شماره‌ 2167‏‎ ‎‏‏،‏‎16 JUL 2000 تير 1379 ، ‏‎ يكشنبه‌ 26‏‎
Front Page
National
International
Across Iran
Metropolitan
Features
Accidents
Life
Free Tribune
Business
Stocks
Sports
World Sports
Science/Culture
Arts
Articles
Last Page
Advertisements

شاهنامه‌‏‎ سرزمين‌‏‎ به‌‏‎ سفر‏‎


مطلق‌‏‎ خالقي‌‏‎ جلال‌‏‎ دكتر‏‎ استاد‏‎ با‏‎ گفت‌وگويي‌‏‎
رضوي‌‏‎ مسعود‏‎ سيد‏‎ از‏‎ گفت‌وگو‏‎
تصحيح‌‏‎ سر‏‎ بر‏‎ عمر‏‎ مطلق‌ ، ‏‎ خالقي‌‏‎ جلال‌‏‎ دكتر‏‎ :جستارگشايي‌‏‎
حكيم‌‏‎ عظيم‌‏‎ كتاب‏‎ گزارش‌‏‎ و‏‎ پژوهش‌‏‎.‎است‌‏‎ نهاده‌‏‎ شاهنامه‌‏‎
در‏‎ او‏‎ دائم‌‏‎ اشتغال‌‏‎ مقاله‌ ، ‏‎ صدها‏‎ نگارش‌‏‎ و‏‎ فردوسي‌‏‎ ابوالقاسم‌‏‎
كه‌‏‎ روزگار‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ پذيرفت‌‏‎ بايد‏‎.است‌‏‎ بوده‌‏‎ اخير‏‎ سالهاي‌‏‎
بسيار‏‎ نابسامانيهاي‌‏‎ و‏‎ خلجانها‏‎ دستخوش‌‏‎ ايراني‌‏‎ اصيل‌‏‎ فرهنگ‌‏‎
ديده‌‏‎ به‌‏‎ و‏‎ نهاد‏‎ ارج‌‏‎ بيشتر‏‎ بايد‏‎ را‏‎ ايشان‌‏‎ امثال‌‏‎ همت‌‏‎ شده‌ ، ‏‎
.گرفت‌‏‎
نسخه‌‏‎ پانزده‌‏‎ مقابله‌‏‎ و‏‎ فلورانس‌‏‎ نسخه‌‏‎ براساس‌‏‎ تصحيح‌شاهنامه‌‏‎
برگزيده‌‏‎ شاهنامه‌‏‎ دستنويس‌‏‎ پنجاه‌‏‎ ميان‌‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ اساسي‌‏‎ و‏‎ اساس‌‏‎
برآن‌‏‎ تنهايي‌‏‎ به‌‏‎ وي‌‏‎ كه‌‏‎ طاقت‌فرساست‌‏‎ و‏‎ دشوار‏‎ بس‌‏‎ كاري‌‏‎ شده‌‏‎
و‏‎ ماست‌‏‎ ملي‌‏‎ هويت‌‏‎ سند‏‎ بي‌گمان‌‏‎ شاهنامه‌‏‎.‎است‌‏‎ كرده‌‏‎ اهتمام‌‏‎
به‌‏‎ شايسته‌‏‎ خدمتي‌‏‎ آن‌ ، ‏‎ با‏‎ ارتباط‏‎ در‏‎ اقدامي‌‏‎ و‏‎ قدم‌‏‎ هر‏‎
.است‌‏‎ سرزمين‌‏‎ اين‌‏‎ فرهنگي‌‏‎ اصالتهاي‌‏‎
پاريس‌ ، ‏‎)‎ ايرانشناسي‌‏‎ سمينار‏‎ حاشيه‌‏‎ در‏‎ مطلق‌‏‎ خالقي‌‏‎ دكتر‏‎ با‏‎
تصحيح‌‏‎ درباره‌‏‎ را‏‎ نكته‌هايي‌‏‎ و‏‎ كرديم‌‏‎ ديدار‏‎ (‎سپتامبر1999‏‎
.ساختيم‌‏‎ مطرح‌‏‎ ايشان‌‏‎ خاص‌‏‎ تصحيح‌‏‎ و‏‎ كلي‌‏‎ بطور‏‎ شاهنامه‌‏‎
اين‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ مشكلاتي‌‏‎ و‏‎ ظرافتها‏‎ بيانگر‏‎ ايشان‌‏‎ پاسخهاي‌‏‎
.مي‌گيرد‏‎ قرار‏‎ شاهنامه‌‏‎ پژوهشگر‏‎ روياروي‌‏‎ عرصه‌ ، ‏‎
هنر‏‎ و‏‎ ادب‏‎ گروه‌‏‎
درباره‌‏‎ بفرماييد‏‎ توضيحاتي‌‏‎ لطفا‏‎ بحث‌ ، ‏‎ شروع‌‏‎ براي‌‏‎ *
خودتان‌‏‎ مصحح‌‏‎ متن‌‏‎ براي‌‏‎ داده‌ايد‏‎ قرار‏‎ اساس‌‏‎ كه‌‏‎ شاهنامه‌اي‌‏‎
