شماره‌ 2704‏‎ ‎‏‏،‏‎Apr.25,2002 شنبه‌ 5ارديبهشت‌ 1381 ، ‏‎ پنج‌‏‎
Front Page
National
International
Industry
Economy
Banking and Stocks
Tourism
Building and Housing
Thought
Metropolitan
Life
Free Tribune
Business
Stocks
Sports
World Sports
Science/Culture
Books
Policy Globe
Business World
Art World
Cinema World
Sport World
Culture World
National
Last Page
مشروطيت‌‏‎ آرمان‌هاي‌‏‎


از‏‎ يكي‌‏‎ عنوان‌‏‎ به‌‏‎ مي‌توان‌‏‎ مشروطيت‌‏‎ انقلاب‏‎ از‏‎:اشاره‌‏‎
ياد‏‎ ايران‌‏‎ سياسي‌‏‎ -اجتماعي‌‏‎ تاريخ‌‏‎ دورانهاي‌‏‎ تاثيرگذارترين‌‏‎
استبدادي‌‏‎ منجمد‏‎ ساختار‏‎ بار‏‎ نخستين‌‏‎ براي‌‏‎ كه‌‏‎ انقلابي‌‏‎.‎كرد‏‎
سياسي‌‏‎ اقتدار‏‎ پايه‌هاي‌‏‎ و‏‎ گرفت‌‏‎ چالش‌‏‎ به‌‏‎ ايران‌‏‎ جامعه‌‏‎ در‏‎ را‏‎
قانونهاي‌‏‎ و‏‎ مردم‌‏‎ توده‌هاي‌‏‎ آزاد‏‎ مشاركت‌‏‎ مبناي‌‏‎ بر‏‎ را‏‎
چه‌‏‎ اگر‏‎داد‏‎ قرار‏‎ مدني‌‏‎ نهادهاي‌‏‎ از‏‎ برخاسته‌‏‎ اجتماعي‌‏‎
در‏‎ را‏‎ فرهنگي‌‏‎ و‏‎ اجتماعي‌‏‎ تجربه‌هاي‌‏‎ از‏‎ كوله‌باري‌‏‎ مشروطيت‌‏‎
از‏‎ بسياري‌‏‎ هم‌‏‎ هنوز‏‎ ولي‌‏‎ گذارد‏‎ جاي‌‏‎ بر‏‎ ايران‌‏‎ جامعه‌‏‎
بسياري‌‏‎ نشيبهاي‌‏‎ و‏‎ فراز‏‎ و‏‎ چالشها‏‎ با‏‎ مشروطيت‌‏‎ آرمانهاي‌‏‎
در‏‎ و‏‎ انگيزه‌‏‎ همين‌‏‎ به‌‏‎ مي‌آيد‏‎ پي‌‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ مطلبي‌‏‎.‎روبه‌روست‌‏‎
دوران‌‏‎ در‏‎ مطرح‌‏‎ شعارهاي‌‏‎ و‏‎ آرمانها‏‎ از‏‎ برخي‌‏‎ شناسايي‌‏‎ راستاي‌‏‎
.است‌‏‎ درآمده‌‏‎ نگارش‌‏‎ به‌‏‎ مشروطه‌‏‎
انديشه‌‏‎ و‏‎ فرهنگ‌‏‎ گروه‌‏‎
قاجار‏‎ روابط‏‎ غرب‏‎ تاثير‏‎ نفوذو‏‎ نوزدهم‌‏‎ سده‌‏‎ دوم‌‏‎ نيمه‌‏‎ در‏‎
بيشتر‏‎ غرب‏‎ اقتصادي‌‏‎ نفوذ‏‎.‎كرد‏‎ تضعيف‌‏‎ ايران‌‏‎ جامعه‌‏‎ با‏‎ را‏‎
بازرگانان‌‏‎ تدريج‌‏‎ به‌‏‎ و‏‎ نمود‏‎ تهديد‏‎ را‏‎ شهري‌‏‎ بازارهاي‌‏‎
يكپارچه‌‏‎ فرامحلي‌‏‎ متوسط‏‎ طبقه‌‏‎ قالب‏‎ در‏‎ را‏‎ محلي‌‏‎ پراكنده‌‏‎
مشكلات‌‏‎ و‏‎ دردها‏‎ از‏‎ بار‏‎ نخستين‌‏‎ براي‌‏‎ طبقه‌‏‎ اين‌‏‎ و‏‎ ساخت‌‏‎
.شدند‏‎ آگاه‌‏‎ خود‏‎ مشترك‌‏‎
زمينه‌‏‎ ايدئولوژيك‌‏‎ و‏‎ فكري‌‏‎ نظر‏‎ از‏‎ غرب‏‎ با‏‎ ارتباط‏‎ و‏‎ برخورد‏‎
مشاغل‌‏‎ و‏‎ نو‏‎ گرايش‌هاي‌‏‎ جديد ، ‏‎ انديشه‌هاي‌‏‎ و‏‎ مفاهيم‌‏‎ رواج‌‏‎
نام‌‏‎ به‌‏‎ جديدي‌‏‎ ‎‏‏، حرفه‌‏‎ متوسط‏‎ طبقه‌‏‎ و‏‎ ساخت‌‏‎ فراهم‌‏‎ را‏‎ جديد‏‎
نه‌‏‎ جديد‏‎ تحصيلكرده‌‏‎ روشنفكران‌‏‎.‎آورد‏‎ بوجود‏‎ روشنفكر‏‎ طبقه‌‏‎
فرد‏‎ ناشدني‌‏‎ واگذار‏‎ حقوق‌‏‎ به‌‏‎ بلكه‌‏‎ پادشاهان‌‏‎ الهي‌‏‎ حق‌‏‎ به‌‏‎
زمين‌‏‎ روي‌‏‎ ظل‌الله‌هاي‌‏‎ تكريم‌‏‎ به‌‏‎ آنان‌‏‎.‎بودند‏‎ معتقد‏‎
را‏‎ برادري‌‏‎ و‏‎ آزادي‌‏‎ برابري‌ ، ‏‎ اصول‌‏‎ بلكه‌‏‎ نمي‌پرداختند‏‎
را‏‎ بسياري‌‏‎ غربي‌‏‎ واژه‌هاي‌‏‎ تنها‏‎ نه‌‏‎ روشنفكران‌‏‎.‎مي‌ستودند‏‎
قديمي‌ ، ‏‎ عبارات‌‏‎ بيشتر‏‎ به‌‏‎ بلكه‌‏‎ كردند‏‎ وارد‏‎ سياسي‌‏‎ فرهنگ‌‏‎ به‌‏‎
به‌‏‎ كه‌‏‎ "ملت‌‏‎" واژه‌‏‎ همه‌‏‎ از‏‎ مهمتر‏‎بخشيدند‏‎ تازه‌اي‌‏‎ معاني‌‏‎
نيمه‌‏‎ از‏‎ مي‌رفت‌‏‎ كار‏‎ به‌‏‎ آن‌‏‎ پيروان‌‏‎ يا‏‎ شريعت‌‏‎ و‏‎ دين‌‏‎ معناي‌‏‎
(‎‏‏1‏‎).شد‏‎ برده‌‏‎ به‌كار‏‎ تازه‌اي‌‏‎ معناي‌‏‎ به‌‏‎ نوزدهم‌‏‎ قرن‌‏‎ دوم‌‏‎
مفهوم‌‏‎ و‏‎ مليت‌‏‎ غيرديني‌‏‎ مفهوم‌‏‎ به‌‏‎ ديني‌‏‎ جامعه‌‏‎ از‏‎ ملت‌‏‎ مفهوم‌‏‎"
ضمني‌‏‎ معاني‌‏‎ داراي‌‏‎ مردم‌‏‎ به‌‏‎ سياسي‌‏‎ معناي‌‏‎ بدون‌‏‎ مردم‌‏‎ از‏‎ مردم‌‏‎
(‎‏‏2‏‎)".يافت‌‏‎ تغيير‏‎ ميهن‌پرستانه‌‏‎ و‏‎ دموكراتيك‌‏‎
و‏‎ روشنفكر‏‎ طبقه‌‏‎ گسترش‌‏‎ بر‏‎ افزون‌‏‎ غرب‏‎ با‏‎ برخورد‏‎ و‏‎ تماس‌‏‎
.آورد‏‎ پديد‏‎ را‏‎ فراگيري‌‏‎ اجتماعي‌‏‎ نارضايتي‌‏‎ سنتي‌ ، ‏‎ متوسط‏‎ طبقه‌‏‎
ناراضي‌‏‎ دربار‏‎ فساد‏‎ و‏‎ نوسازي‌‏‎ آهسته‌‏‎ روند‏‎ از‏‎ روشنفكر‏‎ طبقه‌‏‎
به‌‏‎ وابسته‌‏‎ خرده‌پايان‌‏‎ ديگر‏‎ و‏‎ كاسبان‌‏‎ ملي‌ ، ‏‎ بازرگانان‌‏‎.‎بود‏‎
آورند‏‎ كار‏‎ سر‏‎ بر‏‎ را‏‎ رژيمي‌‏‎ مي‌كوشيدند‏‎ سخت‌‏‎ ملي‌‏‎ بورژوازي‌‏‎
به‌‏‎ را‏‎ كشور‏‎ سرمايه‌‏‎ و‏‎ بگيرد‏‎ نظر‏‎ در‏‎ را‏‎ آنها‏‎ سود‏‎ كه‌‏‎
