كشورهاي اسلامي،  بيش از يك پنجم جمعيت جهان را تشكيل مي دهند اما سهم متناسبي از سپهر علمي  جهان ندارند؛ اين روندي است كه قرن هاست دامنگير اين كشورهاست. در اين سال ها، استثنائاتي به صورت جرقه در اين كشورها پيدا شده اما هيچ كدام به اندازه اي نبود كه بتوان نام آن را توسعه علم گذاشت. عقب ماندگي علمي مسلمانان، موضوع تحقيقات زيادي بوده است. شايد جديدترين نمونه از اين دست، گزارشي است كه توسط كميته اي در سازمان كنفرانس اسلامي انجام شده است. به رغم آنكه گزارش، بار ديگرعدم موفقيت چشمگير مسلمانان را به رخ مي كشد، نگارندگان از بروز شاخص هاي اميدواركننده سخن به ميان آورده اند. به علاوه،  آنان راهكارهايي براي تسريع رشد علمي  در جهان اسلام ارائه كرده اند.
***
مطالعه جديد سازمان كنفرانس اسلامي  در زمينه وضعيت تحقيقات علمي در 57كشور عضو، اطلاعات بيشتري را در مورد كاستي هاي علم در اين كشورها عرضه مي كند. اين اولين تلاش سازمان براي كميت گذاري توليد و بهره وري علمي  اعضاي آن است.
با وجودي كه نتايج تحقيق حاكي از آن است كه بسياري از كشورهاي اسلامي،  برون داد علمي ضعيفي دارند،  اين بررسي نشان مي دهد كشورهاي يادشده به طور فزاينده اي به اين درك رسيده اند كه بايد از اين نظر به پاي بقيه جهان برسند و در غير اين صورت،  از نظر سياسي،  اقتصادي و اجتماعي از آنها عقب بمانند.
اگر كشورهاي اسلامي  بخواهند در قرن بيست ويكم به جوامعي نوآور و دانش مدار تبديل شوند،  بايد سياست هاي منسجم و كارآمد علمي  تدوين و محيط مستعد پژوهش ايجاد كنند.
مطالعه يادشده با استفاده از پايگاه داده هاي تامسون ساينتيفيك، برون داد علمي  كل كشورهاي عضو را بررسي كرده است. در اين پايگاه، حدود 8700نشريه تحقيقاتي و نيز تك نگاشت و مقالات كنفرانس نگهداري مي شود. تركيه با اختلاف زيادي در رأس اين كشورها قرار دارد.
ارقام به چندين كاستي اشاره دارد؛ نخست، شمار واقعي انتشارات، بسيار  اندك است. كشورهاي اسلامي فقط 5/2درصد از بيش از 5/11ميليون مقاله اي را كه هر سال منتشر مي شود، توليد مي كنند. اين امر، نشان دهنده ارزش كمي  است كه به طور كلي به پژوهش و به خصوص به انتشار يافته هاي علمي  در بسياري از كشورهاي اسلامي داده مي شود.
به علاوه،  سه كشور پرجمعيت مسلمان ( اندونزي،  پاكستان و بنگلادش) از نظر علمي  و فناوري، توليد قابل توجهي ندارند. در واقع،  با در نظرگيري شمار انتشارات علمي  به ازاي هر ميليون نفر جمعيت،  كشورهاي كوچك تر مانند كويت، عملكرد بهتري دارند. اين نابرابري بين كشورها نشان مي دهد شمار زيادي از مسلمانان از كاروان تحقيقات علمي  در سراسر جهان جدا هستند.
نگاهي دقيق تر به يافته هاي مطالعه، حاكي از نبود تنوع موضوع در انتشارات علمي  است. در حالي كه بسياري از كشورهاي عضو سازمان كنفرانس اسلامي  ممكن است نقاط برتري علمي  كوچكي داشته باشند،  آنها فاقد توانايي علمي  گسترده و زيرساختي هستند كه براي تحقق دستاوردهاي اجتماعي لازم است.
