معماري و فرهنگ‌تمدن تجلي هگمتانه ،
ايراني
باستاني شهر تپه‌هاي در جديد يافته‌هاي انگيزه به
هگمتانه
آبرساني تاسيسات و باروها و برج معماري ، سيستم پيدايش *
بسياري كمك هگمتانه باستانشناسي كاوشهاي و تحقيقات به
است كرده
درآمد پيش
هزاره به متعلق ايراني شگفت‌انگيز مجموعه اين هگمتانه ،
جاي خود در را بسياري ناگفته‌هاي هنوز ميلاد ، از پيش اول
زيبايي‌هاي و رازها همه تا مي‌كشد طول سال‌ها.است داده
يك به يك ايراني اصيل معماري و تمدن فرهنگ ، نماد اين
تمدن و فرهنگ بيشينه از ديگري بخش از پرده و شود گشوده
.برگيرد ايراني اقوام
در كندوكاو به پيش ، دهه چند از كه كاوشگراني
را خود كار جملگي ، كنند تلاش‌مي تپه‌هاي‌هگمتانه
ماهرانه كه كلنگ زخمه هر كه چرا پي‌گرفته‌اند ، عاشقانه
و مي‌گشايد را رازي مي‌آيد ، فرود هگمتانه كهن زمين بر
عهد در را ايران مردم خلاقيت و هنر زيبايي از گوشه‌اي
.مي‌گذارد نمايش به باستان
كه يافته‌ايم خبر موزه‌ها ، روز برگزاري با همزمان و اينك
تازه‌اي يافته‌هاي به كاوشگران ايران ، شهر باستان اين در
تهيه اصلي بهانه كه رويداد اين يادآوري با و رسيده‌اند
تمهيداتي انجام با كه كنيم خاطرنشان بايد شد ، حاضر گزارش
در جهانگردي قطبهاي بزرگترين از يكي مي‌تواند هگمتانه
.باشد ايران
از قبل اول هزاره اقوام تمدن و فرهنگ شناخت امروزه
اجتماعي ، سياسي ، مسائل كيفيت به پي‌بردن ونيز ميلاد
و داخلي باستانشناسان عظيم خيل توجه آنان...و اقتصادي
.است كرده جلب خود به را خارجي
باستاني مناطق در اخير ساليان طي در شده انجام كاوشهاي
در نوشيجان غربي ، آذربايجان در حسنلو و بسطام زيويه ،
سيلك تپه و لرستان باباجان كنگاور ، در تپه گورين ملاير ،
اوراتوئي ، اقوام مورد در را ارزشمندي اطلاعات كاشان
اختيار در ماد قوم مورد در بالاخره و كاسي‌ها مانائي ،
.است داده قرار علاقه‌مندان و پژوهشگران
به منطقه در مذكور اقوام وضع دستاوردها اين رغم امابه
مسائل كيفيت از وضوح به نمي‌توان كه است پيچيده قدري
.نمود حاصل چنداني اطلاع آنان سياسي و اقتصادي اجتماعي ،
و رومي يوناني ، كتب از بسياري در موجود مدارك براساس
براي مادها سلسله موءسس ديااكو دستور بر مبني اسلامي
براي توجهات تمامي هگمتانه محل در قوم اين پايتخت احداث
م.ق 750) زمين ايران گمشده ساله تاريخ 200 كشف و يافتن
.شد تپه اين متوجه (مق تا 550
محدوده 25 در كه است شكل بيضي تپه‌اي هگمتانه فعلي تپه
خيابان.دارد قرار همدان شهر مركزي هسته در هكتاري
آن ميان از غربي جنوب به شرقي شمال جهت در اكباتان
بخش نظربيك رودخانه و جنوبي بخش شهداء خيابان و مي‌گذرد
.مي‌كند محدود را آن شرقي
كتابهاي از بسياري در موجود مدارك و نوشته‌ها براساس
كه داده جاي خود دل در را شهري هگمتانه تپه تاريخي
و پارتها سلوكي ، هخامنشي ، مادها ، پايتخت روزگاري
.است بوده ساسانيان
و مي‌يابي چيزي كمتر مي‌نگري ، دقيق‌تر آن به هرچه اما
كه باشد شهري همان هكمتانه شهر مي‌كني باور كمتر
:مي‌نويسد موردآن در (م.ق 132-204) يوناني مورخ پوليبيوس
مستحكم ارك و قلعه با هگمتانه شهر الوند كوه دامنه در"
درون‌آخرين در شاهي قصر گرفته ، قرار حيرت‌آور و عجيب و
.گرديد استوار آن قلعه
كه چوبهايي.است متر حدود 1300 در شاهي زيركاخ زمين ساخت
درها است ، سيم و زر از پوشيده همگي رسيده مصرف به آن در
