خود را در اولويت كارها قرار دهيم
كار بيرون منزل همه وقت شما را مي گيرد و اصلاً فرصتي براي خود نداريد. هميشه نقش كارمند، همسر و مادر را داريد و خود را فراموش مي كنيد. چگونه مي توان بين كار و زندگي تعادل ايجاد كنيد؛ به پرسشنامه زير پاسخ دهيد.
۱ - اگر براي خودم كاري انجام دهم، احساس مي كنم وقت ام را تلف مي كنم.
2 - نمي توانم وقتي را براي خود داشته باشم، زيرا احساس گناه مي كنم زيرا همسر، خانواده و كار مهم تر است.
۳ - از انجام كارهاي روزانه لذت نمي برم، فقط خسته مي شوم.
۴ - همه ساعات هفته ام پر است و وقت زياد ندارم.
۵ - آخرين باري كه استراحت كردم و خود را براي فعاليت روز بعد آماده كردم به ياد نمي آورم.
۶ - گاهي از دست همسر، فرزندان و همكارانم دلخورم، زيرا هرگز به نيازهاي خود توجه نمي كنم.
۷ - كار هفتگي مرا خسته مي كند، اگر بخواهم فرصتي براي خود پيدا كنم باز هم آن را فشاري براي خود مي دانم.
۸ - آخرين باري كه كاري را براي سرگرمي انجام دادم به خاطر نمي آورم.
۶ - اصلاً به خودم توجه نمي كنم، وقتي ديگران مسئوليتي به من محول مي كنند به فكر خودم مي افتم.
۱۰ - اگر روزي را به خودم اختصاص دهم و كسي مسئوليتي به من محول نكند نگران مي شوم.
هر پاسخ مثبت نشانه خطر و وضعيت وخيم است. به دنبال راهي براي تغيير زندگي تان باشيد. كمي به خود توجه كنيد. فقط به فكر كار و تأمين نيازهاي خانواده و اطرافيان نباشيد. اگر تجديد قوا نكنيد، روز به روز خسته تر مي شويد. وقتي را براي بهبود جسم و روان خود اختصاص دهيد. مطمئن باشيد اين امر براي اطرافيان نيز تأثير مثبت دارد.مهم ترين وظيفه شما براي حمايت از خانواده آن است كه خود را در اولويت كارها قرار دهيد.
الهام مؤدب
به دست هايتان نگاه كنيد، خشك و گرم هستند يا سرد و خيس؟ آيا شما تمايل داريد با اين دست ها، كارهايتان را آن قدر كامل و بي نقص انجام دهيد كه در آخر نمي توانيد آن را به پايان برسانيد؟ آيا دور انداختن لوازم كهنه حتي اگر ارزش عاطفي نداشته باشد، براي شما مشكل است؟ سرسخت و يكدنده چه طور، هستيد؟ از محول كردن كارهاي خود به ديگران خودداري مي كنيد؟ آيا آن قدر خود را سرگرم كار كرده ايد كه فرصت پرداختن به تفريح و روابط دوستانه را نداريد؟
اين سؤالات، بخشي از آزمون خود تشخيصي اختلال وسواس است؛ اختلالي كه افراد زيادي در اطراف ما و چه بسا خودمان، با آن دست به گريبان هستيم. شايد باور نكنيد كه 44 درصد مردم ايران از مشكل وسواس رنج مي برند؛ يعني چيزي نزديك به نيمي از جمعيت كشور! هر چيز جديدي كه وارد خانه مان مي شد بايد مي شستم و ضدعفوني مي كردم. اگر هم قابل شست وشو نبود، دور مي ريختم، من حتي نان را هم آب مي كشيدم و مي خوردم!
اينها گفته هاي فردي است كه در گذشته به اختلال وسواس دچار بوده است. فرحناز قربانپور كه حالا بهبود يافته و عضو هيأت مديره انجمن وسواس ايران و نويسنده چند كتاب درباره وسواس است، به اين اختلال، لقب شيطان مي دهد، به اين خاطر كه بهترين دوران زندگي را از او گرفته است.همان طور كه دكتر علي اسلامي نسب، رئيس انجمن وسواس ايران، از اين بيماري به عنوان يك فكر يا تصوير ذهني سمج ياد مي كند. او كه سال هاست در يك مركز روان درماني فعاليت مي كند، مي گويد: هيچ آمار رسمي از تعداد وسواسي ها در كشور وجود ندارد و ما بر اساس مراجعاتي كه داشته ايم به اين نتيجه رسيديم كه در حال حاضر 44 درصد مردم ايران، دچار اختلال وسواس هستند.
