...بشر طبيعي ميراث
جهان و ايران در زيستكره ذخيره‌گاه‌هاي با آشنايي
:اشاره
مهمترين از يكي اقليمي تنوع به توجه با ايران كشور
نظر اين از و آمده شمار به زمين كره زيستي تنوع منابع
داده جاي خود در را زيستكره ذخيره‌گاه‌هاي از مهمي بخش
نيز و زيستكره ذخيره‌گاه‌هاي مفهوم با آشنايي براي.است
كه را مقاله‌اي كشورمان در بشر طبيعي ميراث اين معرفي
نوشته ايران در زيست محيط قديمي كارشناسان از يكي توسط
شما براي سبز صلح فصلنامه از نقل به است ، شده
.برگزيده‌ايم
مجنونيان هنريك مهندس
كنار در سال 1976 از طبيعي زيست محيط از حفاظت فرهنگ
پاركهاي نظير جهان در رايج حفاظت اشكال و تدابير ساير
مفهوم شده ، حفاظت مناطق و وحش حيات پناهگاههاي ملي ،
نام به را طبيعي ارزش با مناطق مديريت و حفاظت از نويني
.است كرده تجربه زيستكره ذخيره‌گاه‌هاي
اندوختگاههاي ديگر تعبير به يا زيستكره ، ذخيره‌گاه‌هاي
رفع و طبيعت و انسان بين تعارض حل براي سپهري ، زيست
.نهادند وجود عرصه به پا مرسوم حفاظت اشكال نارساييهاي
بسيار ابتدا در گرچه طبيعي مناطق مديريت نوع اين اهميت
به دهه ، دو به نزديك طول در ولي مي‌رسيد ، نظر به كم‌رنگ
و رشد روبه سرعت به حفاظت ، مضمون در عطفي نقطه عنوان
.كرده‌اند پيدا گسترش فراگيري سطح در و گذاشته‌اند تكامل
شكل مطلوبترين عنوان به زيستكره ذخيره‌گاه‌هاي امروزه
تلقي نمونه اكولوژيك واحدهاي در تنوع‌زيستي از حفاظت
ذخيره‌گاه‌هاي بسياري ، اعتقاد به علاوه ، به.مي‌شوند
چند استفاده مفهوم به بخشيدن عينيت راه تنها زيستكره
شمار به حفاظت تحت مناطق مختلف قابليتهاي از جانبه
در كه بود پيشگامي كشورهاي جمله از ايران كشور.مي‌روند
ذخيره‌گاه‌هاي از گروه نخستين شكل‌گيري در سال 1976
پروژه به را منطقه و 9 داشت فعال مشاركت يونسكو زيستكره
نخستين تا كرد اهدا "مسكون كره و انسان برنامه" شماره 8
.آيد وجود به جهان زيستكره ذخيره‌گاه‌هاي شبكه
زيستكره ذخيره‌گاه‌هاي ويژگيهاي
از استثنايي و فرد به منحصر طبقه زيستكره ذخيره‌گاه‌هاي
براي راه‌حلي يافتن منظور به كه شده‌اند حفاظت مناطق
زيستكره گاه ذخيره هر.شده‌اند وقف زيست‌محيطي معضلات
:است عمده نقش سه داراي
از حفاظت) حفاظت نقش (توسعه و حفاظت تلفيق) توسعه نقش
جهاني شبكه) لجستيكي نقش (اكوسيستمها و ژنتيكي منابع
.(پيوسته نظارت و پژوهش براي
سازگان بوم از نمونه‌اي زيستكره ذخيره‌گاه هر
.مي‌كند حفاظت را جهان مناطق از يكي ويژه (اكوسيستمها)
جغرافياي نواحي از اودواردي طبقه‌بندي براساس مناطق اين
حوزه و 200 عمده بيوم حياتي ، 14 اقليم 8) زمين كره زيستي
زيستكره ذخيره‌گاه هر.مي‌شوند انتخاب (زيستي جغرافياي
جزء بومي مردم كه است دريايي يا خشكي ساحلي ، منطقه‌اي
آن لاينفك
ساير با زيستكره گاههاي ذخيره تفاوت.مي‌روند شمار به
حذف آن گستره از محلي جوامع كه است اين در حفاظت اشكال
در عمده‌اي عامل به ذخيره‌گاه مديريت تحت بلكه نمي‌شوند ،
.سهيم‌اند آن فعاليتهاي كليه در و مي‌شوند تبديل حفاظت
تربيت پژوهش ، آموزش ، براي كانوني زيستكره ذخيره‌گاه هر
سازگانهاي بوم باره در پيوسته نظارت و انساني نيروي
براي الگويي زيستكره ذخيره‌گاه هر.مي‌رود شمار به طبيعي
در و مي‌رود شمار به طبيعت با همزيستي چگونگي دادن نشان
گونه‌ها از حفاظت براي كه است منظوره‌اي چند مناطق واقع
شيوه‌هاي به دستيابي طور همين و طبيعي جوامع و
از پايدار بهره‌برداري
است منطقه‌اي زيستكره ذخيره‌گاه.مي‌شود ايجاد زيست محيط
محلي جوامع و مديران پژوهشگران ، دولتي ، تصميم‌گيران كه
تامين براي خاك و آب مديريت براي الگويي اجراي و تهيه در
زيستي ، منابع طبيعي فرآيند حفظ و سو يك از انسان ، نيازهاي
ذخيره‌گاه هر.مي‌كنند همكاري يكديگر با ديگر ، سوي از
و حفاظت براي داوطلبانه همكاريهاي از نمادي زيستكره
هر در مردم رفاه تامين منظور به منابع از پايدار استفاده
