فرهنگي پژوهشهاي نيازمند مدني ، جامعه
فرهنگ خدمت در سياست تمدنها ، گوي و گفت
فرهنگي پژوهشهاي نيازمند مدني ، جامعه
طالب مهدي دكتر
اشاره *
مطالعه‌اي نتيجه به منسجم طور به اينكه از قبل مقاله اين
در اساسي و كلي مطالبي طرح پي در بيشتر بپردازد ، خاص
با ابتدا نويسنده.است فرهنگي پژوهشهاي انجام مورد
عمده‌ترين كرده سعي فرهنگي مطالعات به توجه از استقبال
به سپس دهد ، قرار اشاره مورد را راه اين در موجود موانع
و مردم سياسي مشاركت يعني ايام اين در مطرح نكات از يكي
اين در فرهنگي مانع دو به و اشاره مدني جامعه استقرار
از استفاده چگونگي آنگاه.است كرده اشاره زمينه
و مطلوب پديده‌هاي اشاعه و ترويج جهت در مربوط پژوهشهاي
.مي‌دهد قرار بررسي مورد را فرهنگي برنامه‌ريزان نظر مورد
مقالات گروه
آمده ميان به فرهنگي پژوهشهاي از بحث كه است سالي چند
كه جهت ازآن "خصوصا دارد تشكر جاي توجه اين.است
همه از و برانگيزاند را خودي فرهنگ به عنايت مي‌تواند
به منجر مطالعات اين گسترش كه مي‌رود اين اميد مهمتر
به را لازم توانايي و گرديده آن از مطلوب استفاده‌هاي
فرهنگي تهاجم با اصولي مقابله براي فرهنگي برنامه‌ريزان
.دارد ارزاني
كوتاه نگاه ابتدا پژوهشي اولويت‌هاي به پرداختن از قبل
كشور در فرهنگي پژوهشهاي انجام مشكلات و موانع به
.مي‌اندازيم
و موانع عنوان به را زير نكات تجارب ، به توجه با مي‌توان
:برشمرد فرهنگي پژوهشهاي انجام مشكلات
روش مشكل -1
بر زمان كه شيوه‌هايي از استفاده ضرورت و متدولوژيك مشكل
اعتبار از "معمولا شيوه‌ها اين.است ژرفانگر و وپرهزينه
به و دارند زيادي روايي چه اگر نيستند برخوردار بالايي
محاسبات و آماري فرمولهاي از استفاده ضرورت عدم دليل
.نمي‌گيرد قرار عمق كم و عجول محققان توجه مورد رياضي
در سرمايه‌گذاري عدم و مطالعات اين‌گونه به توجه عدم
دانشگاهي محافل نكردن توجه و طرف يك از فرهنگي مطالعات
مردم روشهاي بر "عمدتا كه فرهنگي مطالعات شيوه‌هاي به
با كمتر نيز دانشجويان كه شده باعث دارند تكيه شناسي
عمقي مطالعات شيوه‌هاي حتي و شوند آشنا فرهنگي پژوهشهاي
ليسانس فوق امتحان در و نيامده استاد فلان كتاب در چون
مهجور دانشگاهها در نمي‌شود تدوين مورد اين در سئوالي هم
.است مانده
فرهنگي درمطالعات ايدئولوژي نقش -2
به نگاه زاويه و موضوع انتخاب در ايدئولوژي تاثير
مسائل به پرداختن كه است مشكلاتي ديگر از فرهنگي موضوعات
مشكلات با روستايي و شهري جوامع در را فرهنگي اساسي
فرهنگي واقعيات به كم‌توجهي.است كرده مواجه فراواني
حتي يا و نوين پديده‌هاي از بسياري تا است شده موجب
نتوانند جامعه سريع تحولات نياز مورد اجتماعي سازمانهاي
را انتظار مورد كاركردهاي يا و گردند پايدار ايران در
تعاوني شركتهاي صنفي ، انجمن‌هاي حزب ، "مثلا.باشند داشته
همراه امروزه كه دولتي غير موءسسات يا و عمومي موءسسات و
توسعه ابزار عمده‌ترين از محلي حكومت سازمانهاي با
فرهنگي زمينه‌هاي زيرا.مي‌آيند شمار به پايدار
كسي آيااست نگرفته قرار توجه مورد جامعه در كاركردشان
با ايران در حزب چرا كه است پرسيده خود از اصولي طور به
مردم آشناي و مقبول هنوز تاكنون مشروطيت صدر از سابقه‌اي
مواجه مردم واقعي مشاركت عدم و بدبيني با همواره و نيست
با رسمي غير عرفي سازمانهاي يا و موءسسات است؟ بوده
