فخرالسادات كهنداني
تعداد كساني كه موفق به ترك اعتياد مي شوند كم نيست. اين عده با طي مراحلي سرانجام از دام اعتياد براي هميشه رها مي شوند.
- چگونه؟
يك پاك به نام حسين. ب 48 ساله، متأهل و داراي چهار فرزند كه دو سال و نيم است ترك اعتياد كرده در اين گفتگو از چون و چند نجات از اعتياد خانمانسوز با ما سخن مي گويد.
او كه عضو انجمن معتادان گمنام (NA) است از 12 گام براي ترك اعتياد ياد مي كند.
گام اول؛ اعتراف به عجز در برابر اعتياد، گام دوم؛ باور به نيروي برتر خداوند براي رهايي، گام سوم؛ اراده براي مراقبت از خود، گام چهارم؛ نوشتن ترازنامه اخلاقي.
او اكنون از گام پنجم و ششم ياد مي كند.
* شما در قدم چهارم، ترازنامه اخلاقي خود را نوشته ايد. در قدم پنجم چه كاري انجام مي دهيد؟
- در ابتدا بگذاريد عرض كنم كه ما در قدم پنجم، چگونگي دقيق خطاهاي خود را به خداوند، به خودمان و به يك انسان ديگر اقرار كرديم. قدم چهارم و نوشتن ترازنامه اخلاقي به ما امكان درميان گذاشتن هر چه زودتر مطالبي را مي دهد كه در قدم پنجم، بسيار مهم و حائز اهميت است؛ چرا كه به همان نسبت، ما را به سمت بازيابي بنياني سوق مي دهد.
* درميان گذاشتن احساسات- آن هم احساساتي كه بخش خصوصي زندگي شما را تشكيل داده- بدون شك موجب ناراحتي شما را فراهم مي آورد؛ به ويژه كه آن را قرار است براي كسي ديگر بيان كنيد.
- بله دقيقاً! ما براي مواجه شدن با احساساتمان به پشتيباني احتياج داريم و اگر شخصي را براي شنيدن اقرارمان انتخاب كنيم كه قادر به درك اين گونه مسائل ما باشد، حمايت او برايمان كافي است.
* آيا شنونده حرف هاي شما لزوماً بايستي راهنمايتان باشد؟
- خير، اما ترجيح مي دهيم كه شنونده ما راهنمايمان باشد چرا كه او خود، به دليل دوره بيماري كه داشته، در بازيابي من به عنوان ره جو مي تواند تجربيات گوناگون يك معتاد را بهتر درك كند. فردي كه به ما گوش مي دهد، بايد كسي باشد كه سلسله مراتب و نيز مراحل بازيابي را بفهمد، به احساساتمان احترام بگذارد و اعتماد دوطرفه وجود داشته باشد و مهم تر اينكه ما را در شناختن دقيق خطاهايمان كمك كند.
* ريزبيني و ظرافت در اين قدم، شما را دچار ترديد، خستگي و حتي لطمه عاطفي نمي كند؟
- شايد، اما نكته مهم در شكافتن اين زخم هاي قديمي، بهبودي و بازيابي است. دروغ هاي قديمي كه با مهارت به دست خود ما ساخته شده، حالا از آن پرده برداري شده و حقايق- هرچند دردناك- خودش را نشان مي دهد. اما وقتي به غير از راهنما با ديگر دوستان، بهبودي خود، ترس ها و احساساتمان را از اين قدم بيان كنيم، كمتر دچار خطا خواهيم شد.
* به عبارتي شما اعتمادكردن و مورد اعتماد واقع شدن را تجربه مي كنيد.
- بله و در اين قدم است كه به تدريج آمادگي آن را پيدا مي كنيم كه خداوند تمامي نواقص ما را به لحاظ شخصيتي برطرف نمايد. ما در قدم چهارم، تنها به خواندن آن اكتفا نمي كنيم.
