است اسلامي سنتي توسل ،
سنت اهل برادران با سخني
بر مبتني كه اسلامي وحدت صحيح مباني به (صفحه6 همشهري12/3/81) پيشين نوشتار در
اختلافي مباحث عالمانه طرح نيز و دشمنان مقابل در اتحاد و اجتماعي دوستانه مناسبات
ميان به سخن وحدت فضاي در سهمگيني آفت از و نموده اشاره است تفاهم‌آميز فضايي در
نمونه يك به سپستسنن و تشيع ميان تصنعي تراشيهاي اختلاف از است عبارت كه آورديم
(ص)خاتم‌الانبياء ميلاد در بزرگداشت و جشن برگزاري شمردن كفرآميز آن و كرديم اشاره
برخي ثانيا است ، جاري و مشترك سني و شيعه بين سنت اين اولا كرديم تاكيد كه بود
روشن نتيجه اين بر و يادآوري اختصار به را عمل اين بودن نيكو و مشروعيت دلايل
نه كه مي‌شود صادر كساني از قطعا سنتهايي چنين خواندن شرك و كفر كه نموديم تاكيد
اما (.است شده شناخته حركتي البته اسلام دنياي در حركت اين و) سني نه و هستند شيعه
به و نيست محدود شده ياد مورد به مسلمانان مشترك‌خواني و كفرشماري اينكه خطير نكته
اين با پايبندند اسلامي مذهبي مناسك و سنتها به كه كساني نيز ديگري بهانه‌هاي
مراسم اين گردد القا تا مي‌شود تلاش كه است دردآور و مي‌گردند مواجه سنگين اتهامات
سنت اهل و آنان ميان دور فاصله‌اي نتيجه در كه دارد اختصاص شيعيان به مناسك و
رسول ميلاد گرفتن جشن مانند) همگي سنتها و مراسم اين آنكه حال شد ، خواهد ترسيم
.مي‌باشد تسنن و تشيع مذهبي مشتركات از ("ص"اكرم
سخن مذهب دو درميان آنها اشتراك و شفاعت‌خواهي و زيارت توسل ، پيرامون نوشته اين در
.مي‌گوييم
اسلامي مشترك سنتهاي شفاعت‌خواهي زيارت ، توسل ،
اولياي دادن قرار واسطه معناي به توسل اساس كه دارد وجود قرآني و عقلي روشن دلايل
با هماهنگ و موافق اولا است امري دعا استجابت و تقرب براي خداوند پيشگاه در الهي
بر مقال ، اين در ما بيشتر تكيه اما اسلام ، فراوان تاكيد مورد ثانيا و شرع روح
توسل ، بر سنت اهل منابع تاكيد به‌ويژه و امور اين در اسلامي مذاهب توافق و اشتراك
علي الفقه" كتاب.پرداخت خواهيم نيز آن شرعي دلايل به و است شفاعت‌خواهي و زيارت
سنت اهل مذهب چهار ديني احكام معرفي در موجود فقهي مهم منابع از "الاربعه المذاهب
در.مي‌باشد الازهر دانشگاه تاييد مورد بوده ، حنبلي و شافعي مالكي ، حنفي ، فقه يعني
شده گشوده "(ص) اكرم پيامبر قبر زيارت" عنوان با بابي حج ، احكام ضمن در كتاب اين
از پس به‌ويژه (ص)خدا رسول قبر زيارت در فراوان فضيلتهاي بيان از پس آن در كه
مي‌ايستد حضرت آن سر نزد (زائر)سپس":مي‌نويسد آن آداب بيان در حج ، مناسك انجام
ستم خود به كه هنگامي آنان اگر كه است حق تو سخن و فرمودي خود تو خداوندا:مي‌گويد
طلب آنان براي هم پيامبر و كنند آمرزش طلب خدا از و بيايند پيامبر نزد مي‌كنند
آمده‌ايم ، ما اكنون يافت ، خواهند مهربان و توبه‌پذير بسيار را خداوند نمايد ، آمرزش
