است بي‌دفاع بي‌گياه زمين
(پاياني
و شهرها ساكنان به كه خساراتي بر علاوه خاك فرسايش
آنهامي‌كاهد دوام و سدها عمر از مي‌كند ، وارد روستاها
بررسي‌هاي‌اوليه و مطالعات بدون خاكي راههاي احداث
مي‌شود سيلاب شدن جاري و خاك سريع فرسايش موجب
:درآمد پيش
پشت درياي‌خزردر رطوبت شدن حبس با دور بسيار گذشته‌هاي از
در زمين آورده‌است پديد البرز جبال سلسله كه بلندي ديوار
گياهان ، گونه‌هاي‌مختلف رشد و رويش براي منطقه اين
ايران جنگل‌هاي اين‌ترتيب به و شد مساعد درختان و درختچه‌ها
خزر درياي ميان محدود اراضي در و خزر درياي ساحلي نوار در
طول در جنگل‌ها اين.آمد وجود البرزبه كوههاي سلسله و
رونق و آب ذخيره‌سازي خاك ، موجبپايداري طولاني ، قرن‌هاي
.شدند ما ميهن از منطقه اين در كشاورزي فعاليت‌هاي‌گوناگون
سيل‌آسا ، امكان و شديد باران‌هاي بارش علي‌رغم و علت به‌همين
.داشت وجود كمتر سيل وقوع
وپوشش جنگل‌ها تدريجي رفتن ميان از با و مرور به اما
راه به شيبدار مناطق در نيز سيل كشور شمال در گياهي
پيشينه و بررسي‌علل با گزارش اين نخست بخش در.افتاد
زمينه‌ساز نوعي به ايران‌كه در خاك فرسايش و جنگل‌ها نابودي
براي بايد كه رسيديم اين‌نتيجه به بوده‌اند ، سيل شدن جاري
سيل‌ماسوله ، همچون ويرانگري سيل‌هاي جاري‌شدن از جلوگيري
به‌عمل بيشتري مراقبت ايران شمال گياهي وپوشش جنگل‌ها از
.آيد
عنوان به خاك فرسايش بروز علل شماره اين در پاياني بخش در
بررسي را درايران سيل شدن جاري عوامل از ديگر يكي
.كرده‌ايم
محيطي‌قرن زيست عمده نگراني‌هاي جمله از خاك فرسايش
خاك فرسايش اثر بر شده ، انجام برآوردهاي برپايه.است حاضر
و مي‌رود بين از جهان كشاورزي اراضي هكتار ميليون سالانه 3
ميلادي سال 2000 تا كه مي‌شود برآورد ، پيش‌بيني همين مبناي بر
عقيم خاك فرسايش اثر بر كشاورزي اراضي يك‌پنجم تا سوم يك
از سال‌باعث هر گسترش روبه روند اين.شود استفاده وغيرقابل
با خاك رفتن ازدست زيركشت ، اراضي از وسيعي بخش رفتن بين
بستر جاي به انفعالات و دراين‌فعل و مي‌شود حاصلخيز و ارزش
هزاران سال هر و مي‌ماند جاي به شني تپه‌هاي حاصلخيز ، خاك
به روي‌آوري و مناطق اين از مهاجرت به ناچار مردم از نفر
.مي‌شوند شهرهاي‌مجاور
از ميلياردمترمكعب حدود 120 ساله هر آمارديگري اساس بر
آب هرز صورت به (مكعب متر ميليارد 400)كشور نزولات ميزان
.مي‌شود جاري
عوامل از يكي شد ، اشاره گزارش اين نخست بخش در كه همچنان
دارد ، پي در را سيل‌هاي‌ويرانگر كه خاك فرسايش و تخريب مهم
مطالعات انجام بدون روستايي درمناطق دسترسي جاده‌هاي احداث
اين.است اقدامي چنين ضرورت گرفتن نظر در يا و اوليه
است‌ايجاد مردم‌ممكن به كمك باهدف و خير نيت با جاده‌هااگرچه
بار به جبراني غيرقابل و سنگين زيان‌هاي عمل در شود ،