داده قرار بررسي مورد محقق كدام را حزب نظير كاركردهايي
است؟
موءسسات ايجاد دنبال به جامعه در حاكم نگرش‌هاي كه ازآنجا
استفاده و خودي جامعه ويژگيهاي به هيچگاه است بوده جديد
.است نشده عنايت نو پديده‌هاي ترويج براي آنها از
مثال طور به.است كشور آن خاص كشور هر فرهنگي ويژگيهاي
به نسبت قضاوت مورد در بي‌انصافي ويا افراد رفتار در ريا
خصوصيت.مي‌دانند ما فرهنگي خصوصيات را..يا و ديگران
كشور در را حزب نيز استبدادي فرهنگ رسوبات به مربوط
...و است داده صوري حالتي
پژوهشهاي انجام فراروي اساسي موانع و مشكلات ديگر از
موضوع بررسي و انتخاب در محقق نگرش شديد تاثير فرهنگي
از بحث تجربي تحقيقات مثل اجتماعي تحقيقات در.است
مطالعات در "عملا كار اين ولي مي‌كنند...و محقق بي‌طرفي
موجود بررسي مورد موضوع تبيين و انتخاب در حداقل اجتماعي
محور حول مطالعاتي انجام از سوسياليستي دركشورهاي.نيست
مطالعات كاپيتاليستي كشورهاي در و نيست خبري كاركردگرايي
.نادراند يا و ندارد وجود يا روبنا و زيربنا به مربوط
ختم سياسي مسائل به فقط محقق نظر وجه يا و ايدئولوژي
محافل در متداول نگرش‌هاي و تجدد موضوع به بلكه نمي‌شود
و مراسم زمينه در كار.دارد بستگي نيز روشنفكري
نوعي امروزه ازدواج و خواستگاري حيطه در آنها كاركردهاي
پرداختن مقابل در آن به پرداختن و مي‌شود تلقي قبر نبش
كم لومپنيسم مثل است توجه مورد غرب در كه موضوعاتي به
.مي‌شود ملاحظه ارزش
اجتماعي ارزشهاي انتخاب و فرهنگي دقيق مطالعات انجام
مثل قناعت ، و صرفه‌جويي كاركردن ، اهميت مثل آنها در مطرح
به فاميل مساعدتهاي مثل بزرگترها ، به احترام و حيا
از عيادت مثل ديگران ، مشكلات حل به كمك مثل يكديگر ،
لازم پس‌انداز تامين تا حداقل فرزندان زندگي مثل بيمار ،
برنامه‌ريزيها در مي‌تواند...و فردي زندگي شروع براي
بر تكيه جاي به تلويزيون در و باشد عنايت و توجه مورد
تسري را فرديت و مي‌كنند خوار را خانواده كه فيلمهايي
بهره خود مطلوب و مناسب ويژگيهاي از مي‌توان مي‌نمايد
به كارگردان سناريونويس ، باور مستلزم استفاده اين.گرفت
نفس به اعتماد و خودباوري عبارتي به و خودي فرهنگ اهميت
به مهم اين غربي بي‌بنياد فرهنگ همه در متاسفانه كه است
خانه از دور سالهاي سريال اثر به.است شده تبديل ارزش ضد
اين.كنيد توجه آسيايي كشورهاي ساير و ايران در (اوشين)
در ساله چند مطالعاتي انجام با شناس جامعه گروهي را فيلم
هر فيلم اين امثال و بودند نوشته ژاپني فرهنگ احياء مورد
زيرا.مي‌شود پخش ساعات بهترين در دوم و اول شبكه از روز
فرهنگي خصائل احياء براي فراگير و عمومي رسانه اين از
فارسي سريالهاي سناريوهاي در حاليكه در.مي‌شود استفاده
خودي فرهنگي خصائل به توجه و تحقيق ندارد وجود كه آنچه
از شود پرداخته مواردي چنين به است قرار هم وقتي است ،
حالت كه برمي‌گردند عقب به آنقدر داستان وقوع زمان نظر
در اشكال مهمترين.مي‌كند پيدا خود به تاريخي داستان
تحت است ، بومي فرهنگ به نگاه زاويه فرهنگي پژوهشهاي شروع
موزه‌اي يا و تحقيرآميز نگاه يا فرهنگي باختگي خود تاثير
به راجع كشور در كه برخوردي مثل آن ، گرفتن سخره به و
را دستي صنايع لذا مي‌شود و شده ما بومي و دستي صنايع
دستي فرشهاي و مي‌سازند جهانگردان يا و موزه‌ها براي
