!آسان بسيار و پيچيده سخت معضلي
تهران هواي آلودگي بحران بر جامع نگرشي
جبران.است گرفته خو مرج و هرج با سال تهران 50 ترافيك
زاويه‌اي از و پيچيده و دشوار نظرگاهي در مرج و هرج اين
است دسترس در و ساده ديگر
در گذشته هفته‌هاي در كه خاصي جوي وضعيت ثبات دنبال به
شدت بزرگ شهرهاي در هوا آلودگي ميزان آمد وجود به كشور
بنا.كرد پيدا بحراني حالتي جدي صورت به تهران در و يافت
به بحراني شرايط در هميشه كه ديرين و متداول عرف به
و شهرداري هوا ، آلودگي شدت مي‌پردازيم ، چاره‌انديشي
نظرات و مختلف حل‌هاي راه كه واداشت را مسئول مراجع
كسب كه سازند مطرح مسئله با برخورد باب در را متعددي
آن از قانوني لوايح و مقررات پيشنهاد و ژاپن از ياري
اسلامي شوراي مجلس و دولت هيات سطح در موضوع و بود جمله
مسئول سازمانهاي و كارشناسان نظرات جمع.گرديد مطرح نيز
بررسي‌هاي و دارند اصرار آلوده‌كننده عوامل كنترل بر
از ناشي هوا آلودگي كه است آن بر مصر نيز محيطي زيست
به همه بالاخره و خودروهاست تردد و فسيلي سوخت‌هاي مصرف
"تبعا.مي‌نگرند ناهنجاري اين اصلي عامل عنوان به ترافيك
رفت و آمد كاهش و دارند تاكيد كنترل بر نظرات بيشتر
حذف جمعي ، نقليه وسائط از استفاده شخصي ، نقليه وسائط
راه عنوان به را..و خودروها معاينه فرسوده ، وسائط
قاطعيت قدر آن جمعنظراتمينمايند پيشنهاد اصلي حل‌هاي
علمي شخصيت‌هاي و مسئول و معتبر دستگاههاي تعداد و يافته
مباني در ترديد جاي كه است زياد چنان جريان اين در دخيل
از تعدادي بالاخره ولي.نمي‌گذارد باقي را نظرات اين
محققان و اجرائي مديران و ترافيك و شهرسازي كارشناسان
و مي‌نگرند بحران اين به ديگري گونه به كه هستند نيز
خود همت وجهه را معلول با برخورد همچنان ما كه معتقدند
تنش اين كننده كنترل نظرات توسعه همپاي و داده‌ايم قرار
چاره پيشنهادها اين آيا كه مي‌شود زده دامن نيز نگراني و
:است؟ كار قطعي
كاهش در چقدر كنترل بيشترين اعمال با كلي طور به -
مي‌يابيم؟ توفيق هوا آلودگي
چيست؟ موفقيت پشتوانه و تضمين -
كرد؟ كاربردي و اجرايي مي‌توان را لوايح و نظرات چگونه -
عمومي فعاليت‌هاي و اقتصاد بر كنترل‌ها اين منفي تاثير -
است؟ چقدر
اجراي قانوني و اجتماعي پشتوانه‌هاي و تشكيلات سرمايه ، -
مي‌گردند؟ تامين چگونه و است چقدر طرحها اين
است؟ چقدر طرحها و نظرات اين انعطاف ميزان -
وجود نيز اساسي ابهامات پاره‌اي سوءالات اين برابر در
:دارد
در كه مملكت سطح در خودرو ساليانه 500000 افزايش با
برآورد و مي‌شود اشاره آن به خودروسازي صنايع برنامه‌هاي
جمعيت افزايش شد ، خواهد تهران جذب كه توليد اين از بخشي
و آلاينده‌ها حجم شهري ، رفت‌هاي و آمد و فعاليتها و
و برداشت ما و است افزايش به رو پيوسته آلودگي ميزان
پيش‌بيني بدون حال.نداريم تغييرات اين از صحيحي برآورد
برنامه‌ريزي آلودگي‌ها رفع براي مي‌توانيم چگونه آينده
كنيم؟