كرده‌‏‎ فراهم‌‏‎ جهان‌‏‎ مختلف‌‏‎ نقاط‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ مهمي‌‏‎ نسخه‌هاي‌‏‎ ساير‏‎ و‏‎
داده‌ايد؟‏‎ قرار‏‎ شناسانه‌‏‎ شاهنامه‌‏‎ پژوهشهاي‌‏‎ مبناي‌‏‎ و‏‎
از‏‎ من‌‏‎ پيش‌ ، ‏‎ سالها‏‎ كه‌‏‎ تصحيحي‌‏‎ اين‌‏‎ شاهنامه‌ ، ‏‎ مورد‏‎ در‏‎
كه‌‏‎ است‌‏‎ تصحيحي‌‏‎ دارد ، ‏‎ ادامه‌‏‎ هنوز‏‎ و‏‎ كرده‌ام‌‏‎ شاهنامه‌‏‎
ترجمه‌‏‎ مقابله‌‏‎ با‏‎ همراه‌‏‎ گرفته‌ ، ‏‎ انجام‌‏‎ نسخه‌‏‎ پانزده‌‏‎ براساس‌‏‎
نسخه‌‏‎ پنجاه‌‏‎ ميان‌‏‎ از‏‎ را‏‎ نسخه‌‏‎ پانزده‌‏‎ اين‌‏‎ من‌‏‎.‎بنداري‌‏‎ عربي‌‏‎
مهم‌‏‎ نسخه‌‏‎ پنجاه‌‏‎ به‌‏‎ نزديك‌‏‎ اينكه‌‏‎ از‏‎ پس‌‏‎ يعني‌‏‎.‎برگزيده‌ام‌‏‎
مورد‏‎ بودم‌‏‎ كرده‌‏‎ فراهم‌‏‎ مختلف‌دنيا‏‎ نقاط‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ را‏‎ شاهنامه‌‏‎
پانزده‌‏‎ كردم‌ ، ‏‎ معرفي‌‏‎ را‏‎ آنها‏‎ تك‌تك‌‏‎ و‏‎ دادم‌‏‎ قرار‏‎ بررسي‌‏‎
اين‌‏‎ آنها‏‎ براساس‌‏‎ و‏‎ كردم‌‏‎ انتخاب‏‎ بود‏‎ معتبرتر‏‎ كه‌‏‎ را‏‎ نسخه‌‏‎
مورد‏‎ نسخه‌هاي‌‏‎ تعداد‏‎ اينكه‌‏‎.‎كردم‌‏‎ تصحيح‌‏‎ را‏‎ شاهنامه‌‏‎
دلايل‌‏‎ و‏‎ بوده‌‏‎ نسخه‌‏‎ پانزده‌‏‎ تصحيح‌‏‎ و‏‎ مقابله‌‏‎ در‏‎ استفاده‌‏‎
به‌‏‎ مهمتر‏‎ مطلب‏‎ اما‏‎ است‌ ، ‏‎ مطلب‏‎ يك‌‏‎ نسخه‌‏‎ پانزده‌‏‎ اين‌‏‎ گزينش‌‏‎
گونه‌اي‌‏‎ به‌‏‎ تصحيح‌‏‎ اين‌‏‎ كرده‌ام‌‏‎ سعي‌‏‎ من‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ اين‌‏‎ من‌‏‎ نظر‏‎
كند ، ‏‎ مطالعه‌‏‎ شاهنامه‌‏‎ متن‌‏‎ در‏‎ بخواهد‏‎ كه‌‏‎ محققي‌‏‎ هر‏‎ كه‌‏‎ باشد‏‎
مطالعه‌‏‎ كرده‌ام‌ ، ‏‎ ارائه‌‏‎ من‌‏‎ كه‌‏‎ بدلهايي‌‏‎ نسخه‌‏‎ راه‌‏‎ از‏‎ بتواند‏‎
اين‌‏‎ تصحيح‌‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ من‌‏‎ منظور‏‎ يعني‌‏‎.‎بدهد‏‎ انجام‌‏‎ را‏‎ خودش‌‏‎
ارائه‌‏‎ من‌‏‎ كه‌‏‎ را‏‎ متني‌‏‎ آن‌‏‎ شاهنامه‌‏‎ خوانندگان‌‏‎ كه‌‏‎ نبوده‌‏‎
دنبال‌‏‎ ديگر‏‎ و‏‎ بپذيرند‏‎ نهايي‌‏‎ متن‌‏‎ يك‌‏‎ عنوان‌‏‎ به‌‏‎ كرده‌ام‌‏‎
تهيه‌‏‎ به‌‏‎ من‌‏‎ توجه‌‏‎ بيشتر‏‎ برعكس‌ ، ‏‎ بلكه‌‏‎.‎نروند‏‎ شاهنامه‌‏‎ تحقيق‌‏‎
حواشي‌ ، ‏‎ اين‌‏‎ راه‌‏‎ از‏‎ بتوانند‏‎ منقدان‌‏‎ تا‏‎ بوده‌‏‎ معطوف‌‏‎ حواشي‌‏‎ آن‌‏‎
از‏‎ احيانا‏‎ كه‌‏‎ را‏‎ اشتباهاتي‌‏‎ كنند ، ‏‎ قضاوت‌‏‎ من‌‏‎ كار‏‎ درباره‌‏‎
