آنچه مسلم است واكنشهاي آمريكا در برابر ايران خارج از گزينه هاي تلاش براي تغيير رژيم گفتگوهاي ديپلماتيك-مجازاتهاي بين المللي –مجازاتهاي يك جانبه و حمله نظامي نيست. لذا براي تحليل مواضع ايران ابتدا به بررسي حدود و شروط اين واكنشها با گذري از گزارش كند كاتزمن متخصص امورخارجه امور خاورميانه –دفاع و بخش تجارت در CRS يا سرويس تحقيقات كنگره آمريكا در تاريخ 4 اكتبر 2006 مي پردازيم.
۱) تغيير رژيم : كاتزمن معتقد است كه دولت بوش همچنان در ادامه ديپلماسي دولت كلينتون از طريق ديپلماسي بين المللي و مجازاتهاي اقتصادي با محدود كردن ظرفيتهاي استراتژيك ايران به دنبال استراتژي بلند مدت تغيير رژيم بوده است .يك شيوه قديمي در راستاي اين استراتژي كمكهاي مالي به گروه هاي مخالف دولت ايران است كه از شروع انقلاب اسلامي در 1979 همچنان ادامه دارد. لكن با توجه به هوشياري مقامات جمهوري اسلامي ايران بسياري ازحركتها بي درنگ سرنگون شده اند اما دولت آمريكا همچنان با استفاده از هزينه هاي اختصاص يافته از سوي كنگره اين كشور در جهت تضعيف اساس رژيم است. طبق گزارش كاتزمن در 16 فوريه 2006 بنا به در خواست دولت، كنگره با اختصاص 20 ميليون دلار براي برنامه هاي گسترش دموكراسي در ايران۵، ميليون دلار براي هدايت ديپلماسي عمومي در برابر ايرانيان، 5 ميليون دلار براي مبادلات فرهنگي و۱‎/۳۶ ميليون دلار براي صداي آمريكا ، تلويزيون و راديو فردا موافقت كرد و در اوايل سپتامبر۲۰۰۶ دولت گزارش داد كه براي دعوت 200 جوان متخصص ايراني و آموزش زبان خارجي 5 ميليون دلار ديگر مي خواهد. به استناد اظهار نظر نيكلاس بورنس به كميته روابط بين الملل كنگره آمريكا كه بايد تعداد ديپلماتهاي آمريكايي كه توانايي صحبت كردن به زبان فارسي دارند در ماموريتهاي ديپلماتيك در مورد ايران افزايش بيابد كه اين در راستاي شناسائي عناصر و كمك به ايرانياني است كه قصد همكاري با طرحهاي آمريكايي را دارند. مسير ديگري كه آمريكا براي رسيدن به هدف تغيير رژيم در برابر ايران در سالهاي اخير اتخاذ نموده است گزارشهاي مكرر از وضع حقوق بشر در ايران مي باشد. اما در ادامه كاتزمن نيز با ابراز ترديدهاي بسيار در مورد چشم انداز تغيير رژيم ايران، با توجه به ضعف عملكرد گروه هاي مخالف آسانترين راه را حمله نظامي همه جانبه ياد مي كند.
۲) گفت وگوهاي ديپلماتيك: كاتزمن با مشروط خواندن بازگشت آمريكا به مذاكرات هسته اي با ايران، آن را خارج از گفتگوهاي دستور شده توسط ايران مي داند و عنوان مي كند دولت آمريكا با اين عمل به ملت بزرگ و تاريخ ايران احترام مي گذارد همچنانكه بوش در سخنراني هاي خود در آكادمي مرچنت مارين در 19 ژوئن 2006 و 18 سپتامبر 2006 در مجمع عمومي اين نكته را گوشزد مي كند. كاتزمن عنوان مي كند كه اعلام بازگشت مقامات آمريكا به گفتگوهاي هسته اي در مي ۲۰۰۶ به شرط تعليق برنامه غني سازي اورانيوم در قالب خط مشي سياسي مقامات دولت كلينتون مي باشد و در قالب نظري هنري كسينجر كه معتقد است آمريكا بايد همه راه هاي ممكن را براي جلوگيري از برنامه هسته اي ايران طي كند حتي گفت وگو با ايران را.