در درمناطق‌بازفت دسترسي جاده‌هاي مثال عنوان بهميآورد
به تركي به گلي چمن جاده مثل بختياري و چهارمحال استان
نقاط بعضي در و كيلومتر طول60 به و متر متوسط 5 عرض
احداث آبادي پارچه يا 6 براي‌حداكثر 5 كه متري ارتفاع 10
عدد به خانوار چند شامل روستاها جمعيت‌اين.است شده
اين ساكنان اغلب چون مي‌باشد ، كمتر وشايد دست انگشتان
.مي‌باشند كوچ درحال دايم كه عشايرند خوش‌نشين مناطق
درج روزنامه‌همشهري در هم اين از پيش كه گزارشي برپايه
نظر در دسترسي ، بدون راههاي قبيل اين ايجاد بود ، شده
باعث زيستي ، وتعادل زمين‌شناسي ، شامل اوليه ملاحظات گرفتن
اين در بلوط جنگل‌هاي بين‌رفتن از و خاك سريع فرسايش
سرچشمه در تخريب ، روند و فرسايش اين.است شده منطقه
كه مهمي سدهاي به توجه با كرخه و كارون همچون مهمي رودهاي
.مي‌آورد بار به جدي بسيار مشكلات شده ، ايجاد آنها روي
پوشش‌گياهي رفتن ميان از و خاك فرسايش نشانه‌هاي نخستين
كرد بروز سال 1374 تابستان در بلوط درختان ويژه به منطقه
كه شد جاري منطقه در شديدي سيل سال 74 ، مردادماه روز 29 و
بار سال همان شهريورماه در.داشت همراه به سنگيني خسارات
شده ناشي بازفت رودخانه‌هاي ازطغيان كه سيل ، امواج ديگر
عشاير زيست محيط و احشام مسكوني ، ديگرمناطق بار بود ،
.آورد بار به سنگيني بسيار زيان‌هاي و دربرگرفت را كوچ‌رو
دام بي‌رويه چراي
مهم‌اقتصاد اركان از يكي عنوان به دامداري آنكه به‌رغم
به اما غني‌مي‌باشد ، مراتع در دام چراي مستلزم ما كشور
رفتن ميان از باعث باشد ، بي‌رويه دام چراي اگر ميزان همين
يكي.مي‌گردد سيلاب شدن جاري و فرسايش‌خاك گياهي ، پوشش سريع
را بختياري و چهارمحال منطقه در خاك مهم‌فرسايش علل از
منطقه‌بازفت‌جست‌وجو در ويژه به بي‌رويه‌بز چراي بايددر
.كرد
واگذاري‌مراتع مراتع ، و جنگل‌ها كارشناسان از يكي گفته به
به دام‌ها باعث‌هجوم كشور مناطق پاره‌اي در خصوصي بخش به
اطراف اراضي مثال به‌عنوان.است شده حفاظت تحت مناطق
معرض در داشت ، قرار محيطزيست تحت‌حفاظت كه لار سد درياچه
ارتفاعات در مراتع ميزان همين به و گرفت قرار دام چراي
باعث و گذاشت روبه‌نابودي دام بي‌رويه چراي اثر بر كندوان
.شد كرج سد درياچه در ولاي گل افزايش و سيل شدن جاري
حفظ گونه‌اي‌با به دورتر گذشته‌هاي در ايران سنتي دامداري
بردن از كه‌دامداران ترتيب اين به.بود همراه زيست محيط
يا مي‌كردند ، بنيه‌خودداري كم و ضعيف مراتع به دام
مجالي تا مي‌دادند انجام به‌تناوب را مراتع از بهره‌برداري
تعادل اين امابعدها بدهند ، گياهي نموگونه‌هاي و رشد به
دامداري جديد شيوه‌هاي در متاسفانه و رفت ميان از زيستي
ممنوعيت و مي‌شود گرفته ناديده گذشته سنتي ضوابط حداقل حتي
