و نفت صنايع نفت صنعت پژوهشگاه از گزارش
كشاورزي توليدات افزايش خدمت پتروشيمي‌در
پروژه از نفت دريافت انتظار در هند
يك ساخالين
عراق نفت صادرات افزايش
انرژي اقتصاد ماهنامه
قيمت‌نفت و توليد بازار ،
ايران صنعتي پمپ‌هاي شركت بازرگاني مدير
شونده جدا محفظه با پمپ‌هاي ساخت:كرد اعلام
در پتروشيمي و گاز و نفت صنايع موردنياز
ايران
پالايشگاه ظرفيت ارتقاي طرح برنده ال‌جي
شد خواهد ليبي
نفتي قراردادهاي سال يكصد به گذرا نگاهي
ايران
و نفت صنايع نفت صنعت پژوهشگاه از گزارش
كشاورزي توليدات افزايش پتروشيمي‌درخدمت
پارس توسعه طرح گاز تصفيه واحدهاي بهره‌برداري شروع با
در تن هزار تا 400 از 300 كشور گوگرد توليد مازاد جنوبي ،
كه رسيد خواهد سال در تن ميليون حدود 7/1 به حاضر حال
مخلوط شيميايي كودهاي توليد آن مصرف براي راهكار بهترين
. است فسفاته
پژوهشگاه شيميايي كودهاي پژوهش واحد رئيس ;آشوري مصطفي
مطلب ، اين بيان ضمن ما خبرنگار با گفت‌وگو در نفت صنعت
كودهاي انواع تن هزار به 500 نياز كشور حاضر حال در: گفت
وارد مقدار اين از تن هزار كه 300 دارد) فسفاته (گوگردي
.مي‌شود
بازارهاي در گوگرد تن هر قيمت ديگر طرف از: افزود وي
شيميايي كودهاي از تن هر كه صورتي در است دلار جهاني 20
.دارد ارزش دلار حدود 250 گوگردي
كشت قابل زمين‌هاي از از 70درصد بيش: داد ادامه آشوري
گوگردي كودهاي از استفاده با كه است قليايي ايران
حدود 7نزديك به و داده كاهش را خاك(PH) هاش-پ مي‌توان
را خاك در مغذي منابع تمام از استفاده توان گياه تا كرد
به گياهان فسفاته ، كودهاي بر علاوه: گفت وي. باشد داشته
حال در كه دارند نياز ريزمغذي‌ها و حاوي‌پتاس كودهاي
.ندارند ملاحظه‌اي قابل توليد حاضر
روي بر نفت صنعت پژوهشگاه كه اين به اشاره با آشوري
:گفت است داده انجام مطالعاتي نيز پتاس‌دار كودهاي
و گاوخوني مرداب شورابه‌هاي از استفاده براي تحقيقات
همت با حاضر حال در كه رساند جايي به را كار بزرگ كوير
از پتاس استخراج واحد اولين زمين‌شناسي سازمان
.اجراست حال در بزرگ كوير شورابه‌هاي
زمان حداقل در تا است دست در نيز برنامه‌اي: افزود وي
رازي ، پتروشيمي مجتمع فسفريك اسيد توليد واحد در ممكن
.شود توليد فسفاته كنسانتره
و ويتامين‌ها مانند ريزمغذي‌ها كه اين توضيح با وي
مصرف علي‌رغم- هستند حياتي بسيار انسان براي كه آنزيم‌ها
انسان سلامت براي نهايت در و گياهان براي- آنها كم بسيار
در پيشرفته كشورهاي در ريزمغذي‌ها ، : گفت است ضروري
را شيميايي مختلف كودهاي مصرف از درصد حدود 3 كشاورزي ،
برقرار ايران در تناسب اين اما مي‌دهند ، اختصاص خود به
ايران برخلاف كشورها اين خاك كه است حالي در اين. نيست
.است حاصلخيز بسيار و هاش7بوده-پ داراي موارد بيشتر در
و پوشش‌دار- كودهاي توليد در تحول مورد در همچنين آشوري
نياز مورد مواد همه از يكجا استفاده: گفت شيميايي- مخلوط
مغذي مواد تدريجي مصرف براي پوشش ، از استفاده با گياه ،
دچار را دنيا در شيميايي كودهاي توليد گياه ، توسط
.است كرده دگرگوني
كشور در مصرف مورد اوره كود از درصد حدود 40: افزود وي
هرز به گياه ، پاي در آني مصرف و نبودن پوشش‌دار علت به
.مي‌شود منجر جاري و زيرزميني آبهاي آلودگي به و رفته
اوره كود از تن هزار حدود 500 گفت مي‌توان جرا7ت به
خاك دسترس از تن ، ميليون سالانه 4/1 مصرف از كشور مصرفي