۳) تهاجم نظامي : هنگامي كه بوش اعلام كرد همه گزينه ها روي ميز است بحث عمومي در مورد گزينه نظامي بر عليه تاسيسات هسته اي ايران افزايش يافت. خيلي از متخصصان معتقدند كه نيرو هاي آمريكا پراكنده اند و حمله نظامي مستلزم هزينه هايي است . برخي متخصصان معتقدند كه حمله نظامي مي تواند محدود به حمله با يك هواپيما يا موشك به جاهايي كه مظنون به هسته اي بودن هستند، باشد. در ژانويه 2005 سيمور هرش در مقاله اي در نيويركر ادعا كرد كه بوش نيروهاي مخصوص جاسوسي، براي تعيين هدفهاي وابسته به ذخاير هسته اي ايران، براي حمله هوايي آمريكا فرستاده است. اما متخصصان در خصوص تاثير حمله به تاسيسات هسته اي ايران اختلاف نظر دارند برخي معتقدند كه با توجه به محدود بودن نقاط كليدي هسته اي و شناسايي آن هدفها توسط طراحان آمريكايي عمل نظامي مي تواند برنامه هسته اي ايران را متوقف كند و همچنين آمريكا مي تواند براي جلوگيري از عمل تلافي جويانه ايران نه تنها تاسيسات هسته اي بلكه زير بناهاي نظامي متعارف ايران مخصوصا كشتي هاي كوچك، موشكهاي ساحلي كه ايران گرداگرد تنگه هرمز قرار داده است را نيز هدف گيري نمايد. برخي مقامات مطالعات دفاع ملي معتقدند كه ظرفيت سلاح هسته اي ايران محدود است و با امكانات معمولي آمريكا و متحدان منطقه اي اش قابل مبارزه است.اما مخالفان حمله معتقدند كه اين عمل كوچكترين سودي ندارد و نه تنها سودي ندارد بلكه هزينه حمله نيز خيلي سنگين مي باشد .برخي مي پرسند آيا ايالات متحده آمريكا از توان نظامي براي رسيدن به هدفهاي وابسته برخوردار است. يك مقام نيروي هوايي برآورد كرده است كه 400 هدف بايد مورد حمله قرار گيرد و برخي ديگر از مخالفان معتقدند كه ايران مي تواند از طريق تروريسم يا ديگر ابزارها تلافي كند مثل تعطيل كردن صادرات نفت. برخي از آنها معتقدند حمله آمريكا موجب پشتيباني عمومي ايرانيان از رژيم ايران مي شود و تلاش آمريكا براي رسيدن به تغيير رژيم بي ثمر مي ماند.
۴) مجازاتهاي بين المللي : يكي ديگر از گزينه هاي پيش روي آمريكا مجازاتهاي بين المللي مي باشد كه همواره آمريكا در صدد تصويب آن از طريق شوراي امنيت بوده است اما مخالفتهاي صورت گرفته توسط چين و روسيه مانع از آن شده است .كاتزمن معتقد است كه اين مجازاتها مي تواند از طريق ائتلاف كشورها خارج از شوراي امنيت نيز صورت بگيرد. اما اهم مجازاتها از نظر وي چنين است: الف: فرمان كاهش مبادلات ديپلماتيك با ايران يا محدود كردن سفر مقامات ايراني به ديگر نقاط جهان . شبيه آنچه بر دولت طالبان در افغانستان در 1999 در پاسخ به پناه دادن به رهبران القاعده صورت گرفت. ديگر محدوديتهاي ممكن در مبادلات ورزشي و فرهنگي با ايران است مثل تحريم شركت در جام جهاني فوتبال يا المپيك اگر چه بسياري از متخصصان مخالف استفاده از رويدادهاي ورزشي براي رسيدن به اهداف سياسي هستند.
ب: ممنوعيت پروازهاي بين المللي به ايران و از ايران، اين مجازات در 21 دسامبر 1988 عليه ليبي اتخاذ شده بود.
ج: ممنوعيت صادرات به ايران براي تصفيه يا توليدات نفتي و ديگر توليدات، كه برخي كشورها ممكن است مخالفت كنند.
د: مجازاتهاي مالي مثل متوقف كردن موجوديهاي مالي خارج از كشور يا موجوديهاي نسبت داده شده به مقامات ايراني يا محدود كردن وام به ايران از طريق موسسات مالي بين المللي. هر چند پيش بيني توقف دارايي ها باعث شد كه ايران در 20 ژانويه 2006 اعلام كند كه پيش از اين شروع به بازگرداندن موجوديهاي ايران در اروپا كرده است. برخي متحدان آمريكا مثل ژاپن كه مخالف اين محدوديتها هستند تجارت با ايران را گسترش داده اند هر چند گزارش هاي جديد نشان مي دهد كه اگر آمريكا پافشاري كند ژاپن همراهي خواهد كرد.