.نمي‌گردد مراعات آسيبپذير مناطق در بز چراي
بر سيل ، علاوه شدن جاري و خاك فرسايش نتايج مهم‌ترين از
و شهرها ساكنان و مسكوني مناطق به كه زيان‌هايي و خسارات
سدهاست پشت در لاي و گل ميزان افزايش مي‌شود ، وارد روستاها
برق توليد و آب ميزان ذخيره در سدها كاربري از مرور به كه
ممكن حداقل به را سدها دوام و عمر كلي طور به و كاسته
.مي‌رساند
به ما كشور در:مي‌گويد آب منابع كارشناس فلاح‌پور مهندس
داده بها سدسازي امور در سرمايه‌گذاري به كه اندازه آن
.نمي‌شود چاره‌انديشي سدها دوام براي مي‌شود ،
و خاك بخش‌زيادي خاك ، فرسايش اثر بر مي‌دانيم كه حالي در
در مي‌شود ، وارد سدها پشت درياچه به سيل صورت به كه املاح
زياد رسوبات اين مقدار هرقدر و مي‌شود ته‌نشين درياچه اين
تا مي‌شود كاسته سد آبگيري ظرفيت از اندازه همان به باشد
از عمل در را آب نگهداري و ذخيره‌سازي خاصيت سد كه حدي به
كاسته آن انرژي‌زايي ميزان از اندازه همان به و داده دست
در لازم مراقبت‌هاي مي‌شود ، ساخته سدي وقتي معمولا ، .مي‌شود
و كشت صورت به خاك كنترل براي آن سرچشمه‌هاي و ارتفاعات
مناسب شياردهي سازگار ، درختان و بوته‌ها و گياهان پرورش
چراي از جلوگيري همچنين و شدن‌خاك شسته از جلوگيري براي
در كه شاهديم اكنون اما انجام‌مي‌شود ، دام بي‌رويه
اين كشورمان ، معروف و بزرگ به‌سدهاي منتهي ارتفاعات
كه گياهان رفتن بين از نتيجه در و صورت‌نمي‌گيرد كنترل‌ها
يك از مي‌باشند ، شيبها در بخصوص خاك نگهداري عامل‌اصلي
طرف از و مي‌رساند خسارت مردم به و مي‌شود جاري سيل طرف
دوام و عمر از سدها ، پشت در لاي و گل شدن جمع با ديگر
متحمل نيز لحاظ اين از و مي‌شود كاسته سدها اين طبيعي
.مي‌شويم سنگيني خسارات
در سيل شدن جاري عوامل از ديگر يكي كارشناسان نظر به
در واقع باير زمين‌هاي كاربري تغيير كشور مختلف مناطق
باعث درازمدت در خود كه است كشاورزي اراضي به شيبها
اين در كارشناس يك.مي‌شود سيل شدن جاري و خاك سريع فرسايش
در واقع زمين‌هاي تبديل با ما كه تصور اين:مي‌گويد زمينه
دست مناسبي افزوده ارزش به كشاورزي اراضي به شيبها
باران برابر در اراضي قبيل اين زيرا.است نادرست مي‌يابيم
به سيلاب جريان با و ندارند مقاومتي هيچگونه جاري آبهاي و
.مي‌شوند وسيعي پهنه در خاك فرسايش باعث و شده منهدم كلي
كشورها از بسياري در اراضي تبديل اينگونه دليل ، همين به
.است شده منسوخ
|
بازتاب
|
بماند باز بحث اين بگذاريم
دستباف فرش به مربوط ميزگرد شركت‌كنندگان از يكي عنوان به
كه خوشحالم شد ، برگزار همشهري گرامي روزنامه همراهي با كه
غيره و پيشنهاد و اعتراض و نوشتن و بحث سالها از بعد
جوابي به اقدام دولتي سازمان يك بار اولين براي بالاخره
اگر) باشد خوشي طليعه شايد و نمود ناكافي و كوتاه چه اگر
