كاميار وحيديان تقي دكتر با گفت‌وگو
;دري فارسي زبان خاستگاه درباره
نيست ساساني پهلوي ادامه دري ، زبان
در سوره نمايش سراسري جشنواره نهمين
مي‌شود برگزار بوشهر
كاريكاتوريست به بلژيك "اولنس" دوم جايزه
يافت اختصاص ايراني
چهارمين ويژه يادبود تمبرهاي انتشار
كتاب تصويرگران بين‌المللي نمايشگاه
كودك
كاميار وحيديان تقي دكتر با گفت‌وگو
;دري فارسي زبان خاستگاه درباره
نيست ساساني پهلوي ادامه دري ، زبان
تا اسلام از قبل سال چهارصد از ساساني پهلوي آثار *
و يافته تدوين اسلام ، از پس سال پانصد چهارصد ،
ساساني پهلوي سال نهصد هشتصد ، اين طي در "مسلما
است يافته تغييراتي
دري فارسي زبان خاستگاه مورد در ;سرآغاز
از بخش‌هايي و تاجيكستان ايران ، در متداول زبان)
در را آن ريشه بعضي دارد ، وجود نظريه چند (افغانستان
برخي ، و مي‌دانند اشكانيان دوره يعني قديم ، خراسان
ايران ، جنوب در ميانه فارسي را زبان اين منشاء
به كه سومي نظر و مي‌دانند ساسانيان دوره يعني
موازي است ، معتقد ولي نمي‌كند اشاره دري فارسي ريشه
.است داشته وجود نيز دري فارسي ساساني ، پهلوي با
فردوسي دانشگاه استاد كاميار ، وحيديان تقي دكتر
و تاريخ تمدن ، علمي مجمع در مقاله‌اي ارايه با مشهد ،
از دري فارسي زبان ريشه نظريه از سامانيان فرهنگ
.كرد دفاع اشكاني پهلوي
حاشيه در كه است گفت‌وگويي مي‌آيد ، پي در كه مطلبي
همشهري خبرنگار عليزاده مهدي توسط مجمع ، اين برگزاري
كاميار ، وحيديان دكتر آن در و شده انجام مشهد در
.است پرداخته نظريه اين بسط و تبيين به
زبان خاستگاه مورد در كه گوناگوني نظريات بيان *
اين براي مناسبي شروع مي‌تواند دارد ، وجود فارسي
.باشد گفت‌وگو
معمايي نو ، فارسي يعني فارسي‌دري خاستگاه مساله
ملك‌الشعراي جمله از كسان ، بسيار ناگشوده ، است
كه معتقدند برتلس و صفا ذبيح‌الله دكتر بهار ،
از.است ايران مشرق و خراسان مردم زبان فارسي‌دري ،
ادامه فارسي‌دري كه معتقدند ايران‌شناسان اكثر طرفي
مانند بعضي فارس ، مردم زبان يعني است ، ساساني پهلوي
ايران‌شناسان ، همانند گرچه معين دكتر و خانلري دكتر
در اما مي‌دانند ، ساساني پهلوي ادامه را فارسي‌دري
زباني را فارسي‌دري دلايلي ، استناد به مواردي
است داشته وجود ساساني پهلوي محازات به كه مي‌دانند
گويوا ، راستار.نمي‌دانند ساساني پهلوي ادامه را آن و
كه:مي‌گويد ميانه فارسي زبان دستور كتاب نويسنده
شدند اين بر بيش‌ازپيش مستشرقين ، اخير ، ساله در 2030
پهلوي) ميانه فارسي از "مستقيما امروزي فارسي كه
.است نشده حاصل (ساساني
علم خصوص در شما تحقيقات و مطالعات به توجه با *
صائب را نظريات اين از يك كدام زبان‌شناسي ،
مي‌دانيد؟
از و است بررسي قابل گويوا راستار نظر من ، عقيده به
زمان).مي‌گذرد سال گفته 33 را سخن اين كه زماني
ولي (است م.سال 1966 ميانه زبان‌فارسي دستور تاليف
مهر به سر رازي همچنان و نشده حل هنوز معما ، اين
نظر خلاف بر دري فارسي من ، نظر به.است مانده
.باشد نمي‌تواند ساساني پهلوي ادامه ايران‌شناسان ،
خراسان اسلام از پس لهجه‌هاي از يك هيچ جزو طرفي ، از
.است اشكاني پهلوي ادامه زبان اين بلكه نيست ، نيز
دوره در خراسان مردم زبان كه پارت‌ها ، زبان يعني
فعلي تركمنستان جمهوري در واقع) نسا بويژه اشكانيان
و بلخ مرو ، نيشابور ، توس ، ابيورد ، (ايران مرز در واقع
ايران رسمي زبان اشكانيان زمان در و بود غيره
.گرديد
.است صاحبنظران اكثر نظر خلاف بر عقيده ، اين ولي *
پهلوي ادامه مورد در شناسان ايران دليل تنها
است ، ساساني پهلوي به دري فارسي شباهتهاي ساساني
غرض بايد زيرا.باشد درست نمي‌تواند استدلال اين