بوده‌‏‎ درست‌‏‎ كه‌‏‎ هم‌‏‎ را‏‎ كارهايي‌‏‎ آن‌‏‎ و‏‎ كنند‏‎ اصلاح‌‏‎ سرزده‌‏‎ من‌‏‎
به‌‏‎ بتوانيم‌‏‎ نسل‌‏‎ دو‏‎ يكي‌‏‎ از‏‎ پس‌‏‎ تدريج‌‏‎ به‌‏‎ ما‏‎ تا‏‎.كنند‏‎ تاييد‏‎
سخن‌‏‎ به‌‏‎ واقع‌‏‎ در‏‎ اين‌‏‎ بگوييم‌‏‎ كه‌‏‎ بشويم‌‏‎ نزديك‌‏‎ شاهنامه‌اي‌‏‎ يك‌‏‎
در‏‎ جهت‌‏‎ همين‌‏‎ به‌‏‎ و‏‎ بوده‌‏‎ من‌‏‎ هدف‌‏‎ اصل‌‏‎ اين‌‏‎.است‌‏‎ نزديك‌‏‎ فردوسي‌‏‎
به‌‏‎ اصطلاحا‏‎ كه‌‏‎ برگزيده‌ام‌‏‎ را‏‎ روش‌‏‎ اين‌‏‎ بدلها‏‎ نسخه‌‏‎ ترتيب‏‎
است‌‏‎ عبارت‌‏‎ كه‌‏‎ منفي‌‏‎ روش‌‏‎ مقابل‌‏‎ در‏‎مي‌گويند‏‎ مثبت‌‏‎ روش‌‏‎ آن‌‏‎
منتقد‏‎ و‏‎ بنويسيم‌‏‎ حواشي‌‏‎ در‏‎ را‏‎ نسخ‌‏‎ اختلاف‌‏‎ فقط‏‎ ما‏‎ اينكه‌‏‎ از‏‎
اين‌‏‎ كه‌‏‎ مي‌كند‏‎ حساب‏‎ سرانگشت‌‏‎ بر‏‎ هم‌‏‎ خواننده‌‏‎ يا‏‎ پژوهشگر‏‎ و‏‎
را‏‎ ضبط‏‎ اين‌‏‎ متن‌‏‎ بنابراين‌ ، ‏‎ داشته‌اند ، ‏‎ را‏‎ ضبط‏‎ اين‌‏‎ نسخه‌ها‏‎
.درنمي‌آيد‏‎ آب‏‎ از‏‎ درست‌‏‎ هميشه‌‏‎ حساب‏‎ اين‌‏‎ ولي‌‏‎.است‌‏‎ داشته‌‏‎
منقد‏‎ كه‌‏‎ جايي‌‏‎ همان‌‏‎ در‏‎ و‏‎ محل‌‏‎ همان‌‏‎ در‏‎ مثلا‏‎ اينكه‌‏‎ براي‌‏‎
است‌‏‎ ممكن‌‏‎ نسخه‌‏‎ تا‏‎ چند‏‎ مي‌كند ، ‏‎ خود‏‎ نزد‏‎ حسابي‌‏‎ چنين‌‏‎
روش‌‏‎ از‏‎ من‌‏‎ مسائل‌‏‎ همين‌‏‎ ملاحظه‌‏‎ با‏‎.‎باشند‏‎ داشته‌‏‎ افتادگي‌‏‎
.كرده‌ام‌‏‎ استفاده‌‏‎ بدلها‏‎ نسخه‌‏‎ ضبط‏‎ در‏‎ مثبت‌‏‎
دهيد؟‏‎ توضيح‌‏‎ واضح‌تر‏‎ كمي‌‏‎ و‏‎ بيشتر‏‎ روش‌‏‎ اين‌‏‎ درباره‌‏‎ *
ارائه‌‏‎ را‏‎ نسخ‌‏‎ اختلاف‌‏‎ فقط‏‎ نه‌‏‎ روش‌ ، ‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ من‌‏‎ ببينيد ، ‏‎
داده‌ام‌‏‎ آنجا‏‎ در‏‎ متن‌‏‎ در‏‎ هم‌‏‎ را‏‎ نسخ‌‏‎ همخواني‌‏‎ بلكه‌‏‎ كرده‌ام‌ ، ‏‎
پايان‌‏‎ نه‌‏‎ و‏‎ آورده‌ام‌‏‎ صفحات‌‏‎ ذيل‌‏‎ در‏‎ هم‌‏‎ را‏‎ موارد‏‎ اين‌‏‎ و‏‎
و‏‎ آسان‌‏‎.‎باشد‏‎ شده‌‏‎ آسان‌‏‎ منقد‏‎ كار‏‎ كه‌‏‎ دليل‌‏‎ اين‌‏‎ به‌‏‎.‎كتاب‏‎
ترتيب‏‎ اين‌‏‎ وبه‌‏‎ است‌‏‎ ساخته‌‏‎ من‌‏‎ عهده‌‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ آنجا‏‎ تا‏‎ مطمئن‌‏‎
را‏‎ نسخه‌ها‏‎ مطمئن‌ ، ‏‎ امكانات‌‏‎ و‏‎ حساب‏‎ يك‌‏‎ با‏‎ بتواند‏‎ منقد‏‎
درست‌‏‎ خالقي‌‏‎ انتخاب‏‎ آيا‏‎ كه‌‏‎ برسد‏‎ نتيجه‌‏‎ اين‌‏‎ به‌‏‎ و‏‎ كند‏‎ بررسي‌‏‎
غلط‏‎ اگر‏‎ ولي‌‏‎ هيچ‌‏‎ كه‌‏‎ كرده‌‏‎ انتخاب‏‎ درست‌‏‎ اگر‏‎ غلط؟‏‎ يا‏‎ بوده‌‏‎