و همين خواندن، ما را به سمت قدم پنجم مي برد كه بخشي از آن محسوب مي شود. اما اين بدان منظور نيست كه تصور كنيم با نوشتن ترازنامه اخلاقي، ديگر كاري نداريم و يا اينكه نصف بيشتر راه بهبودي را رفته ايم! اقرار به اينكه ما به كمك شدن و كمك گرفتن نياز داريم و اگر باور كنيم كه با كار در قدم چهارم، هنوز بايستي روي بخش عمده اي از ابعاد رواني خود كار كنيم، متوجه ترس هايمان مي شويم!
* يعني شما در اين قدم باز با ترس ها يتان مواجه مي شويد؟!
- بله! شناخت نقاط ديگر ترس هايمان، بهانه هايمان و آنچه كه مي خواهيم دستاويزي براي عدم پذيرش واقعيت ها پيدا كنيم؛ پس اولين كار براي غلبه بر ترس در قدم پنجم، ابتدا اقرار به خداوند است؛ خداوندي كه امروز به درك وجودي او راه برده ايم. دومين كار، تشخيص دقيق خطاهايمان مي باشد.
* كسي كه به قدم پنجم شما گوش مي دهد، راهنماي شما خواهد بود؟
- بله چرا كه در حين خواندن ترازنامه مان، راهنماي ما، قسمت هايي از ترازنامه خود را با ما به مشاركت مي گذارد. در اينجا ارزش كمك يك معتاد به معتاد ديگر، به بهترين وجه متجلي مي گردد. اينكه ما مثل سابق خود را تافته جدابافته و يك آدم منحصربه فرد و خاصي بدانيم.
* آيا به شما كمك مي شود كه روابط خود را گسترش دهيد؟
- بله! يك رابطه صادقانه و به دست آوردن يك تجربه جديد. حال اگر كسي در اين رابطه حقيقت دردآوري را بگويد- به ما بگويد ما هنوز اين عادت شتابزدگي را داريم كه سريع تصميم بگيريم تا رابطه را قطع كنيم- در اينجا اعتماد حرف اول را مي زند. بايد اين را بقبولانيم؛ آنچه را كه صادقانه از خود مي گوييم، عكس العمل شنونده را پذيرا باشيم، هرچند اين شنونده، چون خود، راهنماي ماست و او نيز درگير اين بيماري بوده اين اطمينان را به وجود مي آورد كه مورد قضاوت قرار نخواهيم گرفت.
* شما نياز داريد بعد از اين صداقت، شهامت را با خود همراه كنيد و منتظر تجارب جديد باشيد و نگاهي واقع بينانه داشته باشيد! و البته طبق گفته هاي خودتان فروتنانه با اين وضعيت برخورد كنيد. حال در قدم ششم، آمادگي اين را پيدا مي كنيد كه خداوند نواقص شخصيتي شما را برطرف نمايد. اين آمادگي چه مفهومي دارد؟
- اگر با يك كلمه سخنان شما را تأييد كنم، اجازه مي خواهم كه مفهوم آمادگي را توضيح بدهم. آمادگي به مفهوم عمل فوري و آني نيست؛ اين يك فرآيند طولاني است و اغلب در طول مدت عمر اتفاق مي افتد. از آنجا كه اكثر نواقص ما بسيار واضح و آشكار است، بايد مراقب عكس العمل هاي فوري خودمان باشيم. بايستي بدانيم مسئوليت ما در قدم ششم چيست و كمك گرفتن از خداوند به چه معني است.
* در انجام قدم ششم، شما به سمت يك تغيير عميق مي رويد؛ يعني گشايش دريچه افكار و احساسات. آيا اين گشايش، شما را خسته نمي كند و يا حتي سرخورده و اينكه نخواهيد ديگر آن را ادامه بدهيد؟
لازمه طي كردن اين مسير، آمادگي كامل پيداكردن در اين قدم است؛ اينكه شروع به كاربرد رفتارهاي سازنده در زندگي خود بنماييم؛ اينكه فكر كنيم دنيا چقدر با ما بي رحم بوده. به جاي اين، حقيقت اوضاع را همان گونه كه هست مي پذيريم. به عبارتي افكارمان را متمركز مي كنيم، هدفمند جلو مي رويم و ديگر عادت غيرسازنده غصه خوردن را يا حتي غرزدن را در خصوص مسائلي كه خارج از كنترل ماست، كنار مي گذاريم.