مختلف ، آلودگي‌هاي ايجاد بر علاوه و مي‌شود خارج گياه و
.مي‌كند ايجاد را فراواني اقتصادي هزينه‌هاي
سمت به پيشرو كشورهاي نقيصه اين رفع براي: گفت آشوري
پژوهشگاه كه آورده‌اند روي شيميايي كودهاي كردن پوشش‌دار
رسانده اتمام به را تحقيقاتي پروژه دو زمينه اين در نيز
.است
توسط اوره كود كردن پوشش‌دار تحقيقاتي پروژه از وي
در شيراز پتروشيمي مجتمع در اتمام از بعد كه ريزمغذي‌ها
روي- پتاس- نيتروژن جامد كود توليد و است امكان‌سنجي حال
آمونيوم واحد در بار اولين براي كشور در) زد.كا.ان(
است ، تعطيل سال حدود 20 كه شيراز پتروشيمي مجتمع نيترات
حتي ما كشور وقتي: گفت و كرد ياد مزبور طرح‌هاي عنوان به
در بالاتري رتبه جمعيت نفر ميليارد يك از بيش با چين از
چرا كجاست؟ در اشكال ديد بايد دارد گندم واردات
كنيم؟ استفاده درست خود خاك و آب منابع از نمي‌توانيم
در شيميايي كودهاي از استفاده غيرصحيح ترويج: گفت وي
كود از استفاده براي يارانه پرداخت و كشاورزان بين
علاقه زارعان كه آورده پديد را حالتي متاسفانه شيميايي
نشان خود از مخلوط يا پوشش‌دار كودهاي به نسبت كمتري
احسن نحو به كشور در موجود منابع از همين براي. مي‌دهند
. است نشده استفاده
كودها نوع اين توليد حال به تا ترتيب اين به: افزود وي
.است نبوده اقتصادي زياد مقياس در نفت وزارت براي
كودهاي انواع تن 2ميليون/كل 5 كه اين يادآوري با وي
شيراز رازي ، پتروشيميايي مجتمع سه توسط كشور در شيميايي
در توسعه طرح اجراي با: گفت مي‌شود توليد بجنورد و
پتروشيمي در واحد يك از بهره‌برداري و رازي پتروشيمي
كشور در شيميايي كود انواع توليد كرمانشاه ، در نوبنياد
.مي‌رسد تن ميليون به 3
حاضر حال در نيتروژنه كودهاي انواع: گفت پايان در آشوري
و فسفاته كودهاي توليد در اما مي‌شود توليد ايران در
وابسته جهاني بازارهاي به كامل طور به) پتاسه(پتاس‌دار
.هستيم
پروژه از نفت دريافت انتظار در هند
يك ساخالين
<پروژه از خام نفت تن ميليون تا 5 سالانه 5/2 هند
.مي‌كند دريافت روسيه> يك ساخالين
ان او <هندي شركت يك ساخالين پروژه در رويتر گزارش به
سرمايه‌گذاري دلار ميليون و 750 ميليارد يك> ويدش- سي جي
توسط خارجي سرمايه‌گذاري بالاترين رقم اين كه است كرده
پروژه از بهره‌برداري سال 2005. است هندي شركت يك
.مي‌شود آغاز ساخالين‌يك
طريق از را نفت به خود نياز درصد از 70 بيش كه هند
داخلي نفت توليد كاهش به توجه با مي‌كند ، تامين واردات
پيدا جديدي فروشندگان مساله اين جبران براي است تلاش در
.كند
معادل تن ميليون به 30 جاري سال در هند نفت داخلي توليد
قبل سال در 6 ميزان اين يافت ، كاهش روز در بشكه هزار 600
.بود تن ميليون 34
توليد نفت تن ميليون سالانه 25> اوان‌جي‌سي <نفت شركت
.مي‌شود توليد بمبئي نفتي ميدان از عمدتا كه مي‌كند
عراق نفت صادرات افزايش
در بشكه ميليون به 94/1 سپتامبر ماه در عراق نفت صادرات
.رسيد روز
سازمان عراق برنامه دفتر سوي از منتشره اطلاعات براساس
طور به سپتامبر ماه در كشور اين نفت‌خام صادرات ملل
اعلام با ميس. شد بالغ روز در بشكه ميليون به 94/1 متوسط
امسال ماه‌اول در 3 عراق نفت صادرات مي‌افزايد خبر اين
ماه در 3 روز ، در بشكه ميليون معادل 49/1 متوسط طور به
ماه‌سوم 86/1 در 3 و روز در بشكه ميليون معادل 59/1 دوم
.است بوده روز در بشكه ميليون
انرژي اقتصاد ماهنامه
.شد منتشر) مهرماه (انرژي اقتصاد ماهنامه شماره آخرين