ر: تحميل ممنوعيت جهاني براي فروش جنگ افزار به ايران كه اين مي تواند مورد مخالفت روسيه و چين در شوراي امنيت گردد زيرا آنها از مهمترين تهيه كنندگان تجهيزات ايران در سالهاي اخير بوده اند.
ز: تحميل يك بازرسي براي تجهيزات موشكي پيشرفته از سوي سازمان ملل متحد كه اين موضوع براي توقف غني سازي اورانيوم مي تواند از سوي شوراي امنيت اتخاذ شود.
ذ: تحميل ممنوعيت براي خريد نفت يا ديگر تجارتهاي مربوط به سرمايه گذاري در بخش انرژي ايران، اين تحميل خيلي گسترده بايد با تامل بيشتر مطرح گردد چون به دليل اثري كه بر قيمت نفت جهاني دارد قابل اعتراض است.
۵) مجازاتهاي يك جانبه ايالات متحده آمريكا: برخي متخصصان معتقدند كه تحريم هاي آمريكا اقتصاد ايران را كند كرده است مخالفان اين نظر معتقدند كه تحميل اين مجازاتها از مخارج نظامي ايران جلوگيري مي كند و گروهي ديگر از مخالفان استدلال مي كنند كه مجازاتهاي يك جانبه به دليل چند جانبه نبودن تنها اثر جانبي خواهد داشت. از اين رو دستور كار مجازات كشورهاي گسترش دهنده تجهيزات نظامي به ايران نيز بايد در نظر گرفته شود .بدين ترتيب كشورها و نهاد هاي خارجي كه به ايران تجهيزات نظامي متعارف يا تكنولوژي پيشرفته موشكي منتقل مي كند مورد مجازات قرار خواهند گرفت.

سرانجام پس از ماهها تلاش و رايزني و فعاليت هاي مقدماتي نهادهاي دولتي و احزاب و...ديروز 24 آذرماه فرصتي ديگر براي حضور ملت ايران در صحنه تعيين سرنوشت خويش فراهم شد و با رأي و نظر مردم ؛ مجلس خبرگان رهبري 86 عضو و شوراهاي شهر و روستا بيش از 100هزار عضو و كرسي هاي خالي مجلس ؛ نمايندگان ميان دوره اي خود را شناختند. اين انتخابات كه براي اولين بار به شكل مجتمع و همزمان در ايران برگزار شد فارغ از اين كه نتيجه آن از نظر جهت گيري هاي سياسي چه شده است دستاورهاي متعددي براي كشور دربرداشته است . اين حق مردم است كه بپرسند فايده اين همه فعاليت و هزينه براي انتخابات اخير چيست ؟ در اين نوشتار از چند زاويه به اين پرسش پاسخ داده مي شود.
۱ - اصل برگزاري انتخابات درهمه جوامع نشان دهنده پويايي سياسي و اجتماعي و گردش منظم چرخه دموكراسي است و از سلامت نسبي سازماني و نهادي نظام سياسي كشور خبر مي دهد. به گونه اي كه حتي كشورهاي غير توسعه يافته و خودكامه نيز در انتخابات فرمايشي و صوري در واقع مي خواهند از اين منظر مهر تأييدي بر مشروعيت خود بزنند و نظام سياسي خود را كارآمد نشان دهند. انتخابات ديروز در ادامه انتخابات گذشته در جمهوري اسلامي با حضور گسترده و خودجوش مردم برگي ديگر از دفتر مشاركت سياسي ملت ايران را رقم زد و بار مسئوليت مسئولان نظام جمهوري اسلامي را سنگين تر نمود . به عبارتي ديروز صحنه عمل به تكليف و ابراز حق مردم بود و امروز و فردا صحنه تكليف نظام براي اداي اين حق است.