تعريف وسواس
اما وسواس چيست؟ اسلامي نسب پاسخ مي دهد: تفكري كه به شكل خودكار آغاز مي شود و هرچه فرد سعي مي كند آن را از بين ببرد، نمي تواند. وسواس، توليد حال بد يا اضطراب مي كند و بيمار براي خنثي كردن اين اضطراب، از پاسخ هاي دفاعي ناكارآمد و مرضي مثل اجبار، اجتناب، افكار اطمينان بخش و انزجار استفاده مي كند. در بين مردم تنها بخش كوچكي از اعمال اجباري مثل شستشو و نظم به عنوان وسواس تلقي مي شود و ريشه هاي اصلي آن، يعني رفتارهاي اجتنابي و انزجاري به كلي ناديده گرفته مي شود.
اين روان شناس باليني، اختلال وسواس را به دو نوع تقسيم مي كند: اختلال شخصيت وسواس اجبار (OCPD) و اختلال اضطرابي وسواس اجبار (OCD). مورد اول يكي از اختلالات يازده گانه شخصيت است كه متأسفانه فرد در ظاهر اصلاً بيمار جلوه نمي كند. مورد دوم بدترين و خطرناك ترين نوع وسواس است و در آن بيمار در اضطراب اعمال وسواسي وامانده است. در ايران 40 درصد مردم به اختلال شخصيتي و 14 درصد به اختلال اضطرابي مبتلا هستند.به گفته رئيس انجمن وسواس ايران، كمال گرايي، جزئي نگري، كنترل و انعطاف ناپذيري، چهار ويژگي شخصيت وسواسي است كه دو ويژگي اول، در ابتدا مثبت به نظر مي رسد، اما وقتي در كنار موقعيت هاي معمول زندگي قرار مي گيرد، فرد را دچار مشكل مي كند.او معتقد است: از روي دست هاي افراد نيز مي توان وضعيت سلامتي آنها را سنجيد. اگر فردي دست هاي خشك و گرم داشته باشد، سالم است اما دست هاي سرد و خيس از بيماري هاي روحي افراد حكايت مي كند. در هر حال، بالا رفتن ميزان اضطراب، ايجاد حساسيت هاي ويژه در بعد فكري و عملي، پنداره هاي غلط، كاسته شدن ارتباطات اجتماعي، تغيير تمايلات روزمره و زناشويي از مهم ترين علايم بيماري وسواس است.
علت وسواس
چه كساني در معرض ابتلا به وسواس قرار دارند؟ اسلامي نسب در پاسخ به اين سؤال مي گويد: انسان هاي بسيار باهوش، خلاق و كمال گرا. وسواسي ها بيشتر از افراد معمولي فكر مي كنند، دائم در حال تحليل هستند و هميشه براي هر كاري دنبال دليل مي گردند.
دكتر اسلامي نسب مي گويد :وسواس با مسائل جنسي هم بي ارتباط نيست ، معمولاً كساني كه مشكلات جنسي دارند معضل وسواس هم دارند.
او خانم ها را به اين علت كه بيشتر وقتشان در خانه مي گذرد، براي ابتلا به وسواس مستعدتر مي داند: بايد حضور خانم ها در جامعه بيشتر شود تا بتوانند اعتماد به نفس كافي به دست بياورند.
گروهي از روان پزشكان نيز به عامل ديگري در ايجاد اختلال وسواس اشاره مي كنند. آنها دوگانگي آموزشي و تربيتي در محيط هاي درون و بيرون خانه را از عمده ترين دلايل ايجاد تناقض و تضاد در شخصيت افراد مي دانند و معتقدند: افراد با قرار گرفتن در محيط هاي مختلف، دچار ترديدها و دودلي هاي منجر به وسواس مي شوند. به عنوان نمونه، با مقايسه تميزي خانه خود و يك مسافرخانه سرراهي، نسبت به تميزي خانه شان، وسواس بيمارگونه نشان مي دهند.از سوي ديگر، گروهي از محققان بر اين باورند كه در 40 درصد موارد، وسواس از والدين به فرزندان مي رسد و 50 درصد عامل ابتلاي افراد به اين اختلال، شيوه تربيت در دوران كودكي است.