>توسعه متلاطم مسير نفت ، صنعت <عنوان با شماره اين
ادغام‌ها ، و جهان نفت صنعت در ساختار تجديد موضوعات
تقاضاي تامين گوناگون ، انرژي‌هاي از برق توليد آينده
را خاورميانه در پتروشيمي صنايع بر مروري و انرژي داخلي
شماره اين بخش‌هاي ديگر از. است داده قرار بررسي مورد
،)سازمان و انرژي كتاب معرفي (كتابشناسي به مي‌توان
قدرت دائمي محاسبه عنوان با پژوهشي طرح معرفي تحقيقات ،
معرفي و كشور نفت‌خام از حاصل ارزي درآمدهاي خريد
تحقيقاتي مراكز از يكي عنوان به نفت صنعت پژوهشگاه
شركت مديرعامل حيدري حجت با مصاحبه. كرد اشاره
شماره بخش‌هاي ديگر از نيز موادنفتي صادرات پايانه‌هاي
نيز ماهنامه اين انگليسي بخش. است انرژي اقتصاد مهرماه
شمال در پالايشگاهي ساخت جمله از ارزشمندي مطالب حاوي
جامعه عضو كشورهاي از توليدي نفت دريافت منظور به كشور
.است مشترك‌المنافع مستقل
قيمت‌نفت و توليد بازار ،
نفت توليدكنندگان به قطر نفت وزير شديداللحن هشدار
غيراوپك
از را غيراوپك نفت توليدكننده كشورهاي قطر نفت وزير
.داشت برحذر قيمت‌ها جنگ آغاز
بيان‌اين ضمن> حمدالعطيه <فرانسه خبرگزاري گزارش به
نكنند همكاري اوپك با نفت توليدكنندگان اگر: گفت مطلب
.نيست ذهن از دور قيمت‌ها جنگ آغاز
خود شده تعيين قيمت‌هاي از اوپك كه مطلب اين بيان با او
با بايد نفت توليدكنندگان تمامي: گفت كرد نخواهد عدول
افتاد اتفاق سال 1998 در آنچه تكرار از يكديگر با همكاري
بشكه 10دلار هر به نفت قيمت سال دراين كنند ، جلوگيري
.بود رسيده
ماه در 3: گفت نفت قيمت كاهش 52درصدي به اشاره با او
وارد بازار بر را بيشتري فشار اقتصادي ركود سال چهارم
روز در توليد مازاد بشكه ميليون يك وجود با و مي‌كند
پايان در او. بود خواهيم نفت قيمت پيش از بيش سقوط شاهد
بازار كنترل اوپك غيرعضو كشورهاي همكاري بدون كرد تاكيد
.بود خواهد غيرممكن نفت
بزرگترين روسيه گذشته روز چند در كه است حالي در اين
آينده در توليد كاهش هرگونه غيراوپك نفت توليدكننده
به راجع كرد اعلام نيز نروژ. است دانسته منتفي را نزديك
توليد كاهش نيز مكزيك كرد ، نخواهد مذاكره نفت توليد كاهش
.كرد رد را
مي‌كنند توليد نفت بشكه ميليون روزانه 2/23 اوپك اعضاي
كرده 3 اعلام عراق. نمي‌شود عراق شامل توليد رقم اين كه
.مي‌كند توليد نفت روز در بشكه ميليون
در نفت بازار در چشم‌ها همه كه حالي در ديگر سوي از
منبع يك است ، اوپك اعضاي نوامبر اجلاس 14 نتيجه انتظار
اوپك نفت بشكه هزار و 500 ميليون يك از بيش كاهش از مطلع
. داد خبر روز در
به بار تاكنون 3 جاري سال ابتداي از اوپك ديگر سوي از
>رودريگز علي. <است كاسته خود توليد از درصد ميزان 13
به اعضا ميزان‌پاي‌بندي كرد اعلام نيز اوپك كل دبير
.است رسيده درصد به 90 خود سهميه‌هاي
و مي‌كند توليد را جهان نفت حاضر 40درصد حال در اوپك
دلار حدود 81/17 در حاضر حال در سازمان اين نفتي سبد
.مي‌شود معامله
شرق جنوب نفت توليدكننده كشورهاي دلاري ميليارد زيان 4
آسيا
بيش جاري سال در آسيا ، جنوب در نفت صادركننده كشورهاي
.داشت خواهند درآمد كاهش دلار ميليارد از 4
:گفت مطلب اين اعلام ضمن سنگاپور در وگاز نفت تحليلگر يك
ثبات بازگشت براي و دارد وجود بازار در زيادي مازاد نفت
خود توليدات از بايد توليدكننده كشورهاي نفت بازار به
جمله از آسيا شرق توليدكنندگان بلومبرگ گزارش به. بكاهند