دوره‌اي چه زبان كه باشد روشن ساساني پهلوي از آنها
قبل سال چهارصد از ساساني پهلوي آثار كه چرا است ،
تدوين اسلام ، از پس سال پانصد چهارصد ، تا اسلام از
پهلوي سال نهصد هشتصد ، اين طي در "مسلما و يافته
آثار ديگر ، سوي ازاست يافته تغييراتي ساساني
دوره آغاز و قبل به مربوط "معمولا اشكاني پهلوي اندك
گسترش و يافتن رسميت از پيش يعني است ، ساسانيان
از پيش زماني نظر از اين ، بنابر ساساني ، پهلوي
.است ساساني پهلوي
داشتن و اشكاني و ساساني پهلوي خط بودن ناقص
آثار خواندن درست در است بزرگي مشكل خود نيز ، هزوارش
(Z)"ژ" واج‌هاي وجود همچنين.اشكاني و ساساني پهلوي
اين كه است اين از حاكي فارسي‌دري ، در (Y) "غ" و
مي‌دانيم باشد ساساني پهلوي دنباله نمي‌تواند زبان
در و بوده اشكاني پهلوي در "غ"و "ژ"واج‌هاي كه
در اشكاني پهلوي بعدها گرچه است ، ساساني‌نبوده
واژه‌هاي در واج دو اين تلفظ و مي‌كند نفوذ ساساني
عنوان به اما مي‌شود ، رايج ساساني در اشكاني ذخيل
.واج نه است واج گونه
ديگر يكي خود اشكاني ، زبان به مربوط آثار بودن اندك
كتاب در وياكونوف گفته به است ، كار مشكلات از
بسيار "عجالتا پارتي متون تعداد ;اشكانيان
مورد كفايت قدر به زبان آن سبب ، اين به و است ناچيز
بررسي كار اشكال بالاخره و است نگرفته قرار بررسي
براي كه دستورهايي در كه است حد آن در پهلوي ، زبان
و واج‌ها تعداد مورد در نوشته‌اند پهلوي زبان
اختلاف هم با ديگر ، موارد از بسياري و فعل شناسه‌هاي
.دارند نظر
ساساني پهلوي در را دري فارسي ريشه وجود تاكنون *
پهلوي در منشاء اين وجود براي دليلي چه كرديد ، رد
داريد؟ اشكاني
پارتي زبان اشكانيان ، زمان در كه مي‌دانيم
مردم زبان و خراسان مردم زبان ،(اشكاني پهلوي)
ويران اعراب حمله در كه ساسانيان پايتخت) تيسفون
كه به‌طوري بوده ، ايرانيان تمام رسمي زبان (گرديد
مردم درك براي را خود كتيبه‌هاي آغاز ، در ساسانيان
به نمي‌دانسته‌اند ، ساساني پهلوي كه ديگران و تيسفون
گفته به ازطرفيمينوشتهاند نيز اشكاني پهلوي زبان
زبان ساساني دولت ادارات عصر درآن" وياكونوف
ميانه پارسي موازات به هم را (اشكاني پهلوي) پارسي
كار به است ، ساسانيان زادگاه كه (غربي جنوب لهجه)
ساسانيان ، آمدن كار روي با بنابراين ، ".مي‌بردند
زبان بلكه نرفت ، بين از نه‌تنها تيسفون مردم زبان
كتيبه‌ها تنها.شد نيز ساسانيان خود ديواني و گفتار
ساساني پهلوي به را زرتشتي آثار بويژه كتابها و
آمدن كار روي با زيرا طبيعي ، است امري اين و مي‌نوشتند
.نمي‌كند تغيير مردم زبان جديد ، حكومت
موءيد ساساني ، بزرگان و پادشاهان سخنان همچنين
دري ، يعني اشكاني يافته تحول زبان كه است نكته اين
اين جمله از بوده ، تحصيلكردگان همه و تيسفون مردم زبان
:است دري فارسي به كرده ، نقل حافظ كه انوشيروان سخن
برود هركسي] "بينذ خواب خسبذ هركه و چوذ روذ هركه"
[.مي‌بيند خواب بخوابد هركسي و مي‌چود ،
و (مداين) تيسفون مردم زبان كه اشكاني زبان درنتيجه
نرفته بين از بوده ايران ديواني زبان و تغاطب زبان
تحول پيوسته بوده ، زنده‌اي و رايج زبان چون و است
اسلامي دوره اوايل و ساساني دوره اواخر در و يافته
مانند است ، مفهوم ما براي امروز كه درآمد به‌صورتي
:ساسانيان دوره از بازمانده خسرواني سرود تنها
ابر خذاي من آن /خورشيذ خاقان و مانذ ماه قيصر"
و پوشذ ماه خواهذ كه /(كامكاران) كامغاران مانذ
"خورشيذ خواهذ
و اشعار از بعضي يا و غيره و كركوك آتشكده سرود يا
يزيدبن شعر همانند اسلام آغاز از بازمانده سخنان
-ه تا 140 132) اموي حكومت اوايل در كه عرب شاعر مفرغ
به كه بصره كودكان پاسخ در و مي‌زيست ايران در (ق.
