تركيسم پان تحديد
ايراني ديپلماسي
تركيسم پان تحديد
علي‌اف از ايراني خواسته‌مقامات
بوالهري روزبه
تعليق به مرتبه از 4 پس سرانجام ايران به آذربايجان جمهوري رئيس "علي‌اف حيدر" سفر
سيدمحمد" همراه به ايران ، به خود سه‌روزه سفر جريان در وي.شد انجام آن درآمدن
كشور دو ميان همكاري و دوستانه مناسبات اصول معاهده كشورمان ، جمهوري رئيس "خاتمي
.شد امضا نيز تفاهم يادداشت و 5 و موافقتنامه همچنين 4.رساند امضا به را
تحليل‌گر يك نگاه از تهران به علي‌اف سفر از فراز مهمترين شايد حال ، اين با
منجربه گذشته تابستان در كه موضوعي ;بود خزر درياي حقوقي رژيم موضوع منطقه ، مسائل
اكتشافي كشتي يك حضور پي در كه تنش اين.شد جهان و منطقه در پرسروصدايي تنش بروز
را باكو - تهران روابط يافت ، بروز "البرز" نفتي حوزه در آذربايجان جمهوري اجاره در
كه توافق‌هايي و شده انجام مذاكرات پي در حال ، اما.كرد مواجه سردي با مدتي براي
ملي امنيت كميسيون عضو "كولايي الهه" دكتر گفته به است ، شده جاري كاغذ برروي فعلا
كه بود اميدوار مي‌توان دانشگاه ، استاد و اسلامي شوراي مجلس خارجي سياست و
.آيد عمل به جانبه دو روابط توسعه ظرفيت‌هاي و امكانات از مناسبتري بهره‌برداري
منطقه‌اي ، گوناگون پيوندهاي چارچوب در كشور دو كه داشت توجه بايد:مي‌گويد وي
.دارند روابط توسعه براي را بسياري زمينه‌هاي
به اشاره با نيز بين‌الملل امور در صاحبنظر و دانشگاه استاد "باوند داوود" دكتر
و آذربايجان جمهوري استقلال از پس تهران ، - باكو مناسبات در كه نشيبهايي و فراز
برخي قبال در تهران خويشتنداري‌هاي همچنين و است داشته وجود نوپا كشور اين حيات در
جو به را گذشته جو بتواند تهران مذاكرات كه كرد اميدواري اظهار باكو رفتارهاي
.كند دگرگون اعتمادسازي
بر كشور دو ميان مناقشه حل براي را راه مذاكرات اين شايد:گفت ارتباط همين در وي
.كند هموار البرز نفتي حوزه سر
يك.بود خوشبين تهران به علي‌اف حيدر سفر نتايج به مي‌توان واقعا آيا اما
ديپلماتيك هيات‌هاي رفت‌وآمدهاي تجربه متاسفانه:مي‌گويد كشور دو روابط تحليل‌گر
اين در.نمي‌گذارد باقي را زيادي خوش‌بيني و اميدواري جاي تهران ، و باكو ميان
سخنان شاهد شدند ، مبادله كشور دو ميان عالي‌رتبه‌اي هيات‌هاي كه هرگاه ارتباط ،
ميان برادرانه روابط بر كه بوديم آذربايجان جمهوري مقام‌هاي سوي از دلنشين و زيبا
...و همجواري حسن بر مبتني روابط لزوم موجود ، فرهنگي و مذهبي پيوندهاي كشور ، دو
يا و تهران به آذري شخصيت يا هيات سفر پايان از پس روز چند اماداشتهاند تاكيد
رسانه‌اي تبليغات ;مي‌كرد عوض رنگ چيز همه باكو ، از ايراني شخصيت و هيات ديدار
اوج آذربايجان جمهوري در ايراني اتباع با بدرفتاري مي‌يافت ، افزايش ما كشور عليه
.مي‌شد داده فعاليت براي بيشتري پروبال تركيست پان گروه‌هاي به و مي‌گرفت
داشته ادامه بيش و كم تهران به علي‌اف حيدر اخير سفر زمان تا كه بوده روندي اين
.است