دلار ميليارد گذشته 32 سال در برونئي و ويتنام اندونزي ،
ميليارد به 28 جاري سال در رقم اين كه كردند ، توليد نفت
.رسيد خواهد دلار
و اندونزي و مالزي كشورهاي اقتصاد به نفت قيمت كاهش
كرده وارد هنگفتي آسيب آسيا شرق نفت‌خيز كشورهاي ديگر
.است
و سرمايه‌گذاران: گفت زمينه اين در نيز اقتصاددان يك
اقتصادي ركود بدبينند ، بسيار آينده به نسبت مصرف‌كنندگان
سرمايه‌گذاري كاهش آنها متعاقب و كالا تقاضاي كاهش باعث
.نيست مستثني مقوله اين از نيز نفت و است شده
صادراتي درآمدهاي از درصد طبيعي 8/6 گاز و خام نفت فروش
تشكيل را اندونزي صادراتي درآمدهاي از درصد و 21 مالزي
.مي‌دهد
به 7 گذشته سال در اندونزي گاز و نفت صادرات ارزش
جاري 22 سال در ميزان اين احتمالا كه رسيد دلار ميليارد
.داشت خواهد كاهش درصد
روسيه نفت درصدي‌توليد افزايش 30
روز در بشكه ميليون به 5/8 را خود نفت توليد روسيه
.مي‌رساند
معادل توليد افزايش اين> تلگراف ديلي <روزنامه نوشته به
بر اوپك كنترل ترتيب بدين و است كشور اين توليد درصد 30
.داد خواهد قرار تحت‌الشعاع را نفت بازار
درياي در نفتي جديد ميادين پيدايش با گزارش اين بنابر
به نفت بازار از اوپك سهم آلاسكا و كانادا قفقاز ، شمال ،
مي‌افزايد ادامه در روزنامه اين. مي‌يابد كاهش 30درصد
شركت‌هاي كه است روسيه حاضر حال در اوپك رقيب مهمترين
رساندن توانايي> يوكاس <مانند كشور اين نفتي عظيم
.دارند نيز را دلار بشكه‌اي 14 به قيمت‌ها
نفت قيمت كاهش از پوتين شديد نگراني
كرد تقاضا كشور اين دولتمردان از روسيه جمهوري رئيس
.كنند بررسي را نفت قيمت كاهش با مقابله راه‌هاي
ابراز ضمن پوتين ولاديمير فرانسه ، خبرگزاري گزارش به
آينده سال در شده گرفته نظر در بودجه تحقق عدم از نگراني
اتفاق نفت بازار در كه آنچه: گفت نفت ، قيمت كاهش علت به
آخرين براساس بايد دولت اما نيست تعجبآور مي‌افتد
.كند برنامه‌ريزي قيمت‌ها و تحولات
بودجه در اورال پايه نفت براي شده گرفته نظر در قيمت
كه است حالي در اين است ، بشكه هر در دلار سال 2002 ، 5/18
.است دلار حدود 18 اورال نفت قيمت حاضر حال در
كرد متهم نفت قيمت كاهش به را عربستان عراق ،
جنگ از نفت قيمت كاهش با كرد متهم را اوپك كشورهاي عراق
.مي‌كنند حمايت افغانستان عليه بر آمريكا
ضمن عراق نفت وزير> محمدالرشيد عامر <رويتر ، گزارش به
آمريكا فشار تحت اوپك اعضاي از برخي: گفت مطلب اين اعلام
.داده‌اند كاهش را آن قيمت نفت توليد افزايش با
به او اشاره اما نبرد نام كشوري هيچ از الرشيد عامر
بود عربستان نفت وزير النعيمي علي سپتامبر ماه صحبت‌هاي
عرضه در اختلال هرگونه بود داده اطمينان آمريكا به كه
نفت وزير صحبت‌هاي: داد ادامه او. مي‌كند جبران را نفت
.شد نفت بشكه هر در دلار كاهش 5/3 باعث عربستان
ايران صنعتي پمپ‌هاي شركت بازرگاني مدير
شونده جدا محفظه با ساخت‌پمپ‌هاي:كرد اعلام
در وپتروشيمي گاز و نفت صنايع موردنياز
ايران
محفظه با> (كيس اسپليت <پمپ‌هاي بار اولين براي
.شد ساخته و طراحي ايران در) جداشونده
صنعتي پمپ‌هاي شركت بازرگاني مدير اسلامي ، نصرالله
:گفت مطلب اين بيان ضمن ما خبرنگار با گفت‌وگو در ايران
مورد خاص پمپ‌هاي معكوس ، مهندسي روش از استفاده با
با و كامل طور به را گاز و نفت بالادستي صنايع در نياز
.كرده‌ايم توليد كشور داخل در ايراني صددرصد مواداوليه