همچنين،  دانشمندان در كشورهاي مسلمان در برخي عرصه هاي فناوري كه به رشد اقتصادي غرب كمك كرده است،  برون داد چنداني ندارند؛ از قبيل نيمه رساناها،  فناوري اطلاع رساني ، ژنتيك و نانوتكنولوژي. اين امر، مؤيد ضعف اين كشورهاست در تبديل تحقيقات علمي  به فناوري هاي علمي  كه اساس توسعه علمي  است.
نكته آخر آنكه هيچ كدام از 25موسسه علمي  مولد(بر اساس شمار انتشارات) در كشورهاي اسلامي  از جمله دانشگاه آنكارا،  دانشگاه قاهره يا دانشگاه ملك فهد در فهرست دانشگاه هاي برتر جهان قرار ندارند. در حالي كه كيفيت نهادها، محيط و انگيزه ها بر تصميم ها و انگيزه هاي دانشمندان تاثير مي گذارد.  اين نقيصه نهادينه تا حدي علت بهره وري پايين در جهان اسلام است.
اما با وجودي كه يافته هاي مطالعه باعث تاسف است، شاخص هايي در آن ديده مي شود كه مبين تغييراتي است كه در جهان اسلام آغاز شده است. ايران،  پاكستان و تركيه روند صعودي از نظر برون داد علمي  دارند. اين كشورها اخيرا بودجه علمي  را افزايش زيادي داده اند. مثلا پاكستان در طول 5 تا 7 سال گذشته،  بودجه آموزش عالي را 5000درصد افزايش داده است.
شمار انتشارات در شش كشور از 15كشور جدول فوق الذكر رشد كرده است. چندين كشور با سرمايه گذاري چشمگير در آموزش عالي و پژوهش،  سعي در تقويت زيرساخت علمي  دارند؛ مثلا قطر تلاش دارد با ايجاد شهر آموزش در دوحه، به كانون آموزش و دانش منطقه بدل شود. نيجريه اخيرا اعلام كرد در خلال يك دهه آينده ، 5ميليارد دلار در علوم و تحقيقات سرمايه گذاري خواهد كرد تا به رشد و توسعه اقتصادي كمك كند.
اما بهره برداري از اين ابتكارها نيازمند آن است كه كشورهاي اسلامي سياست هايي براي حمايت از كاربرد و توسعه زيرساخت علمي  و فناوري اتخاذ كنند.
جهان اسلام بايد آزادي علمي  را تقويت و برنامه هاي مدوني براي تامين بودجه پژوهش و تاسيس موسسات آموزشي و تحقيقاتي باكيفيت تهيه كند و براي انجام و انتشار پژوهش، انگيزه پديد آورد. به علاوه ، كشورهاي اسلامي  بايد ارزش علم و فناوري را نزد مردم بالا ببرند. اين كشورها بايد بياموزند از علم براي حل مشكلات اجتماعي و اقتصادي مانند بيماري ،  كمبود منابع و توسعه اقتصادي استفاده كنند.
اين گزارش تصريح مي كند تنها با استفاده هوشمندانه از سياست و در پي آن اجراي صبورانه و پافشارانه است كه جهان اسلام مي تواند از عقب افتادگي درآيد و به بهره برنده و مشاركت كننده برابري در عصر علم بدل شود.