كلي طور به فقط و نمي‌دانيم را برنامه‌ها موفقيت ميزان -
;شد خواهد هوا آلودگي كاهش موجب اقدامات اين كه مي‌دانيم
باشيم ، داشته نمي‌توانيم جريان اين از دقيقي برآورد ولي
اجراي در ترديد عنوان به نبايد را نظرات اين معذالك
كه معتقدند فن اهل بلكه كرد ، تلقي كنترلي طرحهاي
كنترلي طرحهاي اجراي بر بايد ابهامات اين همه علي‌رغم
كار ، جانبه همه و قطعي چاره عنوان به نه اما.ورزيد تاكيد
عواقب كه گسترده‌تري اقدامات از بخشي عنوان به بلكه
معلول بارزترين كه را ترافيك و شهري فعاليت‌هاي زيانبار
.مي‌كشاند كنترل به فعاليت‌هاست
و تامل و درنگ خواستار "گسترده‌تر اقدامات" به معتقدان
و مركب عوامل تجزيه و مطالعه و سنجش پديدارها ، ريشه‌يابي
ساير حتي و) هوا آلودگي آورنده بوجود علل جامع تشخيص
مناسبات ، در بازنگري ،(صوتي آلودگي‌هاي جمله از آلودگي
زمان‌بندي‌ها ، تشكيلات ، و فعاليت شيوه مقررات ،
تجديد فراگير برنامه‌ريزي" بالاخره و مكان‌يابي‌ها ،
.مي‌باشند "شهري مناسبات سازمان
مرج و هرج سال پنجاه معلول تهران ترافيك كه پذيرفت بايد
بي‌حساب پراكندگي محيط ، و فضا از استفاده شيوه در
و جمعيت توصيف از خارج افزايش ريز ، و خرد فعاليت‌هاي
شهر به (سوداگرانه) بازرگاني نقش حدود و حد از بيش القاء
و آموزشي حكومتي ، اداري ، عملكردهاي همه دامنه توسعه و
را ملي اقتصاد طرف يك از كه مي‌باشد شهر اين در بهداشتي
بي‌رقيبي و نامتعادل و عظيم بسيار قطب و انداخته خطر به
و امكانات و عوامل ديگر طرف از و داده تشكيل كشور در را
كه حالي در.است كرده مصرف را خود محدود قابليت‌هاي
شتاب ندارد ، وجود زيانبار روند اين براي جبراني هيچگونه
تاثيرات و فعاليتها تراكم افزايش ميزان و تغييرات
"صرفا كه است آن از عظيم‌تر بسيار يكديگر بر آنها متقابل
و هوا بر آنها اثر بتوان شده ياد كنترلي اقدامات با
بر شتابان و توفنده روند اين بلكه ;داد كاهش را محيط
نيز بدتر وضع كه بسا چه و مي‌يابد تفوق كنترلي اقدامات
.بشود
از تشكيلاتي و شهري و اجتماعي اقتصادي ، مناسبات مجموعه
بوده استوار سفرزائي و رفت و آمد توليد بر الايام قديم
و ديرين الگوهاي حسب بر ما كه معتقدند كارشناساناست
و مكان و امكانات زمان ، در صرفه‌جويي پارامترهاي مالوف
مديران نه.نمي‌آوريم حساب به را رفت و آمد تعداد و طول
سازمان انديشه شهروندان ، نه و شهر فعاليت‌هاي ارباب و
در حتي.ندارند سفر و رفت و آمد كاهش براي يافته‌اي
و تصميم‌سازي مدار در مسئول ، و فني سازمانهاي
و كاربري‌ها و تراكم تغيير يهابراي تصميم‌گير
تاثير و ندارد وجود ترافيكي تحليلي فعاليتها مكان انتخاب
سنجيده شهري سفرهاي و رفت‌ها و آمد بر تغييرات اين
.نمي‌شود
مجمل بسيار طور به ولي نشد ، گفته تازه‌اي نكته اينجا تا
حرف شهري رفت‌هاي و آمد سازماندهي جامع برنامه‌ريزي
مباني و اركان بر مبتني برنامه‌ريزي اين.مي‌زند ديگري
:است زير
سنجش و شهري فعاليت‌هاي مكان و پراكندگي در بازنگري -