در پتروشيمي و گاز و نفت صنايع كه اين به اشاره با وي
آب مانند (سيالات انتقال‌دهنده پمپ‌هاي به بسياري موارد
توليد با: گفت دارند ، نياز..) و موادشيميايي و نفت و
محصولات شده تمام قيمت كشور در كيس اسپليت خاص پمپ‌هاي
پمپ‌هاي بودن ارزان‌تر واسطه به پتروشيمي و نفت صنايع
. مي‌يابد كاهش ايراني
شونده ، جدا محفظه با پمپ‌هاي ويژگي‌هاي ساير مورد در وي
و تعمير پمپ‌ها نوع اين فوقاني قسمت شدن جدا: گفت
اين بر علاوه و مي‌كند سريع‌تر و راحت را آن نگهداري
و آب انتقال در بالايي پمپاژ قدرت كيس اسپليت پمپ‌هاي
.دارند شيميايي مواد
خوردگي از جلوگيري براي كه مختلفي آلياژهاي: افزود وي
ديگر از نيز شده گرفته نظر در پمپ‌ها از نوع اين
.است كيس اسپليت پمپ خصيصه‌هاي
هدف داخلي ، بازار تامين حاضر حال در: داد ادامه اسلامي
كه هرچند است ، پمپ‌ها نوع اين توليد جهت از شركت اصلي
به را توليدي پمپ‌هاي انواع از قابل‌توجهي تعداد
. فروخته‌ايم فائو مانند بين‌المللي سازمان‌هاي
مهمترين انگليس و آلمان حاضر حال در كه اين بيان با وي
:گفت هستند ، كيس اسپليت جمله از خاص پمپ‌هاي توليدكنندگان
بسيار كشورها اين در كارگر دستمزد و مواداوليه قيمت
منابع با پمپ اين توليد و تهيه با رو اين از است بالا
اين‌شركت‌ها با رقابت به شروع داخلي بازار در داخلي
.كرده‌ايم
كيس اسپليت خاص پمپ‌هاي استفاده موارد ساير پايان در وي
و ها براي‌مجتمع آتش‌نشاني پمپ‌هاي و غذايي صنايع در را
.كرد ذكر ها برج
پالايشگاه ظرفيت ارتقاي طرح برنده ال‌جي
شد خواهد ليبي
جهت شركت سه فهرست ليبي> الزاويه <پالايشگاه شركت
بشكه‌اي هزار پالايشگاه 120 ظرفيت ارتقاي قرارداد
ساختمان و مهندسي شركت احتمالا.كرد منتشر را الزاويه
مبلغ كمترين دلار ميليون مبلغ 400 به پيشنهادي با ال‌جي
پروجتي اسنام و فرانسه تكنيپ شركت و است كرده ارائه را
.دارند قرار بعدي رده‌هاي در ايتاليا
ساير ميد ، گزارش به
خصوص اين در پيشنهادهايي كه شركت‌هايي
تكنيمونت ،>گلوبال لوموس آبب <شركت كرده‌اند ارائه
مهندسي شركت و آلمان اوهد كروپ ژاپن ، جي‌جي‌سي ايتاليا ،
.هستند اس‌كاكره‌جنوبي ساخت و
مبدل واحد يك نصب مزبور پروژه از هدف گزارش اين بنابر
و نفت نفتا ، جهت آب با فرآوري واحدهاي پيوسته ، كاتاليتيك
براساس. ساختارهاست و ايزومريزاسيون واحدهاي گاز ،
سال 2003 اوايل تا واحد اين توسعه طرح برنامه‌ريزي‌ها
پالايشگاه شركت مي‌افزايد گزارش اين. شد خواهد تكميل
توسعه دوم فاز جهت برنامه‌ريزي حال در همچنين الزاويه
كراكركاتاليتيكي واحد يك شامل مي‌رود انتظار كه است خود
.باشد سولفور فرآوري واحد يك و ام‌تي‌بي‌اي تاسيسات مايع ،
فن‌آوري اين ليسانس اعطاكننده فرانسه آي‌اف‌پي شركت
.است
گسترده برنامه يك از بخشي پروژه اين گزارش اين براساس
اين پالايشگاهي ساختارهاي ارتقاي جهت دلاري ميليارد 5/3
است قرار كه واحدهايي ساير. است آينده سال طي 5 كشور
مجتمع 220 شامل شود انجام آنها در سرمايه‌گذاري‌هايي
و> سيرت <صنعتي شهر نزديك در> لانوف راس <بشكه‌اي هزار
شركت‌ملي. است بنغازي غرب در بشكه‌اي هزار پالايشگاه 10
كه است خواسته بين‌المللي شركت‌هاي از همچنين ليبي نفت
به جديد پالايشگاه يك ساخت زمينه در خود پيشنهادهاي
كه مرزوق منطقه در> صبحا <در بشكه هزار روزانه 20 ظرفيت
ارائه را كند توليد محلي مصرف جهت ديزل سوخت است قرار