* در زمينه نواقص شخصيتي، در قدم چهارم و پنجم تلاش كرديد، اما همين تلاش در قدم هاي اول دوم و سوم هم به نوعي به كار گرفته شده است.
- مسأله، كمي پيچيده به نظر مي آيد؛ ذات نواقص شخصيتي مان براي خود ما آشكار نيست! ما احتمالاً گيج شده ايم. خود من، هنوز نمي دانم كجا به آخر خط اين نواقص مي رسم. هنوز نمي دانم كه آيا اين ديگرانند كه مقصر هستند يا خود من به تنهايي. نواقص شخصيتي ما نشان دهنده طبيعت اصلي ماست. من نيازهايي دارم و به دنبال برآوردن آنها هستم، مثل نياز به محبت و دوست داشته شدن. به همين منظور فهرستي از نواقص خود را نوشتم و هر كدام را توضيح مختصري دادم. به دنبال راهكاري گشتم تا روي اين نواقص كار كنم و در اين عمل به دنبال بررسي تأثيراتي كه روي خود و ديگران مي گذارم، هستم و اينكه چه احساساتي را تجربه مي كنم.
* به راستي چه احساساتي را تجربه مي كنيد؟
- احساس اينكه زندگي من بدون اين گونه رفتارها به چه شكل خواهد بود؟ احساس تعهد، تمايل به ايمان و اعتقاد و نيز استقامت و پايداري در باقي ماندن ترك؛ اينكه احساس مي كنم خدا مرا دوست دارد چون به او توكل كرده ام.
* آيا شما در اين قدم، كليه نواقص شخصيتي خود را برطرف مي كنيد؟
- با وجود لغاتي مثل كاملاً و كليه كه نقش برجسته اي در اين قدم دارند، ممكن است كه ما خيلي راحت تبديل به يك انسان كمال طلب شويم و در انتقاد از خود افراط كنيم. نياز است تا به ياد داشته باشيم كه اگرچه تمايل ما بايد كامل باشد، ولي قرار نيست كه خودمان هم به تكامل برسيم؛ نه امروز و نه هيچ وقت ديگر. زماني كه علي رغم ميل و اراده خود از روي نقص عمل كنيم، نياز داريم كه اصل روحاني خويشتن پذيري را تمرين كنيم؛ چراكه اگر كامل بوديم، نيازي به رشد نداشتيم و ما امروز دقيقاً به همان اندازه كه نياز است، رشد كرده ايم.
* اين رشد به نظر من يعني حركت به سوي جلو و دست يافتن به كيفيت آرزوهايتان!
- من و ديگر دوستان بهبودي ام بيشتر به دنبال رشد روحاني خود هستيم. اگر من درست به اين كيفيت هايي كه شما گفتيد فكر كنم، دوست دارم از روي عشق بلاعوض به معتاد ديگر، در بهبودي اش كمكش كنم. دوست دارم براي هميشه نترسم تا از ماحاصل فعاليت خود سود ببرم.
* و در اين تصويري كه شما ساخته ايد، گويي بر سكوي پرتاب به سوي گام هفتم ايستاده ايد و من مثل خوانندگان اين مطلب، آرزومند پرواز شما به سمت 12 قدم مي باشم.

علي تويسركاني
تا كنون بيش از 30 ميليون آمريكايي موفق به ترك سيگار شده اند و براساس اطلاعات به دست آمده ترك سيگار همچنان ادامه دارد. با ترك سيگار شما احساس سلامتي خواهيد كرد و اين احساس به سالهايي كه سيگار كشيده ايد و تعداد روزانه آن بستگي ندارد.
