دوشنبه ۳۰ مرداد ۱۳۸۵
بحثي پيرامون هنر مقاومت
عصر پايداري
سهيلا نياكان
002940.jpg
002943.jpg
اين روزها به شكل هاي مختلف هنرمندان متعهد در جهان سعي مي كنند با ساخت و نمايش آثار هنري درباره جنايات صهيونيست ها، به مردم يادآوري كنند جان و حقوق انسان ها در لبنان به خطر افتاده است.
مفهوم اصلي و درونمايه اين آثار «مقاومت» و پايداري انسان هاي بي دفاعي است كه در مبارزه اي نابرابر مي خواهند وجدان جهانيان را نسبت به آزادي و عدالت زنده نگهدارند.
روزگاري نه چندان دور الجزايري ها و ويتنامي ها و امروز مردم لبنان با مقاومت در برابر تهاجم اسرائيل به انسان هاي آگاه متذكر مي شوند هنوز مقاومت وجود دارد. اما وظيفه هنرمندي كه مي خواهد روحيه مقاومت را تبليغ و ترويج كند چيست؟ آيا يك عكس صرفاً خبري يا نوشتن سرمقاله اي در مدح حزب الله و ذم سربازان متجاوز كافي است؟ به نظر مي رسد براي جاودانگي روحيه مقاومت باز اين اكسير فناناپذير هنر است كه به هنرمند اجازه مي دهد آثاري خلق كند كه در ظاهري هنري مفهومي انساني و متعالي را بيان كند.
وقتي مي شنويم سينماگران ايراني در سينما فلسطين جمع شده اند و اعتراض خود را نسبت به حمله اسرائيل به جنوب لبنان اعلام مي كنند، وقتي هنرمندان تجسمي آثار حجمي، خط، تذهيب، نقاشي و... خود را به منظور كمك به كودكان بي سرپرست لبناني به فروش مي گذارند، وقتي عكس هايي از جنايات قانا در پياده روهاي شهر ديده مي شود، وقتي نقاشان با نقاشي هاي طوماري شان مردم را دعوت به مشاركت در خلق اثر هنري با مضمون مقاومت مي كنند، آن وقت است كه درمي يابيم هنرمندان ايراني پا به پاي هنرمندان متعهد جهان، پرچم مقاومت را برافراشته اند.
اما يك سؤال مطرح مي شود و آن اين كه آيا ضرورت ساخت يك مجسمه يا به عبارتي يك يادمان با موضوع مقاومت مردم لبنان در برابر حمله گسترده سربازان اسرائيلي نبايد مورد توجه قرار گيرد؟ همه مي دانيم هر روزي كه از مقاومت مردم جنوب لبنان مي گذشت، يك پيروزي براي حق جويان مسلمان منطقه بود و نبايد اين پيروزي سرنوشت ساز فراموش شود.
روزگاري عنوان مي شد كه ساخت يك مجسمه ماه ها و شايد چند سالي طول بكشد. اما شيوه هاي جديد در هنرهاي تجسمي مسأله زمان را برطرف كرده است. يك ويدئو آرت، يك اينستاليشن محيطي، يك كار حجمي و يا يك نقاشي گروهي مي تواند هم در برگيرنده مفهوم مقاومت بوده و هم داراي ارزش هاي هنري باشد.
يادمان باشد كه گرايش اصلي انقلاب اسلامي فرهنگ و هنر بوده و ديگر احتياجي به اثبات ندارد كه اثر هنري اي كه روحيه مقاومت را در مردم زنده كند، از هر سلاح و موشكي مؤثرتر است.
بررسي چند نمونه شاخص از هنر مقاومت مي تواند راهگشاي اين بحث در زمينه هاي مختلف هنري باشد.
تابلوي عصر عاشورا
نقاشي «عصر عاشورا» به قلم استاد فرشچيان از اولين نمونه هاي جامع و هنري هنر مقاومت است كه يادآور اولين پايمردي در عرصه جنگ حق  عليه باطل بوده است. فرشچيان اگرچه شمايل امام حسين(ع) را در نقاشي خود به تصوير نمي كشد، اما با تأكيد بر حضور پررنگ حضرت زينب(س) و اسب حضرت به دو صورت واقعي و تمثيلي به بيننده متذكر مي شود راه امام ادامه دارد و در اين پايداري، نقش تبليغي و ترويجي حضرت زينب(س) بسيار حياتي و سرنوشت ساز است. از اين رو شايد بتوان گفت اولين شكل هنري بيان هنر مقاومت، سخنراني پرشور حضرت زينب(س) در بارگاه يزيد است؛ سخناني كه از يك سو به شعر مقاومت مي ماند و از سوي ديگر بهترين الگو براي هنرمندان متعهد براي نشان دادن تأثير مقاومت در بيننده است.