شده آراسته نگارها و نقش و كنده‌كاري هزاران با ستونها و
"...و
غيرمجاز حفاريهاي دنبال به انقلاب اوايل و قبل سالهاي در
پيكانهاي خنجر ، نظير زرين و عتيقه اشياء از زيادي تعداد
ستونهاي سر و سيمين و زرين ظروف زرين ، لوح‌هاي سرطلا ،
توجهي قابل بخش متاسفانه كه شده خارج تپه اين دل از سنگي
و نيويورك برلن ، ويرال ، مارسل موزه‌هاي در امروز آن از
.مي‌شود نگهداري شخصي موزه‌هاي
پيشينه شناخت منظور به كشور فرهنگي ميراث سازمان لذا
از جلوگيري نيز و هگمتانه باستاني شهر تمدن و تاريخي
از بهره‌گيري با كشور از خارج به عتيقه اشياء خروج
و تحقيقاتي گامهاي اولين سال 62 در مجرب باستانشناسان
صراف محمدرحيم دكتر سرپرستي به را هگمتانه تپه ساماندهي
.كرد آغاز
كارگاههاي در گذشته فصل نه طول در باستانشناسي هيات
گسترده تحقيقات به دست هگمتانه تپه برروي مختلف
تپه علمي مشكلات و مسائل حل كليد كه زده باستانشناسي
وجود چيزي چه هكتاري تپه 25 اين دل در اينكه و هگمتانه
.شد مشخص اخير سالهاي در مركزي كارگاه حفاري ، با دارد
به مركزي كارگاه اينكه بيان با باستانشناسي هيات سرپرست
سالهاي حفاريهاي پي در:گفت شده ، ايجاد متر xطول 2060
باستاني شهر يك ردپاي اولين متري تا 5 عمق 2 در اخير
.آمد بدست
و خاص سيستم يك داراي باستاني شهر اين:گفت صراف دكتر
عرض به كه معابري دوطرف در طوريكه به است معماري بي‌نظير
آمده‌اند ، بيرون خاك از متر فعلي 20 طول به و متر 5/3
شده شناسايي هم كنار در متر xعرض 5/175/17 به خانه‌هايي
اين ايراني كاوشگران به سيستم اين كشف:افزود وي.است
شرق و شمال جهت در معابر پيگيري به نسبت تا داد را امكان
.يازند دست مركزي كارگاه
كارگاه متري در 50 خشتي توده يك كشف به اشاره با وي
توده ارتباط كردن پيدا جهت در هيات:داد ادامه مركزي
خشتي توده كه شد نزديك فرضيه اين به مكشوفه شهر و خشتي
حصار كنار در كه باشد برج‌هايي از يكي به متعلق "احتمالا
ادعا اين اثبات براي اين بنابر است ، شده احداث شهر
تا دادند سوق شرقي كارگاه طرف به را خود حفاري كاوشگران
مي‌شد ، برج اين به متصل كه را شهر حصار توانستند كه آنجا
.آورند بيرون خاك زير از
قطر 9 به و متر ارتفاع 3 به مانده باقي حصار:افزود وي
كل و بود زيبايي نماهاي داراي حصار خارجي بدنه بود ، متر
در اينكه جالبتر است‌و شده ساخته خشت از برج و حصار
داشت قرار شهر حصار و شهري معابر بين كه كوچكي فاصله
بيانگر كه آمد بيرون زيرخاك از آجر مصالح با آبي كانال
حصار و شهر فاصله در باستاني شهر اين مردم كه بود اين
.كرده‌اند احداث آبرساني تاسيسات
طرف يك از شهر معماري سيستم كشف اينكه بيان با صراف دكتر
سوي از آبرساني تاسيسات و باروها و برج كردن پيدا نيز و
جديدي ديدگاه هيات باستانشناسي تحقيقات و كشفيات به ديگر
حفاري به نياز بدون هيات ترتيب اين به:گفت كرد ، ارائه
.نمايد پيگيري را شهر معماري سيستم تا شد مصمم تپه كل
انجام به اقدام طرف يك از راستا همين در:افزود وي
طرف به متري و 105 فواصل 35 ، 70 در آزمايشي گمانه‌هاي
شهر شمال طرف رابه شهر حصار ديگر طرف از و نمود تپه شمال
.كرد پيگيري
شمال در ديگر معبر دو كاوشها اين پي در:داد ادامه وي
كشف معابر شمار ترتيب اين به شد ، شناسايي مركزي كارگاه
يكديگر قرينه معابر اين كليه كه رسيد معبر چهار به شده
.بودند
معبر كشف اينكه به اشاره با باستانشناسي هيات سرپرست