كرد؟‏‎ ارائه‌‏‎ او‏‎ نقد‏‎ براي‌‏‎ مي‌توان‌‏‎ دلايلي‌‏‎ چه‌‏‎ كرده‌ ، ‏‎ گزينش‌‏‎
بسيار‏‎ من‌‏‎ و‏‎ مي‌شود‏‎ انجام‌‏‎ دارد‏‎ بحثها‏‎ اين‌‏‎ كه‌‏‎ همچنان‌‏‎
.است‌‏‎ شده‌‏‎ برآورده‌‏‎ منظورم‌‏‎ كه‌‏‎ خرسندم‌‏‎
نتايج‌‏‎ و‏‎ گرفته‌‏‎ صورت‌‏‎ كارتان‌‏‎ بر‏‎ كه‌‏‎ را‏‎ نقدهايي‌‏‎ شما‏‎ يعني‌‏‎ *
مي‌پذيريد؟‏‎ را‏‎ آن‌‏‎ بر‏‎ مترتب‏‎ الزامات‌‏‎ و‏‎
آنكه‌‏‎ شرط‏‎ به‌‏‎ منتها‏‎.‎هستند‏‎ ارزشمند‏‎ و‏‎ مفيد‏‎ نقدها‏‎ اين‌‏‎
. بشود‏‎ ارائه‌‏‎ محكمي‌‏‎ مباني‌‏‎ و‏‎ منطق‌‏‎ يك‌‏‎ و‏‎ فكري‌‏‎ نظم‌‏‎ يك‌‏‎ براساس‌‏‎
و‏‎ من‌‏‎ نارواي‌‏‎ كارهاي‌‏‎ مرتب‏‎ كه‌‏‎ مي‌شوم‌‏‎ خوشحال‌‏‎ بسيار‏‎ من‌‏‎
سخن‌‏‎ به‌‏‎ ما‏‎ كه‌‏‎ شود‏‎ داده‌‏‎ تذكر‏‎ كرده‌ام‌‏‎ اشتباه‌‏‎ من‌‏‎ كه‌‏‎ آنجاها‏‎
همه‌‏‎ ديگران‌‏‎ و‏‎ من‌‏‎ و‏‎ است‌‏‎ اصل‌‏‎ آن‌‏‎ زيرا‏‎.‎بشويم‌‏‎ نزديك‌‏‎ فردوسي‌‏‎
ريشه‌‏‎ و‏‎ اصل‌‏‎ آن‌‏‎ به‌‏‎ تا‏‎ شوند‏‎ جمع‌‏‎ بايد‏‎ فرعيات‌‏‎.‎هستيم‌‏‎ فرع‌‏‎
.برسند‏‎
.دهيد‏‎ توضيح‌‏‎ بيشتر‏‎ خود‏‎ مصحح‌‏‎ نسخ‌‏‎ درباره‌‏‎ *
پنجاه‌‏‎ بين‌‏‎ از‏‎ گفتم‌‏‎ كه‌‏‎ نسخه‌اي‌‏‎ پانزده‌‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ كنم‌‏‎ عرض‌‏‎
من‌‏‎ استفاده‌‏‎ مورد‏‎ كه‌‏‎ نسخه‌اي‌‏‎ قديمترين‌‏‎ برگزيده‌ام‌ ، ‏‎ نسخه‌‏‎
.است‌‏‎ فلورانس‌‏‎ نسخه‌‏‎ گرفته‌ ، ‏‎ قرار‏‎
سالي‌؟‏‎ چه‌‏‎ به‌‏‎ مربوط‏‎ *
و‏‎ البته‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ قمري‌‏‎ هجري‌‏‎ مورخ‌ 614‏‎ فلورانس‌‏‎ نسخه‌‏‎
نسخه‌‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ بعد‏‎دارد‏‎ را‏‎ شاهنامه‌‏‎ اول‌‏‎ نيمه‌‏‎ فقط‏‎ متاسفانه‌‏‎
خط‏‎ به‌‏‎ نسخه‌‏‎ اين‌‏‎ بخشهاي‌‏‎ بعضي‌‏‎است‌‏‎ مورخ‌ 675‏‎ لندن‌ ، ‏‎
بعدا‏‎ آن‌‏‎ افتادگيهاي‌‏‎ كه‌‏‎ مي‌شود‏‎ معلوم‌‏‎ و‏‎ است‌‏‎ تازه‌تري‌‏‎
ديگري‌‏‎ نسخه‌هاي‌‏‎ هم‌‏‎ آنها‏‎ از‏‎ بعد‏‎.‎است‌‏‎ شده‌‏‎ بازنگري‌‏‎ و‏‎ تصحيح‌‏‎
مورخ‌‏‎ كه‌‏‎ داده‌ام‌‏‎ قرار‏‎ توجه‌‏‎ مورد‏‎ را‏‎ استانبول‌‏‎ نسخه‌‏‎ نظير‏‎
مورخ‌ 741‏‎ قاهره‌‏‎ نسخه‌‏‎ مورخ‌ 733 ، ‏‎ لنينگراد‏‎ نسخه‌‏‎ يا‏‎ است‌‏‎ ‎‏‏731‏‎
و‏‎ توجه‌‏‎ مورد‏‎ معتبر‏‎ و‏‎ مهم‌‏‎ نسخه‌‏‎ پانزده‌‏‎ ترتيب‏‎ همين‌‏‎ به‌‏‎ و‏‎
.است‌‏‎ بوده‌‏‎ من‌‏‎ تصحيح‌‏‎ و‏‎ پژوهش‌‏‎ مبناي‌‏‎