سايه كشور دو روابط بر مسئله كه 3 دارند اعتقاد صاحبنظران و تحليل‌گران از برخي
مذهبي - تاريخي پيوندهاي كه آذربايجان و ايران مناسبات تا شده آن از مانع و افكنده
.شود تبديل منطقه كشورهاي ساير براي الگويي به داشته‌اند ، ديرينه‌اي
نگراني و تركيست پان گروه‌هاي لابي اسرائيل ، و آمريكا نفوذ اعمال مشخصه آنان 3
شواهد.مي‌دانند موثر خصوص اين در را ايراني مدل اسلام‌گرايي از باكو غيرواقعي
منطقه گذشته دهه يك تحولات سير آنكه ضمن هستند ، ارزيابي اين تاييدكننده نيز موجود
در تهران سوي از نسبي عمل‌گرايانه سياست يك اعمال شرايط در كه است آن نشان‌دهنده
نه است ، بوده تهديد مهمترين وهابي نوع از اسلام‌گرايي شمالي‌اش ، مرزهاي قبال
كه داشت نگه دور نظر از را نكته اين نبايد حال ، عين در.ايراني مدل اسلام‌گرايي
اجرايي سمت فاقد كه افراد برخي سوي از اظهارنظرها برخي شوروي ، اتحاد فروپاشي هنگام
نشان كشور ديپلماسي روند بعدها كه شد سوءتفاهم‌ها برخي بروز موجب بودند ، كشور در
در كه شد كساني براي دستمايه‌اي اظهارنظرها اين اما نيست ، ايران رسمي موضع كه داد
دكتر گفته به موضوع همين و بودند اسرائيل و آمريكا با پيوندهايي داراي ارس سوي آن
مورد در ويژه به و داشت همراه به ايران با ارتباط در را خود منفي بازتاب باوند ،
مطلع منبع يك گفته به كه بود رو همين از.شد هم ملموسي تنش موجب خزر حقوقي نظام
كه آنجا تا بود برخوردار خاصي اولويت از ايران مقام‌هاي و علي‌اف مذاكرات در "خزر"
شد ، برگزار بسته درهاي پشت در كه خود ساعته دو نشست پايان در كشور دو جمهوري روساي
است قرار اساس ، همين بريافتهاند دست خزر مورد در خوبي توافق‌هاي به كردند اعلام
باره اين در گفت‌وگو به ژوئن روز 11 آذربايجان جمهوري و ايران كارشناسان كه
.بپردازند
به طرفين تا شد باعث عامل چندين كه گفت بايد نسبي توافق اين با ارتباط در
.دهند در تن نرمش‌هايي
در توازن نوعي ايجاد و قره‌باغ مناقشه در ايران بيشتر حمايت كسب به باكو نياز
در موجود پيچيدگي‌هاي از آمريكا سوءاستفاده از ايران نگراني همراه به روسيه قبال
قزاقستان ، روسيه ، ميان جانبه دو توافق‌هاي از ناشي انزواي حال ، عين در و خزر
.بوده‌اند عوامل اين جمله از تركمنستان و آذربايجان جمهوري
قرار گفت‌وگو مورد تهران مذاكرات در نيز تركيست پان گروه‌هاي پرونده ديگر ، طرف از
يك گفته به اما نكردند ، موضوع اين به اشاره‌اي طرفين از يك هيچ كه چند هر.گرفت
علي‌اف از ايراني مقام‌هاي دارد ، آتش بر دستي دور از حال ، عين در كه منطقه كارشناس
در نيز را خود تاثيرات كه جانبه دو حسنه روابط داشتن به تمايل صورت در خواسته‌اند
تندروي‌هاي بر و كند جلوگيري گروه‌ها اين فعاليت از داشت ، خواهد باكو سود به منطقه
كه ويژه به دارد ، ايران براي بسياري اهميت موضوع اين:گفت ويزند لگام آنان
حاكم حزب توسط نقشه‌هايي انتشار و آموزش وزارت توسط درسي كتب انتشار اخيرا