طبقه‌‏‎ پشتيباني‌‏‎ مردم‌ ، ‏‎ نارضايتي‌‏‎ گسترش‌‏‎ با‏‎.‎نفروشد‏‎ بيگانگان‌‏‎
ناخشنود‏‎ حاكمه‌‏‎ هيات‌‏‎ از‏‎ خود‏‎ كه‌‏‎ مذهبي‌‏‎ رهبران‌‏‎ از‏‎ متوسط‏‎
كه‌‏‎ حكومتي‌‏‎ ضد‏‎ بر‏‎ يكديگر‏‎ با‏‎ آنان‌‏‎ و‏‎ يافت‌‏‎ گسترش‌‏‎ بودند‏‎
.كردند‏‎ مبارزه‌‏‎ بود‏‎ بيگانه‌‏‎ دولتهاي‌‏‎ سود‏‎ مدافع‌‏‎
اعتصابات‌ ، ‏‎ ميتينگها ، ‏‎ تظلمات‌ ، ‏‎ طريق‌‏‎ از‏‎ عمومي‌‏‎ نارضايتي‌هاي‌‏‎
ادارات‌‏‎ در‏‎ و‏‎ سلطنتي‌‏‎ كاخ‌‏‎ و‏‎ مقدس‌‏‎ مكانهاي‌‏‎ در‏‎ بست‌نشيني‌‏‎
مي‌توانستند‏‎ معترضين‌‏‎ كه‌‏‎ جاهايي‌‏‎ يعني‌‏‎.‎مي‌شد‏‎ انجام‌‏‎ تلگراف‌‏‎
رژيم‌‏‎ پايه‌هاي‌‏‎.‎برسانند‏‎ شاه‌‏‎ گوش‌‏‎ به‌‏‎ را‏‎ خود‏‎ خواسته‌هاي‌‏‎
تحريم‌‏‎ لرزيد ، ‏‎ سخت‌‏‎ تنباكو‏‎ قيام‌‏‎ بحران‌‏‎ در‏‎ قاجار‏‎ كهنه‌‏‎
كربلا ، ‏‎ مقيم‌‏‎ مجتهدان‌‏‎ پشتيباني‌‏‎ مورد‏‎ كه‌‏‎ تنباكو‏‎
لندن‌‏‎ در‏‎ ملكم‌خان‌‏‎ و‏‎ استانبول‌‏‎ در‏‎ اسدآبادي‌‏‎ سيدجمال‌الدين‌‏‎
حتي‌‏‎ و‏‎ تهران‌‏‎ خيابانهاي‌‏‎ خشمگين‌‏‎ تظاهركنندگان‌‏‎ روسها ، ‏‎ و‏‎
لغو‏‎ به‌‏‎ وادار‏‎ را‏‎ شاه‌‏‎ ناصرالدين‌‏‎ بود ، ‏‎ دربار‏‎ حرمسراي‌‏‎
محلي‌‏‎ شورشهاي‌‏‎ كه‌‏‎ داد‏‎ نشان‌‏‎ بحران‌‏‎ اين‌‏‎.‎كرد‏‎ امتياز‏‎
به‌‏‎ متاسفانه‌‏‎ اما‏‎ شود‏‎ تبديل‌‏‎ عمومي‌‏‎ خيزش‌‏‎ به‌‏‎ مي‌تواند‏‎
.است‌‏‎ نشده‌‏‎ اشاره‌اي‌‏‎ منابع‌‏‎ در‏‎ تظاهركنندگان‌‏‎ شعارهاي‌‏‎
(م‌‏‎ ‎‏‏1905‏‎) خورشيدي‌‏‎ سال‌ 1284‏‎ اوايل‌‏‎ اقتصادي‌‏‎ بحران‌‏‎ نتيجه‌‏‎ در‏‎
در‏‎ محصول‌‏‎ بد‏‎ برداشت‌‏‎.شد‏‎ وارد‏‎ قاجار‏‎ دولت‌‏‎ بر‏‎ نهايي‌‏‎ ضربه‌‏‎
دليل‌‏‎ به‌‏‎ شمالي‌‏‎ مناطق‌‏‎ در‏‎ تجارت‌‏‎ ناگهاني‌‏‎ افول‌‏‎ و‏‎ كشور‏‎ سراسر‏‎
افزايش‌‏‎ به‌‏‎ روسيه‌‏‎ انقلاب‏‎ و‏‎ ژاپن‌‏‎ و‏‎ روس‌‏‎ جنگ‌‏‎ وبا ، ‏‎ شيوع‌‏‎
سه‌‏‎ در‏‎.شد‏‎ منجر‏‎ ايران‌‏‎ در‏‎ غذايي‌‏‎ مواد‏‎ قيمت‌‏‎ سريع‌‏‎ ناگهاني‌‏‎
و‏‎ %شكر 33‏‎ و‏‎ قند‏‎ قيمت‌‏‎ (‎م‌‏‎ ‎‏‏1905‏‎)‎ خورشيدي‌‏‎ اول‌ 1284‏‎ ماهه‌‏‎
اين‌‏‎ در‏‎.رفت‌‏‎ بالا‏‎ مشهد‏‎ و‏‎ رشت‌‏‎ تبريز ، ‏‎ تهران‌ ، ‏‎ در‏‎ %گندم‌ 90‏‎
قيمت‌‏‎ و‏‎ كاهش‌‏‎ حال‌‏‎ در‏‎ گمركات‌‏‎ از‏‎ حاصل‌‏‎ درآمدهاي‌‏‎ كه‌‏‎ هنگام‌‏‎
رد‏‎ جديد‏‎ وامهاي‌‏‎ درخواست‌‏‎ و‏‎ بود‏‎ افزايش‌‏‎ حال‌‏‎ در‏‎ غذايي‌‏‎ مواد‏‎
افزايش‌‏‎ را‏‎ داخلي‌‏‎ تجار‏‎ بر‏‎ شده‌‏‎ وضع‌‏‎ تعرفه‌هاي‌‏‎ دولت‌‏‎ مي‌شد ، ‏‎
.انداخت‌‏‎ تعويق‌‏‎ به‌‏‎ را‏‎ محلي‌‏‎ وام‌دهندگان‌‏‎ بازپرداخت‌‏‎ و‏‎ داد‏‎
يك‌‏‎ هر‏‎ كه‌‏‎ شد‏‎ عمومي‌‏‎ اعتراض‌‏‎ سه‌‏‎ موجب‏‎ اقتصادي‌‏‎ بحران‌‏‎ اين‌‏‎
مرداد 1285‏‎ انقلاب‏‎ به‌‏‎ سرانجام‌‏‎ و‏‎ بود‏‎ ديگري‌‏‎ از‏‎ شديدتر‏‎
.گرديد‏‎ منجر‏‎ (‎آگوست‌ 1906‏‎)‎
توده‌اي‌‏‎ تشكل‌‏‎ نخستين‌‏‎" عنوان‌‏‎ به‌‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ اعتراض‌‏‎ نخستين‌‏‎
(آوريل‌ 1905‏‎) صفر 1323‏‎ در‏‎ مي‌شود‏‎ ياد‏‎ (‎‎‏‏3‏‎)‎"مشروطيت‌‏‎ انقلاب‏‎
ماه‌‏‎ عزاداري‌‏‎ مراسم‌‏‎ جريان‌‏‎ در‏‎ آرام‌‏‎ راهپيمايي‌‏‎ يك‌‏‎ صورت‌‏‎ به‌‏‎
و‏‎ مغازه‌داران‌‏‎ از‏‎ تن‌‏‎ حدود 200‏‎.‎گرفت‌‏‎ شكل‌‏‎ محرم‌‏‎
"گمركات‌‏‎ مسئول‌‏‎" نوزبلژيكي‌‏‎ مسيو‏‎ عزل‌‏‎ خواستار‏‎ وام‌دهندگان‌‏‎
.شدند‏‎ بود‏‎ گرفته‌‏‎ قرض‌‏‎ آنها‏‎ از‏‎ دولت‌‏‎ كه‌‏‎ وامهايي‌‏‎ بازپرداخت‌‏‎ و‏‎
بودند‏‎ نكرده‌‏‎ دريافت‌‏‎ حكومت‌‏‎ از‏‎ مساعدي‌‏‎ جواب‏‎ كه‌‏‎ راهپيمايان‌‏‎
رقص‌‏‎ حالت‌‏‎ در‏‎ نوز‏‎ مسيو‏‎ عكس‌‏‎ توزيع‌‏‎ با‏‎بستند‏‎ را‏‎ ها‏‎ مغازه‌‏‎
عده‌‏‎ اين‌‏‎برانگيختند‏‎ را‏‎ مذهبي‌‏‎ احساسات‌‏‎ روحاني‌‏‎ لباس‌‏‎ با‏‎
اسماعيل‌‏‎ محمد‏‎ "سرشناس‌‏‎ مغازه‌داران‌‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎ رهبري‌‏‎ تحت‌‏‎
شال‌فروش‌‏‎ علي‌‏‎ حاج‌‏‎ نام‌‏‎ به‌‏‎ معتبر‏‎ فروش‌‏‎ شال‌‏‎ يك‌‏‎ و‏‎ "مغازه‌اي‌‏‎
در‏‎ روز‏‎ پنج‌‏‎ آنها‏‎.‎افتادند‏‎ راه‌‏‎ عبدالعظيم‌‏‎ حضرت‌‏‎ حرم‌‏‎ سوي‌‏‎ به‌‏‎
نمود‏‎ تعهد‏‎ ميرزا‏‎ محمدعلي‌‏‎ شاهزاده‌‏‎ كه‌‏‎ اين‌‏‎ تا‏‎ ماندند‏‎ آنجا‏‎
بازگردد ، ‏‎ اروپايي‌اش‌‏‎ سفر‏‎ از‏‎ شاه‌‏‎ مظفرالدين‌‏‎ اينكه‌‏‎ محض‌‏‎ به‌‏‎