اين‌‏‎ همه‌‏‎ كه‌‏‎ نيست‌‏‎ لازم‌‏‎ زمينه‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ باشد‏‎ داشته‌‏‎ توجه‌‏‎
حتي‌‏‎ نسخه‌ها ، ‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ بلكه‌‏‎ باشند ، ‏‎ اعتبار‏‎ هم‌‏‎ نسخه‌ها‏‎
كمك‌‏‎ ما‏‎ به‌‏‎ جملگي‌‏‎ دارند ، ‏‎ كمتري‌‏‎ اعتبار‏‎ بعضا‏‎ كه‌‏‎ نسخه‌هايي‌‏‎
اين‌‏‎ از‏‎.شود‏‎ نزديك‌‏‎ اصيل‌‏‎ ضبط‏‎ آن‌‏‎ به‌‏‎ ما‏‎ دريافت‌‏‎ تا‏‎ مي‌كنند‏‎
كمك‌‏‎ شاهنامه‌‏‎ تصحيح‌‏‎ و‏‎ پژوهش‌‏‎ به‌‏‎ مي‌توانند‏‎ نسخه‌ها‏‎ همه‌‏‎ جهت‌‏‎
دارد‏‎ اهميت‌‏‎ هم‌‏‎ شاهنامه‌‏‎ عربي‌‏‎ ترجمه‌‏‎ جهت‌ ، ‏‎ همين‌‏‎ از‏‎.‎كنند‏‎
بوده‌‏‎ بنداري‌‏‎ استفاده‌‏‎ مورد‏‎ كه‌‏‎ نسخه‌اي‌‏‎ حال‌‏‎ هر‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ چرا‏‎
چند‏‎ هر‏‎ بوده‌ ، ‏‎ قديم‌تر‏‎ ماست‌‏‎ دسترس‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ نسخه‌هايي‌‏‎ همه‌‏‎ از‏‎
پيش‌‏‎ گاهي‌‏‎ اما‏‎ نمي‌كند ، ‏‎ ترجمه‌‏‎ لفظ‏‎ به‌‏‎ لفظ‏‎ بنداري‌‏‎ كه‌‏‎
محتواي‌‏‎ از‏‎ مجموع‌‏‎ در‏‎ يا‏‎ كلمه‌ها‏‎ برخي‌‏‎ فحواي‌‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ مي‌آيد‏‎
اصل‌‏‎ محتواي‌‏‎ يا‏‎ واژه‌ها‏‎ يا‏‎ اصطلاحات‌‏‎ به‌‏‎ پي‌‏‎ مي‌توان‌‏‎ كلام‌‏‎
بوده‌‏‎ بنداري‌‏‎ دسترس‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ نسخه‌اي‌‏‎ بي‌ترديد‏‎برد‏‎ نسخه‌‏‎
بودن‌‏‎ قديمي‌‏‎ هميشه‌‏‎ كه‌‏‎ داشت‌‏‎ توجه‌‏‎ بايد‏‎ ولي‌‏‎ بوده‌‏‎ قديمي‌تر‏‎
را‏‎ بيشتري‌‏‎ اعتماد‏‎ كه‌‏‎ چند‏‎ هر‏‎ نمي‌كند ، ‏‎ بودن‌‏‎ بهتر‏‎ بر‏‎ دلالت‌‏‎
نكاتي‌‏‎ به‌‏‎ هم‌‏‎ بنداري‌‏‎ ترجمه‌‏‎ در‏‎ حتي‌‏‎برمي‌انگيزد‏‎
اغلاط‏‎ از‏‎ خالي‌‏‎ هم‌‏‎ او‏‎ نسخه‌‏‎ مي‌شود‏‎ معلوم‌‏‎ كه‌‏‎ برمي‌خوريم‌‏‎
مابا‏‎ كه‌‏‎ دارد‏‎ را‏‎ ارزش‌‏‎ اين‌‏‎ حداقل‌‏‎ خوب ، ‏‎ اما‏‎.است‌‏‎ نبوده‌‏‎
.برسيم‌‏‎ هم‌‏‎ فلورانس‌‏‎ از‏‎ پيش‌‏‎ نسخه‌‏‎ يك‌‏‎ به‌‏‎ واسطه‌ ، ‏‎
-دور‏‎ چندان‌‏‎ نه‌‏‎ گذشته‌اي‌‏‎ البته‌‏‎ -‎گذشته‌‏‎ سالهاي‌‏‎ در‏‎ *
ايراني‌‏‎ پژوهان‌‏‎ ادب‏‎ ميان‌‏‎ در‏‎ مسكو‏‎ مصحح‌‏‎ به‌‏‎ معروف‌‏‎ شاهنامه‌‏‎
از‏‎ خيلي‌‏‎ آنكه‌‏‎ به‌ويژه‌‏‎.شد‏‎ برخوردار‏‎ ويژه‌اي‌‏‎ اهميت‌‏‎ از‏‎
اغراق‌زيادي‌‏‎ هم‌‏‎ چپ‌‏‎ گرايشات‌‏‎ به‌‏‎ علاقه‌مند‏‎ روشنفكران‌‏‎