منبع: Scidev.et
مترجم: وحيدرضا نعيمي

بدون شك، يكي از پرهزينه ترين سازمان ها در كشورهاي صاحب صنعت فضا، سازمان هاي فضايي هستند و به همين دليل بودجه اختصاص داده شده به اين سازمان ها همواره در حال افزايش است و در اين ميان سازمان فضايي روسيه، شايد انعطاف پذيرترين سازمان فضايي در جهان باشد كه مي خواهد بخشي از هزينه هاي اين صنعت را با فرستادن افرادي همچون انوشه انصاري اولين فضانورد ايراني و ماركوس پونتس دانشمند برزيلي به فضا و دريافت بيست ميليون دلار بودجه اي چشمگير براي خود تامين كند. اما يكي از مهمترين راه هاي تهيه مخارج نه تنها در علوم فضايي كه در تمامي امور، آگهي هاي تبليغاتي هستند؛ آگهي هاي سودآوري كه بسياري از شركت ها را از هزينه خدمات شركت ها بي نياز كرده است. نمونه بارز آن شركت هاي گوگل ، ياهو و... هستند كه سودهاي سرشاري را از محل آگهي هاي تبليغاتي مي برند. بر همين اساس، سازمان فضايي روسيه نيز جهت جذب آگهي پيش قدم شده و درصدد است تا از اين راه براي خود درآمدي را حاصل كند. جالب اينجاست كه هزينه صنعت فضايي روسيه، به مراتب كمتر از سازمان فضايي ايالات متحده ناسا است. اما ناسا در مقابل كسب درآمدها از خود مقاومت نشان داده است و بايد ديد چه زماني كوتاه خواهد آمد و به نصب آگهي و فرستادن توريست به فضا اقدام خواهد كرد؟
خانم والريا نيل   مديركل امور موزه هوانوردي و فضايي ايالات متحده واقع در واشنگتن دي سي مي گويد: احتمالاً دورترين مكان براي قرار دادن محصولات آگهي دهندگان، فضاست. هر چيزي كه به فضا فرستاده شده، ارزش بيشتري را يافته است . وي مي افزايد: با نگاهي به بازار جمع كنندگان آثار پرارزش و عملكرد موزه ها در گردآوري اشيايي كه به فضا ارسال شده اند، مي توان به اين موضوع پي برد .
در سال 1985 ميلادي كوكاكولا  و پپسي كولا سازندگان نوشابه هاي غيرالكلي (Soft Drik) به دنبال موافقت سازمان ملي فضانوردي ايالات متحده (ناسا) جهت آزمايش زيست پذيري نوشابه هاي گازدار در فضا، فرصت را غنيمت شمرده و به رغم قوانين سختي كه مانع رقابت آنها بود، دست به كاري شدند كه ارزيابي دستگاه هاي توزيع كننده نوشابه هاي گازدار ناميده شد.
خانم نيل مي گويد: اولين آزمايش غيررسمي طعم نوشابه ها در فضا، بازاريابي موفقيت آميزي براي هر دو شركت بود .
خانم نيل مي افزايد:  علاقه واقعي اين دو كارخانه نوشابه سازي، فراهم كردن نوشابه هاي گازدار، نه براي كيهان نوردان كه براي همگي مردم روي كره زمين بود و حتي با وجود سخت گيري هاي ناسا در ارتباط با تبليغات،  اكنون هر يك از آنها ادعا مي كند كه اولين كارخانه نوشابه سازي بوده اند كه محصولشان به فضا رفته است .
در سال 2001 ميلادي، بازاريابي فضايي هنگامي جهشي عظيم به جلو داشت كه براساس آن، محصول شركت پيتزاهات توسط آژانس فضاپيمايي روسيه به فضا فرستاده شد. اين شركت سازنده پيتزاي آماده با پرداخت بيش از يك ميليون دلار از تبليغات جهاني به نفع خود بهره برداري كرد و حقوق خودستايي، به عنوان اولين فرستنده پيتزاي داغ به فضا را به خود اختصاص داد. ديري نپاييد كه شركت راديو شاك (Radio Shock)، خرده فروش وسايل الكترونيكي، با ساختن يك فيلم تبليغاتي در داخل ايستگاه فضايي بين المللي، يك كيهان نورد روسي را در حال باز كردن هديه روز پدر نمايش مي داد.
سازمان فضايي ناسا تا به حال حاضر نشده است در اين كار شركت كند، اما خانم نيل مي گويد: اين نظر در آينده مي تواند تغيير كند. قوانين ناسا، سر و كار داشتن با امور تجاري را منع مي كند، ناسا در گذشته از تاييد كالاها و تبليغات بازرگاني خودداري كرده و اجازه نداده است كه از پرواز كيهان پيماهايش (Shuttles) براي فروش كالا بهره برداري تبليغاتي شود، كسي چه مي داند، شايد اين موضوع در آينده تغيير كرد.
بازاريابان مي گويند: اگر ناسا در اين مورد كوتاه بيايد، تبليغات و آگهي هاي بازرگاني مي تواند به بزرگترين تامين كننده بودجه براي پژوهش هاي علمي آن سازمان تبديل شود .
ناسا مي گويد: در حال حاضر با همكاري دولت بوش، مشغول بررسي و تهيه طرحي جامع براي استراتژي تبليغات آگهي هاي بارزگاني در فضا است .
