است.
پارك جنگلي كوهستان كه از ۵ سال پيش نيز وعده داده بودند احداث در حدود ۱۰۰ هكتار از آن را آغاز كرده ايم. پارك جنگلي ارم نيز كه در بخش محروم شهر واقع شده را نيز با متراژ ۴۰ هكتار آماده بهره برداري داريم و ده ها پارك محله اي و منطقه اي در مهرماه و آبان ماه افتتاح خواهيم كرد. همچنين پارك لاله باغي در منطقه محروم شهر، در حدود ۳۰ هكتار در حال آماده سازي است.
اين اقدامات باعث شده كه تا پايان سال، سرانه فضاي سبز شهروندان از ۶ متر مربع به ۱۲ متر مربع برسد. به عبارتي صددرصد پيشرفت در توسعه فضاي سبز شهري به دست آمده است.
* به نظر مي رسد كه با جذب سرمايه گذاري هاي خارجي تا به امروز بيش از ۵۰درصد از هزينه ۲۳۶ميلياردي شهرداري را تامين كرده ايد. با اين وجود، هنوز نظام مالي شهرداري، به مانند ساير كلانشهرها سنتي است؛ آيا شما به عنوان شهردار، تصميم به تغيير اين نظام نداريد. آن گونه كه شهرداري تهران موفق به اين كار شد و تحولي را در اين زمينه به وجود آورد؟
-اتفاقاً آقاي دكتر قاليباف براي راه اندازي اين سيستم از تمام شهرداران كلانشهرها دعوت كرده بودند كه متاسفانه به دليل مسافرت يكي از وزرا من نتوانستم بيايم. اما اين يك تحول اساسي در شهرداري بوده است. متاسفانه امروز حتي حقوق هاي كارمندان به شكل سنتي پرداخت مي شود. اخيراً هم دولت با تاسيس تعاوني اعتبار شهر، اين تحول را تسريع كرد. اين واقعيت است كه تهران بايد در اين زمينه و بسياري ديگر از موارد، پرچمدار ما باشد. البته ناگفته نماند كه دكتر قاليباف هم با اعتقادي كه به تحول و تغيير دارند با ذوق و سليقه عالي اين كار را در شهرداري تهران آغاز كرده است. ما هم با جلساتي كه داشتيم، اين امر را مورد توجه قرار داديم. سيستم شهرداري سيستمي زمان بر است. اين اعتقاد ماست كه حتي قوانين شهرداري هم بايد بازنگري شود. قوانيني كه در سال ۱۳۳۴ تصويب شده، هنوز هم بر شهرداري حاكم است. امروز هم بسياري از اين قوانين مبناي اجراي مقررات شهرداري است. اين كار شهرداري تهران بسيار قابل توجه بوده و ما هم به دنبال اجراي آن هستيم. اخيراً هم پرسنل انفورماتيك شهرداري تبريز براي آموزش به تهران اعزام شده اند و اين كار را در صورت حضور بنده به عنوان خدمتگزار در سال ۸۶ در مسند شهرداري، پيگيري مي كنم.
ادامه دارد

گروه شهري - پرسه زدن در شهري كه روزگاري پايتخت ايران بود و بيش از۱۵۰ سال سلاطين قاجار در دوران وليعهدي خود، در آن مشق حكومت مي كردند و امروزه به عنوان شهر روگذرها و زيرگذرها شهرت يافته، مي تواند سرشار از تازگي باشد. حتي اگر به اين شهر نيامده باشي مي تواني سيماي جذاب آن را از دل كتاب ها و متون مختلف براي خود تصوير كني. «ميدان ساعت اعلام وقت جهان را مي كرد/ من با برادر آبي چشمم از تونل برف ها تمام راه هاي مدرسه را مي دويديم و مي گريستيم».
