اوتيسم، از تشخيص تا درمان
بيماري اوتيسم يكي از مواردي است كه با بيماري هاي ديگر مثل عقب ماندگي ذهني يا بيش فعالي اشتباه مي شود. اين درحالي است كه تشخيص زودرس در اين بيماري خيلي مهم است و مي تواند جلوي رشد آن را بگيرد. به گفته دكتر رافعي اين تشخيص معمولاً در سنين دبستان داده مي شود يعني زماني كه براي درمان آن تقريباً دير شده در حالي كه ما انتظار داريم اين بيماري در سنين دو تا 5/2 سالگي تشخيص داده شود.
روش هاي مختلف درماني در تمام دنيا متداول است كه تاكيد تمام اين روش هاي درماني اين است كه كودك اوتيستيك را از دنياي در خود فرو رفته اش بيرون بياورند. همچنين براي كنترل پرخاشگري يا كنترل رفتار عده اي از آنها كه مبتلا به بيش فعالي هستند و يا براي حذف رفتارهاي كليشه اي يا وسواسي درمان اين كودكان از دارو درماني شروع مي شود.حوزه روان درماني اين كودكان نيز شاخه هاي مختلفي را در بر مي گيرد از جمله رفتار درماني كه در جامعه ما بيشتر روي اين جنبه از درمان تاكيد مي شود. اخيراً طرحي براي درمان اين كودكان اجرا مي شود به نام طرح لوواس . در اين طرح روانشناسان در منزل اين كودكان را ويزيت مي كنند و با همكاري خانواده ريزترين رفتارهاي كودكان را زير نظر دارند و از سيستم تشويق و پاداش براي رفتارهاي درست و غلط اين كودكان استفاده مي كنند. در واقع اين همان سيستم رفتار درماني است ولي روش هاي ديگر درماني نيز براي اين كودكان وجود دارد مثل روش تصوير درماني كه كودكان فقط از طريق تصاوير تقاضاي خود را مطرح مي كنند. روشهاي ديگر درماني مثل داستانهاي اجتماعي نيز استفاده مي شود كه از طريق داستان درك اجتماعي اين كودكان را بالا مي برد. بعضي روش هاي رژيم درماني نيز بي قراري و بيش فعالي اين كودكان را معتدل مي كند كه البته متخصصان اين درمانها را توصيه نمي كنند. به هر حال توصيه متخصصان بر اين است كه از تمام اين روشهاي درماني به طور همزمان استفاده شود.
هفته گذشته، نتايج مطالعه محققان آمريكايي مبني بر اين كه در اين كشور، از هر 150 كودك يك كودك به بيماري اوتيسم مبتلاست، منتشر شد، در حالي كه آمارهاي قبلي در آمريكا، شيوع اوتيسم را يك نفر از هر 500 كودك نشان مي داد. افزايش آمار كودكان مبتلا به اوتيسم در آمريكا، زنگ خطر را براي ساير كشورها هم به صدا درآورد. روان شناسان و متخصصان روانپزشكي كودك در كشور ما نيز معتقدند، شيوع اوتيسم در كشورهايي مثل كشور ما نيز رو به افزايش است.
اوتيسم نوعي اختلال رشدي است كه با رفتارهاي ارتباطي و كلامي غيرطبيعي مشخص مي شود. در زبان فارسي اوتيسم را در  خود ماندگي ترجمه كرده اند. تا به حال هيچ علت قطعي و مشخصي را براي اين بيماري ذكر نكرده اند، اما تركيبي از عوامل وراثتي و محيطي، در ايجاد بيماري مؤثر است.
***
دكتر كتايون خوشابي، روانپزشك و عضو هيأت علمي دانشگاه شهيد بهشتي ضمن اشاره به اينكه آمارها در مورد بيماري اوتيسم در كشورهاي مختلف بسيار متفاوت است، مي گويد: حتي آمار يك كودك در هر ده هزار كودك نيز گزارش شده است. ولي مسئله مهم اين است كه در همه جوامع و حتي در جامعه خودمان اين آمار در حال افزايش است. به هرحال اگرچه در مورد اين بيماري نمي توان آمار دقيقي داد، اما مي توان گفت در پنج سال اخير اين آمار يك روند كاملاً صعودي را طي كرده است.