مرتضي اسلام زاده

همايش دانشگاه استفان در زمينه كوانتوم  و الكترونيك
۱ - زمان برگزاري: 12 10 فوريه 2007
۲ - مكان برگزاري: آمريكا‎/ لاجولا
۳ - پست الكترونيكي: FSRC@ Stefa-uiversity.edu
۴ مسئولين برگزاري: دانشگاه استفان كاليفرنيا‎/ مدرسه عالي بين المللي علوم لاجولا‎/ موسسه مطالعات مباني فيزيك
۵ نيم نگاه: همايش FSRC، يكي از معتبرترين همايش هاي دانشگاهي در زمينه علم فيزيك و الكترونيك است. در اين نشست، پژوهشگران درباره نكاتي چون علوم و تكنولوژي مرتبط با منابع انرژي ، علم مواد و تكنولوژي استفاده از مواد ، ليزر و كاربردهاي آن ، علم بيومديكال و تكنولوژي كاربرد فيزيك در اين علم ، ليزر و ژنتيك ، ليزر و درمان بيماري هاي دستگاه عصبي ، فيزيك و علم پزشكي ، محيط زيست و فيزيك ، فضانوردي و اخترشناسي و علم فيزيك ، داروسازي و فيزيك ، فيزيك و نانو و... بحث و تبادل نظر خواهند كرد.

همايش بررسي چالش هاي نانو و گيگا در الكترونيك؛
از اتم ها تا مواد براي طراحي سيستم ها
۱ - زمان برگزاري: 16 12 مارس 2007
۲ - مكان برگزاري: آمريكا‎/ تمپ
۳ - پست الكترونيكي: Korki@aoadgiga.com
۴ - صفحه الكترونيكي:http://asd.et/gc 2007
۵ - آخرين مهلت ارسال مقاله: 16 مارس 2007
۶ - مسئولين برگزاري: دانشگاه ايالتي آريزوناي آمريكا
۷ - نيم نگاه: تكنولوژي ميكروالكترونيك ها، علمي نو و فرصتي جديد براي تحقيق و پژوهش و توسعه بيشتر علم در اختيار پژوهشگران قرارداده است. پژوهشگران در اين نشست به بحث و گفت وگو درباره طراحي مواد بر اساس شناسايي دقيق ويژگي هاي اتم ها با تمركز بر بررسي تئوري ها و آزمون هاي جديد ، الكترونيك بيوملكولي و فتونيك ، طرحي دستگاه هاي الكترونيك با فركانس بالا ، مواد مغناطيسي و كاربرد آنها ، فرايندهاي لازم جهت ادغام فرايندها جهت دستيابي به نتايج بهتر و كم خطا تر ، طراحي سيستم هاي نانوالكتريك ، نانواپتيك و ليزر ، مواد نانو سيليكون ، كوانتوم ها و سازه هاي جديد و... مي پردازند.

همايش بين المللي مهندسي برق (2007 IMECS )
۱ - تاريخ برگزاري: 23 21 مارس 2007
۲ - مكان برگزاري: هنگ كنگ‎/ هنگ كنگ
۳ - پست الكترونيكي: William youg@ iaeg.org
۴ - صفحه الكترونيكي:
http://www. iaeg. Org/IMECS2007/ ICEE2007.html
۵ - مسئولين برگزاري: انجمن بين المللي مهندسان هنگ كنگ(IAEG)
۶ - نيم نگاه: همايش IMESC2007 با هدف گفت وگو درباره بيوتكنولوژي با تمركز بر جايگاه مهندسان برق در بيوتكنولوژي ، الكترونيك و كامپيوتر ، آمپلي فايرهاي الكترونيكي و ادغام مدارهاي الكتريكي به منظور گسترش كاربرد، مهندسي برق با گرايش قدرت و جايگاه آن در علم امروز ، ساخت و طراحي ژنراتورهاي پرقدرت با كاربرد گسترده ، ارتباطات و مخابرات و مهندسي برق ، ساخت و طراحي سازه هايي چون تلويزيون، راديو، گوشي همراه و... ، دستگاه سنجش خودكار و نحوه طراحي اين دستگاه ها ، فيلترهاي ديجيتال ، فيلترهاي نوري و صوتي ، رادار و سيستم هاي جديد براي كنترل بهتر و... برگزار مي شود. در اين نشست، پژوهشگران 30 كشور جهان با ارائه مقاله حضور دارند.
