در روزهايي كه سريال كيف انگليسي روي آنتن بود، ضياءالدين دري در گفت وگوهايش با رسانه ها از كليدزدن كلاه پهلوي در آينده اي نزديك خبر مي داد؛ فيلمنامه اي كه از مدت ها قبل نوشته شده بود و مثل كيف انگليسي مضموني تاريخي داشت.كمي بعد مشخص شد كلاه پهلوي مجموعه اي به مراتب عظيم تر و پرهزينه تر از كيف انگليسي است و طبعا پيش توليدي طولاني تر را مي طلبد.چيزي كه قطعي بود، توليد سريال در گروه فيلم و سريال شبكه اول سيما و به تهيه كنندگي محمدرضا تخت كشيان بود. كلاه پهلوي چند مرحله پيش توليد داشت؛ پيش توليدي كه در اوايل سال۸۳ با شروع ساخت دكورها جدي شد، هر چند در اواخر سال۸۳ ساخت دكورها هم دچار وقفه شد.روزهايي كه برخي از مطبوعات از حضور تعدادي از ستاره هاي سينما در كلاه پهلوي خبر داده بودند، كار به وقفه افتاد. بعد از آن چند باري خبر آغاز مجدد پروژه كلاه پهلوي منتشر و كمي بعد تكذيب شد؛ به طوري كه خيلي ها تصور مي كردند طلسم اين مجموعه شكسته نخواهد شد. با اين همه، ساخت دكورهاي مجموعه از اوايل امسال پي گرفته شد و كمي بعد هم مجموعه كليد خورد.
به خاطر بالابودن هزينه هاي توليد، برنامه ريزي گسترده و دقيقي براي گرفتن سكانس ها صورت گرفت. حاصل اين برنامه ريزي، سرعت قابل توجه گروه سازنده كلاه پهلوي است؛ سرعتي كه البته با توجه به ژانر مجموعه و دشواري هاي خاص آن جالب توجه است.
ثبت برگي از تاريخ معاصر روي نگاتيو
ضياءالدين دري در سريال كيف انگليسي يك مقطع تاريخي را به تصوير كشيد؛ مجموعه اي كه با حضور عوامل حرفه اي و بازيگراني چون ليلا حاتمي، علي مصفا و محمدرضا شريفي نيا و مضمون بحث انگيزش، مبدل به يكي از پربيننده ترين سريال هاي سيما شد.
سريال كلاه پهلوي هم به مقطعي ديگر از تاريخ معاصر مي پردازد؛ مجموعه اي كه داستانش در زمان رضاشاه مي گذرد و به موضوع كشف حجاب مي پردازد؛ دوره اي كه به نام تجدد كوشيده شد تا فرهنگ و خلق وخوي ايرانيان تغيير يافته و غربي شود مثل كيف انگليسي . دري در اين مجموعه هم از دوربين 35ميلي متري استفاده مي كند. عموماً تصاويري كه با دوربين ويديويي گرفته مي شود، نسبت به تصويري كه روي نگاتيو ثبت مي شود، شارپ به نظر مي رسد. به همين خاطر در مجموعه هاي تاريخي، تصوير برداري ويدئويي معمولاً توي ذوق مي زند. نكته ديگر، ماندگاري نگاتيو۳۵ است. وقتي مجموعه اي كه به برهه حساسي از تاريخ معاصر مي پردازد، با صرف هزينه فراوان ساخته مي شود، بهتر است روي نگاتيو ثبت شود.
به همين خاطر درّي براي فيلمبرداري مجموعه به سراغ حسن قلي زاده از فيلمبرداران باتجربه سينما رفت.
كانون بانوان ايران و كشف حجاب
باغ نگارستان در حوالي ميدان بهارستان، يكي از لوكيشن هاي مجموعه كلاه پهلوي است. در اينجا قرار است سكانس افتتاح كانون بانوان ايران فيلمبرداري شود؛ جايي كه در سال۱۳۱۲ توسط تعدادي از جوانان فرنگ رفته افتتاح شد. در اين سكانس، بازيگران زن زيادي حضور دارند؛ زناني كه در كانون بانوان حضور دارند و گويا ليدر آنها هم شقايق فراهاني است كه نقش مه لقا را بازي مي كند. فراهاني لباس سراسر سرخ پوشيده است. او نقش يكي از دوستان هاجر تربيت را كه پايه گذار كانون است بازي مي كند. زرين تاج با بازي آناهيتا نعمتي و شادي با بازي بهاره افشار به عنوان زناني كه مدتي در خارج از كشور به سر برده اند هم از جمله كساني هستند كه در كنار هاجر تربيت و مه لقا مي كوشند تا بي حجابي را به عنوان سوغات فرنگ و نشانه متجددشدن رواج دهند.