و دردناك مسايل شنيدن جز اينكه بر (دير خيلي هم باز چه
.ندارد وجود ديگر راهي ناخوشايند لو و ايران فرش واقعي
ديدگاه از را دستباف فرش تنگناهاي بايد كشور مسئولين
كمبودهاي 10 و ومحروميت توليد ناسالم و فاجعه‌بار مراحل
انسان هزاران و فرش به وابسته وخاموش ايراني انسان ميليون
ملي باارزش ميراث اين سرنوشت به نسبت نگران و علاقه‌مند
.كنند نگاه
اخير سالهاي طي شده انجام تحقيقات كه شود دانسته بايد و
نظر از ايران دستباف فرش ترديدي بي‌هيچ كه است داده نشان
هويتي و بومي به‌ويژگيهاي دستيابي به قادر وفني علمي
فرشهاي 50 و دوران‌صفوي طلايي فرشهاي در آنها اوج كه خويش
هيچگونه اين‌ادعا در.مي‌باشد است متجلي سده‌اخير اوليه سال
مطلقا و نداشته وجود رويايي و آرمانگرايانه نظريه‌پردازي
دستباف فرش نام به پديده‌اي ارزشي واقعيتهاي بر مبتني
جهاني بازارهاي در آن گذشته اعتبار و شهرت دلايل و ايراني
.مي‌باشد
است دستباف فرش بقاء تنهاشرط كه هدفي چنين تحقق براي
حسن با پيشنهادها و به‌انتقادات كه آنست قضيه حداقل
:كه زيرا شود نگريسته نيت
براي اگر و است بحراني درشرايطي واقعا ايران فرش -1
روزي‌خواهد نشود انديشيده باقيمانده‌مسئولانه كه آنچه سرنوشت
به سرزمينمان‌بايد شده فراموش ديدن‌نمونه‌هاي براي كه رسيد
.كنيم رجوع خارج موزه‌هاي
اولا مي‌شود ، خاص نهادي يا سيستمي‌و از انتقادي چنانچه -2
نيز كشور اداري سيستم مجموعه به كه است انتقادي
از خاصي شكل با سنتي است كالايي فرش كه آن ديگر.برمي‌گردد
زمان اين به تا علمي‌حداقل تجربيات و اطلاعات كه‌وجود توليد
حضور خود واين است بوده ممكن حداقل در آن مورد در
اگر را تصميم‌گيري‌هاي‌متفاوت و عملكردها و گوناگون نظريه‌هاي
نمايشگاه درمورد اما وميسازد انتظار بلكه‌قابل توجيه نه
نيز اينجانب كه جهاد محترم وزارت مورداشاره فرش طرح‌هاي
تشويق‌آميز اصل تاييد ضمن بودم ، آن بازديدكنندگان از يكي
دشوار هنري كار اين در علاقه‌مند و جوان نسل وحضور برنامه
عرضه آنچه كه بگويم ناچارم آن بودن ملي مورد در متاسفانه
كوچكتري بخش به متعلق فرش نقوش از كوچك بسيار بخشي فقط شد
كه زيرا.بود ايران قاليبافي وگسترده بيكران حضور از
بيست‌هزار حدود در محدوده‌هاي در فرش ملي طرح‌هاي نمايش
حوزه در عشيره و قبيله و ايل وصدها كوچك شهر صدها و روستا
و ديني قومي ، منطقه‌اي ، محلي ، بومي ، ويژگي‌هاي گسترده بسيار
در نه كه است چيزي برمي‌گيرد در را فرهنگي ديگر عامل صدها
گرافيك و نگارگري به ربطي نه و مي‌گنجد كوچك سالن يك
و دل درون در آن نمايش جاي و دارد چاپي نقشه و وكامپيوتر
اين و است ايران مردم هويت و تاريخ و فرهنگ و روح
.كنيم جستجو بايد كه است رفته‌اي دست از همان‌ارزش
صوراسرافيل شيرين مهندس
|
|