وزارت‌‏‎ در‏‎ تجار‏‎ از‏‎ متشكل‌‏‎ كميته‌اي‌‏‎ و‏‎ كند‏‎ كنار‏‎ بر‏‎ را‏‎ نوز‏‎
از‏‎.‎نشد‏‎ عملي‌‏‎ هرگز‏‎ وعده‌ها‏‎ اين‌‏‎ اما‏‎.‎كند‏‎ تاسيس‌‏‎ تجارت‌‏‎
نيامده‌‏‎ ميان‌‏‎ به‌‏‎ سخني‌‏‎ منابع‌‏‎ در‏‎ راهپيمايان‌‏‎ اين‌‏‎ شعارهاي‌‏‎
.است‌‏‎
حاكم‌‏‎ علاءالدوله‌‏‎.‎داد‏‎ روي‌‏‎ ماه‌ 1284‏‎ آذر‏‎ در‏‎ دوم‌‏‎ اعتراض‌‏‎
اما‏‎ قند‏‎ فروختن‌‏‎ گران‌‏‎ بهانه‌‏‎ به‌‏‎ عين‌الدوله‌‏‎ دستور‏‎ به‌‏‎ تهران‌‏‎
از‏‎ عين‌الدوله‌‏‎ دل‌آزردگي‌‏‎ و‏‎ كينه‌جويي‌‏‎ سبب‏‎ به‌‏‎ واقع‌‏‎ در‏‎
"علما‏‎ چشم‌‏‎" ترساندن‌‏‎ و‏‎ "عبدالعظيم‌‏‎ به‌‏‎ بازرگانان‌‏‎ پناهيدن‌‏‎"
فلك‌‏‎ خبر‏‎زد‏‎ چوب‏‎ سرشناس‌‏‎ بازرگانان‌‏‎ از‏‎ تن‌‏‎ دو‏‎ پاي‌‏‎ به‌‏‎ (‎‎‏‏4‏‎)
كارگاهها‏‎ و‏‎ مغازه‌ها‏‎.‎پيچيد‏‎ بازار‏‎ سراسر‏‎ در‏‎ تجار‏‎ بستن‌‏‎
اجتماع‌‏‎ اما‏‎آمدند‏‎ گرد‏‎ بازار‏‎ مسجد‏‎ در‏‎ جمعيت‌‏‎.‎شد‏‎ بسته‌‏‎
هزار‏‎ دو‏‎شد‏‎ پراكنده‌‏‎ عين‌الدوله‌‏‎ باحيله‌گري‌‏‎ شاه‌‏‎ مسجد‏‎
و‏‎ طباطبايي‌‏‎ آيت‌الله‌‏‎ رهبري‌‏‎ به‌‏‎ طلاب‏‎ و‏‎ تجار‏‎ از‏‎ تن‌‏‎
.نشستند‏‎ بست‌‏‎ عبدالعظيم‌‏‎ حضرت‌‏‎ حرم‌‏‎ در‏‎ بهبهاني‌‏‎ آيت‌الله‌‏‎
و‏‎ "ايران‌‏‎ جاي‌‏‎ همه‌‏‎ در‏‎ عدالتخانه‌‏‎ بنياد‏‎" خواستار‏‎ مهاجران‌‏‎
برداشتن‌‏‎" و‏‎ "ماليه‌‏‎ و‏‎ گمرك‌‏‎ سر‏‎ از‏‎ نوز‏‎ مسيو‏‎" برداشتن‌‏‎
(‎‏‏5‏‎).بودند‏‎ "تهران‌‏‎ حكمراني‌‏‎ از‏‎ علاءالدوله‌‏‎
:مي‌زدند‏‎ فرياد‏‎ و‏‎ گرفته‌‏‎ را‏‎ شاه‌‏‎ مظفرالدين‌‏‎ كالسكه‌‏‎ گرد‏‎ زنان‌‏‎
را‏‎ ما‏‎ عقد‏‎..‎مي‌خواهيم‌‏‎ را‏‎ دين‌‏‎ پيشوايان‌‏‎ و‏‎ آقايان‌‏‎ ما‏‎"
...مي‌دهند‏‎ اجاره‌‏‎ آقايان‌‏‎ را‏‎ ما‏‎ خانه‌هاي‌‏‎ بسته‌اند ، ‏‎ آقايان‌‏‎
...كنند‏‎ احترام‌‏‎ را‏‎ مسلمانان‌‏‎ روساي‌‏‎ بفرما‏‎ مسلمان‌‏‎ شاه‌‏‎ اي‌‏‎
كرور‏‎ شصت‌‏‎ شوند‏‎ طرف‌‏‎ تو‏‎ با‏‎ روس‌‏‎ وقتي‌‏‎ اگر‏‎ اسلام‌‏‎ پادشاه‌‏‎ اي‌‏‎
(‎‏‏6‏‎)".مي‌كنند‏‎ جهاد‏‎ آقايان‌‏‎ اين‌‏‎ حكم‌‏‎ به‌‏‎ ايران‌‏‎ ملت‌‏‎
به‌‏‎ علما‏‎ برگرداندن‌‏‎ براي‌‏‎ را‏‎ جنگ‌‏‎ ‎‏‏، اميربهادر‏‎ عين‌الدوله‌‏‎
شما‏‎ مامورم‌‏‎ من‌‏‎":گفت‌‏‎ بهادر‏‎ امير‏‎.فرستاد‏‎ عبدالعظيم‌‏‎ حضرت‌‏‎
و‏‎ مطهر‏‎ گنبد‏‎ اين‌‏‎ به‌خرابي‌‏‎ چه‌‏‎ اگر‏‎ دهم‌‏‎ حركت‌‏‎ محل‌‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ را‏‎
گرفتند ، ‏‎ بازگشت‌‏‎ به‌‏‎ تصميم‌‏‎ علما‏‎ ".‎گردد‏‎ منجر‏‎ نفوس‌‏‎ اتلاف‌‏‎
اهالي‌‏‎ و‏‎ حضرت‌‏‎ خدام‌‏‎ و‏‎ نفري‌ها‏‎ طايفه‌‏‎ طباطبايي‌ ، ‏‎ سادات‌‏‎ اما‏‎
صحن‌‏‎ اطراف‌‏‎ مرد‏‎ و‏‎ زن‌‏‎.‎شدند‏‎ طباطبايي‌‏‎ حركت‌‏‎ مانع‌‏‎ عبدالعظيم‌‏‎
(‎‏‏7‏‎):مي‌دادند‏‎ شعار‏‎ و‏‎ گرفته‌‏‎ را‏‎
"واشريعتا‏‎ واديناه‌ ، ‏‎ واسلاماه‌ ، ‏‎"
واعظ‏‎ جمال‌الدين‌‏‎ سيد‏‎ معين‌العلماء‏‎ و‏‎ كرماني‌‏‎ الاسلام‌‏‎ ناظم‌‏‎
سيد‏‎ وقتي‌‏‎ عوام‌‏‎ مردم‌‏‎.‎مي‌برند‏‎ عبدالعظيم‌‏‎ حضرت‌‏‎ به‌‏‎ را‏‎
فرياد‏‎ و‏‎ مي‌فرستند‏‎ صلوات‌‏‎ و‏‎ سلام‌‏‎ مي‌بينند‏‎ را‏‎ جمال‌الدين‌‏‎
(‎‏‏8‏‎):مي‌زدند‏‎
"لعنت‌‏‎ سادات‌‏‎ بردشمن‌‏‎"
شكستن‌‏‎ درهم‌‏‎ براي‌‏‎ ناموفق‌‏‎ تلاش‌‏‎ ماه‌‏‎ يك‌‏‎ از‏‎ پس‌‏‎ سرانجام‌‏‎
تاسيس‌‏‎ فرمان‌‏‎ شاه‌‏‎.‎شد‏‎ تسليم‌‏‎ دولت‌‏‎ تهران‌‏‎ در‏‎ عمومي‌‏‎ اعتصاب‏‎
:مي‌نويسد‏‎ كرماني‌‏‎ ناظم‌الاسلام‌‏‎.‎كرد‏‎ صادر‏‎ را‏‎ عدالتخانه‌‏‎
شاه‌‏‎ دستخط‏‎ المعاني‌‏‎ خلاق‌‏‎ به‌‏‎ ملقب‏‎ واعظ‏‎ محمد‏‎ شيخ‌‏‎ حاج‌‏‎ جناب‏‎"
.نمود‏‎ قرائت‌‏‎ دولت‌‏‎ رجال‌‏‎ و‏‎ اشراف‌‏‎ و‏‎ اعيان‌‏‎ و‏‎ علما‏‎ حضور‏‎ در‏‎ را‏‎
پادشاه‌‏‎ باد‏‎ زنده‌‏‎" به‌‏‎ صدايشان‌‏‎ بلند‏‎ فرياد‏‎ هم‌‏‎ با‏‎ همه‌‏‎ مردم‌‏‎
(‎‏‏9‏‎)".گرديد‏‎ بلند‏‎ "ايران‌‏‎ ملت‌‏‎ باد‏‎ زنده‌‏‎" و‏‎ "اسلام‌‏‎
.بردند‏‎ نام‌‏‎(Nation) ملت‌‏‎ از‏‎ مردم‌‏‎ كه‌‏‎ بود‏‎ بار‏‎ نخستين‌‏‎ اين‌‏‎
صداي‌‏‎ كه‌‏‎ بود‏‎ روزي‌‏‎ اول‌‏‎ و‏‎ مجلس‌‏‎ اول‌‏‎ روز‏‎ اين‌‏‎ و‏‎ مجلس‌‏‎ اين‌‏‎"
اهل‌‏‎ امروز‏‎ به‌‏‎ تا‏‎ و‏‎ مي‌رفت‌‏‎ آسمان‌‏‎ به‌‏‎ ايران‌‏‎ ملت‌‏‎ باد‏‎ زنده‌‏‎