را شعر اين چيست؟ اين مي‌پرسيدند و مي‌نگريستند او هيئت
:سرود
روسپيذ "سميه" /است زبيب عصارات /است نبيذ و است آب"
"است
و ايران در سال‌ها مفرغ ، يزيدبن كه نماند ناگفته
كه ديگري دليل.است بوده خراسان ازجمله
ابن‌مقفع سخن ندارند ، آن براي پاسخي ايران‌شناسان
لغت دري ، زبان":گويد كه ابن‌نديم روايت به است
سخن بدان ;پادشاه دربار در و است مداين شهرهاي
سخن ".دارد غلبه آن در بلخ و مشرق لغات و مي‌گفتند
نخست ، مي‌كند ، روشن را مهم بسيار نكته سه ابن‌مقفع
مردم يعني است ، (تيسفون) مداين شهر زبان دري زبان
همه در تحصيلكردگان و ديواني كارمندان همه و مداين
سخن زبان اين به ساساني دوره در ايران جاي
اين به ساساني پادشاهان اينكه ديگر و گفته‌اند
(لهجه‌هاي) زبان "نهايتا و مي‌گفته‌اند سخن زبان
زبان نه و دارد غلبه دري فارسي در خراسان شرق مردم
زبان همان دري فارسي ديگر به‌عبارت ديگر ، جاي هيچ
پايتخت از پس اشكانيان توسط كه است خراسان مردم
ايران رسمي زبان شهر ، اين زبان مداين شهر گرفتن قرار
.گرديد
را اشكاني پهلوي در دري فارسي منشاء وجود دلايل *
برمي‌شمريد؟
به‌تنهايي و است مهم بسيار كه ديگري دليل بله ،
مي‌كند ، رد را دري زبان بودن پهلوي زبان ادامه نظريه
تمام التقاسيم احسن در مقدسي گفته بنابه كه است اين
زبان ، بهترين و است مفهوم مشرق و خراسان لهجه‌هاي
مرو الرود ، مرو) مرو دو اهالي زبان و است بلخي
مرو زبان به نزديك ابيورد و سرخس زبان و (شاه‌جهان
و...است مفهوم و فصيح نيشابور مردم زبان و است
و است نيشابوري زبان به نزديك نسا و توس اهل زبان
مي‌گويد مقدسي كه را مشرق از جايي تنها...است بهتر
زبان و است سغد مردم زبان نيست ، مفهوم زبانشان
خراسان مردم زبان بنابراين ، بخارا روستاهاي
ديرباز از خراسان زبان.است بوده دري زبان همان
يا پارتي زبان يافته تحول صورت كه دري فارسي
اسلامي حكومت آغاز در كه اشعاري و بوده است ، اشكاني
.است مطلب اين موءيد مي‌كنند ، نقل ناحيه اين مردم از
:بلخ كودكان سرود مانند
"بازآمذيه آوار /آمذيه تباه رو به /آمذيه ختلان از"
بخارا ملكه مذمت در بخارا مردم كه شعري و
:سروده‌اند
/(خواستن شوهر يعني آمدن خمير ور) آيد ورخمير گو"
"گنده دروغ خاتون
زبان كه است حاكي همه ديگر ، نمونه‌هاي و اين‌ها
اين و بوده دري زبان ديرباز از مشرق و خراسان مردم
زبان يعني ساساني پهلوي به ربطي دري ، فارسي زبان
به است كافي نظر ، اين اثبات براي.ندارد فارس مردم
شيرازي لهجه به حافظ و شيرازي داعي و سعدي كه اشعاري
:كنيم توجه سروده‌اند ،
"روشت چش بوني ثخي معري عشغ /مي‌كند ج‌وني ثله هفطا پر"
وجود نظر دو محققان ميان سعدي ، شعر اين معني در
چنانكه مي‌كند ، جواني ساله هفتاد پير نخست ، :دارد
پير ديگر ، و مي‌بيني بينا چشم ، به را كور قرآن‌آموز عشق
خواب به مگر روشن چشم كور مي‌كند ، جواني ساله هفتاد