خود شفيع را پيامبرت و نهاده‌ايم گردن را امرت و سپرده گوش تو سخن به كه درحالي
هم و (ص)خدا رسول زيارت هم كوتاه ، عبارت همين در كه فرماييد توجه ".داده‌ايم قرار
.است گرفته قرار تاكيد مورد حضرت آن از شفاعت طلب نيز و حضرت آن به توسل
خداوند آن در كه دارد وجود نساء سوره آيه64 مضمون به اشاره‌اي شده ، ياد عبارت در
از و بيايند (خدا رسول) تو نزد كردند ستم خود به كه هنگامي آنان اگر" مي‌فرمايد
رابسيار خداوند بخواهد ، آمرزش آنان براي هم (ص)پيامبر و كنند آمرزش طلب خداوند
".يافت خواهند مهربان و توبه‌پذير
چنگ را (ص)اكرم پيامبر زيارت (كرديم نقل آنچه مانند به) تسنن اهل ازعلماي بسياري
نمونه عنوان به.مي‌شمارند مصداق‌آن و اخير آيه در الهي بشارت به زدن
،(/232) احياءالعلوم در غزالي ،(شفاءالسقام75) شافعي سبكي شيخ‌تقي‌الدين
همچنين...و (كنزالمطالب216) حمزاوي عدوي (مراقي‌الفلاح 150) حنفي شرنبلاني
سنت اهل عموم عقيده اين آورديم ، "الاربعه علي‌المذاهب الفقه" كتاب از آنچه بنابر
از نبوي مسجد در عباسي خليفه منصور كه هنگامي مالكي مذهب پيشواي انس مالك‌بن.است
رو دعا براي":پرسيد وي
اين از چرا":داد پاسخ "نمايم؟ توجه (ص)پيامبر قبر سوي به يا كنم قبله سوي به
پيشگاه در آدم پدرت وسيله و تو وسيله او كه درحالي بگرداني روي بي‌همتا شخصيت
او شفاعت خداوند تا كند ، شفاعت ترا كه بخواه او از و كن رو او به پس.است خداوند
ستم خود به كه هنگامي آنان اگر":است فرموده قرآن در خداوند.بپذيرد تو مورد در را
عياض قاضي حقوق‌المصطفي ، بتعريف الشفاء و سمهودي ، 4/1376 وفاءالوفاء) ".كردند
استغاثه و زاري و دعا در (ص)رسول‌خدا زائر كه است شايسته":مي‌نويسد قسطلافي (2/92
و خواستن شفاعت و وتوسل استغاثه...بكوشد بسيار حضرت آن به توسل و شفاعت‌جويي و
مدت در و آن بعداز و حضرت آن خلقت از قبل يعني هرحال در(ص)اكرم پيامبر به توجه
شدن برانگيخته بعداز و برزخ عالم در ايشان ، رحلت بعداز و دنيا در ايشان زندگي
".مي‌يابد تحقق قيامت صحراي در مردگان
/اللدينه4 المواهب).است پرداخته مختلف مراحل اين پيرامون بحث تفصيل به سپس وي
حضرت دنيايي اين خلقت از قبل حتي (ص)اكرم پيامبر به توسل اينكه با رابطه در (593
نقل را (ص)خاتم‌الانبياء به (ع)آدم حضرت انس ، توسل مالك‌بن از چنانكه بوده مطرح
.نيست آن مجال‌تفصيل كه دارد وجود جذابي بحثهاي آورديم ، را قسطلاني اشاره و كرديم
صريح دستور جمله از كه ايشان شريف حيات دوران در حضرت آن به مسلمانان توسل باب در
صحيح در.دارد وجود مسلمانان سيره در زيادي نمونه‌هاي بود ، (نساء /64) شد ياد آيه
مشغول (ص) اكرم پيامبر كه جمعه‌اي روز در كه شده نقل "النبوه علامات" باب بخاري ،
اي" كرد ، عرض مدينه در خشكسالي وجود جهت به و برخاست مردي بودند ، خطبه ايراد
".كند سيراب را ما كه بخواه خدا از شدند ، هلاك گوسفندان و چهارپايان گرامي پيامبر