كه ليبي پالايشگاهي موجود ظرفيت به واحد اين. كنند
در بشكه هزار به 380 كشور اين نفت ملي شركت اعلام براساس
.شد خواهد افزوده مي‌شود بالغ روز
خواهان> لانوف راس <پالايشگاه در ليبي نفت ملي شركت
توسعه پروژه مالي تامين جهت خصوصي بخش سرمايه‌گذاري
پايين سرمايه‌گذاري كميته. است خود پتروشيمي تاسيسات
نصب خصوص در پيشنهادهايي ارزيابي حال در گاز و نفت دستي
تني هزار واحد 58 يك پلي‌پروپيلن ، تني هزار واحد 170 يك
تاسيسات واحد يك و بنزن تني هزار واحد 88 يك بوتادين ،
.است ام‌تي‌بي‌اي جديد
نفتي قراردادهاي سال يكصد به گذرا نگاهي
ايران
نفت صنعت در ميوه‌ها و ريشه‌ها
روزبه معصومه
قرن يك تاكنون) ميلادي 1901(دارسي قرارداد عقد زمان از
تاكنون زمان آن از. شد صدساله ايران نفت تاريخ و مي‌گذرد
گذاشته سر پشت را بسياري هاي نشيب و فراز ايران نفت صنعت
تسهيم براي را نفتي قراردادهاي از متنوعي گونه‌هاي و است
.است آزموده خارجي مشاركت با نفت استحصال از ناشي منافع
نفت صدور امكان با كه را تا 1953ميلادي سال‌هاي 1913
دوران بايد مي‌يابد خاتمه نفت صنعت شدن ملي با و شروع
ساله چهل تقريبا دوره اين طي. كرد تلقي نفتي امتيازات
ايران دولت به خارجي شركت‌هاي سوي از شده پرداخت مبالغ
اين با. نرفت فراتر نفتي ميادين عوايد درصد از 16 هرگز
و بود فزاينده دوره اين طي منافع ، از بهره‌مندي روند حال
دوبرابر شد پرداخت ايران به سال‌هاي 511933 در كه آنچه
.بود كرده دريافت سال‌هاي 321913 در ايران كه بود مبلغي
نفت صنعت شدن ملي با كه ميلادي تا 1954 سال‌هاي 1951
قرارداد عقد و ايران قانوني دولت سقوط با و آغاز
صنعت در خارجي حضور وقفه اولين مي‌يابد پايان كنسرسيوم
تبديل براي انتقالي دوره‌اي به عملا كه است نفت
.مي‌شود تبديل قراردادي سيستم‌هاي به امتيازي سيستم‌هاي
كنسرسيوم حضور سال‌هاي يعني تا 1975 سال‌هاي 1954 در
طريق دو به بهره‌برداري از حاصل منافع كشور ، در نفتي
.است شده تسهيم قراردادي متفاوت
خدمت خريد- توليد 2 در مشاركت- 1
در مشاركت چارچوب در قراردادها تا 1965 سال‌هاي 1954 طي
مالكيت مديريت بر علاوه كنسرسيوم و شده‌اند منعقد توليد
اين طي. است داشته اختيار در نيز را ميدان منابع از بخشي
به داشته دريافت كشور كه مالياتي و حق‌الارض ميزان دوره
بابت درآمد از درصد و 70 حق‌الارض بابت درصد ترتيب 5/12
و 85 به 20 ترتيب به پاياني سال‌هاي در كه بود ماليات
فزاينده روند يك از امر اين. است يافته افزايش درصد
.مي‌كند حكايت كشور براي قراردادها اقتصادي منافع افزايش
كنسرسيوم با كه (سال 1954 قرارداد سال 1973 در نهايت در
قرارداد و لغو ايران قانوني دولت توسط) بود شده بسته
به 20 قرارداد مدت كاهش بر علاوه كه شد آن جايگزين جديدي
از توجهي قابل سطح و كرده محدودتر را امتيازي منطقه سال
اين براساس. مي‌داد قرار كشور اختيار در را منافع
براي نياز مورد نفت برداشت از پس نفت ملي شركت قرارداد ،
عضو شركت‌هاي به را بخشي پايان در صادرات ، و داخلي مصرف
از درصد بودند 55 مكلف عضو شركت‌هاي و مي‌فروخت كنسرسيوم
علاوه به. بپردازند ايران به ماليات عنوان به را خود سود
عملياتي بودجه‌هاي و برنامه‌ها اجراي و طراحي مسووليت
قرارداد اين. بود شده گذاشته نفت ملي شركت به‌عهده نيز
بلكه نشد شناخته رسميت به پيمانكار توسط هرگز تنها نه
انجام از اعتراض عنوان به كنسرسيوم خارجي شركت‌هاي