راه هاي زيادي براي ترك وجود دارد.
هركسي بايد راهي را برگزيند كه براي او مناسبت تر است. بسياري به تنهايي قادر به ترك هستند، اما برخي ديگر به ياري پزشك، كلينيك يا گروهي كارآزموده نياز دارند. براساس برخي مشاهدات، موفقيت افراد سالمند در ترك از جوان ها بيشتر است. برخي از افرادي كه سيگار را ترك كرده اند از احساس اضطراب، بي قراري، كسالت، عدم تمركز و اختلال در هضم غذا برخوردارند، ولي برخي ديگر هيچ نشانه اي ندارند. پزشكان، براي افرادي كه به نيكوتين وابسته شده اند و دچار عوارض بيش از حد ترك هستند آدامس نيكوتين دار تجويز مي كنند. گاهي همراه اين آدامس ها پيوستن به گروه هاي امداد ترك سيگار يا استفاده از برخي وسايل خودياري نيز تجويز مي شود. آدامس نيكوتين دار براي افرادي كه بيماري قلبي دارند مناسب نيست، همچنين افرادي كه دندان مصنوعي دارند نيز از جويدن آن عاجزند.
در هر سني دلايل متعددي براي ترك سيگار وجود دارد. برخي از فوايد ترك سيگار در سنين بالا عبارتند از: كاهش خطر ابتلا به سرطان و بيماري هاي ريوي 2- برخورداري از قلب و ريه هاي سالمتر 3- جريان خون بهتر 4- شرايط بهداشتي سالم تر براي افراد غيرسيگاري خانواده به ويژه كودكان. مصرف سيگار نه تنها به كاستن طول عمر منجر مي شود، بلكه هر ساله سبب مرگ 390هزار نفر شده و ميليون ها نفر ديگر را دچار ناتواني مي كند.
دود سيگار ريه ها و مجاري تنفسي فرد سيگاري را تحريك كرده و تحت تاثير قرار مي دهد و سبب سوزش، تورم و ترشح بيش از حد مخاط مي شود. اين تاثيرات منجر به سرفه هاي مزمن مي شود و در موارد حادتر به برونشيت مزمن مي انجامد. بيماري هاي مزمن گاهي سبب نفس تنگي و اختلال در تنفس طبيعي مي شوند. سيگار، فشار خون بالا (HBP) و كلسترول بالاي خون از جمله عوامل اصلي بيماري دريچه كرونر قلب هستند. فردي كه كلسترول و HBP بالا دارد و سيگاري هم هست، شانس بيشتري براي سكته قلبي دارد تا فردي كه تنها در معرض يكي از اين عوامل است. به محض ترك سيگار شرايط بهتر براي قلب و دستگاه گردش خون آغاز مي شود، شانس ابتلا به سكته و حمله قلبي و ديگر بيماري هاي دستگاه گردش خون پايين مي آيد و خون در دست ها و پاها بهتر جريان مي يابد. با وجود آنكه ترك سيگار آسيب وارده به ريه ها را برطرف نمي كند، پيشرفت آن را بسيار كند كرده و قسمت سالم ريه ها از آن پس در سلامت عمل مي كند.
سيگار عامل خيلي از سرطان هاست، مثل سرطان ريه، دهان، حنجره و مري. همچنين در سرطان پانكراس، كليه ومثانه نيز نقش دارد.
ميزان تاثير سيگار در ابتلا به سرطان به تعداد سيگار مصرفي روزانه در سالهاي سيگار كشيدن و ميزان دودي بستگي دارد كه به سينه فرو برده مي شود. پس در ترك سيگار، شانس فرد براي ابتلا به سرطان هايي كه در ارتباط با سيگار هستند كاهش يافته و پس از ده سال برابر فرد غيرسيگاري مي شود.