در‏‎ هم‌‏‎ آنها‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎ و‏‎ مي‌كردند‏‎ آن‌‏‎ اعتبار‏‎ و‏‎ اهميت‌‏‎ درباره‌‏‎
نهايي‌‏‎ نسخه‌‏‎ را‏‎ آن‌‏‎ توده‌ ، ‏‎ حزب‏‎ نشريات‌‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎ در‏‎ مقاله‌اي‌‏‎
مطالعات‌‏‎ رو‏‎ هر‏‎ به‌‏‎بود‏‎ كرده‌‏‎ معرفي‌‏‎ شاهنامه‌‏‎ تصحيح‌‏‎ در‏‎
مشكلات‌‏‎ كه‌‏‎ داد‏‎ نشان‌‏‎ متن‌ ، ‏‎ آن‌‏‎ با‏‎ انتقادي‌‏‎ برخورد‏‎ و‏‎ بيشتر‏‎
قابل‌‏‎ و‏‎ پاكيزه‌‏‎ متن‌‏‎ تا‏‎ زيادي‌‏‎ فاصله‌‏‎ هنوز‏‎ و‏‎ دارد‏‎ زيادي‌‏‎
مسكو‏‎ شاهنامه‌‏‎ از‏‎ شما‏‎ ارزيابي‌‏‎.‎داريم‌‏‎ شاهنامه‌‏‎ از‏‎ اعتمادي‌‏‎
وارد‏‎ برآن‌‏‎ را‏‎ اشكالاتي‌‏‎ چه‌‏‎ شما‏‎ و‏‎ چيست‌‏‎ مجموع‌‏‎ در‏‎
و‏‎ تازه‌‏‎ اقدام‌‏‎ ضرورت‌‏‎ شما‏‎ خود‏‎ حال‌‏‎ هر‏‎ به‌‏‎ اينكه‌‏‎ دانسته‌ايد؟‏‎
اعتماد‏‎ عدم‌‏‎ نشانگر‏‎ پرداختيد ، ‏‎ كار‏‎ به‌‏‎ و‏‎ كرديد‏‎ حس‌‏‎ را‏‎ مجددي‌‏‎
يا‏‎ شوروي‌‏‎ آكادميسينهاي‌‏‎ تصحيح‌‏‎ جمله‌‏‎ از‏‎ و‏‎ تصحيحها‏‎ ساير‏‎ به‌‏‎
.است‌‏‎ بوده‌‏‎ آنجا‏‎ به‌‏‎ مهاجر‏‎ ايرانيان‌‏‎
كنم‌‏‎ گوشزد‏‎ را‏‎ نكته‌‏‎ اين‌‏‎ بايد‏‎ شما‏‎ پرسش‌‏‎ به‌‏‎ پاسخ‌‏‎ از‏‎ قبل‌‏‎ من‌‏‎
ديگر‏‎ كار‏‎ گرفتن‌‏‎ ناديده‌‏‎ يا‏‎ تخريب‏‎ هيچ‌وجه‌‏‎ به‌‏‎ من‌‏‎ روش‌‏‎ كه‌‏‎
.نيست‌‏‎ پژوهشگران‌‏‎ و‏‎ همكاران‌‏‎
است‌‏‎ بيطرفانه‌‏‎ و‏‎ عالمانه‌‏‎ نقد‏‎ منظور‏‎.نيست‌‏‎ اين‌‏‎ هم‌‏‎ ما‏‎ نظر‏‎ *
.مي‌رود‏‎ انتظار‏‎ شما‏‎ از‏‎ مسلما‏‎ كه‌‏‎
.كتبي‌‏‎ نه‌‏‎ و‏‎ است‌‏‎ شفاهي‌‏‎ ما‏‎ نقد‏‎ فعلا‏‎ اينجا‏‎ در‏‎ خوب ، ‏‎
به‌‏‎ كافي‌‏‎ مدارك‌‏‎ و‏‎ استنادات‌‏‎ با‏‎ نمي‌توانم‌‏‎ من‌‏‎ بنابراين‌‏‎
اين‌‏‎ در‏‎ من‌‏‎ پس‌‏‎ بپردازم‌ ، ‏‎ اشكالات‌‏‎ و‏‎ ايراد‏‎ و‏‎ مسائل‌‏‎ اثبات‌‏‎
.گفت‌‏‎ خواهم‌‏‎ سخن‌‏‎ احتياط‏‎ با‏‎ و‏‎ كلي‌‏‎ خيلي‌‏‎ مورد‏‎
ادباي‌‏‎ از‏‎ عده‌اي‌‏‎ آمد ، ‏‎ ايران‌‏‎ به‌‏‎ مسكو‏‎ چاپ‌‏‎ شاهنامه‌‏‎ وقتي‌‏‎
تصحيح‌‏‎ را‏‎ شاهنامه‌اي‌‏‎ خودشان‌‏‎ داشتند‏‎ قصد‏‎ ايران‌‏‎ در‏‎ زمان‌‏‎ آن‌‏‎
و‏‎ بي‌اعتنايي‌‏‎ با‏‎ خيلي‌‏‎ دليل‌‏‎ همين‌‏‎ به‌‏‎ آنها‏‎.كنند‏‎
در‏‎ اينكه‌‏‎ از‏‎ بعد‏‎ ولي‌‏‎شدند‏‎ روبرو‏‎ نسخه‌‏‎ اين‌‏‎ با‏‎ قدرناشناسي‌‏‎
آن‌‏‎ شد ، ‏‎ روبرو‏‎ اشكالاتي‌‏‎ با‏‎ شاهنامه‌‏‎ تصحيح‌‏‎ و‏‎ تهيه‌‏‎ ايران‌ ، ‏‎