جنجال موجب بودند ، كرده مطرح ايران عليه را ارضي ادعاهاي كه "نوين آذربايجان"
.گذاشتند سرپوش آن بر زيادي حد تا طرف دو هر البته كه شد بسياري
با همسايگي جغرافيايي واقعيت نمي‌تواند باكو:مي‌گويد باوند دكتر مورد اين در
برخي كه دارد امكان البته.است ايران با زندگي به محكوم لذا و دهد تغيير را ايران
با همسايگي مي‌ماند ، و هست هميشه كه آنچه باشند ، تاثيرگذار موقت طور به قدرت‌ها از
پيش در را تهران با دوستي راه باكو كه مي‌كند اقتضا نيز سليم عقل و است ايران
مقام‌هاي كه ديد بايد حال.شود آذربايجان جمهوري در پوچ ادعاهاي طرح مانع و بگيرد
اخير سفر آيا و كرده‌اند توجه سليم عقل اين به اندازه چه تا آذربايجان جمهوري
مي‌گشايد؟ كشور در نشيب و پرفراز مناسبات در را جديدي صفحه تهران ، به علي‌اف
ايراني ديپلماسي
سفر دستاورد مهمترين
متفاوت.بود متفاوت اتفاقي علي‌اف ، حيدر ميزباني توپخانه ، ميدان ديپلمات‌هاي براي
علي‌اف سفر تعويق داستان.مي‌گرفت صورت تعويق بار چند از پس سفر كه جهت اين از
سفر وقوع عدم مفهوم به پيش از او سفر بعدي تاريخ اعلام كه بود شده تكرار آن‌قدر
بيماري مي‌شد ، عنوان سفر اين مانع همواره گذشته سال سه دو در كه آنچه.مي‌شد تفسير
معمولا او اما مي‌گرفت ، را علي‌اف گريبان ايران به سفر بزنگاه در درست كه بود
پوشش‌هاي در ايران به سفر از او پرهيز.مي‌شد كشورها ديگر به سفر انجام به موفق
اما كهنسال علي‌اف شايد.مي‌كرد افاده ديپلماتيك ادبيات در را خاصي مفاهيم مختلف ،
نزد مناسبتري موقعيت مي‌كرد تلاش تاكتيك اين اتخاذ با سياست بازي در تجربه ، با
و خشم عواطف ، و احساسات تحريك جاي به رفتار اين اما كند ، دست‌وپا خود براي همسايه
به را علي‌اف سياسي عزلت‌نشيني روزهاي آنها چه.برمي‌انگيخت را ايراني‌ها عصبانيت
كميته عالي مناصب در عضويت از او شوروي امپراتوري فروپاشي از پس كه مي‌آوردند خاطر
بسنده نخجوان كوچك بسيار و خودمختار ناحيه بر حكومت به شوروي ، كمونيست حزب سياسي
در حكومت كرسي مهمترين بر را او كه بود مسكو و تهران حمايت‌هاي اين امابود كرده
را خود خارجي سياست رويكرد تدريج به آذربايجان بعد به زمان اين از.نشاند باكو
.بود سپرده فراموشي بوته به را ديروز حاميان و داده تغيير
برنامه‌اي تنظيم با ايراني ديپلمات‌هاي مطلوب ، نه‌چندان پيشينه اين همه وجود با
و قواعد ديپلماسي ، دنياي.كردند استقبال سطح عالي‌ترين در او از توجه قابل
نيز تهران توپخانه ميدان حوالي ديپلمات‌هاي چشم از حتي كه دارد ثابتي هنجارهاي
.نمي‌ماند مخفي
از آن انجام عدم سايه كه بود سفر انجام نفس سفر ، اين دستاورد جدي‌ترين شايد اما
.مي‌داد قرار تحت‌تاثير را فراوان مشترك پيشينه با همسايه دو روابط آذري ، طرف سوي
رفع براي نتيجه‌اي به رسيدن درخصوص كارشناسي مذاكره انجام براي كشور دو توافق
خزر درياي حقوقي رژيم تكميل و تعيين.بود ديگر نتيجه‌اي نيز خزر در مرزي اختلافات
براي دوجانبه توافق از ناچار همجوار كشورهاي طرفي ازاست شده عجيب وضعيتي دچار