مجسمه ميدان فلسطين
اين مجسمه كه بيشتر يك يادمان از مقاومت انتفاضه است، از حجم قابل قبولي برخوردار بوده و وضعيت آن در ميدان به گونه اي است كه براي عابرين و رهگذران اهالي ميدان جلب توجه كرده و در اولين برخورد با مجسمه، مفهوم دروني آن را درمي يابيم. فضاهاي پر و خالي درون سطح كلي كه نشان دهنده كشور فلسطين است، با تركيب بندي نامتعارفي با نيم تنه هاي مبارزين فلسطيني عجين شده و سمبلي از ايستايي و پويايي را توأماً به بيننده انتقال مي دهد.
عكس ملاقات افسران نيروهاي هوايي با امام(ره)
اين عكس در زمان خود تأثيري شگرف در اتحاد همه صنوف، به خصوص وحدت مردم با ارتشيان داشت. تقسيم خط افقي تصوير در يك سوم بالاي كادر، تكرار فرم كلاه افسري و سلام نظامي افسران، قرارگيري امام(ره) در نقطه طلايي تصوير همگي حاكي از قدرت و استحكام در عكس است. چاپ اين عكس در تيراژ زياد و تكثير آن توسط مردم گواه انتقال درست پيام استقامت و پايداري در مبارزه عليه رژيم شاه بود.
تانك هاي سوخته عراقيان
در بسياري از شهرهاي ايران يكي از تانك هاي سوخته عراقيان در ورودي آن يادآور هشت سال دفاع مقدس براي اهالي شهر محسوب مي شود. اين كه دشمن به عمق صدكيلومتري ايران توسط يگان زرهي خود نفوذ كرده اما به مدد استقامت رزمندگان ايراني آنها، مجبور به عقب نشيني شده اند . با تاكيد به وجود واقعي يك تانك سوخته در ميدان اصلي شهر امكان پذير است. احساس كودكاني را در نظر بگيريد كه با دستان كوچك خود بدنه سرد و فلزي تانك را لمس مي كنند و از اين كه پدرشان با گرماي خون خود دشمن را شكست داده ، مغرور و سرافرازند.

سايه روشن هنر
حمايت از دوسالانه ها
گروه ادب و هنر- ۲۷ نفر از عكاسان پيشكسوت و برتر ايراني، داوري ۷ بخش اصلي دهمين دوسالانه عكس ايران را برعهده گرفتند.
در بخش مستند اجتماعي محمد غفوري، محمد اسلامي راد، اميد صالحي، عليرضا كريمي صارمي، سيدعباس ميرهاشمي، در بخش مطبوعاتي و خبر محمد فرنود، آلفرد يعقوب زاده، سيف الله صمديان، محسن شانديز، حسن سربخشيان، در بخش خلاقه كوروش اديم، افشين شاهرودي، فرهاد فخريان، در بخش صنعتي و تبليغاتي ابراهيم خادم بيات، فرهود حقي، سعيد بهروزي، در حوزه طبيعت و منظره نگاري فرزاد هاشمي، ابراهيم صافي، نادر دايي، افشين بختيار، اميرعلي جواديان، بخش معماري بيژن بني احمد، سعيد محمودي ازناوه، مسعود زنده روح كرماني، بخش پرتره فخرالدين فخرالديني،  مريم زندي و مهرداد دفتري كار داوري را برعهده دارند.
ستاد برگزاري دوسالانه در اين دوره با دعوت از ۲۵ نفر از نمايندگان معرفي شده از سوي انجمن ها و تشكل هاي رسمي عكاسي كه در گستره ملي فعاليت مي كنند و گروهي از عكاسان فعال در حوزه هاي مختلف عكاسي كشور، شوراي مشورتي در امور برنامه ريزي تشكيل داده كه مهمترين وظيفه اين شورا انتخاب داوران و دبير اجرايي و ارايه پيشنهادات و نظريه راجع به طرح اوليه دهمين نمايشگاه دوسالانه عكس بوده است.
داوري آثاري در هر يك از بخش هاي ۷ گانه توسط ۷ گروه داوري مجزا صورت مي گيرد. داوران به نسبت تعداد پيش بيني شده آثار براي هر بخش بين ۳ تا ۵ نفر به گونه اي انتخاب شده اند كه در هر گروه تركيبي از نمايندگان انجمن هاي رسمي موجود عكاسان جوان و پيشكسوت حضور داشته باشد.
مجتبي آقايي توسط همين شورا به عنوان دبير اين دوره از دوسالانه عكس ايران برگزيده شده است.داوران در روز ۲۶ مرداد، كار بررسي و داوري را آغاز كرده اند.
