Hamshahri Newspaper

فيلم آب ساخته ديپا مهتا فيلمساز هندي يكي از نامزدهاي دريافت اسكار فيلم خارجي بوده است
كيكاووس زياري
منبع: my Bindi.com
آب كه امسال يكي از پنج نامزد اصلي دريافت اسكار بهترين فيلم خارجي سال بود، محصولي از كشور كاناداست. اما اين فيلم را ديپا مهتا فيلمساز هندي كارگرداني كرده و قصه اش هم در كشور هند اتفاق مي افتد.
زمان رخداد حوادث فيلم دهه۳۰ ميلادي است و مضمون كلي آن درباره وضعيت نامناسب زندگي زنان بيوه(به ويژه بيوه هاي كم سن و سال) در اين كشور آسيايي است. فيلم با ورود چونيا يك بيوه 9 ساله به يك خانه متروكه- كه محل زندگي زنان بيوه است- شروع مي شود. اين خانه در شهر مقدس واراناسي قرار دارد. زنان حاضر در اين محل لباس سفيد به تن دارند و موهايشان از ته تراشيده شده است. كسي با آنها معاشرت نمي كند و اين زنان در دنياي كوچك خود منزوي هستند. حضور چونيا رنگ تازه اي به زندگي اين زنان سياه بخت مي دهد. او كه معني قوانين و مقررات سنتي را نمي داند حاضر به پذيرش وضعيت موجود نيست و يك شورش بچگانه در اين رابطه به راه مي اندازد. شاكونتالا(سيما بيسواس) مثل يك مادر از او مراقبت مي كند و كالياني(ليزاروي) با او دوست مي شود.
ناريان (جان آبراهم) جواني كه پيرو ديدگاه هاي مهاتما گاندي است به كالياني دل مي بندد ولي مسائل خانوادگي اش مانع ازدواج او با كالياني مي شود.
كالياني خودكشي مي كند و شرايط زندگي براي چونيا سخت مي شود. شاكونتالا كه نگران وضعيت چونيا است او را به دست نارايان مي سپارد. نارايان كه همراه گاندي (كه تازه از زندان انگليسي  ها آزاد شده) و پيروانش عازم سفر به دهلي نو است، چونيا را همراه خود مي برد.منتقدين سينمايي آب را ستوده اند و فيلم از چند جشنواره بين المللي جوايزي گرفته است.
آب تصويري زنده و شفاف از يك سنت دست و پاگير قديمي هند را به شكلي صادقانه به تصوير مي كشد. فيلم هيچ ضد قهرماني ندارد و حتي خود زنان بيوه هم سرنوشت غم انگيز خود را پذيرفته اند.
در صحنه اي از فيلم كه چونيا به وضعيت خود ايراد مي گيرد و اين سؤال را مطرح مي كند كه آيا مردان بيوه هم شرايطي همچون آنها دارند، با اعتراض خود زنان بيوه روبه رو مي شود. با وجود آنكه گاندي تعليمات جديدي براي مردم هند به ارمغان آورد، اما بخشي از سنت هاي قديمي- و از جمله همين وضعيت نامناسب زنان بيوه- هنوز به حيات خود ادامه مي دهند.
ديپا مهتا پنج سال قبل قصد داشت آب را در هند و در خود واراناسي فيلمبرداري كند. اما هندوهاي افراطي مانع اين كار شدند. وي مجبور شد فيلم را در سريلانكا بسازد. نمايش عمومي آب در هند به شكلي اعلام نشده ممنوع اعلام شد. اما انتخاب فيلم به عنوان يكي از پنج نامزد اصلي اسكار بهترين فيلم خارجي سال، باعث شد تا بالاخره اجازه نمايش عمومي در آن را پيدا كند. آب سومين قسمت از يك تريلوژي اجتماعي است.
* با آب كه تكميل كننده سه گانه تان است، اين سفر اوديسه وار چگونه بود؟
- با اكران عمومي آب اين سفر تمام شد. من به گذشته فكر نمي كنم. از نقطه نظر تريلوژي، كار من كامل شده است. شخصاً، حس خوبي دارم زيرا اين تريلوژي در ارتباط با يكديگر است. ام اف حسين- نقاش برجسته هند- كه بسيار برايم محترم است، تابلويي زيبا به من نشان داد كه زني در حال حمل يك مشعل آتش است. در كنار او دو زن ديگر هم حضور دارند كه خاك و آب در دست دارند. سه گانه من هم درباره آب، آتش و خاك است. وقتي فيلمبرداري فيلم تمام شد متوجه شدم ديگر نمي توانم برگردم و نگاهي به اين تابلو بيندازم. تماشاي اين تابلو آزار و عذابم مي داد. سرنوشت آدم هاي سه فيلم من بسيار دردناك است.
* چه عنصري به شما نيرو و توانايي داد تا اين سفر را تكميل كنيد؟
- وقتي فيلمبرداري تمام شد، احساس درد و رنج مي كردم. با كاراكترهايم احساس همدردي و همراهي مي كردم.هميشه مي دانستم كه اين سه گانه را مي سازم و تكميل مي كنم. دليلش اين است كه حقيقتاً فيلمنامه كار را دوست داشتم. در مقام يك فيلمساز مي خواستم فيلم ها را بسازم و اين تريلوژي را كامل كنم. براي ساخت آب چهار سال زحمت كشيدم.