احتمال ابتلاي سيگاري ها به آنفلوآنزا، ذات الريه و ديگر بيماري هاي تنفسي مانند سرماخوردگي بيشتر است. آنفلوآنزا و ذات الريه در افراد مسن گاهي كشنده است. از هر 4 خانم بالاي 60 سال يكي دچار پوكي استخوان مي شود. اين بيماري، استخوان ها را تحليل برده و باعث شكستگي آنها مي شود. شواهد نشان مي دهد كه مصرف سيگار شانس پيشرفت اين بيماري هاي ناتوان كننده را بالا مي برد.
شواهد بسياري گواه تاثير زيانبار دود سيگار بر سلامتي افراد غيرسيگاري است كه در معرض دود سيگار قرار دارند. افرادي كه همسران آنها دچار آسم، بيماري قلبي يا ديگر بيماري هاي ريوي هستند بايد به اين نكته توجه داشته باشند. سيگار كشيدن در منزل، سلامت نوزادان و كودكان را به طور جدي به مخاطره مي اندازد. قرار گرفتن كودكان در معرض دود سيگار سبب برونشيت، ذات الريه و عفونت گوش مي شود. اين دليل خوبي است كه والدين و پدربزرگ ها و مادربزرگ ها سيگار را ترك كرده يا دست كم در حضور كودكان سيگار نكشند.
تحقيقات اخير نشان داده است كه دود سيگار احتمال ابتلاي افراد غيرسيگاري به سرطان را بالا مي برد.

امروز، با توجه به نحوه تربيت فرزندان در خانواده و جامعه، افراد تا حد زيادي به سمت وابستگي هاي عاطفي و مادي سوق داده مي شوند و حاصل چنين مسائلي تنها اين است كه افراد در بزرگسالي، به هنگام مقابله با مشكلات، احساس ضعف مي كنند و براي به دست آوردن آرامش خود به راه هاي نامناسب كشيده مي شوند كه نتيجه آن تنها آرامشي دروغين و لحظه اي است.
در كمتر از 50 سال پيش، در بعضي از شهرهاي كشور خودمان حتي شاهد قضيه پذيرايي مهمانان با ترياك بوديم. بالطبع اين گونه مسائل بي  تأثير در بروز و گسترش اين پديده زيان بار اجتماعي نبوده است زيرا جوانان و نوجوانان گمان مي كردند كه استفاده از ترياك تا چه حد طبيعي است كه در مهماني  ها نيز وجود دارد. به واقع، ترياك و سيگار را مسكني براي رهايي از غم از دست دادن آن عزيز مي دانستند كه بعدها به يك وسيله پذيرايي نيز مبدل شد.
فشارهاي زندگي خود به چندين دسته تقسيم مي شود كه از بين آنها مي توان به موارد زير اشاره كرد: بيكاري، شكست در ازدواج، ورشكست شدن، مرگ يكي از نزديكان،...
يكي ديگر از مواردي كه به وفور در قشر آسيب پذير جامعه مي بينيم اعتياد مرد خانه به خاطر فشارهاي واردشده از جانب همسر و فرزندانش است. يكي از اين مردان در مصاحبه با مجله اي مي گفت:
من كارمند بودم و زندگي اي معمولي داشتم و دخل و خرجمان با سه بچه، با هم جور بود ولي با همه اينها بعد از تولد دو سالگي بچه سوممان، زنم بناي ناسازگاري گذاشت. مقايسه كردن هايش شروع شد كه فلاني اين چيز را براي خانه اش خريده، چرا ما نداريم و يا آقاي... براي همسرش ماشين گرفته چرا تو نمي گيري و... خلاصه تمام زندگي ما به جنگ اعصاب مي گذاشت. كم كم، من كه هر شب با عشق به خانه مي آمدم. از خانه فراري شدم. اوايل اضافه كاري مي ايستادم ولي بعد ديدم كه اضافه كاري من هم كمكي به درخواست هاي زنم نمي كند بلكه توقع او را بالاتر مي برد.