تبريز اين شهر ديرينه كه به هيات تاريخ در شمال غربي كشور سالها ايستاده است، همواره قرين نام هاي بزرگي بوده. محمدحسين شهريار، پروين اعتصامي، ملك الشعراي بهار، صائب تبريزي و... اما اگر گرد و غبار تاريخ را از چهره پير و فرتوت اين شهر كنار بزني و سيماي امروزين آن را بجويي، شايد فرصتي فراخ بخواهد و مجالي گسترده. شهر تبريز با جمعيتي در حدود يك ميليون و هشتصد هزار نفر، يكي از مهم ترين كلانشهرهاي كشور است. طول شرقي و غربي اين شهر در حدود ۴۵كيلومتر و شمال و جنوبي آن ۲۵كيلومتر است. اما اين پايتخت سال هاي دور ايران روزگار نه چندان خوشي را مي گذراند. مشكلات و معضلات فراواني هم اكنون گريبان اين سرزمين اساطيري را گرفته است. اين شهر دومين شهر آلوده كشور است. به لحاظ بافت فرسوده نيز در كشور مقام دوم را دارد و توليد بيش از ۱۳۰۰ تن زباله در روز نيز آن را پس از تهران در جايگاه دوم قرار داده است.
شايد اين اتفاقات اندكي چهره امروزي اين شهر را برايمان بهتر ترسيم كند. شهري كه روزگاري به دليل باغ هاي سرسبز و فراوان شهره بود، امروزه بناهاي عظيمي را بر ويرانه هاي باغ هاي سرسبزش، برافراشته مي بيند. حضور بيش از ۴۰۰هزار حاشيه نشين نيز مشكلي ديگر براي آن فراهم كرده است. واقعاً چه شد كه تبريز، اين شهر زيبا و سرشار از زندگي، امروزه به شهري در چنبره مشكلات تبديل شده است؟به واقع تبريز با داشتن پتانسيل بالا، همان گونه كه مهندس عليرضا نوين، شهردار اين شهر مي گويد: مي تواند شكوفايي بسياري داشته باشد.
بيهوده نيست اگر اين شهر را داراي اهميتي فراوان بدانيم. با نگاهي گذرا به شهر، مي توانيم از آثار تاريخي زيادي كه در گوشه و كنار آن قد برافراشته نشاني بيابيم. تمام اين آثار هويتي منحصر به فرد را براي آن رقم زده است. قرن هاست كه تبريز، نقطه ثقل مناسبات اقتصادي، فرهنگي، اجتماعي و سياسي كشور بوده. چه روزگاراني كه در حافظه برگ هاي تواريخ به جا مانده، چه روزهايي كه هنوز غبار فراموشي بر آن سايه نينداخته بود. اين شهر با تمام پيشينه و اقتدارش، امروزه در محاق فراموشي فرورفته است و مشكلات فراواني بر آن چيرگي يافته. شايد تاسف بار است اگر بر آمار و ارقام مختلف مروري كنيم، اما شايد اين مرور تلنگري باشد كوچك. مقدار سرانه فضاي سبز اين شهر در حدود ۶ مترمربع است. در حالي كه استاندارد جهاني سرانه فضاي سبز شهروندان در كلانشهرها در حدود ۲۰مترمربع است. اگرچه اين شهر اولين مركز آتش نشاني كشور را داشت، اما هم اكنون به لحاظ ايمني با استانداردهاي جهاني فاصله بسياري دارد و... .
تمام اين سخنان، نااميدكننده است و يأس آور، اما هنگامي كه مهندس نوين، شهردار تبريز با رويي گشاده و لبخندي بر لب، تمام اين كاستي ها را تاييد مي كند و اقدامات شش ماه گذشته شهرداري را براي رفع اين مشكلات بيان مي كند، كمي ته دل آدم قرص مي شود. آخر مي دانيد، اگر وقتي تبريزي هم نباشيد، اما فقط يك بار به اين شهر سفر كنيد، دلتان مي خواهد كه اين شهر را هميشه زنده و شاداب ببينيد!