چاپ‌‏‎ كه‌‏‎ حالي‌‏‎ در‏‎.‎كردند‏‎ غلو‏‎ مسكو‏‎ چاپ‌‏‎ درباره‌‏‎ مقدار‏‎ يك‌‏‎ وقت‌‏‎
آن‌‏‎ درباره‌‏‎ ايران‌‏‎ در‏‎ آغاز‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ بدي‌‏‎ آن‌‏‎ به‌‏‎ نه‌‏‎ مسكو‏‎
ايران‌‏‎ در‏‎ بعدا‏‎ كه‌‏‎ خوبي‌‏‎ اين‌‏‎ به‌‏‎ نه‌‏‎ و‏‎ مي‌كردند‏‎ صحبت‌‏‎
.كردند‏‎ نظر‏‎ اظهار‏‎ آن‌‏‎ درباره‌‏‎
اينطور‏‎ را‏‎ مسكو‏‎ چاپ‌‏‎ شاهنامه‌‏‎ عيوب‏‎ مي‌توانم‌‏‎ اجمالا‏‎ من‌‏‎
با‏‎.‎است‌‏‎ كم‌‏‎ آنهابسيار‏‎ نسخه‌هاي‌‏‎ تعداد‏‎ اولا‏‎:‎كنم‌‏‎ بيان‌‏‎
اينكه‌‏‎ دوم‌‏‎كرد‏‎ تصحيح‌‏‎ را‏‎ شاهنامه‌‏‎ نمي‌شود‏‎ نسخه‌‏‎ پنج‌‏‎ چهار‏‎
كه‌‏‎ ديگري‌‏‎ نسخه‌هاي‌‏‎ قمري‌ ، ‏‎ هجري‌‏‎ مورخ‌ 675‏‎ لندن‌‏‎ نسخه‌‏‎ از‏‎ غير‏‎
اعتبار‏‎ يعني‌‏‎.‎است‌‏‎ اعتبار‏‎ فاقد‏‎ بوده‌‏‎ استنادشان‌‏‎ مورد‏‎
.داشتيم‌‏‎ معتبرتري‌‏‎ نسخه‌هاي‌‏‎ زمان‌‏‎ همان‌‏‎ در‏‎ ما‏‎.‎ندارد‏‎ چنداني‌‏‎
را‏‎ كارها‏‎ نوع‌‏‎ اين‌‏‎ هزينه‌‏‎ شوروي‌‏‎ زمان‌ ، ‏‎ آن‌‏‎ در‏‎ منتها‏‎
جهان‌‏‎ مختلف‌‏‎ نقاط‏‎ از‏‎ ميكروفيلم‌‏‎ تهيه‌‏‎ به‌‏‎ اقدام‌‏‎ و‏‎ نداشتند‏‎
جماهير‏‎ اتحاد‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ نسخه‌هايي‌‏‎ همان‌‏‎ از‏‎ و‏‎ نمي‌كردند‏‎ را‏‎
عبارت‌‏‎ اينها‏‎ كار‏‎ عيب‏‎ سومين‌‏‎.‎مي‌كردند‏‎ استفاده‌‏‎ بود‏‎ شوروي‌‏‎
خواندن‌‏‎ طي‌‏‎ در‏‎ مسكو ، ‏‎ شاهنامه‌‏‎ كنندگان‌‏‎ تصحيح‌‏‎ اينكه‌‏‎ از‏‎ است‌‏‎
در‏‎.‎شدند‏‎ آشنا‏‎ شاهنامه‌‏‎ با‏‎ تدريج‌‏‎ به‌‏‎ شاهنامه‌ ، ‏‎ تصحيح‌‏‎ و‏‎
بود‏‎ شناس‌‏‎ شاهنامه‌‏‎ بايد‏‎ اول‌‏‎ شاهنامه‌ ، ‏‎ تصحيح‌‏‎ براي‌‏‎ كه‌‏‎ حالي‌‏‎
و‏‎ كرد‏‎ پيدا‏‎ انس‌‏‎ آن‌‏‎ فضاي‌‏‎ با‏‎ و‏‎ فهميد‏‎ را‏‎ آن‌‏‎ ظرائف‌‏‎ و‏‎
اظهار‏‎ و‏‎ تصحيح‌‏‎ امكان‌‏‎ تا‏‎ كرد‏‎ درك‌‏‎ را‏‎ فردوسي‌‏‎ سبك‌‏‎ و‏‎ شخصيتها‏‎
موضوعات‌‏‎ و‏‎ مفاهيم‌‏‎ و‏‎ اصطلاحات‌‏‎ و‏‎ واژه‌ها‏‎ درباره‌‏‎ نظر‏‎
شوروي‌‏‎ مصححان‌‏‎ كه‌‏‎ حالي‌‏‎ در‏‎.شود‏‎ فراهم‌‏‎ نسخه‌ها‏‎ براساس‌‏‎
تصحيح‌‏‎ زمان‌‏‎ در‏‎ جز‏‎ و‏‎ نداشتند‏‎ شاهنامه‌‏‎ درباره‌‏‎ مطالعه‌اي‌‏‎
درباره‌‏‎ را‏‎ لازم‌‏‎ مطالعات‌‏‎ اين‌‏‎ هم‌ ، ‏‎ كار‏‎ آخر‏‎ تا‏‎ حتي‌‏‎ شاهنامه‌ ، ‏‎
قادربه‌‏‎ مصححان‌‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ هيچكدام‌‏‎ يعني‌‏‎ !نداشتند‏‎ شاهنامه‌‏‎