عرصه‌هاي از فعاليتها اين به دستيابي و دسترسي چگونگي
.شهر مختلف
و فعاليتها مكان مورد در تفصيلي طرحهاي در بازنگري -
و طراحي فرآيند در جديدي ابزار كردن وارد
رفت‌ها و آمد بهينه‌سازي" نام تحت شهري برنامه‌ريزي‌هاي
".شهري سفرهاي طول و زمان كاهش اساس بر
شهري نهادهاي عملكرد و نقش و فعاليت شيوه در بازنگري -
يا و كاهش و تكراري و زائد رفت‌هاي و آمد حذف مبناي بر
.فاصله طولاني مركزي -شعاعي مراجعات حذف
بزرگ فعاليت‌هاي تفكيك و پراكنده فعاليت‌هاي تجميع -
در فعاليت متناسب (مدول‌هاي) اندازه‌ها به دستيابي براي
و سواره سفرهاي طول از كه طوري به عملكرد ، شعاع و فضا
.شود كاسته آنها تعداد
از دسته آن ساختن محدود و عملكرد و نقش تغيير -
شهري عرصه‌هاي در عظيم‌تري ترافيك بار كه فعاليت‌هايي
.مي‌كنند ايجاد
از و شهري رفت‌هاي و آمد زمان جامع برنامه‌ريزي تنظيم -
.اصلي رفت‌هاي و آمد همزماني و برخورد و تلاقي بردن بين
پايانه‌هاي مكان تغيير و آنها علت و ازدحام‌ها شناخت -
.ازدحام
و جمعي ارتباطات جايگزيني و ارتباطات سيستم تغيير -
وسائط از استفاده جاي به شهري مراكز در بويژه رسانه‌اي
.حضوري مراجعات و موتوري نقليه
حال هر به تهران ، تجاري و بازرگاني عملكرد در بازنگري -
داشتن خواهان ايران نقاط اقصا در توليدي فعاليت‌هاي همه
از عظيمي طيف روند اين و هستند تهران در بازرگاني دفتر
هدايت.است كرده تحميل شهر به را گسترده رفت‌هاي و آمد
آنها مكانيابي بر كنترل و بزرگ شهرهاي به بازرگاني مراكز
.دارد ويژه‌اي مطالعات به نياز
الگوي در اساسي بازنگري‌هاي به نياز بلندمدت در -
تا.دارد وجود شهرسازانه تفكرات و ديدگاه‌ها شهرسازي ،
تحميل شهري موجود بافت‌هاي بر نوسازي و تراكم كه زماني
القاء.گردد محدود ترافيك كه داشت انتظار نبايد مي‌شود
موجود ، بافت بر فراگير و كلي طرح بدون جديد نوسازي‌هاي
به است بديهي.مي‌گردد ترافيكي تشتت و نابساماني موجب
كاهش شهري ديگر سطوح در بايد بافت تراكم افزايش موازات
.گيرد صورت عمومي باز فضاهاي و شبكه‌ها آزادسازي و تراكم
تراكم كه باشند بايد كانونهايي شهري متراكم نقاط واقع در
نقاط اين بين سطوح و كنند جذب خود به را بافت بقيه
آزاد رفت و آمد و باز فضاهاي و خدمات براي "تدريجا
.(دورنگر و بلندمدت طرح)گردد
در تكنولوژي كاربرد مورد در تحقيق و مطالعه
جرات به شايد.دارد فراواني كار جاي شهري جابه‌جايي‌هاي
تهران در شهري عمومي رفت و آمد سيستم هنوز كه گفت بتوان
نقليه وسائط و نشده طراحي درستي به آن تكنولوژي و نوع و
.است نگشته شناخته هنوز تهران شهر خاص پيشنهادي بهينه
به موضوع و ندارد مفهومي تهران در "ترافيك تخصصي فضاهاي"
بسياري كه حالي در.است شده خلاصه ترافيكي محدوده انتخاب
روي به است ممكن صحيح مطالعه يك قالب در شهر نقاط از
وسائط فقط عرصه‌ها برخي در گردد ، مسدود سواره ترافيك
در فقط عرصه‌ها از بسياري در و يابند ورود اجازه عمومي