اما دكتر ابوالقاسم مهري نژاد، روانشناس و عضو هيأت علمي دانشگاه الزهرا با اشاره به اين كه آمار ارائه شده توسط محققان آمريكايي نشان دهنده اوتيسم شديد در همه موارد نيست، مي گويد: بيماري اوتيسم درجات مختلفي دارد؛ انواع اوتيسم شديد متوسط و خفيف را مي توان در كودكان تشخيص داد. همچنين در مورد اين بيماري طيفي از علل مطرح است. هر چقدر ما تعداد موارد مبتلا به اوتيسم شديد داشته باشيم امكان اين كه ناهنجاري هاي الكتروشيمي و سلولي مغز در اين امر دخيل باشند زياد است ولي اوتيسم هاي خفيف بيشتر ماهيت رواني اجتماعي دارند.
فاصله گرفتن والدين از كودكان، عامل زمينه ساز
در اوتيسم، كودك ارتباط رواني و اجتماعي را با اطرافيانش به كلي قطع مي كند. اين اطرافيان هم شامل نزديكترين فرد به كودك مي شوند، يعني مادر تا افراد ديگر خانواده. دكتر مهري نژاد با بيان اين كه معمولاً از 2 يا 3 سالگي تراوشات اجتماعي در كودك بايد از سوي والدين مشاهده شود و در غير اين صورت مي توان براي اين كودك تشخيص اوتيسم داد، مي گويد: در حال حاضر تعاملات مادر و كودك نسبت به قبل كاهش چشمگيري پيدا كرده و بخصوص در كشورهاي پيشرفته اين مسئله بيشتر به چشم مي خورد، در نتيجه حالات در خود فرورفتگي در كودك بيشتر شده است. وي با بيان اينكه اوتيسم با طبقات اقتصادي و اجتماعي خانواده ها رابطه نزديكي دارد، ادامه مي دهد: خانواده هاي تحصيلكرده و با سطح اقتصادي بالا بيشتر داراي كودكان مبتلا به اوتيسم هستند و شايد در دنياي امروز مهمترين علت احتمالي ابتلاي كودكان به اين بيماري دور شدن والدين و سرد شدن آنها در برقراري ارتباط با كودك باشد.
اين درحالي است كه در كشور ما هيچ برنامه غربالگري براي اين بيماران در نظر گرفته نشده است. دكتر طليعه رافعي، روانپزشك كودك ضمن اشاره به اين موضوع معتقد است: حتي هنوز مشخص نشده كه در كشور ما سن دقيق اوتيسم معمولاً چه سني است و با اينكه در بسياري از تحقيقات اين بيماري را در پسرها بيشتر تشخيص مي دهند ولي به اين تحقيقات نيز نمي توان استناد كرد. در جديدترين متون علمي، شيوع اين بيماري را پنج مورد در هر ده هزار كودك ذكر كرده اند ولي معلوم نيست كه اين آمار در جامعه ما هم صدق مي كند يا نه.
اگرچه متخصصان كم شدن روابط عاطفي و اجتماعي والدين با كودك در دنياي امروز را مهمترين عامل ابتلا به اوتيسم عنوان مي كنند، اما بيشترين مواردي كه براي اين بيماري مطرح مي كنند عوامل بيولوژيك و بطور خاص، ژنتيك است. دكتر مظاهري در مورد نقش عوامل بيولوژيك و ژنتيك در اين كودكان ادامه مي دهد:   چون در اين كودكان صرع و عقب ماندگي ذهني بيشتر ديده مي شود، مسئله ژنتيك نيز در اين افراد بسيار مهم به نظر مي رسد. معلوم شده اين بيماران اگر در آينده بخواهند ازدواج كنند 2 تا 4 درصد كودكانشان نيز به اوتيسم مبتلا مي شوند. همچنين در مورد عوامل قبل زايماني مادراني كه در سه ماه اول زايمان خونريزي داشته باشند احتمال ابتلاي كودكشان به اوتيسم بيشتر است. به هر حال همه تئوري ها در مورد اوتيسم شناخته شده نيست. بر خلاف تصور عمومي اوتيسم لزوماً به معناي عقب ماندگي نيست. دكتر خوشابي در اين باره مي گويد: دو سوم كودكان اوتيستيك مبتلا به درجاتي از كم تواني ذهني هستند و حدود يك سوم آنها بهره هوشي متوسط و نرمال را دارند. همچنين درصد نادري از كودكان اوتيستيك مهارت هاي خاصي دارند.