ماجراي.كردند باران طلب خدا از و برداشتند دعا به دست (ص)خدا رسول هنگام اين در
و حنبل احمد نيشابوري ، حاكم ترمذي ، ماجه ، ابن نسايي ، خود ، صحيح در بخاري كه ديگري
براي ايشان از درخواست و خدا رسول به نابينا پيرمردي مراجعه كرده‌اند ، نقل ديگران
:كن دعا چنين و بگزار نماز ركعت دو فرمودند او به حضرت.است خداوند از او شفاي طلب
.مي‌آورم تو درگاه به رو و مي‌خواهم تو از است رحمت پيامبر كه پيامبرت به خدايا"
.برآورد را حاجتم اين تا آورده‌ام درگاه‌خدا روبه تو به باتوسل پيامبرمن اي
جعفر / وهابيت آيين در مدارك تفصيل)." بپذير من مورد در را او شفاعت خداوندا
(صص 140144 /سبحاني
رايج مسلمانان و اصحاب ميان نيز ايشان رحلت از پس (ص) اكرم پيامبر به توسل اما و
از كه است نقلياتي از گوشه‌اي سنت اهل نزد در آن جواز روشن‌ترين‌دليل و است بوده
از درخواست و(ص)پيامبر به مراجعه در نساءرا سوره آيه 64 و آورديم آنان علماي
را آيه همين و شمرده لازم و نيزجائز امروزه گناهانمان ، آمرزش طلب براي ايشان
بزرگ فقهاي از كه خليل علامه از زرقانيميشمردند (ص)خدا رسول زيارت اهميت مبناي
با خداوند از و جست توسل (ص)پيامبر به بايد":مي‌كند نقل است هشتم قرن در مالكي
بارهاي معاصي‌و كوههاي ريختن فرو موجب توسل اين كه نمود درخواست حضرت آن توسل‌به
هيچ كه است چنان الهي درگاه در عظمتش و حضرت آن شفاعت بركت زيرا است ، گناهان سنگين
كه است محرومي باشد داشته را عقيده اين خلاف كس هر.نيست بزرگ آن برابر در گناهي
سخن منكري چنين آيا.است نموده گمراه را دلش و ساخته كور بصيرتش‌را ديده خداوند
زرقاني(نساء/64)"...كردند ستم خود به كه هنگامي آنان اگر" كه نشنيده را خداوند
.تيميه‌است ابن به كنايه خليل علامه مراد گويا":مي‌نويسد عبارات اين نقل از پس
(المواهب /317 شرح)
از آنان از بسياري كه است چنان سنت اهل علماي عقيده در (ص)خدا رسول دانستن زنده
در سبكي تقي‌الدين حافظ حنفي ، فقيه شرنبلاني قسطلاني شافعي ، سمهودي غزالي ، جمله
زيارت در بيماري‌ها شفاي" يعني"خيرالانام زياره في السقام شفاء" نام به كتابي
ديگران و است شده تاليف(ص)اكرم پيامبر زيارت موضوع مستقلادر كه "خلايق بهترين
:بگويد چنين زائر شخص كه ديگري ، مي‌نويسند از نيابت به (ص)خدا رسول زيارت باب در
سوي‌رحمت به شفيع‌خويش ترا او كه شخص ، فلان جانب از خدا ، رسول اي تو بر سلام"
(الغدير5/128 در مدارك تفصيل)"فرما شفاعت او از پس داده ، پروردگارقرار
احاديث":مي‌نويسد(ق_ه متوفي 1371) حنفي متاخر علماي از الكوثري محمدزاهد شيخ
وامت‌اسلام...است فراواني نهايت در(ص) اكرم رسول زيارت در ه شد وارد
نظري موضوع اين در ابن‌تيميه كه زماني تا است نموده عمل آنها موجب به مستمرا
رسول زيارت از مردم ممانعت در او تلاش...كرد ابراز مسلمانان ميان در بي‌سابقه