درّي درباره زمينه تاريخي اين ماجرا مي گويد: زماني كه فروغي نخست وزير شد، مساله كشف حجاب آغاز شد. البته پيش از آن زمينه سازي براي اين كار از طريق نوشتن مقالات توسط زنان متجدد و اروپاديده آغاز شد و زماني كه رضاشاه به توصيه فروغي به تركيه سفر كرد، در بازگشت، دستور كشف حجاب را صادر كرد. پيش از آن زناني مثل هاجر تربيت براي اولين بار بدون حجاب در جامعه ظاهر شده و جاهايي مثل كانون بانوان فعال شدند. اين كانون به صورت غيرمستقيم مورد حمايت دربار قرار داشت .
در كانون بانوان، درباره مدهاي روز اروپا، آرايشگري و ژورنال ها صحبت مي شود. دامنه اين بحث ها به مطبوعات آن زمان هم كشيده مي شود و سرانجام رضاشاه 17دي ماه فرمان كشف حجاب را صادر مي كند.
دشواري هاي كار با هنرور
به تدريج بازيگران بيشتري به باغ نگارستان مي آيند؛ بازيگراني مثل داريوش كاردان كه در نقش جوانشير با گريمي كاملاً متفاوت حضور خواهد يافت. كنار او رضا فياضي حضور دارد كه نقش حكمت را ايفا مي كند. در اين سكانس، هنروران زيادي بازي دارند.
كلاً در پروژه عظيمي  مثل كلاه پهلوي بازيگران زيادي حضور دارند. هدايت اين هنرورها انرژي زيادي از كارگردان مي گيرد. بهمن حيدري صدابردار مجموعه در اين باره مي گويد: برخي از اين هنرورها براي اولين بار است كه مقابل دوربين مي روند و اين امر به هر حال مشكلاتي را در پي دارد. در همين لحظه يكي از هنرورها كه در ابتداي كادر قرار دارد از جيبش موبايلي بيرون مي آورد و با آن مشغول صحبت مي شود؛ اتفاقي كه تذكر دري را در پي دارد.جمشيد شاه محمدي هم گريم شده و در صحنه حضور مي يابد. اين بازيگر با سابقه در كلاه پهلوي  نقش مستشارنيا را بازي مي كند، كمي بعد فرهاد آئيش و گوهرخيرانديش هم سرمي رسند. خيرانديش درباره نقشش مي گويد: من نقش زن مستشارنيا سفير ايران در تركيه را بازي مي كنم. يك خانواده سه نفره كه دخترمان شادي در پاريس تحصيل مي كند.
او كه پيش از اين هم در كارهاي تاريخي مثل مدرس و روزي روزگاري بازي داشته، درباره تفاوت كلاه پهلوي با ديگر مجموعه هاي تاريخي مي گويد: تفاوت هاي اين كار به حساسيت هاي دري باز مي گردد، حساسيت هايي كه هم در مرحله نگارش فيلمنامه و هم در مرحله كارگرداني لحاظ شده و مي شود. اين كار سه سال پيش به من پيشنهاد شد. وقتي فيلمنامه را خواندم حس كردم نسبت به كارهاي ديگر متن منسجم تري دارد و كاراكترها با موشكافي و دقت ترسيم شده اند.
وقتي خيرانديش اين صحبت را مي كند ياد حرف هاي دري مي افتم كه مي گفت 25 سال از عمرم صرف نگارش اين فيلمنامه شده است.
حسي از گذشته
پشت دوربين كلاه پهلوي حسن قلي زاده ايستاده است. قلي زاده از جمله فيلمبرداراني است كه در دهه شصت به سينما آمد و خيلي زود با فيلمسازاني چون داريوش مهرجويي و مسعود كيميايي همكاري كرد. در كارنامه قلي زاده تعداد زيادي فيلم تاريخي به چشم مي خورد. فيلم هايي چون ساوالان ، كشتي آنجليكا ، گراند سينما ، قرق و... كه به نظر مي رسد در انتخاب او به عنوان فيلمب ردار كلاه پهلوي ، بي تاثير نبوده است.
قلي زاده درباره فيلمبرداري مجموعه مي گويد: من نهايت تلاشم را مي كنم تا بيننده خود را در مقطع تاريخي كه سريال در آن مي گذرد، حس كند. ماجراهاي كلاه پهلوي در هفتاد سال پيش مي گذرد و من با نورپردازي و استفاده از فيلتر سعي مي كنم كه حسي از گذشته را روي نگاتيو ثبت كنم. البته چه در نورپردازي و چه در قاب بندي پلان ها ما براساس شرايط كار مي كنيم.
قلي زاده حرف هايش را نيمه تمام مي گذارد تا نور نرفته يكي از نماها را فيلمبرداري كند.