به گفته دكتر مظاهري، كودكاني كه بهره هوشي آنها بالاي 70 است، پيش آگهي بيماري در آنها خوب است و همچنين يك تا دو درصد از اين بيماران در سنين بزرگسالي قادر به استخدام هستند. 5 تا 20 درصد آنها نيز مي توانند كارهاي روزمره خود را انجام دهند و دو سوم آنها افراد وابسته اي هستند كه به حمايت ديگران احتياج دارند.
واكسن ها مقصر نيستند
تا به حال تحقيقات زيادي درباره علت بروز اين بيماري در كشورهاي غربي صورت گرفته است. مثلاً مدتي قبل، دانشمندان آمريكايي اعلام كرده بودند كه وجود پروتئيني در بعضي واكسن هاي تزريقي به كودكان، آنها را مستعد ابتلا به اوتيسم مي كند. دكتر رافعي در اين باره مي گويد: اغلب مادراني كه كودكان اوتيستيك خود را به كلينيك ها مي آورند نگراني از بابت اتفاق هاي مختلف دارند، مثلاً عده اي از آنها عنوان مي كنند كه در دوران بارداري سيگار كشيدند يا اين كه زمين خوردند يا اين كه داروي خاصي را مصرف كردند. همچنين در مورد واكسن هاي تزريقي به كودكانشان نيز دچار شبهه مي شوند ولي اين توجيهات اصلاً پايه علمي نمي تواند داشته باشد. وي با بيان اين كه ممكن است يكسري از داروها روي لوب تامپورال مغز اثر بگذارد كه در اين كودكان البته خيلي مهم است چون اين قسمت از مغز مسئول هدايت گفتار يا رشد اجتماعي كودك است ادامه مي دهد: البته تمام اين ها فقط فرضيه است و اثرات دارو يا واكسن روي اين بيماري هنوز به طور كامل اثبات نشده است. بنابراين به خصوص در مورد واكسن هاي تزريقي هيچ ترس و نگراني از سوي والدين نبايد وجود داشته باشد.

از مادر ديابتي، نوزاد كم حافظه بعيد نيست
گروه سلامت- وقتي مي گويند قند بالاي مادر در دوران بارداري خطر دارد، باور نكرديد. اين هم نتيجه جديد مطالعات دانشمندان كه گفته اند باعث مي شود حافظه نوزاد متولد شده از چنين مادري مختل شود. اين مطالعه كه در نشست سالانه انجمن پيشرفت علوم آمريكا، در سانفرانسيسكو برگزار شده بود، نشان داد نوزاداني كه در دوران جنيني، كمبود اكسيژن و آهن داشتند، ممكن است بعد از تولد حافظه اوليه خوبي نداشته باشند.نياز به آهن در دوران بارداري به طور طبيعي بيشتر از دوران قبل آن و نزديك به دو برابر است، اما به گزارش پايگاه اينترنتي رويترز، اين محققان از دانشگاه ديويس در كاليفرنيا متوجه شده اند در مادران بارداري كه به ديابت مبتلا هستند، نوسان ميزان قند خون مي تواند كمبود آهن را تشديد كند. كم شدن آهن خون جنين هم مي تواند ميزان انتقال اكسيژن را به بافت ها كم كند. همه اين ها در مجموع، كار سلول هاي عصبي را مختل مي كند.حالا بگوييد مگر نوزادان هم حافظه دارند كه مختل شود، اما اين محققان گفته اند كودكان از چهار ماهگي مي توانند خاطرات را به ياد آورند. البته اين خاطرات خيلي زود هم فراموش مي شوند، ولي نكته هاي جديدي كه اين محققان به آنها رسيده اند شايد كمك كند بعدها افراد بتوانند خاطرات و خواب هاي خود را در دوران نوزادي براي ديگران تعريف كنند.