ناچار به و كردند خودداري نيز بعدي سرمايه‌گذاري‌هاي
وام چيس‌مانهاتان بانك از سرمايه‌گذاري براي مركزي بانك
وقوع تا وضع اين كه داد قرار كنسرسيوم اختيار در و گرفت
.يافت ادامه انقلاب
تحت نفتي قراردادهاي از ديگري شيوه كنسرسيوم دوره در
ايران. شد واقع استفاده مورد نيز> خدمت خريد <عنوان
شركت يك با سال 1966 در را خود خدمت خريد قرارداد نخستين
كه قرارداد اين در. رساند امضا به> اراپ <نام به فرانسوي
ايفا را پيمانكار نقش صرفا خارجي شركت بار اولين براي
.بود كارفرما و حاكم كشور مي‌كرد ،
سرمايه‌گذاري به ملزم فرانسوي شركت قرارداد اين براساس
در ساله شش دوره يك طي دلار ميليون تا 40 ميزان 35 به
نفت ملي شركت پيمانكار عنوان به و بود ايران نفت ميادين
ميزان برداشت حق خود خدمات قبال در شركت. مي‌كرد عمل
ابتكاري. داشت را شده تمام قيمت به توليدي نفت از معيني
درصد گرفتن 50 نظر در شد برده كار به قرارداد اين در كه
در كه بود ملي ذخاير عنوان به شده كشف ميادين ذخاير
حق اينكه بر مضاف. مي‌گرفت قرار نفت ملي شركت اختيار
شده شناخته رسميت به هم نفتي تاسيسات بر ايران حاكميت
تا 5/91 سرمايه‌گذاري 89 اين از حاصل درآمد تسهيم. بود
در. بود پيمانكار سهم درصد تا 11 و 5/8 ايران سهم درصد
خدمت خريد قرارداد سه ميلادي سال 1971 در و دو سال 1968
شرايط از كه رسيد امضا به خارجي شركت‌هاي با ديگر
.بودند برخوردار مشابهي تقريبا
كه مي‌شود آغاز جديدي روند سال9 197 در انقلاب وقوع با
كشور نفت صنعت در خارجي حضور كانال‌هاي شدن مسدود به
سال تا و آغاز سال 9 197 از كه دوره اين. مي‌شود منجر
با مخالفت ذهني پارادايم محصول مي‌يابد ، ادامه 1994
عوامل و خارجي تحريم‌هاي جنگ ، سياسي ، نوسانات خارجي ،
كه سال 1994 تا روند اين است متنوعي اقتصادي و سياسي
ادامه مي‌شتابد خارجي مشاركت استقبال به كشور مجددا
و خارجي مداخله كه سال 1954 برخلاف حال اين با. مي‌يابد
به خارجي شركت‌هاي بازگشت عامل قانوني حكومت شدن ساقط
محصول بايد را سال 1994 از خارجيان مجدد حضور بود ، صحنه
فشار طبيعي افت جريان داخلي ، سرمايه‌گذاري منابع محدوديت
ميادين از همجوار كشورهاي بهره‌برداري گرفتن شتاب مخازن ،
تلقي اقتصادي مصلحت‌گرايي‌هاي و تكنولوژيك شكاف مشترك ،
نفتي فعال چاه‌هاي تعداد تا 1994 سال‌هاي 1978 طي كنيم
هر توليد متوسط اما يافتند افزايش برابر سه از بيش به
جريان با كشور و يافت كاهش يك‌چهارم از كمتر به چاه
رو روبه سال در بشكه هزار بر 250 بالغ فشاري افت طبيعي
براي تلاش و فن‌آوري عامل شد ناچار ايران بنابراين. بود
پارامترهاي در جدي‌تري شكل به را بازيافت ضريب افزايش
كارگيري به مزبور محدوديت‌هاي. كند وارد خود تصميم‌گيري
متقابل بيع به بار اين كه را خدمت خريد قراردادهاي مجدد
را خدمت خريد قراردادهاي ايران و داشت پي در يافتند شهرت
اين. داد قرار خود كار دستور در از 1994 مجددا
منابع بر خارجي مالكيت و حاكميت نفي بر علاوه قراردادها
مديريت خارجي ، مالي منابع از بهره‌گيري امكان ميدان
خلاف به كه مي‌آورد فراهم را مخزن علمي مطالعه و پروژه
كشور داخلي قوانين با منافاتي قراردادي شيوه‌هاي ديگر
.نداشت
ميادين عايدات از خارجي پيمانكاران سهم حاضر حال در
ده از كمتر نفتي متقابل بيع قراردادهاي اغلب در نفتي
توجه شايان گذار اين در كه آنچه حال اين با. است درصد