از آنها مثل مي‌كوبندو ديوار بر خارجي‌ها مثل را خودمان
نمد .مي‌كنند استفاده نائين يا كاشان طرح ماشيني فرش
مي‌انگاريم تجدد را موكت و مي‌دانند وسطايي قرون را مالي
در .است اصلي فرش تاتامي هنوز ژاپن در حاليكه در..و
كفش با زندگي يا و كار محيط در منزل ، و اداره در ژاپن
كامل رعايت كه باشد بيمارستان اگر حتي نمي‌شوند ، وارد
و داشته وجود پاكي و نجسي كه ما كشور در.مي‌شود بهداشت
و مي‌شود نصب ورودي راهرو ديوار و در به نوشته چند دارد
...ولي مي‌شود كفش درآوردن استدعاي
تجدد و سنت بين تعارض -3
به مربوط پژوهشهاي به عنايت فرهنگي مطالعات ابعاد از يكي
.است بومي اجتماعي ارزشهاي و هنجارها رسوم ، و آداب و سنن
خود كردن بي‌اعتبار و كردن ارزش كم و تجدد به توجه
زمان و دور گذشته‌هاي از اگرچه خودي باورهاي و داشته‌ها
و رسمي طور به ولي است شده شروع صفوي پادشاهان
رغم به دوره آن از.بود رضاخان برنامه شده ، برنامه‌ريزي
تجدد ، به بخشيدن سرعت به خارجي و داخلي محافل اصرار
گرفت صورت زمينه اين در مردم جانب از فرهنگي مقاومتهاي
سوي به سير و گروهي رسانه‌هاي پيشرفت با و تدريج به ولي
مثل اجتماعي نهادهاي تاثير از شدن كاسته و جهاني دهكده
در رسالت داراي رسمي موءسسات دخالت ضرورت...و خانواده
.است ساخته اجتنابناپذير را اسلامي ارشاد و فرهنگ امر
برنامه‌ريزي هويت‌زدايي و تجدد براي كشور اين در مدتها
مستقيم غير و مستقيم سرمايه‌گذاري و كرده‌اند كار و شده
سرگشتگي از و آئيم خود به مي‌خواهيم اگرامروز است ، شده
به ژاپن كشور در.نيست ميسر برنامه بدون كنيم پيدا رهايي
سعي و داشته خودي فرهنگ بر ابتدا از كه تاكيدي رغم
وارد ژاپني زبان به كه خارجي واژه‌هاي براي حتي كرده‌اند
يا و تلفن براي دنوا مثل) بسازند ديگر واژه‌اي مي‌شود
متفاوت "كاملا الفبايي حتي (...و تلويزيون براي تربي
تا كرده‌اند اختراع نيز آنها نوشتن براي خودي باالفباي
بيگانه و خودي واژه فرق كه نكشد آنجا به كار تدريج به
بر بنابراين (ايران در گرگ و لولو واژه مثل) نشود معلوم
اساسي فرهنگي مطالعات و كنند برنامه‌ريزي كه است مسئولين
شود معلوم عمومي فرهنگ شوراي در كه كنند فراهم متعدد و
.نشود يار خود ظن از كه وهر مي‌كنند صحبت چه به راجع
سي و است جديد كشور در آپارتمان‌نشيني اگر مثال طور به
كشور در همسايگي روابط ولي نمي‌گذرد عمرش از سال چهل تا
مي‌توان كه است اساسي كاركردهايي و قديمي سابقه‌اي داراي
در كه رسومي يا و مقررات قالب در را آنها از پاره‌اي
فزاينده مشكلات و كرد رايج مي‌شود وضع آگاهانه جامعه
كه همسايگي واحد.داد كاهش را همسايگي نوع اين به مربوط
چنان به امروزه بوده جامعه نظارتي ابزارهاي عمده‌ترين از
در انسانها بيشتر فيزيكي نزديكي رغم به كه است رسيده حدي
به رسيدگي و هم كار به دخالت عدم كار آپارتماني ، واحدهاي
نرخ كه است رسيده جايي به دانستن ، فضولي را ديگران حوائج
به و بالاست واحدها گونه اين در اجتماعي آسيبهاي و بزه
سير مصالح و زمين گراني رغم به آنها قيمت دليل همين
و افتاده بام از آنها طشت تدريج به زيرا دارد ، نزولي
.است شده ارزش ضد آپارتمان‌ها گونه اين به خروج و ورود
دارد ادامه
فرهنگ خدمت در سياست تمدنها ، گوي و گفت
(پاياني بخش)
اقتصادي قدرتمند كشورهاي راه شدن جدا با اينها بر علاوه