تمام و تام بستگي همسايه يك با و مرز سوي يك در توافق اما هستند ، خود سرحد تعيين
سهمي دريا از خود براي كشور هر كه چرا _ مي‌كند پيدا ديگر همسايه با توافق حصول به
به رسيدن اما مي‌نمايد رخ كشور جمعي 5 توافق و مذاكره ضرورت اينجا _ است قائل معين
.مي‌رسد نظر به صعب و دشوار بسيار امري سرزميني مسائل مورد در هم آن جانبه توافقي 5
اخير اشتغالات ديگر از اروپا اتحاديه و ايران مناسبات تازه مرحله آغاز
جامع تفاهم‌نامه امضاي براي اروپا اتحاديه جدي تمايل.است بوده ايراني ديپلمات‌هاي
پيشينيه به نگاه.مي‌شود محسوب ديپلماسي براي موفقيت صورت هر در ايران با اقتصادي
سازنده گفت‌وگوي به انتقادي گفت‌وگوهاي شكننده ، و سرد روابط مرحله از گذر و روابط
در گشايش ايجاد براي آنها تلاش و اصلاح‌طلبان موفقيت از پس.است روند اين نشانگر
عمده بخش گرچه.است ديده خود به فراواني تغييرات ايران خارجي سياست خارجي روابط
اما مي‌شود ، داده نسبت خاتمي محمد ديدگاه‌هاي به ايران ديپلماسي جديد رويكرد اتخاذ
خود كارنامه در كاميابي‌ها ديگر بخش ثبت به فراوان تمايل خارجه وزارت ديپلمات‌هاي
ايجاد آنها سازمان مديريتي و كارشناسي بدنه در و تفكر در تحولي اگر حتي دارند ،
از را اروپا اتحاديه با كشورها اقتصادي روابط ;جامع تفاهم‌نامه امضاي.باشد نشده
.مي‌سازد برخوردار فراوان سهولت و پيوستگي و عمق
دوگزينه ميان از انتخاب اختيار معمول ، به‌طور مذاكرات اين‌گونه در اروپا اتحاديه
كه آن دوم و مي‌شود محدود اقتصادي مسائل به بحث صرفا آن در كه مذاكراتي.دارد را
.مي‌شود تبديل مذاكره از بخشي به اقتصادي مسائل كنار در و شده معادله وارد هم سياست
صورت در است روشن و مي‌كند حكايت اقتصادي صرفا مذاكرات بودن طولاني از تجربه
خواهد طولاني‌تر مراتب به زماني صرف مستلزم توافق به رسيدن سياست ، عنصر شدن اضافه
از اروپا مذاكره‌اتحاديه طرف كشورهاي اول ، نوع مذاكره فراوان جذابيت باوجود.بود
.مي‌كنند استقبال نيز دوم نوع مذاكره
و فرانسه روسيه ، آلمان ، كشورهاي به بوش جورج هفته‌اي يك مسافرت روزها اين در
مذاكرات دقت با آنان.بود خواهد ايران ديپلمات‌هاي اشتغالات مهمترين از ايتاليا
نگاه از شايد روسيه به بوش سفركرد خواهند پي‌گيري را سفر اين در شده انجام
بر فشار سفر ، از پيش آمريكايي‌ها كه به‌خصوص باشد او سفر مهمتر بخش ايراني‌ها
در.كرده‌اند عنوان خود سفر اهداف از را ايران با روابط كردن محدود براي روسيه
بازي يك انجام با كه است خوش‌شانس برنده‌اي روسيه بي‌شك ديپلماتيك مناقشه اين
.كرد خواهد خارج مناقشه طرف دو كف از را فراواني امتيازهاي دشوار ، نه‌چندان
:توضيح
كه بود داده رخ اشتباهي مورخ1/3/1381 چهارشنبه روز 9_ ابوعمار عاقبت ستون در
موجوديت اعلام الجزيره در نوامبر 1995 ، در 15 فلسطين حكومت:مي‌آيد درپي آن درست
...شد انتخاب رئيس عنوان به عرفات مارس 1996 ، در 30 يعني بعد ، ماه چند.كرد
|
