بنده سپورم و به وظايف آن خوب آشنا هستم و در اين امر تخصص دارم و كلاس آن را در شهرداري تهران، طي 24 سال خدمت آموخته ام. اين عبارت مقدمه سخنراني آقاي مينوچهر، شهردار محله جواديه تهران در نخستين سمينار بررسي مسائل اجتماعي شهر تهران در ارديبهشت ماه سال 1341 بود. او در توصيف محله جواديه در آن سال ها مي گويد: بچه هاي كوچك، زن ها و مردها سطل به دست براي تهيه آب بايستي مقدار زيادي راه بروند تا از چهار حلقه چاه عميق آب موجود در جواديه آب مصرفي خود را تهيه كنند و بقيه مردم آب شرب خود را با زحمت زياد، از چاه هايي كه در دو سه متري چاه مستراح شان حفر شده بود تهيه مي كردند، علاوه بر مشكل بهداشتي آن روزانه چندين طفل به درون چاه هاي بدون درپوش مي افتادند و مضافاً هميشه دعواي مالك و مستأجر بر سر كشيدن آب از چاه به كلانتري و دادسرا احاله مي شد و از طرفي براي استفاده از همين آب غيربهداشتي بايد ماهيانه در حدود سيصد ريال به مقني مي دادند تا چاه را لايروبي كرده و به اصطلاح آبگير سازند. البته مشكل جواديه به عنوان يك محله شهري فقط به مشكل آب ختم نمي شود. مشكل فاضلاب- نبود فضاي فرهنگي- سد معبر- اغتشاشات بصري محيط و عدم آراستگي فضاي عمومي شهر- فقدان روشنايي خيابان ها و كوچه ها در شب- فقدان درمانگاه- پياله فروشي و كاغذبازي و سرگرمي و ده ها مشكل ديگر اداره جواديه را با امكانات و اختيارات موجود غيرممكن مي نمود.
به عنوان يك مدير شهري آن هم در يك محله فقير نشين بعد از مطالعه دقيق وضعيت فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي منطقه براي جلوگيري از توسعه بدون برنامه جواديه و همچنين سامان بخشيدن به وضعيت آشفته موجود به عنوان بهترين راه حل را تكيه كردن به مردم محله و مشاركت دادن آنها براي حل مشكلات يافتم و از آن پس شهرداري جواديه در كنار مردم و مردم در كنار شهرداري ناشدني ها را شدني كردند.
تشكيل انجمن هاي محلي و شوراي عالي جواديه
در جواديه چهار، پنج انجمن وجود داشت كه هيچ يك منتخب مردم نبوده و هر سه چهار نفري به دلخواه خودشان، تابلويي برپا كرده و با تهيه مقداري كاغذ مارك دار و مهر براي خودشان با ادارات و وزارتخانه ها مكاتبه مي كردند. براي اين كه به اين وضع هم سر و سامان داده شود و نمايندگان واقعي مردم شناخته شوند هر روز تعدادي از ساكنين چند كوچه براي شب به سالن شهرداري دعوت مي شدند تا با رأي مخفي و در كمال آزادي نماينده خودشان را تعيين كنند. با اين عمل در مدت يك ماه 79 نفر به نمايندگي ساكنين جواديه انتخاب شدند و سپس آنها شوراي عالي جواديه را تشكيل دادند و در مواقع ضروري اين شورا در شهرداري گرد هم جمع شدند و با مشورت و تبادل افكار و البته در حد امكان و توانايي هاي موجود خود قدم هايي براي بهبود وضع مردم برمي داشتند.
اين تجربه به ما آموخت كه اگر مردم محل، خودشان رأساً نمايندگان شان را انتخاب كنند به آنها احترام مي گذارند و نماينده نيز رابط خوبي بين مردم و شهرداري مي شود، بدين سان اگر كوچه اي كثيف، يا چراغي خاموش و يا شهروندي شكايتي داشته باشد از طريق نماينده انتخابي سريع شهرداري را آگاه مي سازند و براي رفع عيب اقدام مي شود. از طرف ديگر اگر درآمد شهرداري كسر شود و مردم در اثر فراموشي عوارض خودشان را نپرداختند، اين نمايندگان مردم را به پرداخت عوارض تشويق و از اين راه كمك مؤثري به شهرداري مي كنند.