".ايران‌‏‎ ملت‌‏‎ باد‏‎ زنده‌‏‎ بگويند‏‎ علنا‏‎ كه‌‏‎ نداشتند‏‎ جرات‌‏‎ ايران‌‏‎
و‏‎ كرده‌‏‎ دعا‏‎ توده‌‏‎ نام‌‏‎ به‌‏‎ مردم‌‏‎ كه‌‏‎ بود‏‎ بار‏‎ نخستين‌‏‎" و‏‎ (‎‎‏‏10‏‎)
(‎‏‏11‏‎)".مي‌نمودند‏‎ شادي‌‏‎
آصف‌الدوله‌‏‎ تهران‌ ، ‏‎ در‏‎ عين‌الدوله‌‏‎ كارشكني‌هاي‌‏‎ با‏‎ همزمان‌‏‎
را‏‎ نان‌‏‎ و‏‎ گوشت‌‏‎ و‏‎ روغن‌‏‎ و‏‎ نمود‏‎ احتكار‏‎ را‏‎ گندم‌‏‎ خراسان‌‏‎ حاكم‌‏‎
مشهد‏‎ شهر‏‎ خارج‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ سيستاني‌‏‎ زنان‌‏‎ و‏‎ مردان‌‏‎.‎كرد‏‎ گران‌‏‎
.نمودند‏‎ اجتماع‌‏‎ (‎ع‌‏‎)‎رضا‏‎ امام‌‏‎ مقدس‌‏‎ صحن‌‏‎ در‏‎ داشتند‏‎ منزل‌‏‎
:مي‌زدند‏‎ فرياد‏‎ و‏‎ داشتند‏‎ شكايت‌‏‎ گوشت‌‏‎ و‏‎ نان‌‏‎ گراني‌‏‎ از‏‎ آنها‏‎
‎‏‏،‏‎ "كو‏‎ نان‌‏‎" ‎‏‏،‏‎"گرسنه‌ام‌‏‎ گرسنه‌ام‌ ، ‏‎" و‏‎ "الجوع‌‏‎ الجوع‌ ، ‏‎"
"مردم‌‏‎ گرسنگي‌‏‎ از‏‎ پدرجان‌‏‎" و‏‎ "ماكولات‌كو‏‎ ساير‏‎" ‎‏‏،‏‎"كو‏‎ گوشت‌‏‎"
به‌‏‎ نان‌‏‎ لقمه‌‏‎ يك‌‏‎ جان‌‏‎ برادر‏‎"."كشت‌‏‎ مرا‏‎ گرسنگي‌‏‎ جان‌‏‎ مادر‏‎" ‎‏‏،‏‎
است‌‏‎ شب‏‎ دو‏‎ خاله‌جان‌‏‎ جان‌ ، ‏‎ عمه‌‏‎ جان‌ ، ‏‎ خواهر‏‎"‎‏‏،‏‎"برسان‌‏‎ من‌‏‎
‎‏‏،‏‎"كن‌‏‎ سرنگون‌‏‎ را‏‎ سلطنت‌‏‎ تخت‌‏‎ خدايا‏‎" ‎‏‏،‏‎"مي‌بينم‌‏‎ خواب‏‎ در‏‎ نان‌‏‎
به‌‏‎ گذاردي‌‏‎ دشمنت‌‏‎ براي‌‏‎ كه‌‏‎ انگوري‌‏‎ بقيه‌‏‎ از‏‎ رضا‏‎ امام‌‏‎ يا‏‎"
(‎‏‏12‏‎)."كن‌‏‎ راحت‌‏‎ را‏‎ آنها‏‎ و‏‎ برسان‌‏‎ دوستانت‌‏‎
به‌‏‎ و‏‎ شدند‏‎ مواجه‌‏‎ آصف‌الدوله‌‏‎ بي‌اعتنايي‌‏‎ با‏‎ مردم‌‏‎
.پرداختند‏‎ نقاره‌زني‌‏‎ به‌‏‎ و‏‎ ريختند‏‎ رضا‏‎ امام‌‏‎ نقاره‌خانه‌‏‎
.شد‏‎ افزوده‌‏‎ شورشيان‌‏‎ عده‌‏‎ بر‏‎ و‏‎ كردند‏‎ ياري‌‏‎ را‏‎ آنها‏‎ هم‌‏‎ طلاب‏‎
شد‏‎ خواهد‏‎ فراوان‌‏‎ گوشت‌‏‎ و‏‎ نان‌‏‎ اينكه‌‏‎ به‌‏‎ قول‌‏‎ با‏‎ سرانجام‌‏‎
.نمودند‏‎ متفرق‌‏‎ را‏‎ مردم‌‏‎
.بود‏‎ م‌‏‎ ‎‏‏1906‏‎/سال‌ 1285‏‎ محرم‌‏‎ در‏‎ اعتراضات‌‏‎ از‏‎ مرحله‌‏‎ سومين‌‏‎
تشكيل‌‏‎ در‏‎ شاه‌‏‎ ناتواني‌‏‎ نتيجه‌‏‎ بيشتر‏‎ اعتراضات‌‏‎ اين‌‏‎
براي‌‏‎ پليس‌‏‎ عمل‌‏‎ شدت‌‏‎ حدودي‌‏‎ تا‏‎ و‏‎ نوز‏‎ عزل‌‏‎ و‏‎ عدالتخانه‌‏‎
.بود‏‎ كرده‌‏‎ سخنراني‌‏‎ دولت‌‏‎ عليه‌‏‎ علنا‏‎ كه‌‏‎ بود‏‎ واعظي‌‏‎ دستگيري‌‏‎
عين‌الدوله‌‏‎ كارهاي‌‏‎ نكوهش‌‏‎ به‌‏‎ واعظ‏‎ محمد‏‎ شيخ‌‏‎ حاجي‌‏‎
ايران‌‏‎ ماندگي‌هاي‌‏‎ عقب‏‎ همه‌‏‎ علت‌‏‎ مي‌گفت‌ ، ‏‎ و‏‎ مي‌پرداخت‌‏‎
عين‌الدوله‌‏‎ (‎‎‏‏13‏‎)است‌‏‎ "بي‌قانوني‌‏‎ و‏‎ بي‌عدالتي‌‏‎ استبداد ، ‏‎"
نجات‌‏‎ براي‌‏‎ طلاب‏‎ كنند ، ‏‎ دستگير‏‎ را‏‎ واعظ‏‎ محمد‏‎ شيخ‌‏‎ داد‏‎ دستور‏‎
سيد‏‎ نام‌‏‎ به‌‏‎ طلبه‌ها‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎.‎آوردند‏‎ هجوم‌‏‎ زنداني‌‏‎
مبدل‌‏‎ شورش‌‏‎ يك‌‏‎ به‌‏‎ را‏‎ تظاهرات‌‏‎ امر‏‎ اين‌‏‎.‎شد‏‎ كشته‌‏‎ عبدالحميد‏‎
تشييع‌‏‎ براي‌‏‎ اصناف‌‏‎ اعضاي‌‏‎ و‏‎ مغازه‌دار‏‎ طلبه‌ ، ‏‎ هزاران‌‏‎.‎ساخت‌‏‎
.افتادند‏‎ راه‌‏‎ جامع‌‏‎ مسجد‏‎ سوي‌‏‎ به‌‏‎ بازار‏‎ از‏‎ سيد‏‎ طلبه‌‏‎ جنازه‌‏‎
نتيجه‌‏‎ كه‌‏‎ شدند‏‎ رويارو‏‎ مردم‌‏‎ با‏‎ مسجد‏‎ از‏‎ بيرون‌‏‎ در‏‎ قزاق‌ها‏‎
تن‌‏‎ درگيري‌ 22‏‎ اين‌‏‎ در‏‎بود‏‎ خونين‌‏‎ ولي‌‏‎ كوتاه‌‏‎ درگيري‌‏‎ يك‌‏‎ آن‌‏‎
را‏‎ دربار‏‎ خون‌‏‎ جوي‌‏‎ اين‌‏‎".‎شدند‏‎ زخمي‌‏‎ تن‌‏‎ از 100‏‎ بيش‌‏‎ و‏‎ كشته‌‏‎
شاه‌‏‎ آشكارا‏‎ علما ، ‏‎ از‏‎ برخي‌‏‎ بعد‏‎ به‌‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ و‏‎ كرد‏‎ جدا‏‎ ملت‌‏‎ از‏‎
".كردند‏‎ مقايسه‌‏‎ معاويه‌‏‎ يزيدبن‌‏‎ با‏‎ را‏‎
خشونت‌‏‎ اين‌‏‎ به‌‏‎ گسترده‌‏‎ تظاهرات‌‏‎ دو‏‎ راه‌انداختن‌‏‎ با‏‎ مخالفان‌‏‎
با‏‎ همراه‌‏‎ بهبهاني‌‏‎ و‏‎ طباطبايي‌‏‎ آيت‌الله‌‏‎.‎دادند‏‎ پاسخ‌‏‎
سوي‌‏‎ به‌‏‎ ديني‌‏‎ علوم‌‏‎ طلبه‌‏‎ و 2000‏‎ ملازمان‌‏‎ و‏‎ خود‏‎ خانواده‌هاي‌‏‎
كه‌‏‎ زماني‌‏‎ تا‏‎ نمودند‏‎ اعلام‌‏‎ آنها‏‎ افتادند ، ‏‎ راه‌‏‎ قم‌‏‎
اعلام‌‏‎ را‏‎ سياسي‌‏‎ اصلاحات‌‏‎ و‏‎ عزل‌‏‎ را‏‎ صدراعظم‌‏‎ شاه‌‏‎ مظفرالدين‌‏‎
امور‏‎ به‌‏‎ رسيدگي‌‏‎ بدون‌‏‎ و‏‎ مذهبي‌‏‎ رهبري‌‏‎ بدون‌‏‎ كشور‏‎ ننمايد ، ‏‎