تصور مي‌توان چگونه و است حضرت آن به نسبت او وجود در نهفته كينه‌اي نشانه(ص)خدا
خدا فرستاده و بنده است‌پيامبر معتقد مسلماني‌كه توسل ، و زيارت دليل به كه كرد
شدت...شود؟ مشرك.مي‌كند تكرار را اين خود نماز در بار پنج روزي حداقل و مي‌باشد
پايان)".است حنابله مذهبي حضرت ، آن به توسل و(ص)مصطفي پيامبر زيارت به توجه
(الغدير5/124.ك.ر شيخ ، سخن
اهل علماي سخنان ذكر شصت‌صفحه حدود از پس الغدير پنجم جلد در اميني علامه مرحوم
از را آنچه همه ما اگر":مي‌نويسد(ص)اكرم رسول به توسل و زيارت اهميت باب در سنت
كنيم ، ذكر يافته‌ايم (ص)نبي‌اطهر به توسل آداب باب در تسنن ، چهارگانه مذاهب مشاهير
(5/145) ".شد خواهد قطوري كتاب
:فرمودند (ص)خدا رسول كه شده روايت سنت اهل ششگانه صحاح ماجه‌از ابن سنن در
".مي‌شود عرضه من بر شما درودهاي كه چرا بفرستيد ، درود برمن‌زياد جمعه روزهاي"
پس بدنتان كه حالي در شد ، خواهد عرضه شما بر ما مرگ‌درودهاي از پس چگونه:پرسيدند
بدنهاي كه كرده حرام زمين بر خدا":دادند پاسخ (ص)پيامبر "پوسيد؟ خواهد مرگ از
(1/524)".مي‌شود داده روزي و است زنده خدا پيامبر فروپاشد ، هم از را پيامبران
اسلامي قطعي سنت يك خواندن شرك
.است روشني موضوع آن كليت در تشيع فرهنگ در شفاعت و توسل زيارت ، برجسته جايگاه
(ص)پيامبراكرم به توسل و تسنن‌زيارت علماي كه شد معلوم قبل مطالب درخلال همچنين
آن بر و مي‌شمارند ديني قطعي سنت يك را
مورد و ديني دستوري مي‌توان چگونه كه است اينجا سوال حال.مي‌ورزند تاكيد شدت به
ناميد؟ شرك مي‌پذيرد ، انجام خداوند دستور به كه را توسل يعني اسلامي فرق همه التزام
نمي‌توان مشروعي و جايز مصداق هيچ باشد ، شرك عملي اگر كه مي‌شويم يادآور ضمنا
در را كسي كه مي‌داشت را معنا اين خداوند غير به توسل اگر مثلا.يافت آن براي
واسطه‌هايي به جستن تمسك يعني توسل و نيست چنين هرگز البته) دهيم قرار خدايي رتبه
چنين كه نداشت معنا ديگر آنگاه (است قرارداده عالم امور اجراي در خود خداوند ، كه
ديگر تعبير به باشد ، جايز (ص)رسول‌اكرم مانند يكنفر مورد در حتي عملي
(ص)اكرم پيامبر از خواستن شفاعت و توسل و زيارت بودن تاكيد مورد بلكه دانستن روا
علماي عملي سيره و سخنان در.ندارد شرك با نسبتي اساسا اعمال اين كه مي‌كند ثابت
بزرگان بسياري زيارت آنان و نيست (ص)گرامي رسول به محدود توسل و زيارت سنت ، اهل
مرحوم.مي‌نموده‌اند توصيه و عمل را پروردگار نزد در آنان مقام به توسل و ديني
زيارت اهميت به مربوط شواهد و مباحث اتمام از پس الغدير ، پنجم جلد در اميني علامه
به توسل و زيارت نمونه‌هاي تا 209 صفحه 156 از حضرت ، آن به توسل و (ص)خدا رسول
از سايركشورها و ايران زيارتگاههاي در ما.است آورده را تسنن منابع از ديگر اشخاص
مسلمانان حضور شاهد عراق ، در عاليات عتبات و (ع)اباالحسن‌الرضا امام مطهر حرم جمله