دكتر مهدي صابري روان پزشك مي گويد: سازش نداشتن والدين با كودكان در زمينه خوب يا بد بودن مسايل، مراقبت از خود، نحوه دستشويي رفتن و موارد مشابه ديگر، هريك مي تواند در زمينه فكري فرزندان در آينده دور يا نزديك تأثيرگذار باشد. سن 2 تا 3 سالگي، بهترين زمان دريافت ويروس رواني در انسان هاست. پدران و مادران سختگير با ايرادهاي بي مورد خود مي توانند فرزندانشان را درگير افكار وسواس گونه كنند.رئيس انجمن وسواس ايران نيز نسبت به ابتلاي فرزندان بيماران وسواسي به اين عارضه هشدار مي دهد و مي گويد: وسواس هم مي تواند ارثي باشد، هم يادگيري و محيط در آن اثرگذار است، در نتيجه فرزندان يك فرد وسواسي به راحتي مي توانند مانند پدر يا مادر خود يك شخصيت اضطرابي پيدا كنند.به همين خاطر، اسلامي نسب، براي همكاري اين انجمن با يونيسف در زمينه وسواس كودكان، اعلام آمادگي مي كند؛ موجوداتي كه تنها گناهشان، زندگي در كنار يك شخصيت وسواسي است.اين همان مشكلي است كه فرحناز قربانپور هم دارد. او حالا بعد از درمان خودش، براي مداواي وسواس دو فرزندش تلاش مي كند.
درمان
تصور رايج در جامعه، وسواس را يك بيماري درمان ناپذير مي داند و بسياري روان پزشكان نيز درمان دارويي را به عنوان آخرين راه مداوا پيشنهاد مي كنند.
اما رئيس انجمن وسواس ايران معتقد است: داروهايي كه در 40 سال اخير براي درمان وسواس استفاده مي شوند، تنها اثر كوتاه مدت دارند كه تا اندازه اي از اضطراب بيمار مي كاهند و پس از قطع آن، دوباره اعمال وسواسي برمي گردد. با قاطعيت مي توان گفت كه تاكنون هيچ بيمار مبتلا به وسواس با دارو بهبودي كامل پيدا نكرده است.
خانم زنجاني، يكي از كساني كه در گذشته از دارو براي درمان وسواس خود استفاده كرده است، همين نظر را دارد: دكتر به من داروهايي مي داد كه تنها انرژي و توان شستن را از من مي گرفت، اما فكر و تمايل به انجام اين كار همچنان در ذهنم پابرجا بود. اين داروهاي خواب آور باعث مي شد كه من خودم اعمال وسواس گونه مثل شست وشو را انجام ندهم، اما آن را به افراد ديگري در اطرافم واگذار كنم.
اسلامي نسب با بيان اين كه درمان علمي وسواس در همه دنيا، روان درماني است مي گويد: در اين روش از مواجهه استفاده مي شود. اين نوع درمان، مانع از آن مي شود كه بيمار از واقعيت ها و مشكلات فرار كند و در واقع او را وادار مي كند كه با خود روبه رو شود. اين كار اضطراب فرد مبتلا را از بين مي برد و فكر مزاحم را ضعيف مي كند.