زده‌‏‎ اعتصاب‏‎ به‌‏‎ دست‌‏‎ علما‏‎ واقع‌‏‎ در‏‎.‎ماند‏‎ خواهد‏‎ باقي‌‏‎ شرعي‌‏‎
.بودند‏‎
اين‌‏‎.‎شدند‏‎ متحصن‌‏‎ انگلستان‌‏‎ سفارت‌‏‎ باغ‌‏‎ در‏‎ نفر‏‎ حدود 14000‏‎
و‏‎ مغازه‌ها‏‎ شاگرد‏‎ صنعتگران‌ ، ‏‎ كسبه‌ ، ‏‎ تجار ، ‏‎ از‏‎ عمدتا‏‎ جمعيت‌‏‎
خيمه‌ ، ‏‎ پانصد‏‎ قريب‏‎":‎مي‌نويسد‏‎ كسروي‌‏‎.‎مي‌شد‏‎ تشكيل‌‏‎ كارگران‌‏‎
گردو‏‎ پينه‌دوز ، ‏‎ حتي‌‏‎ اصناف‌ ، ‏‎ تمام‌‏‎ شده‌ ، ‏‎ زده‌‏‎ بيشتر‏‎ بلكه‌‏‎
.زده‌اند‏‎ خيمه‌‏‎ آنجا‏‎ در‏‎ اصنافند‏‎ اضعف‌‏‎ كه‌‏‎ بندزن‌‏‎ كاسه‌‏‎ و‏‎ فروش‌‏‎
(‎‏‏14‏‎)"
شاه‌‏‎ مظفرالدين‌‏‎.‎بود‏‎ اصناف‌‏‎ انجمن‌‏‎ برعهده‌‏‎ افراد‏‎ اين‌‏‎ رهبري‌‏‎
از‏‎ يكي‌‏‎ مشيرالدوله‌‏‎ انگليس‌ ، ‏‎ سفارت‌‏‎ در‏‎ معترضان‌‏‎ تحصن‌‏‎ از‏‎ پس‌‏‎
و‏‎ برگزيد‏‎ وزيري‌‏‎ نخست‌‏‎ به‌‏‎ را‏‎ خواه‌‏‎ آزادي‌‏‎ برجسته‌‏‎ دولتمردان‌‏‎
پايان‌‏‎ انقلاب‏‎.‎كرد‏‎ امضا‏‎ را‏‎ ملي‌‏‎ شوراي‌‏‎ مجلس‌‏‎ تشكيل‌‏‎ اعلاميه‌‏‎
براي‌‏‎ دربار‏‎.‎بود‏‎ شده‌‏‎ آغاز‏‎ مشروطيت‌‏‎ براي‌‏‎ مبارزه‌‏‎ ولي‌‏‎ يافته‌‏‎
و‏‎ كرد‏‎ مبارزه‌‏‎ بود‏‎ داده‌‏‎ دست‌‏‎ از‏‎ آنچه‌‏‎ آوردن‌‏‎ دست‌‏‎ به‌‏‎
.كنند‏‎ حفظ‏‎ آورده‌اند‏‎ دست‌‏‎ به‌‏‎ كه‌‏‎ را‏‎ آنچه‌‏‎ كوشيدند‏‎ انقلابيون‌‏‎
.بود‏‎ نبرد‏‎ اصلي‌‏‎ ميدان‌‏‎ خيابان‌‏‎ آنها‏‎ دو‏‎ هر‏‎ براي‌‏‎
و‏‎ قم‌‏‎ و‏‎ عبدالعظيم‌‏‎ حضرت‌‏‎ در‏‎ پايتخت‌‏‎ مردم‌‏‎ تحصن‌‏‎ با‏‎ همزمان‌‏‎
متحصن‌‏‎ انگليس‌‏‎ كنسولگري‌‏‎ در‏‎ رشت‌‏‎ در‏‎ هم‌‏‎ جماعتي‌‏‎ انگليس‌‏‎ سفارت‌‏‎
ملت‌‏‎" كه‌‏‎ كردند‏‎ اعلام‌‏‎ انگليس‌‏‎ كاردار‏‎ به‌‏‎ پناهندگان‌‏‎.‎شدند‏‎
عدالتخانه‌‏‎ و‏‎ آزادي‌‏‎ قانون‌و‏‎ و‏‎ است‌‏‎ مشروطه‌‏‎ خواهان‌‏‎
به‌‏‎ و‏‎ كرده‌‏‎ ترك‌‏‎ را‏‎ كنسولگري‌‏‎ متحصنين‌‏‎ سپس‌‏‎ ".‎مي‌خواهد‏‎
حقوق‌‏‎" و‏‎ "آزادي‌‏‎" از‏‎ آنجا‏‎ در‏‎ مردم‌‏‎.‎مي‌روند‏‎ دارالحكومه‌‏‎
:شعارهاي‌‏‎ با‏‎ سرانجام‌‏‎.‎مي‌گويند‏‎ سخن‌‏‎ "عدالتخانه‌‏‎" و‏‎ "ملت‌‏‎
به‌‏‎ شده‌‏‎ متفرق‌‏‎ "استبداد‏‎ باد‏‎ نابود‏‎" و‏‎ "مشروطه‌‏‎ باد‏‎ زنده‌‏‎"
(‎‏‏15‏‎).مي‌گردند‏‎ باز‏‎ خويش‌‏‎ خانه‌هاي‌‏‎
از‏‎ يكي‌‏‎.‎بودند‏‎ قوي‌‏‎ هم‌‏‎ رشت‌‏‎ در‏‎ ملي‌‏‎ حكومت‌‏‎ و‏‎ مشروطه‌‏‎ مخالفان‌‏‎
بود‏‎ گيلان‌‏‎ حكمران‌‏‎ آخرين‌‏‎ وي‌‏‎.بود‏‎ افخم‌‏‎ سردار‏‎ مخالفان‌‏‎ اين‌‏‎
وي‌‏‎.‎شد‏‎ مصادف‌‏‎ مشروطيت‌‏‎ انقلاب‏‎ با‏‎ فرمانداري‌اش‌‏‎ دوران‌‏‎ كه‌‏‎
مي‌شنيد ، ‏‎ جمعيتي‌‏‎ وجود‏‎ يا‏‎ مخفي‌‏‎ انجمن‌‏‎ تشكيل‌‏‎ از‏‎ خبري‌‏‎ جا‏‎ هر‏‎
مشروطه‌خواهي‌‏‎ داد‏‎ دستور‏‎.مي‌كرد‏‎ محاصره‌‏‎ را‏‎ آنجا‏‎ بيدرنگ‌‏‎
وارونه‌‏‎ رشت‌‏‎ عراق‌‏‎ سرپل‌‏‎ از‏‎ را‏‎ لطف‌الله‌‏‎ ميرزا‏‎ حاجي‌‏‎ نام‌‏‎ به‌‏‎
دنبالش‌راه‌‏‎ به‌‏‎ خانه‌‏‎ در‏‎ تا‏‎ اوباش‌‏‎ از‏‎ جمعي‌‏‎.كنند‏‎ خر‏‎ سوار‏‎
:مي‌دادند‏‎ شعار‏‎ افتاده‌‏‎
(‎‏‏16‏‎)".نمي‌خواهيم‌‏‎ مشروطه‌‏‎ خواهيم‌ ، ‏‎ پلو‏‎ ديگ‌‏‎ ما‏‎"
مدرسه‌‏‎ در‏‎ جمادي‌الثاني‌ 1324‏‎ در 27‏‎ ملي‌‏‎ شوراي‌‏‎ مجلس‌‏‎ اولين‌‏‎
را‏‎ خطابه‌اي‌‏‎ صدراعظم‌‏‎ مشيرالدوله‌‏‎.‎يافت‌‏‎ گشايش‌‏‎ نظاميه‌‏‎
ملت‌‏‎ طرف‌‏‎ از‏‎ المتكلمين‌‏‎ سلطان‌‏‎ مهدي‌‏‎ شيخ‌‏‎ حاج‌‏‎ سپس‌‏‎.‎خواند‏‎
:مي‌دادند‏‎ شعار‏‎ حاضرين‌‏‎.‎خواند‏‎ خطابه‌‏‎
"ايرانيان‌‏‎ شاه‌ ، ‏‎ ملت‌ ، ‏‎ باد‏‎ زنده‌‏‎"
(‎‏‏17‏‎)"ايران‌‏‎ ملت‌‏‎ باد‏‎ پاينده‌‏‎"
"ايران‌‏‎ شاهنشاه‌‏‎ باد‏‎ زنده‌‏‎"
(‎‏‏18‏‎)"ايران‌‏‎ ملت‌‏‎ باد‏‎ زنده‌‏‎"
امضاء‏‎ را‏‎ اساسي‌‏‎ قانون‌‏‎ مظفرالدين‌شاه‌‏‎ ذي‌القعده‌‏‎ چهارده‌‏‎
و‏‎ مردم‌‏‎.‎نمودند‏‎ قرائت‌‏‎ مجلس‌‏‎ در‏‎ را‏‎ اساسي‌‏‎ قانون‌‏‎ متن‌‏‎.‎كرد‏‎
:مي‌دادند‏‎ شعار‏‎ مجلسيان‌‏‎
"ايرانيان‌‏‎ پادشاه‌‏‎ باد‏‎ زنده‌‏‎"
"علماء‏‎ آقايان‌‏‎ باد‏‎ زنده‌‏‎"
"ايران‌‏‎ ملت‌‏‎ باد‏‎ پاينده‌‏‎"
(‎‏‏19‏‎)"اسلام‌‏‎ باد‏‎ مستدام‌‏‎"
(‎‏‏20‏‎)"باد‏‎ استوار‏‎" "باد‏‎ زنده‌‏‎"
"عادل‌‏‎ مظفرالدين‌شاه‌‏‎ ايران‌ ، ‏‎ شاهنشاه‌‏‎ باد‏‎ زنده‌‏‎"
"عدالت‌‏‎ و‏‎ ملي‌‏‎ شوراي‌‏‎ مجلس‌‏‎ باد‏‎ پاينده‌‏‎"
(‎‏‏21‏‎)"اسلام‌‏‎ علماء‏‎ باد‏‎ زنده‌‏‎"