استرس در خدمت آلزايمر
گروه سلامت- اگر براي دوران جواني رفتارهاي پرخطر معني دار است، براي سالمندان محترم هم همين طور است. تازه ترين تحقيقات نشان مي دهد افرادي كه به مدت طولاني با فشارهاي رواني دست و پنجه نرم مي كنند، در دوران سالمندي به احتمال بيشتري دچار آلزايمر و زوال عقل مي شوند.رويترز گزارش كرده است در اين مطالعه كه در دانشگاه راش شيكاگو در آمريكا انجام شده، تعداد 219 نفر از سال 1994 از لحاظ وضعيت استرس هاي زندگي و نيز بروز آلزايمر ارزيابي شدند. از اين عده، 95 نفر دچار آلزايمر شدند كه بررسي ها نشان داد اينها همان كساني بودند كه بيشتر از ديگران اضطراب و نيز افسردگي داشتند و سطح استرس آنها بيشتر از سايرين بود. نتايج اين تحقيق نشان مي دهد احتمال بروز آلزايمر در اين افراد بيشتر است ولي البته شدت بيماري با شدت استرس ها بيشتر نمي شود.

پنج شنبه نوبت مردان است
گروه سلامت- ازدحام زنان در اكثر مطب ها به اين معنا نيست كه مردان هرگز بيمار نمي شوند. مردان به دلايل متعدد و گرفتاري هاي شغلي و بعضاً هم مالي توجه به سلامت خود را در اولويت آخر قرار مي دهند، اما نامگذاري روز سوم اسفند ماه به نام روز ملي سلامت مردان و معاينه رايگان آنها در اين روز مي تواند انگيزه خوبي براي كمي توجه به سلامت شان باشد.
به همت انجمن اورولوژي ايران و حمايت دفتر سلامت خانواده و جمعيت معاونت سلامت وزارت بهداشت، مردان 25 تا۶۰ سال در روز سوم اسفند ماه 85 (روز ملي سلامت مردان) به صورت رايگان معاينه مي شوند. دكترمحمد اسماعيل مطلق هدف از اين نامگذاري را پرداختن و توجه بيشتر به نيازهاي سلامت مردان عنوان كرده و افزوده است: آگاهي و بيماريابي بيماري هاي نهفته اي همچون بيماري هاي مثانه، پروستات، تومورهاي كليه و جنسي كه با عوارض وخيمي همراه است از درجه اهميتي بالايي برخوردار است.
بد نيست بدانيد مهم ترين عوامل مرگ ومير مردان در كشورمان عبارتند از: بيماري هاي قلبي؛ سرطان ها شامل سرطان ريه (كه 90 درصد به دليل سيگار است)، سرطان پروستات و سرطان روده ها و ركتوم؛ سكته مغزي؛ ديابت؛ بيماري هاي كبدي مزمن و سيروز.
زنان خون پاك تري دارند
گروه سلامت- زنان از نظر بهداشت خون و عدم آلودگي به بيماري ها و مواد مخدر داراي پاك ترين خون براي اهدا به ديگران هستند، اما تنها كمتر از 10 درصد اهداكنندگان خون در كشور ما را زنان تشكيل مي دهند كه اين آمار در مقايسه با كشورهاي غربي 50 درصد كمتر است.
روشنك مقصودلو، رييس مركز جذب اهداكنندگان خون، گفته است: متأسفانه هنوز زنان به صورت فعال در روند خون ژدهي شركت نمي ژكنند و فرهنگ اهداي خون در بين زنان به خوبي نهادينه نشده است.
بر اساس تحقيقي كه در 8 استان كشور انجام شده، ترس از كم خوني و ابتلا به بيماري هاي عفوني از جمله دلايل كاهش اهداي خون توسط بانوان ذكر شده است.
در حالي كه پايگاه هاي انتقال خون به طور معمول، قبل از خون گيري، از اهداكنندگان مقدار كمي خون گرفته و بررسي مي كنند تا اگر فرد كم خون باشد يا با اهداي خون احتمال كم خوني او افزايش يابد، خون گيري انجام نشود. ضمن اينكه به تمامي اهداكنندگان خانم، بعد از اهداي قرص آهن، مراقبت هاي لازم طي خون گيري به عمل مي آيد.