.بيند
چنين ;است سعدي همزمان كه شيرازي داعي از نيز بيتي
:است
رساند مصر از شكر كم /نياز بنوان ثخه وم اشرزي"
"اشيراز
من به‌وسيله كه بنما ، سخن من به شيرازي اي يعني)
:حافظ از بيتي و (شيراز به مصر از شكر شود رسانده
از روشتي وي يك عزت /بسپريمن غرامت جان ما پي به"
.امادي
= يمن بسپر غرامت درگاه ، = ماجان به‌پي پا ، = پي
= ديدي اما از بي‌روشي = روشتي وي گرفت ، خواهيم غرامت
(ديدي ما از
وجود با شيرازي لهجه كه مي‌دهد نشان اشعار اين
يعني ايران رسمي زبان تحت‌تاثير قرن چند اينكه
قرن در حتي بوده ، ...و فردوسي رودكي ، زبان دري ، فارسي
است متفاوت دري فارسي با قدري به هنوز هشتم و هفتم
شيرازيان ، خود براي حتي بلكه ديگران ، براي تنها نه كه
يعني ساساني پهلوي ادامه دري زبان اگراست نامفهوم
باشد ، برعكس قضيه مي‌بايست مي‌بود ، فارس منطقه زبان
فارسي به فارسي ، لهجه‌هاي ديگر و شيرازي لهجه يعني
.متفاوت آن با خراساني لهجه‌هاي و باشد دري
ساساني پهلوي ادامه دري فارسي اگر ديگر ، سوي از
شده دري فارسي به منتهي ساساني پهلوي يعني باشد ،
تا و ساساني دوره اواخر در كه آثاري است چگونه است ،
پهلوي زبان به همه شده ، نوشته اسلامي دوره و 5 قرن 4
.است متفاوت دري زبان با و است
را دري فارسي ايران‌شناسان برخي كه باره اين در *
(ميانه فارسي يعني ايران جنوب) زردشتي پهلوي ادامه
.دهيد توضيح نيز ، مي‌دانند ،
پيدا تحول زباني وقتي كه چرا.نيست درست نظريه اين
آن متكلمان و مي‌شود فراموش آن قبلي صورت مي‌كند ،
صورت ناچار و ندارند آشنايي قبلي صورت با زبان ،
متروك قبلي صورت و مي‌برند كار به را يافته تحول
پهلوي ، به باستان فارسي تحول از پس "مثلا.مي‌شود
قرار استفاده مورد و شد متروك باستان فارسي ديگر
يافته تحول صورت دري فارسي اگر ترتيب اين به.نگرفت
پهلوي زبان در تحول اين چون باشد ، ساساني پهلوي
بايد ساساني پهلوي يعني قبلي صورت گرفته ، صورت
.باشد داده دري فارسي به را خود جاي و شده متروك
متفاوت پهلوي با نيز خط ازنظر دري فارسي كه بويژه
ازجمله موجود مدارك استناد به آن‌كه حال.است بوده
نظر همچنين و...و مزار سنگ‌هاي كتابها ، كتيبه‌ها ،
به‌وجود با نه‌تنها كه است اين پهلوي‌دانان ، همه
متروك پهلوي آن ، يافتن رسميت حتي و دري فارسي آمدن
آن به كساني هجري ، پنجم و چهارم قرن تا بلكه نشد ،
بعضي ، گفته به حتي مي‌نوشتند ، آن به يا و مي‌گفتند سخن
نرفته ازبين "كاملا هنوز هم هفتم قرن تا زبان‌پهلوي
;نيست ساساني پهلوي ادامه دري ، زبان پساست بوده
مردم زبان) يعني اشكاني پهلوي يافته تحول صورت بلكه
در كه است ايران تحصيلكردگان همه زبان و (خراسان
اشكاني پهلوي وقتي.است داشته وجود پهلوي زبان كنار
بدان كسي ديگر و شد متروك يافت ، تحول دري فارسي به
.نوشت نه و گفت سخن نه
گويش‌هاي از يكي دري ، فارسي معتقدند خانلري دكتر *