لوله كشي آب
گرچه رسيدگي به وضع آب از وظايف سازمان آب تهران بود، ولي براي رفع وضع رقت بار آب جواديه با كمك انجمن هاي محلي با مردم كوچه هاي مجاور چاه هاي عميق وارد مذاكره شديم و مالكين هر كوچه را به زحمت زياد با هم شريك و از محل پولي كه نزد معتمدان آن كوچه جمع مي شد، شاه لوله و لوله سفيد گالوانيزه و لوازم ديگر تهيه كرديم و طي دو ماه براي 14 خيابان و 760 كوچه و به 7700 خانه و با هزينه متوسط هشتصد ريال به 81هزار نفر بدون تشريفات خسته كننده لوله كشي آب شد و تا اندازه اي اين شبكه محكم و مردمي از كثرت بيماري ها و ناشي از آلودگي آب كاست.
خدمات شهري
خيابان هاي جواديه محل رفت و آمد گاو، گوسفند و الاغ و درشكه و گاري بود از اين رو هنگامي كه يك اتومبيل در خيابان حركت مي كرد، مقدار زيادي گرد و خاك را در هوا پخش مي كرد و تميز كردن خيابان با جاروب امكان پذير نبود.
بدين منظور سر هر كوچه يك شير مخصوص براي شست و شوي خيابان نصب و هر شب در ساعت 12 رفتگران با شلنگ سطح خيابان ها و پياده رو را شسته و به درختان آب مي دادند و بدين سان خيابان تميز، هوا لطيف و درختان سبز و خرم بودند- براي رفع سد معبر و سامان دهي دستفروش ها، تعداد 120 دستگاه ميز را در اختيار دستفروش ها گذاشتيم كه هم منبع درآمدي براي شهرداري بود و هم هرج و مرج را پايان بخشيديم- براي روشنايي با همكاري شهردار و مردم محله در سر كوچه ها چراغ هاي گازي تهيه و نصب گرديد كه ضمن زيبايي و روشنايي تا حدي آمار دزدي كاهش يافت و با توافق و استقبال و همكاري صاحبان مغازه ها درب همه دكان ها و مغازه ها را براي زيبايي رنگ كرم زديم- براي رفع احتياج رهگذران، چهار دستگاه مستراح كامل در نقاط مختلف جواديه ساخته شد. براي پرهيز از هزينه هاي حمل زباله شامل كرايه ماشين، شوفر و كارگر در شهرداري جواديه زباله را به رعايا فروختيم و آنها با هزينه خود به حمل زباله اقدام مي كردند و ماهانه 5000 ريال هم به صندوق درآمد منطقه واريز مي كردند و به اين ترتيب از انباشت زباله جلوگيري گرديد.- در جواديه كارخانجات قاليشويي به دليل نوع خاك محل(دج) و اين كه در 14 متري به آب مي رسيد، امكان حفر چاه نداشتند و به اين دليل هريك به وسيله لوله سيماني فاضلاب خود را به نهر فيروز آباد متصل مي كردند.
بعد از مدتي شهرداري به آنها تذكر داد كه آنها برابر قانون نمي توانند در گذر عمومي، مجراي خصوصي داشته باشند. براي رفع مشكل با آنها به توافق رسيديم كه يك كانال به طول ششصد متر و به عرض يك متر و ارتفاع 5/1 تا 5/2 متر براي دفع فاضلاب كارخانه ها و هم براي استفاده مردم جواديه بسازند.
حذف كاغذبازي در شهرداري
مينوچهر شهردار جواديه مي گويد: در طول 24 سال خدمت اداري به اين نتيجه رسيده ام كه هر اندازه كارمند و ميز و صندلي و اطاق اداره كمتر باشد، كار بهتر پيشرفت مي كند و مردم راضي ترند، زيرا لازم نيست ارباب رجوع هاي بيچاره اين قدر بالا و پايين بروند و با كاغذ بازي خسته شوند و وقت آنها در اتاق هاي اداري تلف شود. لذا تصميم گرفتم اتاق خودم و كاركنان را مشترك كنم. در واقع تشكيلات شهرداري جواديه فقط و فقط داراي يك اتاق و 9 كارمند و 9 ميز است. در اين جا وقتي ارباب رجوع وارد مي شود، تشكيلات طوري ترتيب داده شده كه كار ارباب رجوع به سرعت انجام مي شود و ارباب رجوع به اين اتاق و آن اتاق نمي رود و به اين پيشخدمت و آن پيشخدمت و منشي و رئيس دفتر التماس نمي كند و براي يك كار دو دقيقه اي دو روز وقت صرف نمي كند. در اين شهرداري همه دور هم نشسته ايم و همه ناظر همديگر هستيم، رئيس كارمند را مي بيند و كارمند مراقب كارهاي رئيس است. بدين جهت راه هاي رشوه و سوءاستفاده مالي بسته است.