تضاد در حتي و -فرانسه و ايتاليا آلمان ، جمله از -اروپا
صورت به كه -آمريكا و اروپا اتحاديه منافع گرفتن قرار
هم باز مي‌توان آيا -مي‌كند خودنمايي "دلار -يورو" رقابت
نظر به دانست؟ غربي اروپاي و آمريكا مساوي را غربي تمدن
تمدنها گوي و گفت در انگليس ، -حداكثر و -آمريكا نگارنده ،
اينكه كماهستند شده‌اي تعريف و مشترك منافع داراي
از نيز...و بلژيك اسپانيا ، ايتاليا ، فرانسه ، آلمان ،
در آمريكا كردن وارد ديگر سوي از.برخوردارند وضع همين
مطرح پيش از را عمده ايراد چند تمدنها گوي و گفت
:مي‌نمايد
از پس ويژه به و همواره كه آنجا از "معمولا آمريكاييان -
و واردساز قدرت موضع از شوروي ، جماهير اتحاد فروپاشي
تمدنها ، گوي و گفت در كه است بعيد شده‌اند جهاني كارهاي
خود كلي و اساسي مواضع از يا و بدهند رقيب به امتيازي
"جهاني نوين نظم" در هژموني دكترين از و نمايند عدول
.بكشند پس پا ادعايي ،
حساس لحظات در كه اند داده نشان "معمولا آمريكاييان -
پا زير را وگو گفت و بازي قواعد راحتي به مسابقه
تعهدات به آمريكا كردن ملزم براي اعتبار بدين.مي‌گذارند
نكته اين ديگر سوي از .انديشيد تمهيدي پيشاپيش بايد خود
آمريكا حذف فعلي ، شرايط در كه كرد فراموش نبايد نيز را
.نيست امكان‌پذير وجه هيچ به تمدنها گفت‌وگوي از
فقدان تمدنها گوي و گفت در ;عمده تمدن چهار اين وجود با
راه در را چالش‌هايي است ممكن ژاپن و هند كشور دو
اين در ناگفته نكته.آورد وجود به جهاني صلح ساماندهي
نمايندگي هياتهاي كه است افرادي حقوقي و حقيقي تركيب بحث
فرايند در مي‌آيد نظر به.مي‌كنند رهبري و هدايت را
براي را انديشگي نقش كمترين بايد تمدنها ، گفت‌وگوي
رخدادهاي و حوادث از بي‌شماري موارد.شد قائل ديپلماتها
قابل اگر -ديپلماتها كه مي‌دهد گواهي ما معاصر تاريخ
و نظريه‌پرداز نه و ماندگارند نه -باشند هم اعتماد
سياسي ممتاز موقعيت و ابهت مي‌تواند كسي چه.فرهنگساز
و گلاسنوس طرح دو تحقق آستانه در را گورباچف ميخائيل
گرفتن نظر در با حال عين در و بگيرد؟ ناديده پروسترويكا
به -ديپلمات يك مقام در حداقل -وي فعلي بي‌ارزش وضعيت
پي سياستمداران فرهنگي و سياسي اجتماعي ، موقعيت بي‌ثباتي
:گفت بايد نبرد؟
.نمايند ايفا را اول نقش بايد فرهنگ و تمدن سازندگان -
.گيرند قرار متفكران خدمت در ديپلماتها و -
كه -جريان دو اين رابط پل يا و حدواسط ، نگارنده عقيده به
مي‌تواند -ننشسته‌اند سفره يك كنار هيچگاه سنتي طور به
-ديپلمات" چهره‌هاي به ايشان از ما كه شوند واقع افرادي
مباني و اصول با كه ديپلماتهايي.مي‌كنيم ياد "فرهنگي
و صحيح ارتباط ضمن مي‌توانند و هستند آشنا فرهنگ و تمدن
-ايشانند شمار در نيز خود كه -انديشه اهالي با معني‌دار
بايد لحاظ بديننمايند عملي را تمدنها وگوي گفت مصوبات
اصلي تركيب اگرچه -ايران در في‌المثل كه -(پذيرفت و) گفت
شاخص چهره‌هاي از "الزاما تمدنها گفت‌وگوي هيات اعضاي
مثابه به امر اين اما مي‌شود ، تعيين دانشگاه و حوزه
دين ، عرصه در سالها كه ديپلماتهايي موءثر نقش گرفتن ناديده
.نيست زده‌اند ، قدم و قلم تمدن و فرهنگ
با كه -تمدنها گوي و گفت محورهاي اينكه نكته آخرين و
-مي‌گيرد صورت جهاني پايدار توسعه و صلح به دستيابي هدف
مبحث در نگارنده كه باشد موضوعاتي از مجموعه‌اي مي‌تواند
.كشيد ميان به "راهكارها"
|