حل مشكلي سي ساله
در تبريز روزانه ۱۳۰۰ تن زباله توليد مي شود كه بعد از تهران دومين شهر به لحاظ توليد زباله در كشور است. از سويي در طول سي سال گذشته، زباله هاي اين شهر به صورت غيربهداشتي دفن مي شدند كه امروزه با گذشت چندين سال ما شاهد بروز مشكلات زيست محيطي و بهداشتي در منطقه هستيم. اخيراً با يك شركت اتريشي و يك شركت آلماني همكاري هايي را آغاز كرده ايم. توافقي با اين دو شركت حاصل شد كه پيرو آن، احداث يك مجموعه صنعتي براي تبديل زباله ها به كود عالي و تهيه دستگاه زباله سوزي است كه برق و گاز توليد مي كند و درآمدزايي به وجود مي آورد.
پايان طرح جامع
طرح جامع ترافيك شهر تبريز به پايان رسيده است. در واقع بر اساس اين طرح جامع تبريز سال ۱۴۰۰ در حمل و نقل عمومي و حتي ريلي مورد توجه و مطالعه قرار گرفته و راه ها و اهداف كاملاً مشخص شده كه از سوي وزارت كشور نيز پذيرفته شده است.
مركز معاينه فني
احداث دو مركز معاينه فني مكانيزه در تبريز در حال اجراست كه در نيمه اول مرداد ماه يك مورد به بهره برداري مي رسد و تا پايان سال نيز مركزي ديگر به پايان خواهد رسيد. اين كار اقدام مناسبي براي مهار آلودگي و جلوگيري از تردد خودروهاي آلاينده در سطح شهر تبريز است.
كنترل ترافيك
تا به امروز تنها در ۴ مورد از چهارراه ها دوربين مركز كنترل ترافيك نصب بوده كه تا پايان سال به بيست مورد خواهد رسيد و مديريت علمي در اين حوزه را در پي دارد.
اولين آتش نشاني
با وجود آن كه اولين مركز آتش نشاني كشور در تبريز احداث شده است، اما متاسفانه امروزه ايمني شهر بسيار پايين است. بر اساس استانداردها، تبريز از يك سوم استاندارد ايمني شهري بهره مند است. در اين مدت توانستيم ۵ ايستگاه جديد را بسازيم و تجهيز كنيم كه هزينه اي در حدود ۴ ميليارد تومان در پي داشته و ۵ ايستگاه ديگر نيز تا پايان دوره شورا به بهره برداري خواهد رسيد.
برخي ديگر از پروژه ها
- اجراي طرح پاركبان در محدوده مركزي شهر تبريز
- تكميل ترمينال مركزي شهر تبريز
- رفع مشكل دفع آب هاي سطحي
- اجراي طرح كارت هوشمند به جاي بليت اتوبوس از شهريور ماه
- اجراي ۱۵ فضاي بهداشت عمومي در شهر تا پايان سال
- نوسازي ۲۰۰ ايستگاه اتوبوس و نيمكت هاي پارك ها
- طراحي و نصب المان هاي متعدد شهري در ميادين شهر كه اولين آن به نام «مرغ عشق» در هفته آينده به بهره برداري مي رسد.
- اجراي طرح اتوماسيون در ۸ منطقه شهرداري تبريز
- جذب ۱۰۰ ميليارد تومان بودجه از طريق مشاركت بخش خصوصي در سرمايه گذاري شهري و مطالعه و عقد قرارداد ۲۰۰ ميليارد تومان ديگر
- عقد قرارداد با قرارگاه خاتم براي اجراي ۹ پروژه عمراني به صورت مشاركتي جمعاً به مبلغ ۵ ميليارد تومان
- ورود ۳۰۰ دستگاه اتوبوس گازسوز به سيستم حمل و نقل عمومي
- ورود ۱۰۰۰ دستگاه تاكسي سمند، پژو، پرايد و آردي به ناوگان تاكسيراني كه باعث جوانتر شدن عمر ناوگان تاكسيراني تبريز شده است.
- ۱۰ مورد مسيرگشايي و همچنين احداث سه پاركينگ طبقاتي.