قاطع‌تر‏‎ حالتي‌‏‎ ديگر‏‎ منطقه‌اي‌‏‎ هر‏‎ از‏‎ بيش‌‏‎ تبريز‏‎ در‏‎ انقلاب‏‎
مردم‌‏‎ كردن‌‏‎ آرام‌‏‎ براي‌‏‎ جهت‌‏‎ همين‌‏‎ به‌‏‎ داشت‌‏‎ دامنه‌دارتر‏‎ و‏‎
به‌‏‎ را‏‎ تندروها‏‎ امر‏‎ اين‌‏‎مي‌دهند‏‎ كاهش‌‏‎ را‏‎ نان‌‏‎ قيمت‌‏‎ تبريز‏‎
:مي‌زدند‏‎ فرياد‏‎ كه‌‏‎ كشانيد‏‎ خيابان‌‏‎
"مي‌خواهيم‌‏‎ مشروطه‌‏‎ نمي‌خواهيم‌ ، ‏‎ نان‌‏‎ ما‏‎"
تهران‌‏‎ مردم‌‏‎ همچون‌‏‎ تبريز‏‎ مردم‌‏‎ مشروطه‌‏‎ فرمان‌‏‎ صدور‏‎ از‏‎ پس‌‏‎
.برگزيدند‏‎ "نظارت‌‏‎ انجمن‌‏‎" نظارت‌‏‎ تحت‌‏‎ را‏‎ خود‏‎ نمايندگان‌‏‎
بود ، ‏‎ "غيبي‌‏‎ مركز‏‎" انجمن‌‏‎ شدن‌‏‎ برچيده‌‏‎ خواستار‏‎ ميرزا‏‎ محمدعلي‌‏‎
.نبودند‏‎ راضي‌‏‎ مجاهدان‌‏‎ بهتر‏‎ عبارت‌‏‎ به‌‏‎ يا‏‎ آزاديخواهان‌‏‎ اما‏‎
را‏‎ انجمن‌‏‎ مي‌خواهند‏‎ اينان‌‏‎ مردم‌‏‎":‎گفت‌‏‎ مجاهدان‌‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎
و‏‎ گردند‏‎ خاموش‌‏‎ واعظان‌‏‎ ناچار‏‎ آن‌‏‎ شدن‌‏‎ بسته‌‏‎ از‏‎ پس‌‏‎ كه‌‏‎ ببندند‏‎
مجاهد‏‎ اين‌‏‎ سخنان‌‏‎ پايان‌‏‎ از‏‎ پس‌‏‎ ".‎شود‏‎ سرد‏‎ ما‏‎ خون‌‏‎ كم‌‏‎ كم‌‏‎
باد‏‎ زنده‌‏‎" "خواهان‌‏‎ مشروطه‌‏‎ باد‏‎ زنده‌‏‎":مي‌دادند‏‎ شعار‏‎ مردم‌‏‎
"آزادي‌طلبان‌‏‎
از‏‎ مي‌ديد‏‎ رفته‌‏‎ دست‌‏‎ از‏‎ را‏‎ سلطنت‌‏‎ اقتدار‏‎ كه‌‏‎ شاه‌‏‎ محمدعلي‌‏‎
به‌عنوان‌‏‎ كه‌‏‎ گفت‌‏‎ او‏‎.كرد‏‎ خودداري‌‏‎ اساسي‌‏‎ قانون‌‏‎ متمم‌‏‎ توشيح‌‏‎
كند ، ‏‎ قبول‌‏‎ را‏‎ "مشروعه‌‏‎" اسلامي‌‏‎ لفظ‏‎ مي‌تواند‏‎ خوب‏‎ مسلمان‌‏‎ يك‌‏‎
ترتيب‏‎ بدين‌‏‎.‎پذيرفت‌‏‎ نخواهد‏‎ را‏‎ مشروطه‌‏‎ بيگانه‌‏‎ مفهوم‌‏‎ اما‏‎
مجاهدان‌ ، ‏‎ از‏‎ دسته‌اي‌‏‎ تبريز‏‎ در‏‎.‎گرفت‌‏‎ شكل‌‏‎ عمومي‌‏‎ اعتراضات‌‏‎
.شدند‏‎ متحصن‌‏‎ تلگرافخانه‌‏‎ در‏‎ علماء‏‎ پيشه‌وران‌ ، ‏‎ نمايندگان‌ ، ‏‎
شورانگيزي‌‏‎ جمله‌هاي‌‏‎ بچه‌ها‏‎ از‏‎ گروهي‌‏‎ به‌‏‎ متحصنين‌‏‎ از‏‎ برخي‌‏‎
:مي‌سرودند‏‎ تركي‌‏‎ به‌‏‎ كه‌‏‎ دادند‏‎ ياد‏‎
(‎‏‏22‏‎)"مشوق‌‏‎ كتور‏‎ نثار‏‎ ملته‌‏‎ وكلاي‌‏‎ قانمزوار‏‎ قاشوق‌‏‎ بر‏‎"
عزل‌‏‎ به‌وزارت‌ ، ‏‎ خارجيان‌‏‎ گماشتن‌‏‎ عدم‌‏‎ خواستار‏‎ تبريز‏‎ مردم‌‏‎
و‏‎ تبريز‏‎ خانه‌‏‎ گمرك‌‏‎ رئيس‌‏‎ لاورس‌‏‎ توقيف‌‏‎ و‏‎ پريم‌‏‎ و‏‎ مسيونوز‏‎
مشروطه‌‏‎ بر‏‎ مبني‌‏‎ محمدعلي‌شاه‌‏‎ طرف‌‏‎ از‏‎ دستخطي‌‏‎ صدور‏‎ نيز‏‎
حياطهاي‌‏‎ در‏‎ جهت‌‏‎ همين‌‏‎ به‌‏‎.بودند‏‎ ايران‌‏‎ دولت‌‏‎ بودن‌‏‎ تامه‌‏‎
.آمدند‏‎ گرد‏‎ توپخانه‌‏‎ و‏‎ تلگرافخانه‌‏‎
تظاهرات‌‏‎ و‏‎ امين‌السلطان‌‏‎ شدن‌‏‎ كشته‌‏‎ درنتيجه‌‏‎ كه‌‏‎ محمدعلي‌شاه‌‏‎
دستخطي‌‏‎ و‏‎ پذيرفت‌‏‎ را‏‎ مشروطه‌‏‎ بود‏‎ شده‌‏‎ هراسان‌‏‎ مردم‌‏‎ گسترده‌‏‎
صاحب‏‎ مشروطه‌‏‎ دول‌‏‎ عداد‏‎ در‏‎ ايران‌‏‎ دولت‌‏‎" كه‌‏‎ داد‏‎ بيرون‌‏‎
در‏‎ مخبرالسلطنه‌‏‎ حاج‌‏‎ وقتي‌‏‎.‎آمد‏‎ شمار‏‎ به‌‏‎ "كنستيتوسيون‌‏‎
مردم‌‏‎ خواند‏‎ را‏‎ دستخط‏‎ اين‌‏‎ علماء‏‎ ديگر‏‎ سيدو‏‎ دو‏‎ برابر‏‎
:دادند‏‎ شعار‏‎
(‎‏‏23‏‎)"مشروطه‌‏‎ باد‏‎ زنده‌‏‎"
بودندبه‌‏‎ ملي‌‏‎ شوراي‌‏‎ مجلس‌‏‎ و‏‎ مشروطيت‌‏‎ نگران‌‏‎ مردم‌‏‎ تبريز‏‎ در‏‎
علماء ، ‏‎ تجار ، ‏‎ بازاريان‌ ، ‏‎ عموم‌‏‎ سادات‌ ، ‏‎ از‏‎ جمعي‌‏‎ جهت‌‏‎ همين‌‏‎
.شدند‏‎ جمع‌‏‎ كنسولگري‌‏‎ در‏‎ فقرا‏‎ و‏‎ تبريز‏‎ ارامنه‌‏‎ اصناف‌ ، ‏‎
مجلس‌‏‎ و‏‎ اساسي‌‏‎ قانون‌‏‎ و‏‎ مشروطيت‌‏‎ باب‏‎ در‏‎ سخنرانان‌‏‎ وقتي‌كه‌‏‎
:مي‌دادند‏‎ شعار‏‎ مردم‌‏‎ مي‌كردند‏‎ سخنراني‌‏‎ ملي‌‏‎ شوراي‌‏‎
"ايران‌‏‎ شاهنشاه‌‏‎ باد‏‎ زنده‌‏‎"
"عدالت‌طلبان‌‏‎ باد‏‎ زنده‌‏‎"
"آزادي‌‏‎ باد‏‎ زنده‌‏‎"
(‎‏‏24‏‎)"استبداد‏‎ باد‏‎ نابود‏‎ و‏‎ نيست‌‏‎"
كنسولگري‌‏‎ حياط‏‎ مردم‌‏‎ گرديد ، ‏‎ صادر‏‎ علي‌شاه‌‏‎ محمد‏‎ دستخط‏‎ وقتي‌‏‎
.كردند‏‎ ترك‌‏‎ را‏‎
باعث‌‏‎ مردم‌‏‎ گسترده‌‏‎ تظاهرات‌‏‎ و‏‎ امين‌السلطان‌‏‎ شدن‌‏‎ كشته‌‏‎
براي‌‏‎ عزادار‏‎ نفر‏‎ هزار‏‎ صد‏‎ حدود‏‎.‎شد‏‎ محمدعلي‌شاه‌‏‎ نگراني‌‏‎
انقلاب‏‎ از‏‎ پشتيباني‌‏‎ اعلام‌‏‎ و‏‎ امين‌السلطان‌‏‎ قاتل‌‏‎ از‏‎ تجليل‌‏‎
مجلس‌‏‎.‎كرد‏‎ تاييد‏‎ را‏‎ اساسي‌‏‎ قانون‌‏‎ متن‌‏‎ شاه‌‏‎بودند‏‎ آمده‌‏‎ گرد‏‎