براي همين به خودم گفتم: چرا الكي خودت را اذيت مي كني؟ . از آن موقع به بعد، دور هم جمع شدن هاي بعد از اداره در منزل يكي از دوستان باب شد... هر شب ديرتر از قبل به منزل مي رفتم چون هيچ چيز و هيچ كس جز اون سه تا بچه معصوم، منو به خونه نمي كشوند... فقط دعوا، فقط درگيري... اوضاع من از همه دوستانم بدتر بود چون هيچ كدوم از اونها مشكلات زندگي منو نداشتند.
اوايل سعي كردم كه زنم نفهمد ولي بعد حجب و حيا را گذاشتم كنار... گوي سبقت را از دوستانم ربودم و به يك هروئيني مبدل شدم! اوضاع جوري شد كه خود اونها هم ديگه رغبت نمي كردند با من دوستي كنند. از كار اخراجم كردند، صاحبخانه جوابمون كرد، زنم طلاق گرفت... سه بار ترك كردم ولي با اين اوضاع آشفته كار، دوباره به سراغش برگشتم؛ كاش زنم با من و زندگيمون اين طوري برخورد نمي كرد، كاش...
يكي از موارد بسيار مهم كه در اين ايام به شدت ذهن جوانان در شرف ازدواج ما را به خود مشغول كرده است،همين مسأله مي باشد. چه تضميني است كه همسر من دچار اين وضعيت نشود؟ مسأله مهم ديگر دسترسي آسان به مواد مخدر است كه امروزه روز به صورت انواع و اقسام قرص ها در سطح شهر به فروش مي رسد و بسي مايه شرمساري است كه چگونه اين مواد، چنين سهل و آسان در دسترس جوانان قرار مي گيرد! زماني بود كه والدين مي توانستند از جاي سوزن هروئين روي دست فرزندانشان تا حدي به اعتياد آنها پي ببرند ولي حالا چه؟ تنها راه چاره آزمايش است! و چهره هاي منگ و گاهي نيز هيجان زده از مصرف اين قرص ها! مورد ديگر استفاده دختران از مواد مخدر پا به پاي پسران است. دختراني كه خود فردا مادراني معتاد خواهند بود! به راستي راه چاره چيست؟ همه اين موارد گفته شد ولي تا فكري به حال اين قضيه نگردد، هر روز فشار زندگي عده اي را به كام اعتياد خواهد كشيد.
يكي از بهترين و مؤثرترين كارهايي كه مي توان انجام داد، بالا بردن روحيه مقاومت و مبارزه با مشكلات زندگي در دانش آموزان است... چه خوب مي شود اگر ساعت درسي اي را به اين قضيه اختصاص دهيم و با خواندن مطالب كوتاه از مقاومت و اراده افراد در مبارزه با مشكلات زندگي و نظرخواهي از خود دانش آموزان، آنها را با اين گونه افراد و شيوه زندگيشان آشنا كنيم تا شايد در روزگاري كه مشغول دست و پنجه نرم كردن با مشكلات هستند ضمير ناخودآگاهشان به ياري آنها بشتابد و تقويت كننده اراده آنها شود. همچنين دادن موضوعات انشا به شاگردان در اين زمينه درباره پيدا كردن راه حل هاي مناسب براي اين قبيل مشكلات، كمك بسيار زيادي به رشد ذهني و عكس العمل درست و به موقع آنها در قبال اين مشكلات در آينده خواهد داشت.
در ضمن، براي كاهش اعتياد ناشي از فشارهاي زندگي، بايد از كودكي با فرزندانمان كار كنيم تا در بزرگسالي، ترس از ناشناخته ها آنها را تشويق به فرورفتن در ابرهاي آرامش زايي خيالي اعتياد نكند.
ندا نصيري

اعداد 1 تا 9 را در هر يك از سطرها و ستون ها و مربع هاي كوچك 3 در 3 طوري قرار دهيد كه فقط يك بار تكرار شود. پاسخ جدول را فردا در روزنامه ملاحظه خواهيد كرد.