* چرا سريلانكا را به عنوان لوكيشن فيلم انتخاب كرديد؟
- ريسك فيلمبرداري در هند را نكردم، زيرا استقبال خوبي از ما در آنجا نشد. هيچ كس روي اين پروژه سرمايه  گذاري نكرد. از سوي ديگر بيمه اي هم در كار نبود. پس بايد فيلم را در جايي مي ساختيم كه هم امن باشد و هم شبيه محل اصلي رخدادهاي قصه باشد. جاهاي زيادي را ديدم، ولي سريلانكا بهتر از بقيه بود و حال و هوايي شبيه بنگال داشت. با اين حال ما مجبور شديم لوكيشن اصلي را بسازيم، زيرا در سريلانكا معبدي به آن شكل كه ما مي خواستيم وجود نداشت. طراح صحنه ما در اين رابطه كار بزرگي انجام داد.
* قرار بود شابانا آزمي و آكشي كومار دو نقش مهم فيلم را بازي كنند، ولي به جاي آنها از سيما بيسواس و جان آبراهم استفاده كرديد. چرا؟
- خب، خيلي ها مي دانند در طول اين پنج سال چه اتفاقاتي براي اين پروژه رخ داد. عدم انتخاب اين دو به معني آن نيست كه آنها بازيگران كم ارزشي هستند. هر كسي مشكلات خاص خودش را دارد و بازيگران هم با مشكل زمان روبه رو هستند. آنها به دليل بازي در فيلم هاي مختلف، جدول كاري شلوغي دارند و هميشه با مشكل نداشتن وقت روبه رويند. متأسفانه زماني كه فيلمبرداري آب شروع شد، هر دو آنها درگير بازي در كارهاي ديگري بودند.
* آدم وقتي آب را تماشا مي كند، حيران مي ماند كه اين همه بحث و جنجال براي چيست؟
- خوب است كه شما بگوييد اين همه جار و جنجال براي چيست. نكته جالب اين است كه بحث و جنجال نه براساس خود فيلم كه براساس چيزي بود كه برخي ها درباره فيلمنامه فكر مي كردند. حتي هنوز بسياري از افراد دست اندركار سينما نمي دانند كه يك فيلمنامه را چگونه بايد خواند، زيرا فيلمنامه بستگي زيادي به نوع نگاه فيلمساز به آن فيلمنامه دارد. شما مي دانيد فيلمنامه هايي عالي در دست داريد كه واقعاً تبديل به فيلم هايي عجيب و غريب مي شوند و بر عكس آن فيلمنامه هايي عجيب و غريب داريد كه به صورت فيلم هايي عالي درمي آيند. خيلي ها هنوز فيلم را نديده بودند، اما آن را بر اساس فيلمنامه اش مورد قضاوت قرار دادند. بعضي ها بر اساس آنچه كه شنيده بودند از من پرسيدند: چرا فيلمي مي سازي كه درباره بيوه هاي برهمن و نجس  هاست؟ و من مي گفتم: شما درباره چه چيزي داريد صحبت مي كنيد؟ ولي در عين حال مي دانستم كه بايد آنها را قانع كنم.
* به جز نمايش عريان واقعيت ها، آن بازي رنگ ها را چطور در فيلم خلق كرديد؟
- قسمت اول تريلوژي آتش گرماي ويژه اي در خودداشت و زمين دومين قسمت تريلوژي هم از رنگ سرخ استفاده ويژه اي كرده بود. در رابطه با آب به فضايي سبز كه كمي آبي به نظر مي رسد، احتياج داشتم. من و مدير فيلمبرداري ام طرح رنگ را از خود عناصري كه در محيط قرار داشت، گرفتيم. دنياي دروني كاراكترهاي فيلم به اندازه كافي خشن است و به همين دليل ما مي خواستيم دنياي بيروني آنها تا حد امكان زيبا به نظر برسد، اما بعضي وقت ها نمي شد اين كار را انجام داد، زيرا سردي و بي روحي دنياي آنان همه چيز را تحت تأثير قرار مي داد.
* فكر مي كنيد آب چقدر بتواند در وضعيت زنان بيوه هند تغيير ايجاد كند؟
- تعداد بسيار كمي فيلم- و شايد اصلاً هيچي- وجود دارد كه بتواند تأثيري روي چيزي بگذارد يا چيزي را تغيير دهد، اما اگر آنها كارهايي قوي باشند يا مضمون خيلي خوبي داشته باشند، مي توانند آغازگر يك ديالوگ باشند. به همين دليل من اميدوارم كه اين فيلم بتواند نوعي آگاهي نسبت به مسئله خلق كند، زيرا آگاهي باعث ايجاد ديالوگ و گفتمان مي شود. اگر شما درباره اين موضوع صحبت كنيد و تلاشي براي پنهان نگه داشتن آن نداشته باشيد، آن وقت مي توانيم با آن موضوع سر و كار پيدا كنيم. اما اگر بگوييم كه هيچ مشكلي در ارتباط با بيوه ها در هند وجود ندارد، آن وقت چگونه مي توان درباره اين موضوع به بحث نشست؟