مقاله هاي برتر در مجله علمي انجمن بين المللي مهندسان هنگ كنگ (IAEG) چاپ مي شود.
مهتاب خسروشاهي

توسعه فناوري اطلاعات در دهه 1990 بدون توجه به اندازه، محصول يا پوشش جغرافيايي، در اقتصاد و تجارت جهاني انقلابي به وجود آورد و آن دو را متحول ساخت. در سطح اقتصاد كلان، فناوري اطلاعات به نحو فزاينده اي به عنوان ابزار توسعه سرزمين ها و شكوفايي بلندمدت آن به حساب مي آيد. بين تجارت كشورهايي كه براساس جامعه اطلاعاتي جديد و قدرت هاي اقتصادي دانش محور استوار هستند، نوعي نياز به رقابت وجود دارد. بنابراين رقابتي بودن اقتصاد ناحيه اي و شركت هاي تجاري تا حدود زيادي وابسته به شرايط استفاده و توسعه كاربرد اين فناوري هاست.
توريسم به نحو اجتناب پذيري، تحت تاثير معماري نوتجاري بوجود آمده در نتيجه انقلاب فناوري است. همان گونه كه اطلاعات شريان حياتي صنعت سير و سفر به حساب مي آيد، استفاده موثر از فناوري ، يك امر اساسي براي بخش توريسم است. بنابراين اين يك سيستم كلي فناوري اطلاعات به سرعت در حال منتشر شدن در تمامي صنعت توريسم است و هيچ بازنگري نمي تواند از اثرات آن فرار كند. انقلاب فناوري اطلاعات در زمينه مديريت صنعت توريسم از طريق فراهم كردن همكاري كارآمد و ارائه ابزار جهاني سازي واقعي، القائاتي را فراهم آورده است. بدون شك همان گونه كه در ديگر فعاليت هاي اقتصادي، زايش، تجميع، فرآيندسازي و ارتباطات اطلاعاتي براي عمليات هاي روزمره اهميت دارند، فناوري اطلاعاتي نيز تبديل به مهم ترين عامل در صنعت توريسم مي شود. در نتيجه توسعه سريع عرضه و تقاضاي توريسم فناوري اطلاعات جزو فرمانده اين صنعت محسوب مي شود و بنابراين در بازاريابي، توزيع و ارتقاي توريسم نقش مهم تري را ايفا خواهد كرد. برخلاف كالاهاي مدت دار، خدمات نامحسوس توريستي از لحاظ فيزيكي قبل از خريد، قابليت به نمايش گذاشتن براي فروش را ندارد. آنها معمولا قبل از زمان استفاده و در مكاني دورتر از محل مصرف خريداري مي شوند. بنابراين بازار محصولات توريستي منحصراً وابسته به توضيحات اطلاعاتي چاپ شده يا سمعي و بصري براي جلب مصرف كننده، هستند. اطلاعات دقيق و به موقع و مرتبط با احتياجات مصرف كننده معمولا كليد موفقيت در ارضاي تقاضاي توريسم است. مسافران با تجربه به طور روزافزون به وسيله استفاده از اطلاعات و سيستم هاي رزرو تقويت مي شوند. فناوري اطلاعات، توزيع توريسم را به يك بازار الكترونيكي كه در آن دسترسي آسان به اطلاعات وجود دارد، ارتقا داده است و در نتيجه تعامل بين صاحبان صنعت و مصرف كننده ها بيشتر مي شود. اين پتانسيل جديد مي تواند براي شركت هاي توريستي كوچك و بزرگ كه تاكنون ابزار كمي براي ارتباط مستقيم با مصرف كننده ها و همچنين دفاع از خود در برابر ادغام شركت هاي بزرگ چند مليتي توريستي، در دست داشته اند، بسيار سودمند باشد.
دكتر ديميتريوس بوهاليس / ترجمه: شهناز پناهي