:افزود بود شهر معماري ساختار كشف براي راهگشايي چهارم
ديگر برج كوچك تپه يك درون از چهارم معبر كنار در
.شد شناسايي
ارتفاع و بود اول برج از سالم‌تر مكشوفه برج:گفت وي
دروازه دوم برج كنار از.بود متر آن 5/6 به متصل حصار
سربازان آمد و رفت مخصوص تنها كه بود شده ساخته كوچكي
دوم برج وارد كوچك دروازه اين از كه بود شهر محافظ
چنين شهر معماري ساختار از صراف ، دكتر گفته بهميشدند
بود داده جاي خود دل در را مردماني شهر اين كه برمي‌آيد
آن بيانگر موجود شواهد و قرائن و داشته را دشمن بيم كه
و امكانات از بهره‌گيري با توانمند و قادر دولتي كه است
نموده شهري چنين ساخت به اقدام كارآزموده انساني نيروي
.است
پيگيري ضمن در نهم و هشتم فصول كاوشهاي طي در:افزود وي
با معبر پنج به تپه شمال محوطه در شهر معماري سيستم
آب يك‌جوي پنجم معبر وسط در كه برخورديم مساوي فواصل
.بود شده احداث
به بود ، حيرت‌آور بسيار آب جوي اين ساختار:داد ادامه وي
معبر طوري شهر اين احداث هنگام در شهر ساكنان كه طوري
موجود آبرساني تاسيسات كه بودند كرده طراحي را پنجم
وجود براين علاوه و نداشت ديگر معابر و خانه‌ها به مدخلي
نه آبرساني تاسيسات كه مي‌داد نشان مكشوفه آبرساني كانال
هگمتانه شهر سازندگان بلكه بود شهر حصار كنار در تنها
حفاظتي خاص وضعيت در را آبرساني تاسيسات بودند كرده سعي
داشته دسترسي آن به نياز صورت در افراد تا دهند قرار
.باشند
دلسوزانه تلاش به اشاره با باستانشناسي هيات سرپرست
تپه 25 وجببه‌وجب تحقيق و بررسي در ايراني كاوشگران
آغاز و فصل نهمين پايان در:كرد اعلام هگمتانه هكتاري
علمي لحاظ از هگمتانه تپه از نيمي از بيش كاوش فصل دهمين
مشخص اكنون و گرفته قرار بررسي مورد خاكبرداري بدون و
قرار تپه از محدوده‌هايي چه در باستاني شهر اين كه شده
.دارد
بر علاوه اخير سالهاي تحقيقات طي در:افزود صراف دكتر
نظير عتيقه اشياء از زيادي تعداد شهر معماري ساختار كشف
غيره و ستون ته سفالي ، ظروف شيشه ، ظروف مجسمه ، سكه ، مهر ،
.است آمده بدست
هيات هگمتانه تپه كاوشهاي از دهم فصل درآغاز:گفت وي
چگونگي با رابطه در خود تحقيقات ادامه ضمن تا است مصمم
نيز و تپه ديگر نقاط به آن باروهاي و برج شهر ، گسترش
.كند اقدام شهر ساماندهي
دوره اين در كاوشگري عمليات اجراي براي:گفت صراف دكتر
كه شده گرفته نظر در اعتبار ريال ميليون حدود 300 تاكنون
ساماندهي ، صرف مابقي و تپه باستانشناسي صرف آن از بخشي
.شد خواهد تپه مرمت و حفاظت
:گفت توريسم جذب در منطقه توانمندي به اشاره با صراف دكتر
تمامي توجه امروزه تاريخ و قدمت اين با شهري وجود
سراسر در را تمدن و فرهنگ به مندان علاقه و باستانشناسان
جهت اندك هزينه‌اي صرف با كه است كرده جلب خود به دنيا
تفريحي اماكن ايجاد و فضاسازي موزه ، مرمت ساماندهي ،
.كرد تبديل گردشگري قطب يك به را هگمتانه تپه شهر مي‌توان
شوراي شهرداري ، استانداري ، مسئولين از دعوت با همچنين وي
تا خواست بوم و مرز اين فرهنگ‌دوستان تمامي و همدان شهر
كشور تاريخي ارزشهاي و ابنيه و آثار نگهداري و حفظ در
زمين ايران تاريخي آثار نگهداري و معرفي در و كنند تلاش
و باشند ذي‌ربط دستگاههاي و فرهنگي ميراث سازمان ياريگر
"نهايتا و ابنيه و آثار تخريب و غارت از جلوگيري در
.نمايند تلاش ايران غني فرهنگ
همدان در همشهري خبرنگار -ياري مريم
|