حبيب صادقي مدير كل دفتر هنرهاي تجسمي معاونت هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و رئيس موزه هنرهاي معاصر تهران گفت: مجموعه دوسالانه هاي هنري جزو موضوعاتي است كه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به عنوان مسئول برگزاري آنها همواره سعي داشته ضمن حفظ زمان برگزاري، به كيفيت آنها نيز توجه ويژه داشته باشد. از آنجا كه اين وزارتخانه طرح موضوع توسعه كلان فرهنگ تصويري را در جامعه برعهده دارد به همين دليل با ارايه روش براي دوسالانه ها در سطح ملي و بين المللي امكان حضور فعال تر و بروز استعدادهاي هنرمندان را فراهم خواهد كرد.وي افزود: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي همچنين سلسله اهداف معنايي را نيز جستجو مي كند. فرهنگ ما فرهنگي چندزبانه متشكل از زبان ديداري و شنيداري، مثالي و رمزي است كه مجموعه آنها پتانسيل بالايي را براي كار هنري فراهم كرده اند كه وزارت ارشاد نيز در برنامه خود حمايت و برنامه ريزي براي اين بخش را نيز دارد.
رئيس موزه هنرهاي معاصر تهران درباره نحوه همكاري موزه و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي با دهمين دوسالانه عكس ايران گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد به عنوان يك سازمان فرهنگي برنامه ريز با همراهي هنرمندان مي تواند امكان توسعه ملي را فراهم كند. اين وزراتخانه تنها حامي مالي حركت هاي هنري و فرهنگي نيست ،بلكه با بهره بردن از هنرمندان پيشكسوت و تراز اول به عنوان مديران و مشاوران به بالاتر بردن سطح كيفي دوسالانه و ديگر فعاليت هاي هنري كمك مي كند. با همراهي هنرمندان عالي رتبه در وزارتخانه برنامه ريزي هاي جديدي انجام مي شود كه باعث ارتقاي سطح هنر خواهد شد.
وي در ادامه اشاره كرد: با حمايت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي از دوسالانه ها، پيش بيني مي كنم كه تا ۸ ماه آينده روزهاي پرفروغ و پراميدي را در جامعه هنرهاي تجسمي ايران شاهد باشيم. در اينجا لازم است كه همه هنرمندان با حضور صميمي و گرم و ارايه آثارشان در هر چه باشكوه تر برگزار كردن اين پروژه ملي شركت كنند.
حبيب صادقي درباره بخش ويژه دهمين دوسالانه عكس ايران با عنوان ميراث محمدي(ص) گفت: هدف از توجه به اين بخش فرمايش مقام معظم رهبري درباره سال پيامبر اسلام بوده است. تا هنرمندان كشورمان بتوانند روايت و قرائتي از نام و شخصيت نازنين اين رسول خدا ارايه كنند تا مجموعه اي كم نظير با اين موضوع در همه شاخه هاي هنر تجسمي فراهم شود. اين دوسالانه بهانه خوبي است كه مسلمانان ايران ارادت و عشق خود را به آخرين پيامبر خدا ابراز كنند و ما به عنوان مسئول وظيفه خود مي دانيم كه اين آثار را به بهترين شكل نمايش داده و به چاپ رسانيم. اين هديه اي است از سوي مردم مسلمان ايران به مردم جهان كه نام اين رسول گرانقدر را به تصوير مي كشد.
وي همچنين درباره تنوع بخش هاي اين دوسالانه  نسبت به دوره هاي گذشته عنوان كرد: سير منطقي و روبه رو رشد هر جرياني به وسعت و تنوع بيشتر آن منتهي خواهد شد و ممكن است سال آينده اين دوسالانه با بخش هاي بيشتري نسبت به امسال هم برگزار شود. جامعه عكاسان كشور معاني و مفاهيم گسترده را دنبال كرده اند و استعدادهاي فراوان آنها باعث شكوفايي اين دوسالانه شده است.وي درباره جوايزي كه از سوي موزه هنرهاي معاصر براي برگزيدگان در نظر گرفته شده است گفت: شوراي علمي موزه بعد از ديدن  آثار رسيده نوع و ميزان جايزه را تعيين خواهد كرد.حبيب صادقي گفت: در دنياي هنر عكاسي بسيار جدي گرفته مي شود و اين هم به تكنيك و صنعت دوربين سازي و چاپ منحصر نمي شود، بلكه هنرمندان عكاس با نگاه خاص خود اين اهميت را ايجاد كرده اند در ايران هم ما عكاسان زيادي را داريم كه در دنيا جزو برترين ها محسوب مي شوند.
همچنين آثار بخش ويژه دهمين دوسالانه عكس ايران تحت عنوان ميراث محمد(ص) توسط هيأت داوري پنج نفره برگزيده مي شوند. اين هيأت داوري شامل بر سه نماينده از گروه مستند اجتماعي، معماري و مطبوعاتي و خبر،  دبير نمايشگاه دهمين دوسالانه عكس ايران و يك نفر به نمايندگي از مركز هنرهاي تجسمي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است.

هنر
اقتصاد
اجتماعي
انديشه
شهرآرا
ورزش
|  اقتصاد  |   اجتماعي  |  انديشه  |  شهرآرا  |  ورزش  |  هنر  |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   چاپ صفحه   |