بر‏‎ يكي‌‏‎ ارجحيت‌‏‎ يا‏‎ و‏‎ ضبطها‏‎ بودن‌‏‎ غلط‏‎ يا‏‎ درست‌‏‎ علل‌‏‎ تشخيص‌‏‎
مي‌آيد ، ‏‎ دست‌‏‎ به‌‏‎ طولاني‌‏‎ مطالعات‌‏‎ طي‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ دلايلي‌‏‎ به‌‏‎ ديگري‌‏‎
.داشت‌‏‎ ادامه‌‏‎ وضع‌‏‎ همين‌‏‎ هم‌‏‎ كار‏‎ آخر‏‎ تا‏‎ و‏‎ نبودند‏‎ متاسفانه‌‏‎
شايد‏‎ و‏‎ بودند‏‎ نداده‌‏‎ انجام‌‏‎ كافي‌‏‎ مطالعات‌‏‎ اينكه‌‏‎ براي‌‏‎
.نبود‏‎ ميسر‏‎ برايشان‌‏‎
.مي‌كردند‏‎ كار‏‎ هم‌‏‎ گروهي‌‏‎ صورت‌‏‎ به‌‏‎ آنها‏‎ موارد ، ‏‎ اين‌‏‎ بر‏‎ علاوه‌‏‎
داشتند ، ‏‎ شاهنامه‌‏‎ و‏‎ فردوسي‌‏‎ درباره‌‏‎ اندكي‌‏‎ مطالعه‌‏‎ كه‌‏‎ افرادي‌‏‎
تصحيح‌‏‎ را‏‎ شاهنامه‌‏‎ داستانهاي‌‏‎ يا‏‎ بخشها‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎ كدام‌‏‎ هر‏‎
شوند‏‎ آشنا‏‎ عميقا‏‎ شاهنامه‌‏‎ با‏‎ مي‌آمدند‏‎ تا‏‎ و‏‎ مي‌كردند‏‎
.مي‌دادند‏‎ تحويل‌‏‎ و‏‎ مي‌شد‏‎ تمام‌‏‎ كارشان‌‏‎
.دارد‏‎ وجود‏‎ زياد‏‎ بسيار‏‎ هم‌‏‎ خواني‌‏‎ غلط‏‎ مسكو ، ‏‎ شاهنامه‌‏‎ در‏‎
مصححي‌‏‎ هر‏‎ و‏‎ وجوددارد‏‎ خواني‌‏‎ غلط‏‎ هم‌‏‎ بنده‌‏‎ چاپ‌‏‎ در‏‎ البته‌‏‎
را‏‎ كلمات‌‏‎ اندازه‌‏‎ از‏‎ بيش‌‏‎ آنها‏‎ ولي‌‏‎ كند‏‎ اشتباه‌‏‎ است‌‏‎ ممكن‌‏‎
نقطه‌‏‎ كلمات‌‏‎ كه‌‏‎ جاها‏‎ از‏‎ بسياري‌‏‎ در‏‎ و‏‎ خوانده‌اند‏‎ غلط‏‎
ابتداي‌‏‎ در‏‎ "ب‏‎" نقطه‌‏‎ مثلا‏‎.‎خوانده‌اند‏‎ نقطه‌‏‎ با‏‎ نداشته‌ ، ‏‎
نفي‌‏‎ معناي‌‏‎ و‏‎ گيرد‏‎ قرار‏‎ بالا‏‎ در‏‎ اگر‏‎ كلمات‌ ، ‏‎ از‏‎ بسياري‌‏‎
.باشد‏‎ رساتر‏‎ و‏‎ بهتر‏‎ گاهي‌‏‎ و‏‎ شود‏‎ عوض‌‏‎ معني‌‏‎ است‌‏‎ ممكن‌‏‎ بدهد ، ‏‎
در‏‎ كلمات‌‏‎ اين‌‏‎ مثلا‏‎ كه‌‏‎ نكرده‌اند‏‎ هم‌‏‎ ذكر‏‎ مصححان‌‏‎ گروه‌‏‎ اين‌‏‎
در‏‎.‎خوانده‌ايم‌‏‎ صورت‌‏‎ اين‌‏‎ به‌‏‎ ما‏‎ و‏‎ است‌‏‎ نقطه‌‏‎ بدون‌‏‎ نسخه‌‏‎
طور‏‎ اين‌‏‎ فردوسي‌‏‎ پس‌‏‎ مي‌گويم‌‏‎ هستم‌‏‎ خواننده‌‏‎ كه‌‏‎ من‌‏‎ نتيجه‌ ، ‏‎
كه‌‏‎ ندارم‌‏‎ نسخه‌ها‏‎ به‌‏‎ هم‌‏‎ دسترسي‌‏‎ كه‌‏‎ حالي‌‏‎ در‏‎ !است‌‏‎ گفته‌‏‎
فني‌‏‎ عيوب‏‎ از‏‎ برخي‌‏‎ اينها‏‎.‎ندارد‏‎ يا‏‎ دارد‏‎ نقطه‌‏‎ آنجا‏‎ ببينم‌‏‎
.است‌‏‎ مسكو‏‎ نسخه‌‏‎ مصححان‌‏‎ كار‏‎
دارد‏‎ ادامه‌‏‎


Copyright 1996-2000 HAMSHAHRI, All rights reserved.
HTML Production by Hamshahri Computer Center.