از در كه وارد مي شويد، ميز سمت راست متعلق به رئيس، بعد از آن انديكاتور نويس، سپس ماشين نويس، بعد متصدي دفتر- پس از آن متصدي فني، بعد حسابدار درآمد، سپس تحصيل دار، بعد صاحب جمع و متصدي پيشه وران، بعد متصدي بايگاني است و پيشخدمت هم در اين اطاق جز جارو كردن اطاق و پاك كردن ميز و صندلي كار ديگري ندارد.خلاصه در بازخواني تجربه شهرداري جواديه به نظر مي رسد تكيه بر مشاركت مردم حلقه مفقوده مديريت شهري امروز ما است. مديران شهري در حال حاضر تلاش واقع بينانه و جدي براي نهادينه كردن مشاركت شهروندان در اداره امور شهر ندارند و معمولاً مديران مناطق شهري ذهنيت مشاركت گريز دارند.
لذا براي آنان رضايت شهردار تهران و يا رضايت اعضايي از شوراي شهر كه وي به توصيه آنها به عنوان شهردار منطقه انتخاب شده مهم است نه رضايت مردم. تجربه شهرداري جواديه حكايت از تكيه بر مشاركت شهروندان و پرهيز از بوروكراسي و كوچك سازي سازماني دارد؛ تجربه اي كه مورد اعتنا و توجه مديران شهري امروز در جامعه ايراني و به ويژه شهرداري مناطق تهران كمتر قرار مي گيرد.

اگزوزهاي قاتل
گروه شهري- در حالي روزانه در تهران بيش از 5/2 ميليون خودرو در حال تردد است كه تقريباً ۷۵ درصد از آلودگي هواي اين شهر را همين خودروها موجب مي شوند. آلودگي هوايي كه در فصول پاييز و زمستان به اوج مي رسد و روزهاي اضطراري در وضعيت هواي شهر را به وجود مي آورد. تردد اين تعداد خودرو در خيابان هاي نحيف شهر، علاوه بر عارضه ترافيك كه ديگر از نشانه هاي لاينفك شهر تهران شده است، بيشترين سهم را در ايجاد معضل آلودگي هوا دارد. اگر چه طرح هاي مختلف محدودكننده كه در سطح پايتخت اعمال مي شود، تلاش دارد تا ميزان خودروهايي كه در هر روز وارد خيابان هاي شهر مي شوند را كم كند، اما تا به امروز همچنان اين معضل باقي است. هر فرد در طول شبانه روز، در حدود 20 هزار ليتر هوا تنفس مي كند. اين ميزان مصرف هوا، آن هم در شهري مثل تهران كه داراي هوايي آلوده است و وجود ذرات معلق در آن بسيار زياد است بي ترديد، عوارض ناگواري را به بار مي آورد. از سويي بنا به گزارش سازمان بهداشت جهاني سالانه 5/2 ميليون نفر در شهرهاي بزرگ جهان، بر اثر آلودگي هوا جان مي بازند و اين آمار به دليل افزايش آلودگي هواي شهرهاي بزرگ در حال افزايش است. سازمان بهداشت جهاني (WITO)با اظهار نگراني از روند افزايش آلودگي هواي شهرهاي بزرگ جهان، از افزايش حملات قلبي و سرطان ريه و شش در ميان شهروندان شهرهاي بزرگ كه ناشي از افزايش آلوگي هواست، هشدار داده است.