شاهزادگان‌‏‎ مستمري‌هاي‌‏‎ و‏‎ حقوق‌‏‎.نمود‏‎ قطع‌‏‎ را‏‎ دربار‏‎ مخارج‌‏‎
هزاران‌‏‎ درآمد‏‎ منبع‌‏‎.رفت‌‏‎ بين‌‏‎ از‏‎ تيول‌ها‏‎ بيشتر‏‎.‎يافت‌‏‎ كاهش‌‏‎
و‏‎ انبارزرادخانه‌‏‎ آشپزخانه‌ ، ‏‎ اصطبل‌ ، ‏‎ وسيع‌ ، ‏‎ باغهاي‌‏‎ مستخدم‌‏‎
گروه‌هاي‌‏‎ از‏‎.افتاد‏‎ مخاطره‌‏‎ به‌‏‎ سلطنتي‌‏‎ قصر‏‎ كارگاه‌هاي‌‏‎
مسلح‌ ، ‏‎ لوطي‌هاي‌‏‎ به‌ويژه‌‏‎ مستخدمان‌‏‎ و‏‎ درباريان‌‏‎ مختلف‌ ، ‏‎
شترداران‌ ، ‏‎ و‏‎ استرداران‌‏‎ تهران‌ ، ‏‎ بازار‏‎ فقراي‌‏‎ و‏‎ ساده‌‏‎ كارگران‌‏‎
توپچيان‌ ، ‏‎ زنبوركداران‌ ، ‏‎ دربار ، ‏‎ سرايه‌داران‌‏‎ و‏‎ فراشان‌‏‎
دينداران‌‏‎ و‏‎ ميدان‌‏‎ چال‌‏‎ و‏‎ سنگلج‌‏‎ اوباشان‌‏‎ كشيك‌خانه‌ ، ‏‎ غلامان‌‏‎
.شدند‏‎ جمع‌‏‎ توپخانه‌‏‎ ميدان‌‏‎ در‏‎ و‏‎ كردند‏‎ فراهم‌‏‎ جمعيتي‌‏‎ عامي‌‏‎
را‏‎ مجلس‌‏‎":‎مي‌گفت‌‏‎ زده‌‏‎ فرياد‏‎ ورامين‌‏‎ مردم‌‏‎ سردستگان‌‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎
الاغ‌هاي‌‏‎ پالان‌‏‎ مي‌دهيم‌‏‎ را‏‎ آنجا‏‎ قالي‌هاي‌‏‎ مي‌كنيم‌‏‎ خراب‏‎
سلطنت‌طلبان‌‏‎ دست‌‏‎ به‌‏‎ مشروطه‌خواهان‌‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎ ".‎كنند‏‎ ورامين‌‏‎
را‏‎ ديگران‌‏‎ نقيب‏‎ پسر‏‎ سپس‌‏‎ زدند‏‎ تير‏‎ با‏‎ را‏‎ او‏‎ نخست‌‏‎.‎افتاد‏‎
باشيد‏‎ شاهد‏‎ مسلمانان‌‏‎ حضرات‌‏‎ اي‌‏‎":‎گفت‌‏‎ چنين‌‏‎ رانده‌‏‎ كنار‏‎ به‌‏‎
اول‌‏‎ دين‌‏‎ راه‌‏‎ در‏‎ من‌‏‎ كه‌‏‎ دهيد‏‎ شهادت‌‏‎ قيامت‌‏‎ روز‏‎ جدم‌‏‎ نزد‏‎ در‏‎ و‏‎
مردم‌‏‎ ".آوردم‌‏‎ بيرون‌‏‎ را‏‎ مشروطه‌طلبان‌‏‎ چشم‌‏‎ كه‌‏‎ هستم‌‏‎ كسي‌‏‎
:مي‌دادند‏‎ شعار‏‎
(‎‏‏25‏‎)"نمي‌خواهيم‌‏‎ خواهيم‌مشروطه‌‏‎ نبي‌‏‎ دين‌‏‎ ما‏‎"
:مي‌زدند‏‎ فرياد‏‎ سلطنت‌طلبان‌‏‎ از‏‎ گروهي‌‏‎
"خواهيم‌‏‎ نبي‌‏‎ دين‌‏‎ ما‏‎ نمي‌خواهيم‌ ، ‏‎ مشروطه‌‏‎"
دوم‌‏‎ جمله‌‏‎ چون‌‏‎ و‏‎ بودند‏‎ آورده‌‏‎ ميدان‌‏‎ به‌‏‎ زور‏‎ با‏‎ را‏‎ جهودان‌‏‎
.مي‌زدند‏‎ گردني‌‏‎ پشت‌‏‎ نمي‌گفتند‏‎ را‏‎
اصفهان‌‏‎ مردم‌‏‎ مشروطه‌خواهان‌‏‎ و‏‎ شريعت‌خواهان‌‏‎ ميان‌‏‎ كشاكش‌‏‎ در‏‎
كودكان‌ 107‏‎.بستند‏‎ را‏‎ بازار‏‎ روز‏‎ چند‏‎ ماكو‏‎ كشتگان‌‏‎ نام‌‏‎ به‌‏‎
:زدند‏‎ مي‌‏‎ فرياد‏‎ سياه‌‏‎ بيرق‌هاي‌‏‎ با‏‎ ايتام‌‏‎ مدرسه‌‏‎ در‏‎ ساله‌‏‎
شام‌‏‎ شد‏‎ همه‌‏‎ روز‏‎ كه‌‏‎ غوغاست‌‏‎ چه‌‏‎ شيعه‌‏‎ اي‌‏‎"
"اسلام‌‏‎ غربت‌‏‎ و‏‎ بي‌كسي‌‏‎ از‏‎ كن‌‏‎ گريه‌‏‎ خون‌‏‎
:مي‌دادند‏‎ شعار‏‎ نيز‏‎ مردم‌‏‎ از‏‎ دسته‌اي‌‏‎
"فدائيم‌‏‎ را‏‎ مشروطه‌‏‎ خدائيم‌ ، ‏‎ بنده‌‏‎ ما‏‎"
:مي‌گفتند‏‎ هم‌سينه‌زنان‌‏‎ جماعتي‌‏‎
ماكو‏‎ قلعه‌‏‎ در‏‎ چو‏‎ زاسلام‌‏‎ كشتند‏‎"
(‎‏‏26‏‎)"ماكو‏‎ صاحب‏‎ خدا‏‎ نجف‌شير‏‎ شاه‌‏‎ اي‌‏‎
برپا‏‎ عمومي‌‏‎ اعتصاب‏‎ مشروطه‌‏‎ پشتيباني‌از‏‎ در‏‎ اصناف‌‏‎ جامعه‌‏‎
داوطلبمسلح‌‏‎ هزار‏‎ هفت‌‏‎ جمله‌‏‎ از‏‎ تن‌‏‎ هزار‏‎ از 100‏‎ بيش‌‏‎.كرد‏‎
آماده‌‏‎ شوراي‌ملي‌‏‎ مجلس‌‏‎ از‏‎ دفاع‌‏‎ براي‌‏‎ آذربايجان‌‏‎ انجمن‌‏‎ از‏‎
از‏‎ گسترده‌‏‎ پشتيباني‌عمومي‌‏‎ با‏‎ رويارويي‌‏‎ در‏‎ شاه‌‏‎.‎شدند‏‎
سوگند‏‎ مشروطيت‌‏‎ به‌‏‎ ديگر‏‎ بار‏‎ عقبنشست‌و‏‎ ملي‌‏‎ مجلس‌شوراي‌‏‎
.كرد‏‎ ياد‏‎ وفاداري‌‏‎
قزاق‌به‌‏‎ بريگاد‏‎ ق‌‏‎.‎_ه‏‎ جمادي‌الاول‌ 1326‏‎ در‏‎ بعد‏‎ ماه‌‏‎ هفت‌‏‎
مقتدر‏‎.‎بست‌‏‎ توپ‌‏‎ به‌‏‎ را‏‎ روسي‌مجلس‌‏‎ لياخوف‌‏‎ كلنل‌‏‎ فرماندهي‌‏‎
.شدند‏‎ آزاد‏‎ بودند‏‎ محبوس‌‏‎ كلات‌‏‎ در‏‎ حضرت‌كه‌‏‎ صنيع‌‏‎ و‏‎ نظام‌‏‎
:مي‌دادند‏‎ شعار‏‎ آنها‏‎ وسنگلج‌درجلوي‌‏‎ ميدان‌‏‎ چاله‌‏‎ بچه‌هاي‌‏‎
باد‏‎ پركنده‌‏‎ ابد‏‎ تا‏‎ ملي‌‏‎ مجلس‌شوراي‌‏‎"
(‎‏‏27‏‎)"باد‏‎ برنده‌‏‎ ابد‏‎ تا‏‎ استبداديان‌‏‎ تيغ‌‏‎
(‎‏‏28‏‎)"استبداد‏‎ باد‏‎ زنده‌‏‎"
طرفدار‏‎ مسلح‌‏‎ گروه‌‏‎ دو‏‎ پيوستن‌‏‎ به‌هم‌‏‎ و‏‎ ايالات‌‏‎ قيام‌‏‎ با‏‎
.شد‏‎ تضعيف‌‏‎ شدت‌‏‎ به‌‏‎ تهران‌‏‎ سلطنت‌در‏‎ موقعيت‌‏‎ مشروطه‌ ، ‏‎
.كردند‏‎ فتح‌‏‎ را‏‎ وصمصام‌السلطنه‌تهران‌‏‎ يپرم‌خان‌‏‎ سرانجام‌‏‎
:مي‌دادند‏‎ شعار‏‎ شدمردم‌‏‎ فتح‌‏‎ تهران‌‏‎ وقتي‌‏‎
(‎‏‏29‏‎)"محمدي‌‏‎ قانون‌‏‎ پاينده‌باد‏‎" ‎‏‏،‏‎"مشروطه‌‏‎ باد‏‎ زنده‌‏‎"