.گردد آزاد عمومي ترافيك محدودي ساعات
نظام تهران در عمومي خدمات تامين و جمعي ارتباطات براي
منحصر.كرد برنامه‌ريزي بايد را نويني وسائط و ويژه پستي
.دارد فراواني كاستي‌هاي پست ، شركت به پستي خدمات شدن
را خدمات و كالاها جايي جابه و عمومي خدمات از بسياري
و كرد واگذار تخصصي صورت به خصوصي ، شركت‌هاي به مي‌توان
و آمد از بخشي كه طوري به.داد توسعه را كار اين دامنه
موءسسات اين به عمومي خدمات تامين و مردم منفرد رفت‌هاي
.گردد منتقل
لازم توجه از مانع تهران در بزرگراهها احداث به گرايش -
بهره‌برداري و موجود شبكه‌هاي مهندسي -فني بهسازي به
اصلاح روند كارشناسان ، ديدگاه از.است شده آنها از صحيح
آنها از تخصصي بهره‌برداري‌هاي و موجود معابر بهسازي و
.دارد فراواني كار جاي هنوز
پوشش در تنوع ايجاد مورد در پژوهش و مطالعه بالاخره و -
و شهر كالبدي بافت در سبز بافت پراكندن و شهر گياهي
گازهاي و هوا آلودگي‌هاي جذب قابليت داراي گياهان يافتن
اقدامات ساير از مستقل حتي كه است اساسي خودگامي نيز سمي
.گردد آغاز مسئول مراجع همكاري با زودتر چه هر مي‌تواند
و ترافيك كاهش كه مي‌رساند چنين شد گفته كه آنچه -
محدود "الزاما كه دارد جامع‌تري مفهوم تهران هواي آلودگي
مثلثي بلكه نيست ، كننده آلوده عوامل و معلول‌ها كنترل به
و علت‌يابي ساماندهي ، سازماندهي ، را آن ضلع يك كه است
و مديريت آموزش آن ، ديگر ضلع و داده تشكيل برنامه‌ريزي
از خارج كه است عواملي كنترل آن سوم ضلع و عمومي هدايت
.دارند قرار ديگر بخش دو محيط
هدف‌هاي و راهبردها كه است آن نوشتار اين پاياني نكته
را هوا آلودگي كاهش "مالا و رفت و آمد ساختار اصلاح
شناخته‌شده‌اي دستگاههاي و سازمانها چهارچوب در "صرفا
اين.نكنيم جستجو مي‌كنند دنبال را خاصي قانوني وظايف كه
از بسياري و دارد گسترده‌تري بسيار ابعاد پديدار ،
ديگر اجرايي و تحقيقاتي فني ، علمي ، تشكيلات و سازمانها
و تصميم‌گيري جريانات و ادبيات غناي به مي‌توانند نيز
كه نمايند كمك مسئله با برخورد فرآيند در تصميم‌سازي
مراجع از تعدادي اخير پيشنهاد آن متعالي بسيار نمونه
چاره‌سازي در مسئولانه و فعالانه مشاركت براي دانشگاهي
نظرات سريع تبديل.است تهران هواي آلودگي كاهش براي
انتخاب و قانوني چهارچوبهاي و قانون به كارشناسي
را برنامه‌ريزي و پژوهش گسترده فرايند اجرايي ، دستگاههاي
بردن پيش مي‌نمايد ضروري "فعلا كه آنچهميسازد محدود
تهيه و گسترده اقدامات برنامه‌ريزي و پژوهش" نظام دو هر
"شهري مناسبات ساماندهي و تهران هواي آلودگي رفع جامع طرح
آلودگي كاهش براي كنترل‌كننده اقدامات دامنه گسترش" و
و مطالعات از بخشي است بديهي.مي‌باشد "تهران هواي
و كنترلي مكانيسم‌هاي مدت ميان در شده ياد برنامه‌ريزي
فرآيند و كرد خواهد پيشنهاد و انتخاب را مناسب قانوني
خواهد منطبق قانوني و اجرايي اقدامات ساير بر را كنترل
.ساخت
كلهرنيا بيژن مهندس
|