در مرحله بعد درمان كه در حال حاضر تنها در ايران انجام مي گيرد، از روش مرگ آگاهي استفاده مي شود كه در آن فرد با تكرار مواجهه و خودآگاهي از شر اعمال وسواسي خلاص مي شود و در واقع ترس او كه يكي از علت هاي اصلي بيماري اش است، از طريق مواجهه با يك ترس بزرگ تر به نام مرگ، از بين مي رود.اين روان درمانگر به نگاه الهي در درمان وسواس اعتقاد دارد: بيمار بايد اراده و ايمان داشته باشد تا بتواند دوباره به زندگي عادي برگردد. به زعم او، فرد مبتلا به وسواس درمان نمي شود، بلكه شفا مي يابد، چون درمان تنها كار خداست و بقيه، ابزار و وسيله اند.رئيس انجمن وسواس ايران با استناد به مشاهدات خود، وسواس را يكي از علت هاي اساسي بزهكاري در جامعه مي داند و از توجه نكردن مسئولان به آن انتقاد مي كند. به عقيده او، در ايران به مسايلي چون اعتياد، ايدز و... خيلي بيشتر از وسواس كه ريشه بسياري از اين معضلات است، توجه مي شود.اسلامي نسب مي گويد: هم اكنون در ايران هيچ متولي دولتي براي درمان اختلال وسواس در كشور وجود ندارد، به همين دليل انجمن وسواس ايران مرداد ماه امسال با هدف اطلاع رساني درباره وسواس و درمان بدون داروي آن رسماً فعاليت خود را آغاز كرده است.به دست هايتان نگاه كنيد: سرد است يا گرم؟ محيط خانواده تان چه طور؟ دست هاي سرد از محيط هاي خانوادگي سرد و بي احساس حكايت مي كنند. پس با گرم كردن محيط خانه تان از رشد بيماري وسواس جلوگيري كنيد.

در بررسي هاي اخير، آمريكايي ها، مشاغل را مهمترين عامل بروز استرس معرفي نمودند. عدم فعاليت هاي ورزشي، اجتماعي باعث ايجاد استرس در افراد مي باشد. يك سوم آمريكايي ها اذعان داشته اند كه همواره براي رسيدن به محل كار خود عجله دارند و نيمي از آنها بيان مي دارند كه هزينه بسياري را صرف روزهاي تعطيل مي نمايند. نگراني درباره شغل هاي اجرايي، حقوق، امنيت شغلي، ازدياد سرگروه هاي شغلي، سركارگران و مشتريان عامل مؤثري در ايجاد استرس مي باشد. استرس بيش از حد شغلي باعث مي گردد تا افراد نتوانند در موقع لزوم تصميمات درستي را در ارتباط با شغلشان اتخاذ نمايند.
فراهم آمدن فرصت هاي لازم براي رسيدن به امور كاري و زندگي روزمره و احساس رضايت شغلي، سطح كاري كارگران را بالا مي برد و استرس را به حداقل مي رساند.اگر استرس مربوط به شغل باشد نتايج تخريب كننده اي را از لحاظ فيزيكي، ذهني و يا هيجاني به همراه خواهد داشت. اين گونه استرس ها زماني رخ مي دهد كه فرد احساس رضايت و انگيزه كامل از تلاشش را نداشته و بر اين باور است كه اهداف مشخصي را در اين باره به دست نخواهد آورد.افرادي كه داراي شغل هاي امدادي و ياري رساننده در جامعه هستند نظير معلمان، كارگران، متصديان، افسران پليس و غيره بيشتر متمايل به اين نوع افسردگي مي باشند. افرادي كه از افسردگي  هاي رواني رنج مي برند كليه تفريحات و اهداف مهم زندگي خود را ترك مي نمايند. براي بعضي از افراد نيز اين بيماري انگيزه هاي شغلي را كاهش داده و يا تحت الشعاع قرار مي دهد. براي جلوگيري از اين نوع افسردگي ها نيازمند اصلاح مهارتهاي زماني در مديريت مي باشيم.
ممكن است كه حالت هاي استرس زا براي هر شخصي رخ دهد. البته وجود برخي موارد استرس غير قابل اجتناب مي باشد. تحمل افسردگي هاي ناشي از عوامل بيروني در افراد بستگي به خود افراد دارد. شما قادر نخواهيد بود كه از استرس اجتناب نماييد، اما مي توانيد روشهاي درستي را اتخاذ نموده تا بر افسردگي خود غلبه نموده و آن را از بين ببريد.
- بر روي صندلي راحتي خود به مدت 10-5 دقيقه نشسته و چند نفس عميق بكشيد.
- به خود آرامش داده و تصور نماييد كه تا حد امكان داراي نشاطيد و نسيم ملايمي پوست تان را نوازش مي دهد و يا صداي آبشار را مي شنويد.