محمدرضا تخت كشيان تهيه كننده هم به سر صحنه مي آيد. تهيه كننده اي كه چند سالي است درگير اين پروژه دشوار و پرهزينه است. قرار است صحنه استقبال زرين تاج (آناهيتا نعمتي) از مه لقا (شقايق فراهاني) گرفته شود. سكانسي كه بعد از چندين بار تمرين و چند برداشت در نهايت با تغييراتي كه دري در فضاي پيش زمينه مي دهد، مورد رضايتش قرار مي گيرد.
تاريخ به زبان دراماتيك
دري در فاصله برداشت دو نما، توضيحات بيشتري درباره مضمون كلاه پهلوي مي دهد: اين كار نگاهي است به آنچه در دوره رضاشاه به صورت يك فرهنگ تحميل شد. مجريان اين فرهنگ كساني بودند كه در جناح دموكرات هاي مشروطيت بودند و به دليل شكست هايي كه خورده بودند، وقتي رضاشاه حكومت را به دست گرفت، سعي در رواج يك فرهنگ جديد داشتند و سردسته آنها هم تقي زاده و حكمت بودند. آنها سعي كردند با ابزار مدرن و تغيير ساختار دولت به اهدافشان برسند. كاري كه توسط آنها تئوريزه و به وسيله رضاشاه اجرا شد. مهم ترين اتفاق هم در آن زمان، موضوع كشف حجاب و تغيير ظاهر بانوان بود. كلاه پهلوي جامعه ايران در اين مقطع تاريخي را به تصوير مي كشد. ماجراها در مقطع 12 ساله مي گذرد و من سعي كرده ام كه وقايع تاريخي را با زبان درام بيان كنم. يعني اتفاقات آن سال ها، تبديل به موقعيت هاي داستاني شده اند.

اگر بخواهيم فهرستي از سريال هاي ماندگار سيما تهيه كنيم قطعا بخش قابل توجهي از آنها را مجموعه هاي تاريخي تشكيل مي دهند. كيف انگليسي و هزار دستان از نمونه هاي موفق مجموعه هاي تاريخي معاصر هستند كه مخاطبان زيادي داشتند. به دليل استقبالي كه مخاطبان پر و پاقرص تلويزيون از اين مجموعه ها مي كنند ساخت مجموعه هاي تاريخي معاصر در دستور كار شبكه هاي مختلف قرار مي گيرد، البته در اين بين سهم شبكه اول سيما در توليد اين آثار بيشتر از ساير شبكه ها است. اين روزها چند مجموعه عظيم تاريخي در دست توليد است كه هر كدام از آنها بخش هايي از تاريخ معاصر را به تصوير مي كشند.
كلاه پهلوي دومين تجربه مجموعه سازي ضياءالدين دري است. كارگرداني كه با كيف انگليسي به شهرت رسيد. او اين بار هم جمعي از بازيگران مطرح سينما و تلويزيون را در كنار هم جمع كرده و داستاني را به تصوير كشيده كه در سالهاي حكومت پهلوي رقم مي خورد. در چشم باد ديگر مجموعه بزرگ سيما، 3مقطع مختلف زماني را به تصوير مي كشد.
پخش مجموعه مدارصفردرجه ساخته حسن فتحي، سال آينده شروع مي شود. اين مجموعه هم داستاني را روايت مي كند كه در دهه 30 شمسي مي گذرد.تلاش تلويزيون براي ساخت آثاري كه هويت تاريخي و سياسي اين سرزمين را بازتاب دهند، قابل توجه است، اما در ساخت اين مجموعه ها يك نكته را نبايد فراموش كرد؛ قضاوت يك سويه و از روي پيش داوري درباره شخصيت ها و حوادث به اين مجموعه ها ضربه مي زند. ساخت مجموعه هايي درباره تاريخ معاصر، مي تواند بستري باشد براي بازنگري به مقاطع حساس و سرنوشت ساز تاريخ اين سرزمين و مهمتر از آن، عبرت گرفتن از حوادث و رويدادهايي كه بر اين مردم گذشته است. اين آ ثار نبايد تنها راوي صرف باشند، در يك اثر هنري جذابيت هاي نمايشي و دراماتيك عاملي هستند تا مخاطب ارتباط بهتري با اين آثار برقرار كند.
اگر هنوز مشاهده هزاردستان و كيف انگليسي براي مخاطب جذاب است به رعايت قواعد درام از سوي سازندگان اين مجموعه ها بازمي گردد وگرنه صرف هزينه و بودجه زياد براي يك كار تاريخي نمي تواند موفقيت آن را تضمين كند. چنانكه در سالهاي گذشته شاهد توليد سريال هايي بود ه ايم كه با حضور گسترده بازيگران معروف و با هزينه هاي گزاف مقابل دوربين رفتند ولي چون فيلمنامه و كارگرداني خوبي نداشتند، نتوانستند به توفيق برسند.
به همين خاطر است كه توليد سريال هاي عظيم تاريخي حساسيت هاي بيشتري را نسبت به سريال هاي متعارف و معمول سيما مي طلبد.