از حاصل منافع از كشور سهم‌بري ميزان كه است آن است
تلقي متعددي عوامل از تابعي بايد را خارجي با مشاركت
براي. ندارند ارتباطي قرارداد چارچوب با لزوما كه كنيم
برخوردار بيشتري سياسي قوام از داخلي حكومت هرگاه مثال
را فعال‌تري ديپلماسي بين‌المللي روابط صحنه در و بوده
عقد در كشور چانه‌زني قدرت نسبت همان به است كرده اعمال
را بيشتري سهم‌بري ميزان تبع به كه يافته افزايش قرارداد
با متناسبتري قراردادي چارچوب يا داشته دنبال به نيز
در منافع تسهيم مثلا. است گرفته قرار مبنا داخلي قوانين
از مركزي حكومت سياسي قدرت افزايش با كنسرسيوم دوره
.داد كشور نفع به فرمول 2575 با را خود جاي فرمول 5050
فرمول 1954 براساس توليد در مشاركت قراردادهاي تبديل يا
بود كشور براي بيشتري منافع متضمن كه فرمول 1973 به
همچنين. بود سال‌ها اين در مركزي حكومت گرفتن قدرت محصول
متقابل بيع قراردادهاي به مي‌توان ديگر مثالي به‌عنوان
در. كرد اشاره آن از بعد و سال‌هاي 1994 در شده منعقد
ديپلماسي و ضعيف سياسي شرايط يك در ايران كه سال 1994
كونوكو قرارداد لغو با آمريكا تحريم فشار تحت غيرفعال
قيمتي سطح در را مذكور قرارداد ناچار به شد روبه‌رو
قراردادهاي اما رساند امضا به فرانسه توتال با بالاتري
تحريم اثربخشي شدن كمرنگ‌تر با بعد سال‌هاي در شده منعقد
بين‌المللي صحنه در فعال‌تر ديپلماسي يك و آمريكا نفتي
خلاف به همچنين. رسيدند امضا به پايين‌تري هاي نرخ در
به دستيابي بر مبني تعهدي پيمانكار كه سال 1994 قرارداد
سقف اخير سال‌هاي قراردادهاي در ندارد ، مشخص توليد سقف
و تشويقي ابزارهاي و شده گرفته نظر در مشخصي توليد
پيش‌بيني قراردادها در تعهدات ايفاي يا تخلف براي تنبيهي
.است گرديده
كردن نهادينه قابليت و داخلي نيروهاي كارشناسي دانش
نيز به‌روز فن‌آوري
در كشور چانه‌زني قدرت بر موثر عوامل ديگر از
كه دوره‌اي هر در كه است بديهي. هستند خارجي قراردادهاي
به‌روز فن‌آوري با آشنايي واسطه به داخلي كارشناسي توان
بالاتري چانه‌زني قدرت از كشور است يافته افزايش دنيا
تامين بهتر و بيشتر را كشور منافع كه مفادي تصريح براي
. است گرديده برخوردار كند
نمي‌تواند كشوري هيچ كه كرد فراموش نبايد حال اين با
بودن بي‌نياز و فن‌آوري سطوح بالاترين به دستيابي مدعاي
توليد كشور از خارج در كه را فن‌آوري‌هايي كليه از
شدن ايزوله تفكر اين طبيعي نتيجه و باشد داشته مي‌شوند
خواهد اقتصادي كلان رفته دست از هزينه‌هاي و عرصه اين در
.بود
به نفت مقوله با هرچه كه مي‌دهد نشان تاريخ علاوه به
شده ، برخورد اقتصادي‌تر نه و سياسي‌تر صورت
تقليل نيز آن از ناشي اقتصادي منافع
. است يافته
از بدتر مراتب به كنسرسيوم قرارداد شرايط مثال براي
.شد پيشنهاد مصدق مرحوم به آن از پيش كه بود شرايطي
گرفته ناديده سياسي چالش‌هاي و تفكر واسطه به كه موقعيتي
عاملي نفت اقتصاد بخش به غرب با سياسي ستيز تعميم. شد
تكنولوژيك‌بود شكاف شدن وسيع‌تر و فني عقبافتادگي براي
را كارشناسي دانش افت و مخازن از غيرعلمي بهره‌برداري كه
. داشت پي در
صنعت گذشته صدساله نشيبهاي و فراز كه گفت بشود شايد
پيام اين حاوي حداقل قرن 21 در جهان شرايط و كشور نفت
و فن‌آوري‌خارجي نفت ، مقوله با مي‌بايست كه است صريح
.كنيم نگاه اقتصادي‌تر منظري از بين‌الملل روابط
را آن مجددا معاصر جهان تحولات به‌ويژه كه فرضيه‌اي
.مي‌كند تاييد
|