- بايستيد و بعضي از تمرينات كششي و انعطاف پذيري را انجام دهيد. با يك حركت آرام سرتان را از يك طرف به طرف ديگر بچرخانيد. دستان تان را جلوي صورت قرار داده و بالاي سرتان ببريد. به آرامي آن را خم نموده سپس آنها را آزادانه رها كنيد.
- برنامه  زماني خاصي را تنظيم كنيد و درآن فعاليت هاي روزانه خود را ثبت كنيد به عنوان مثال زماني را براي قدم زدن و صحبت كردن با يك دوست اختصاص دهيد و يا طوري برنامه ريزي كنيد كه 15 دقيقه زودتر از گذشته به رختخواب برويد.
استرس احساسات و حالت هاي فيزيولوژيكي مشترك در پاسخ به هر گونه محرك است.سيستم عصبي اتوماتيك و سيستم غدد درون ريز، مسئول پاسخگويي به تمام اعمال فيزيكي بدن نسبت به محركها مي باشند. اعصاب سمپاتيك كليه هورمون هاي غدد درون ريز را تحريك نموده و باعث عكس العمل مي گردد اعصاب پاراسمپاتيك بدن را به حالت هموستاسيز برمي گردانند.پاسخهاي رفتاري ناشي از استرس توسط سيستم عصبي سوماتيك قابل كنترل بوده و واكنش در برابر اين رفتارها كاملاً آگاهانه انجام مي گيرد.
مدل سندروم داراي نوعي سايكو نئورواميتولوژي است (ايمن شناسي فيزيكي) كه باعث افزايش سطح معلومات ما از استرس و بيماري مي باشد. افرادي كه در زندگيشان با عوامل استرس آور بسياري رو در رو هستند با خطر بيماري قلب و عروق در سيستم ايمني بدن شان مواجه مي شوند.
به وجود آمدن تغييرات اصلي در زندگي، گرفتاري هاي روزانه، محركهاي شغلي و تحصيلي و تحريك كننده هاي اجتماعي و درون شخصي به عنوان تغييرات عمده در زندگي افراد شدت افسردگي را براي آنها رقم مي زند.
فاكتورهاي مثبتي چون حمايت از همنوع، داشتن ارتباطات روشن، انجام تمرينات منظم، پيروي از يك رژيم غذايي مناسب،  مديريت زمان، تكنيك هاي روانشناختي و ساير تكنيك هاي رها سازي ذهن از عوامل كاهش دهنده  استرس مي باشند.
منابع:
Fit ad well
7043 6130 - GV481.F26 2002

مهر: مديركل مركز مطالعات معاونت اجتماعي نيروي انتظامي، كمبود آموزش همگاني را ريشه بسياري از ناهنجاري ها و آسيب هاي اجتماعي دانست.
اسماعيل بيات در همايش رابطين ادارات دولتي در مركز فرماندهي نيروي انتظامي استان تهران در كرج اظهار داشت: اگر كم توجهي به افراد در خانواده جبران شود و به آموزش همگاني به اندازه كافي اهميت داده شود بسياري از معضلات اجتماعي و آسيب ها و ناهنجاري ها اصلا بروز نمي كنند.
وي افزود: آموزش همگاني نيز در صورتي موثر است كه براي آن برنامه ريزي مطلوب صورت گيرد و اهداف معين براي آموزش و نتايج آن تبيين شود. بيات خاطرنشان كرد: آموزش همگاني بايد از مراكز آموزشي به خصوص مدارس آغاز شوند و ضمن اين آموزش ها مسائل امنيتي لازم نيز به افراد آموزش داده شوند. وي، بيكاري را يكي از ريشه هاي معضلات اجتماعي دانست و تصريح كرد: بسياري از افراد بيكار و بدون شغل مرتكب جرايم مي شوند و در اصل افراد بيكار بيشتر در معرض آسيب هاي اجتماعي قرار دارند.
بيات يادآور شد: تا زماني كه ريشه برخي مشكلات شناسايي و نسبت به حل آنها اهتمام ورزيده نشود تلاش هاي نيروي انتظامي براي برقراري امنيت، كامل نخواهد بود.
وي تاكيد كرد: در سايه مشاركت دستگاه هاي مختلف و نيز خانواده ها بسترهاي امنيت جامعه تقويت شده و خدمات رساني نيروي انتظامي بيش از پيش هويدا مي شود.