.هستيم بزرگان اين زيارت براي سنت اهل
حنابله شيخ به او از كه خلال بن‌ابراهيم حسن ابوعلي از خود تاريخ در بغدادي خطيب
كه نيامد پيش برايم سختي امر هيچ":مي‌گفت كه مي‌كند نقل كرده تعبير خود عصر در
آنكه مگر نمودم ، توسل ايشان به و رفته [(ع)كاظم امام] جعفر موسي‌بن قبر سوي به
(1/120)".ساخت هموار برمن را كار داشتم دوست چنانكه خداوند
اهل امام با مي‌كند نقل هجري چهارم قرن در مالكيه علماي از موسل محمدبن ابوبكر
به او از و بوده خويش زمان در سنت اهل بزرگان از كه) خزيمه ابوبكربن حديث
سير در ذهبي كه) شافعي ثقفي ابوعلي او همطراز و (كرده‌اند تعبير امام‌الائمه
و (كرده تعبير خراسان شيخ و زاهد عابد فقيه محدث امام به او از اعلام‌النبلاء
رفتيم ، و طوس در موسي‌الرضا علي‌بن ابوالحسن زيارت به مشايخمان از فراواني جماعت
تضرع و تواضع آن مقابل در و مي‌دارد بزرگ را بارگاه اين چنان ابن‌خزيمه كه ديدم من
(التهذيب 7/388 تهذيب).شد تحيرم موجب كه مي‌كند
كتاب در دمشق ، دانشگاه استاد و سوري مشهور دانشمند البوطي رمضان سعيد محمد دكتر
قدس آستان انتشارات توسط و ترجمه "مذهب يا بدعت سلفيه" نام به كه) "السلفيه" خود
صالحان ديگر يا (ص)خدا رسول آبروي به توسل مورد در":مي‌نويسد (گرديده منتشر رضوي
آنها شاگردان و تابعين و صحابه دوران و سلف عصر در اختلافي و منازعه هيچ مقربان ، و
يا و صحابه جستن توسل از كه است صحيحي و ثابت روايات مي‌دانيم آنچه و نداريم سراغ
صحيح در و دارد حكايت او وضوي آب و او موي و (ص)خدا رسول عرق به آنان جستن تبرك از
روايات اين از برخي نقل به سپس وي (ص 176)".است شده نقل و ثبت بخاري صحيح و مسلم
ميان و آمد تيميه ابن آنكه تا داشت رواج همچنان عقيده اين":مي‌افزايد و پرداخته
تفاوت مرگشان از پس آنان به توسل و حياتشان دوران در صالحان و پيامبران به توسل
اين...نداريم برگردد سلف عصر به كه مستندي هيچ نهادني تفاوت چنين براي ما و گذاشت
يا و جسم نه است ، خداوند نزد در صالحان و خدا رسول منزلت و عظمت به توسل توسل ،
(ص 178)"...آنان محسوس مادي قدرت
سخن چكيده بخش در كه آنجا مي‌آوريم ، البوطي دكتر بيان به نيز را خود بحث جمع‌بندي
براي بديها و فتنه‌ها همه مايه و بدعت زشت‌ترين":مي‌نويسد خود شده ياد كتاب از
احكام و اصول حوزه در معين آراي و اجتهادها از مجموعه‌اي گروهي كه است آن مسلمانان
با صالح سلف كه سلفيه چون نامي آن براي و بسازند مذهب يك آن از گردآورند ، را ديني
نماد و حق دين مظهر را ساختگي مذهب اين سپس و كنند ابداع نداشته‌اند آشنايي هيچ آن
يا اجتهاد به و برتابد روي آن از نيز هركس كه گونه‌اي به...دهند قرار درست عقيده
از بسياري در بلكه بدعت‌گذار ، و كننده گمراه و گمراه آورد روي ديگري ديدگاه يا راي
(و 278 ص 277)".است مشرك و كافر مواقع
محدثين جواد
|