در پايان هر سال نيز بسياري از مسئولان از قرباني شدن تعدادي از شهروندان تهراني بر اثر آلودگي هوا خبر مي دهند. همه اين اطلاعات و آمار بيانگر اين نكته است كه تهران اين شهر فراموش شده، به لحاظ زيست محيطي در شرايط بغرنجي به سر مي برد و زندگي در آن چه براي افراد سالم و چه آنان كه بيمارند بسيار خطرناك است. آيا وقت آن نرسيده كه اين شهر را از آلودگي هاي مختلف كه آلودگي هوا در رأس آن است پاك كنيم؟!  هر شهروند تهراني در حدود 80 ?درصد از وقت خود را در محيط هاي سرپوشيده و بسته مي گذارند. تنفس هواي آلوده تهران فاجعه اي است كه هر شهروند هر روز آن تجربه مي كند و چنان با آن خو گرفته كه ديگر براي آنان خطري محسوب نمي شود.
اي كاش مي شد، به جاي ارائه آمار و ارقام مختلف كه مبين وضعيت بحراني هواي تهران است، به اقدام و فعاليت هاي سازمانهايي چون محيط زيست اشاره كنيم و از زدودن گرد و غبار نگراني از خاطر شهر خبر بدهيم. اما متأسفانه اين شهر، به رغم برخي تلاش ها ارگانهايي معدود، همچنان در گرداب مشكلات فرو مي رود و هيچ خبري از سيماي تازه اي از اين شهر نيست.

از آلودگي هوا تا صنايع آلاينده
گروه شهري- در حالي كه بر اساس آمارهاي بانك مركزي، گروه صنايع و معادن در كشور در سال 84 از رشد 7/6 درصدي برخوردار بوده است، فهرست صنايع آلاينده كل كشور كه براي اجرا در سال 85 منتشر شده است حكايت از كاهش شمار صنايع آلاينده دارد، از اين ميان استان تهران ركورددار صنايع آلاينده در كشور شد.
با وجود اينكه شمار صنايع آلاينده در برخي استانهاي كشور به ميزان قابل توجهي كاهش يافته، اين رقم نه  تنها در تهران ثابت نمانده، بلكه رشد چشمگيري داشته است.
در استان تهران نيز نام صنايع همچون داروسازي پاكدارو و دكتر عبيدي، شير پاستوريزه پاك، داروسازي تهران شيمي، داروسازي آريا، ايران دارو، توليد دارو ، قالب هاي صنعتي ايران خودرو، شهرك صنعتي هشتگرد، شهرك صنعتي سپهر نظرآباد ، نفت بهران و پالايشگاه تهران، به عنوان صنايع آلاينده به چشم مي خورد.
اين در حاليست كه به نظر مي رسد تعداد گشت هاي پايش صنايع در پايتخت كه بايد بيشتر از ساير استانها امكانات داشته باشد، بسيار پايين است و تنها 5 گشت پايش زيست محيطي فعال در پايتخت وجود دارد كه با احتساب پايش روزانه 3 واحد توسط هر يك از اين گشت ها بايد گفت كه براي 46هزار واحد صنعتي شناسايي شده توسط اداره كل محيط زيست استان تهران شايد حدود 10 سال طول بكشد تا اين واحدها يك بار مورد پايش قرار گيرند. اين در حاليست كه با احتساب وجود 175 هزار واحد كارگاهي، توليدي و صنعتي در استان، شايد پايش هر يك از آنها با امكانات كنوني حتي در صورت شناسايي، حدود نيم قرن زمان براي پايش تمامي آنها لازم باشد و بدين ترتيب براي پايش مجدد نيم قرن ديگر نوبت به آنها مي رسد!
اين در حالي است كه از ميان 542 هزار واحد توليدي، صنعتي، خدماتي و تجاري در استان 175هزار واحد كارگاهي، توليدي و صنعتي است و از ميان 46 هزار واحد توليدي، صنعتي و كارگاهي كه شناسايي و پايش شده، 17 هزار و 500 واحد با مجوز وزارت صنايع و معادن ايجاد، تعدادي نيز با مجوز وزارت بازرگاني تأسيس شده اند و مابقي غيرمجازند و بدين ترتيب بايد گفت كه 70 تا 80 درصد صنايع در استان تهران مجوز سازمان محيط زيست را ندارند.
اداره كل محيط زيست استان تهران در سال 84 از 46 هزار واحد شناسايي شده، بين 5 تا 7 درصد را مورد پايش قرار داده است كه در سال جاري در صورت افزايش تعداد گشت هاي زيست محيطي به 33 دستگاه اميدواريم در مرحله اول پايش را به 10 و در مرحله بعدي به 20 درصد برسانيم.