.مي‌رود شمار به زماني شرايط
زيستكره ذخيره‌گاه‌هاي مديريت
و توسعه حفاظت به مربوط فعاليتهاي كليه اجراي
زيستكره گاههاي ذخيره منابع از پايدار بهره‌برداري
هر.مي‌گيرد صورت بندي زون براساس
شده تشكيل يكديگر به مرتبط زون سه از زيستكره گاه ذخيره
:است
ناحيه -3;پيراموني ضربه‌گير ناحيه -2;طبيعي هسته -1
.بينابيني يا گذرگاهي
امكان اين زون‌بندي براساس زيستكره ذخيره‌گاه‌هاي مديريت
يكديگر با تعارض بدون فعاليتها كليه كه مي‌كند فراهم را
چندگانه اهداف و گيرند انجام زيست‌طبيعي محيط با و
ويژگيهاي.سازند برآورده را زيستكره ذخيره‌گاه‌هاي
آنها مديريت اساس عنوان به ذخيرهگاهها گانه سه زون‌هاي
:زيرند قرار به
سازگانهاي بوم از نمونه‌هايي ناحيه اين:طبيعي هسته (الف
يكي معرف كه برمي‌گيرد در را دست‌خورده‌اي كمتر يا بكر
حوزه‌هاي) جهان خشكي يا ساحلي دريايي ، طبيعي نواحي از
مهمترين زيستگاه ناحيه اين.باشند (زيستي جغرافيايي
هسته.برمي‌گيرد در را منطقه جانوري و گياهي گونه‌هاي
نظر از و است بومي جانوران و گياهان مراكز حافظ طبيعي
با حفاظتي نظر از طبيعي هسته.است غني بسيار زيستي تنوع
يا بومي گونه‌هاي اغلب و است ذخيره‌گاه بخش ارزش‌ترين
حفاظت تحت را اقتصادي ارزش با گونه‌هاي وحشي خويشاوندان
براي ژنتيك ذخاير عنوان به طبيعي هسته‌هاي.مي‌دهد قرار
مي‌توانند مناطق رفته بين از گونه‌هاي از بسياري احياي
برگيرنده در طبيعي هسته‌هاي.گيرند قرار استفاده مورد
يا سيماها گونه‌ها ، مشاهده براي استثنايي و ويژه مناطق
و امنيت داراي طبيعي هسته‌هاي.خاص‌اند فرآيندهاي
محدود آنها از استفاده و مستمرند قانوني حمايتي پشتوانه
نظارت مركز و است زيست‌محيطي جريانهاي ثبت و مشاهده به
ذخيره‌گاه محيطي زيست پيوسته
هسته يك داراي است ممكن ذخيره‌گاه هر.مي‌رود شمار به
گاه ذخيره) طبيعي هسته چند يا (ساده ذخيره‌گاه) طبيعي
طبيعي هسته انتخاب امكان هميشه است بديهي.باشد (خوشه‌اي
خوشه‌اي ذخيره‌گاه.ندارد وجود كافي وسعت با يكپارچه
.است آمده وجود به موانع گونه اين رفع براي
طبيعي هسته به ناحيه اين:پيراموني ضربه‌گير ناحيه (ب
كرده احاطه را آن ضربه‌گير سپر يك مانند و است پيوسته
به ناحيه اين فعاليتهاي و منابع از استفاده مديريتاست
.كند تضمين را طبيعي هسته از حمايت بتواند كه است نحوي
طبيعي هسته مشابه آن جنس و است مشخص ناحيه اين مرزهاي
.است ناحيه اين نسبي خوردگي دست آن تفاوت تنها و است
فعاليتهايي جمله از تفرج و آموزش پژوهش ، ناحيه اين در
نيز مسكوني مناطق است ممكن و دارد قرار كنترل تحت كه است
.باشد داشته وجود آن در
زيستكره ذخيره‌گاه بيروني "كاملا بخش:گذرگاهي ناحيه (ج
ناحيه و طبيعي هسته معمول طور وبه مي‌دهد تشكيل را
ناحيه اين مرزهايميگيرد بر در را پيراموني ضربه‌گير
شمار به ذخيره‌گاه تعاوني فعاليتهاي مركز و است نامشخص
مي‌شود آزموده مديريت و حفاظت دانش ناحيه اين در.مي‌رود
مفهوم با هماهنگ و تعاوني صورت به بهره‌برداريها كليه و
است ممكن ناحيه اين.مي‌شوند اداره زيستكره ذخيره‌گاه
مديريت ، تحت جنگلهاي زراعي ، اراضي مسكوني ، مناطق
را اقتصادي بهره‌برداريهاي ساير و متمركز تفرج كانونهاي
تجربي ، تحقيقات ايستگاههاي خورده ، دست مناطق.برگيرد در
سنتي شيوه‌هاي از حاصل هماهنگ و موزون چشم‌اندازهاي
.باشند داشته وجود ناحيه اين در است ممكن نيز بهره‌برداري
ديرين دانش تثبيت براي مساعدي زمينه‌هاي سنتي شيوه‌هاي
به و مي‌آورد فراهم زمين كاربري جديد راههاي كشف و مردمي
.است توجه مورد بسيار ذخيرهگاهها مديريت در دليل همين
زيستكره ذخيره‌گاه‌هاي در كه است يادآوري به لازم
پيراموني ضربه‌گير ناحيه يك از طبيعي هسته هر خوشه‌اي ،
ضربه‌گير نواحي با هسته‌ها مجموعه و مي‌شود تشكيل مستقل
.مي‌شوند احاطه گذرگاهي ناحيه يك توسط خود پيرامون
دارد ادامه
|