اكثر‏‎ تهران‌‏‎ فتح‌‏‎ از‏‎ بعد‏‎ مي‌نويسد‏‎ ناظم‌الاسلام‌كرماني‌‏‎
زده‌ام‌‏‎ بيرقي‌‏‎ خانه‌‏‎ در‏‎ هم‌‏‎ من‌‏‎ بودند ، ‏‎ زده‌‏‎ سرخ‌‏‎ بيرق‌‏‎ خانه‌ها‏‎
:نوشته‌ام‌‏‎ آن‌‏‎ بالاي‌‏‎ كه‌‏‎
"ياصاحبالزمان‌‏‎"
"مشروطه‌‏‎ زنده‌باد‏‎"
(‎‏‏30‏‎)"اسلام‌‏‎ قانون‌‏‎ پاينده‌باد‏‎"
بهارستان‌‏‎ ميدان‌‏‎ در‏‎ ملي‌‏‎ شوراي‌‏‎ مجلس‌‏‎ سال‌‏‎ اولين‌‏‎ به‌مناسبت‌‏‎
لباسهاي‌‏‎ با‏‎ مدارس‌‏‎ شاگردان‌‏‎.برگزارشد‏‎ جشني‌‏‎ مراسم‌‏‎
دولت‌آبادي‌‏‎ يحيي‌‏‎ شدند ، ‏‎ حاضر‏‎ مراسم‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ رنگارنگ‌‏‎
سرود‏‎-‎ ملي‌‏‎ سرود‏‎ من‌‏‎ به‌‏‎ مدرسه‌متعلق‌‏‎ شاگردان‌ 4‏‎ مي‌نويسد ، ‏‎
هم‌‏‎ با‏‎ را‏‎ زير‏‎ -‎بود‏‎ ساخته‌‏‎ دولت‌آبادي‌‏‎ يحيي‌‏‎ خود‏‎ را‏‎
:مي‌خواندند‏‎
است‌‏‎ ما‏‎ آزادي‌‏‎ موسم‌‏‎ وطن‌‏‎ جوانان‌‏‎ اي‌‏‎"
(‎‏‏31‏‎)"است‌‏‎ ما‏‎ شادي‌‏‎ و‏‎ خرم‌‏‎ و‏‎ طرب‏‎ و‏‎ عيش‌‏‎ روز‏‎
:مي‌دادند‏‎ شعار‏‎ نيز‏‎ مردم‌‏‎
"محمدعلي‌شاه‌‏‎ زنده‌باد‏‎"
(‎‏‏32‏‎)"سندين‌‏‎ سيدين‌‏‎ زنده‌باد‏‎"
.شد‏‎ پناهنده‌‏‎ روس‌‏‎ سفارت‌‏‎ به‌‏‎ محمدعلي‌شاه‌‏‎ تهران‌‏‎ فتح‌‏‎ با‏‎
عزل‌‏‎ خصوص‌‏‎ در‏‎ عالي‌‏‎ بهارستان‌ ، مجلس‌‏‎ عمارت‌‏‎ در‏‎ تهران‌‏‎ فاتحان‌‏‎
اين‌‏‎.‎دادند‏‎ تشكيل‌‏‎ سلطنت‌‏‎ به‌‏‎ احمدميرزا‏‎ نصب‏‎ و‏‎ محمدعلي‌شاه‌‏‎
و‏‎ واشراف‌‏‎ اعيان‌‏‎ شاهزادگان‌ ، ‏‎ وزرا ، ‏‎ علما ، ‏‎ از‏‎ بود‏‎ مركب‏‎ مجلس‌‏‎
كه‌‏‎ وقتي‌‏‎.‎مردم‌‏‎ از‏‎ نفر‏‎ هزار‏‎ سه‌‏‎ وحدود‏‎ اصناف‌‏‎ روساي‌‏‎ تجار ، ‏‎
حاضرين‌‏‎ شد ، ‏‎ اعلام‌‏‎ وليعهد‏‎ نصب‏‎ و‏‎ محمدعلي‌شاه‌‏‎ عزل‌‏‎ فرمان‌‏‎
:مي‌دادند‏‎ بهارستان‌شعار‏‎ ميدان‌‏‎ و‏‎ مجلس‌عالي‌‏‎
"مشروطه‌‏‎ پادشاه‌‏‎ احمدشاه‌ ، ‏‎ سلطان‌‏‎ اعليحضرت‌‏‎ زنده‌باد‏‎"
"ايران‌‏‎ استقلال‌‏‎ باد‏‎ پاينده‌‏‎"
"ملي‌‏‎ سرداران‌‏‎ و‏‎ مجاهدين‌‏‎ زنده‌باد‏‎"
(‎‏‏33‏‎)"اسعد‏‎ سردار‏‎ اعظم‌و‏‎ سپهدار‏‎ پاينده‌باد‏‎"
شاه‌‏‎ توسط‏‎ دوم‌‏‎ ملي‌ ، مجلس‌‏‎ مجلس‌‏‎ اولين‌‏‎ انهدام‌‏‎ از‏‎ پس‌‏‎ ماه‌‏‎ هفده‌‏‎
شمار‏‎ و‏‎ جديد‏‎ نمايندگان‌‏‎ از‏‎ تن‌‏‎ حضور 65‏‎ در‏‎ احمدشاه‌‏‎ جوان‌‏‎
.يافت‌‏‎ گشايش‌‏‎ مقامات‌‏‎ و‏‎ نجبا‏‎ روحانيون‌ ، ‏‎ شاهزادگان‌ ، ‏‎ از‏‎ عظيمي‌‏‎
.گرديد‏‎ قرائت‌‏‎ اعظم‌‏‎ وزير‏‎ سپهدار‏‎ توسط‏‎ سخنراني‌احمدشاه‌‏‎
سلطان‌‏‎ زنده‌باد‏‎"بلند‏‎ فريادهاي‌‏‎ ميان‌‏‎ سخنراني‌در‏‎ اين‌‏‎
زنده‌باد‏‎" ‎‏‏،‏‎"ملي‌‏‎ عالي‌‏‎ مجلس‌‏‎ باد‏‎ پردوام‌‏‎" ‎‏‏،‏‎"احمدشاه‌‏‎
(‎‏‏34‏‎).يافت‌‏‎ خاتمه‌‏‎ "وزرا‏‎ كابينه‌‏‎
لمر‏‎ شعبان‌زاده‌‏‎ بهمن‌‏‎
باشد‏‎ مي‌‏‎ موجود‏‎ روزنامه‌‏‎ دفتر‏‎ پانوشت‌هادر‏‎ *
:منابع‌‏‎
.(خورشيدي‌‏‎ تهران‌ ، 1377‏‎).مدرنيت‌‏‎ و‏‎ ما‏‎.‎داريوش‌‏‎ آشوري‌ ، ‏‎ -‎‏‏1‏‎
احمد‏‎ ترجمه‌‏‎.‎انقلاب‏‎ دو‏‎ بين‌‏‎ ايران‌‏‎.‎يرواند‏‎ آبراهاميان‌ ، ‏‎ -‎‎‏‏2‏‎
.خورشيدي‌‏‎ تهران‌ 1377‏‎فتاحي‌‏‎ محمدابراهيم‌‏‎ و‏‎ محمدي‌‏‎ گل‌‏‎
سياسي‌‏‎ جامعه‌شناسي‌‏‎ در‏‎ مقالاتي‌‏‎ يرواند ، ‏‎ آبراهاميان‌ ، ‏‎ -‎‏‏3‏‎
.خورشيدي‌‏‎ تهران‌ 1376‏‎فارساني‌‏‎.‎ترابي‌‏‎ سهيلا‏‎ ترجمه‌‏‎ ايران‌ ، ‏‎
مهري‌‏‎ ترجمه‌‏‎.‎ايران‌‏‎ مشروطيت‌‏‎ انقلاب‏‎ براون‌ ، ادوارد‏‎ -‎‎‏‏4‏‎
.خورشيدي‌‏‎ تهران‌ 1376‏‎قزويني‌‏‎
خورشيدي‌ ، 4‏‎ تهران‌ 1361‏‎.‎يحيي‌‏‎ حيات‌‏‎.يحيي‌‏‎ آبادي‌ ، ‏‎ دولت‌‏‎ -‎‎‏‏5‏‎
.جلد‏‎
مشروطيت‌‏‎ انقلاب‏‎ در‏‎ سري‌‏‎ انجمن‌هاي‌‏‎.‎اسماعيل‌‏‎ رائين‌ ، ‏‎ -‎‏‏6‏‎
.خورشيدي‌‏‎ بي‌جا 1345‏‎ ايران‌ ، ‏‎
تهران‌ 1371‏‎.مشروطيت‌‏‎ جنبش‌‏‎ در‏‎ گيلان‌‏‎.ابراهيم‌‏‎ فخرايي‌ ، ‏‎ -‎‎‏‏7‏‎
.خورشيدي‌‏‎
.خورشيدي‌‏‎ تهران‌ 1369‏‎ايران‌‏‎ مشروطه‌‏‎ تاريخ‌‏‎.‎احمد‏‎ كسروي‌ ، ‏‎ -‎‏‏8‏‎
به‌‏‎.‎ايرانيان‌‏‎ بيداري‌‏‎ تاريخ‌‏‎.‎كرماني‌‏‎ ناظم‌الاسلام‌‏‎ -‎‎‏‏9‏‎
.خورشيدي‌‏‎ تهران‌ 1375‏‎سعيدي‌سيرجاني‌‏‎ علي‌اكبر‏‎ اهتمام‌‏‎
.جلد‏‎ پنج‌‏‎


Copyright 1996-2002 HAMSHAHRI, All rights reserved.
HTML Production by Hamshahri Computer Center.