مي‌كنيد؟ تحليل چطور را گفته اين.است باستان ايران
زمان در كه است خراساني فارسي همان گويش ، اين
و دري فارسي به‌هرحال ، است بوده متداول اشكانيان
آن ، و باشد نمي‌تواند ساساني پهلوي دنباله
تا و ساساني دوره اواخر از ساساني پهلوي بازمانده
پهلوي كه مي‌دهد نشان هجري پنجم و چهارم قرن
كنار در بلكه نشد ، دري فارسي به منتهي ساساني
نقاط در) هم اسلام از پس قرن چند تا و بوده دري فارسي
بويژه مي‌كرده‌اند تكلم بدان (خراسان جز ايران ديگر
بدان همچنين بودند ، نپذيرفته را اسلام كه زردشتياني
.است شده نوشته متعدد آثار زبان
در همچنان بحث اين باب هرحال به شما ، از تشكر با *
ديگر اميدواريم و بوده باز ما ادبي جامعه
خود متقن نظريات ارائه و حضور با بزرگوار صاحبنظران
و تحول در و كنند ياري را ما مبحث اين غناي در
.جويند مشاركت كشورمان زبان‌شناسي تاريخ شكوفايي
.متشكرم شما از هم من ، مشاركت اين به اميد با
در سوره نمايش سراسري جشنواره نهمين
مي‌شود برگزار بوشهر
تا از 24 سوره نمايش سراسري جشنواره نهمين :هنري گروه
.مي‌شود برگزار بوشهر در آبان 30
امور مركز و بوشهر استانداري همكاري با جشنواره اين
گروه آن 15 در و مي‌شود برگزار هنري حوزه نمايشي
.برمي‌خيزند رقابت به استان از 13 نمايشي
كاريكاتوريست به بلژيك "اولنس" دوم جايزه
يافت اختصاص ايراني
كشورمان كاريكاتوريست هنرمند عظيمي بهرام :هنري گروه
بين‌المللي مسابقه دوم جايزه دريافت به موفق
از مسابقه اين.است شده بلژيك 99 "اولنس" كاريكاتور
كه دنياست در كاريكاتور جهاني مسابقات معتبرترين
سراسر هنرمندان و مي‌شود برگزار بلژيك در ساله همه
يازدهمين در نيز امسال.مي‌كنند شركت آن در جهان
"شاهان و امپراطور" موضوع با كه مسابقه اين دوره
كرد خود آن از را مذكور جايزه عظيمي بهرام شد ، برگزار
عرصه در خود بين‌المللي جايزه هفتمين ترتيب اين به كه
.آورد دست به را جهاني كاريكاتور
چهارمين ويژه يادبود تمبرهاي انتشار
كتاب تصويرگران بين‌المللي نمايشگاه
كودك
مناسبت به يادبود تمبر مجموعه‌ء يك :هنري گروه
كتاب تصويرگران آثار بين‌المللي نمايشگاه چهارمين
اين عمومي روابط گزارش بهميشود منتشر كودك ،
از يادماني به‌منظور تمبر ، قطعه چهار اين نمايشگاه ،
مردم ، تصويري درك سطح ارتقاي هم و ;فرهنگي حركت يك
و تولد نماد) تخم‌مرغ نقش با "سيامك‌فيلي‌زاده" توسط
و "ماه" ،"مدادرنگي" ،"پرواز".است شده طراحي (زايش
فرهنگ نمادهاي اصلي‌ترين از يكي به‌عنوان "گل‌مرغ"
تمبرها طراحي در كه است عناصري جمله از اسلامي ، -ايراني
تمبر ، اين انتشار ويژگي‌هاي ديگر از.است شده استفاده
رايج ايران در تاكنون كه است آن فرهنگي هنري ، مضمون
آثار بين‌المللي نمايشگاه دوره چهارمين.است نبوده
تا 11 آبان روزهاي 24 طي كودك كتاب تصويرگران
.شد خواهد برگزار معاصر هنرهاي موزه در آذرماه
|