۲ -  در صحنه انتخابات ظرفيتهاي سياسي ؛ رويكردهاي جديد مديريتي ؛ پتانسيل هاي اجتماعي بيش از هرزمان ديگر مجال حضور و بروز مي  يابند. و اجزاي سازنده جامعه خود را به شكل شفاف تري نمايان مي سازند. در اين انتخابات در حوزه سياسي صف بندي ها روشن تر شد .هنوز مي توان از دو طيف اصلي سياسي در كشور با نام اصولگرايان و اصلاح طلبان ( دوم خرداديها) به عنوان دو جريان اصلي سياسي در ايران سخن گفت.اما در عين حال برخي شكاف هاي رفو نشدني هم در درون اين طيف ها بروز كرده است. به عنوان مثال هم اتحاد اعتماد ملي با اصلاح طلبان پايدار به نظر نمي رسد وهم اتحاد حاميان دولت با اصولگرايان . از اين رو انتخابات اخير ذهن و فكر صاحب نظران و ناظران تحولات سياسي ايران را به اين پرسش سوق داد كه چه تحولاتي در دسته بندي هاي سياسي در ايران رخ خواهد داد؟ آيا گروههاي جديدي ظهور خواهند يافت ؟آيا در انتخابات مجلس هشتم ائتلافهاي كنوني پابرجا خواهند بود؟
۳ - يكي از بركات انتخابات در ايران فراهم شدن زمينه نقد و بررسي عملكرد پيشينيان است .در اين انتخابات هم عملكرد مجلس خبرگان در سه دوره گذشته وهم شوراهاي شهر و روستا بويژه تهران در۲ دوره گذشته مورد نقد و بررسي قرار گرفت .در واقع در فضاي انتخاباتي است كه كارشناسان و احزاب اين فرصت را مي يابند تا با دقت رفتارهاي اين نهادها را سنجيده و نقاط ضعف و قوت آنها را آفتابي سازند و مردم نيز در جريان انتخابات است كه بيش از هر زمان علاقمند به شنيدن و داوري در اين خصوص هستند. از اين رو انتخابات اخير بهتر از هر استراتژي تبليغاتي به وضوح عملكرد پيشينيان را براي مردم تشريح و گزارش كرد كه اين تبيين ها در رأي مردم نيز خود را نشان خواهد داد.
۴ - انتخابات اخير براي نسل جوان سياست دوست ايران فرصتي نو براي حضور و درك سپهر سياسي فراهم ساخت . برخي از بيرون به تماشا و ارزيابي پرداختند و برخي وارد ميدان شده و به كانون تحولات سياسي نزديك تر گشتند. اين گونه مشاركتهاي سياسي و اجتماعي نوعي تربيت و پرورش فردي و اجتماعي در شهروندان ايجاد مي كند كه از نظر تأثير گذاري بر ذهنيت و عملكرد آنها منحصر به فرد است .از اين رو انتخابات و رقابتهاي سازنده سياسي جدا از نتايج آن خود كارگاه ورزيدگي اجتماعي شهروندان بويژه در حوزه ارتباطات اجتماعي است.
۵ - در حوزه اقتصاد نيز انتخابات اخيرا داراي دو دستاورد براي كشور است. در اقتصاد كلان بويژه تجارت خارجي نوعي اعتماد و اطمينان از ثبات سياسي براي سرمايه گذاران ايجاد مي كند و در حوزه اقتصاد خرد نيز در بسياري از بخشها رونق و گرمي  ايجاد كرده است. مانند صنعت چاپ ؛ تبليغات ؛حمل و نقل و...
۶ -در حوزه سياست خارجي انتخابات اخير دستاورد مهمي دارد. با حضور گسترده مردم در انتخابات بازيگران منطقه اي و بين المللي خود را در برابر ملتي مي بينند كه براي دفاع از حقوق خود يك قدم عقب نشيني نمي كند. اين دريافت از منافع ملي؛ بازيگران خارجي را به كاهش خواسته ها و مطالبات خود و به رسميت شناختن حقوق طرف مقابل وامي دارد. از اين رو همواره فضاي ديپلماتيك بعد از انتخابات فرصت خوبي براي يورش ديپلماتيك است كه هرچند سال يكبار براي كشورها فراهم مي شود.
۷ - اين جمله درخشان امام كه ميزان رأي ملت است همواره بايد زنده بماند و تكرار شود . معناي اين سخن اين است كه رأي ملت است كه شاخص ها را معنا مي بخشد. اين كه كدام فرد يا جريان يا حزب شايستگي خدمت به مردم را دارد اينكه كدام شيوه ؛ تفكر و چشم انداز براي كشور مفيد است و كدام غلط اينكه در چه حوزه هايي نيازمند بازنگري درگذشته و نوآوري در آينده و اتخاذ رهيافتهاي جديد هستيم تنها و تنها با رأي مردم در انتخابات مشخص و معين مي شود. در واقع در انتخابات مردم با رأي خود ميزان و معيارهاي روزآمد را ارائه مي دهند و اين گروهها و افراد و حكومت است كه بايد خود را روزآمد كرده و خود را با خواسته هاي ملت تطبيق دهد . اميد است در چند روز آينده كه نتيجه انتخابات اعلام مي شود به سرعت شاهد اين روزآمدي در سطح حكومت ؛ احزاب و افراد و گروههاي سياسي به عنوان يك تكليف براي اداي حق مردم باشيم.