|
بورس سازي‌در حساب بحران
طاهري محمد -خسروي سروش
آنها بودن كهنه و قوانين ، نقص ها مالي‌شركت شفافيت
زمينه در توجه قابل اقدامات رغم به
است كرده فراهم سود دادن نشان براي‌كمتر را ها ودستكاري‌حساب استفاده سوء امكان
او.است بوده اخير سال سه طي تهران بورس جنجال‌برانگيز
سرمايه‌گذاران ازجمله گنجي رسول
در سپس و كرد خريداري را دنا لاستيك ظاهرورشكسته به شركت سهام عمده سال 78 در ابتدا
هم مهرام.گرفت دست به را مهرام شركت عمده‌مديريت دادوستد يك طريق از شگفت‌انگيز اقدامي
.مي‌زد جا در تهران بورس در سود رشد لحاظ به سال‌ها كه بود شركت‌هايي ازجمله
افزايش توجهي قابل به‌طور شركت دو هر ميزان‌سوددهي و سهام قيمت مديريت ، تغيير اين پي در
.يافت
تا تومان از 90 مهرام سهم هر سود و تومان تا 1500 تومان از 400 دنا لاستيك سهام قيمت
.رفت بالا تومان از 300 فراتر ارقام
خوش‌بين‌ترين حتي سال دو اين در.افتاد اتفاق سال دو از عرض‌كمتر در بزرگ فرار اين
مديريت و گرفته صورت حسابسازي شركت دو اين در كه معتقدبودند نيز سهام بازار فعالان
.مي‌دهد نشان خود مالي حسابهاي در صوري سودهاي جديد
او.برداشت خود كيمياگري راز از پرده خصوصي محفل يك در گنجي پيش چندي كه اين تا
.مي‌پنداشتند همه كه گونه آن به نه اما كرد تاييد را يادشده شركت دو در حسابسازي
تا 5/1ميليارد حتي را سودشركت ساله چند دوره يك در قبلي مديران:گفت لفافه در او
سود سالانه عمومي مجامع در بتوانند وسيله اين به تا مي‌دادند نشان واقع از كمتر تومان
.كنند واريز جزء سهامداران حساب به را كمتري
شركت‌هاي بين در.است كرده اشاره تهران بورس در فعال شركت‌هاي در رايج موضوعي به گنجي
منفي حسابسازي در كه كرد شناسايي مي‌توان را شركت دسته دو تهران بورس در شده پذيرفته
.مي‌شوند وارد شد اشاره كه گونه آن به جزء سهامداران ضرر به
دوم و است خصوصي بخش از خانواده يك يا فرد يك دست سهامشان عمده كه شركت‌هايي نخست
.مشهورند سياسي شركت‌هاي به بازار فعالان بين در كه شركت‌هايي
خانگي لوازم و كولر توليدكننده معروف شركت يك صنعتي وتجهيزات ابزار توليدكننده شركت يك
قرار اول دسته در كه دانست شركت‌هايي ازجمله مي‌توان را بيسكويت توليدكننده شركت يك و
نشان اخير سال چند در هستند شركت‌ها اين مالك كه سرمايه‌داري خانواده‌هاي.مي‌گيرند
مورد يك در حتي.مخالفند مالي صورت‌هاي در واقعي سود ارائه با اصولي به‌طور كه داده‌اند
تهران سهام تالار در تابستان 78 در كه آن از پس صنعتي وتجهيزات ابزار توليد سودآور شركت
.زد دست مشهودي حسابسازي‌هاي به شد پذيرفته
و شد پشيمان شركتش سهام عمومي عرضه از بورس به ورود از پس ماه شش حدود شركت اين مديريت
سهامداران به كه را سهامي كرد تلاش شركت كردن معرفي ورشكسته و سود دادن طريق‌پايين‌نشان از
.پرداخت‌كند سهامداران به را كمتري سود كم دست يا خريداري پايين قيمت‌هاي با ارائه‌كرده ، دوباره جزء
گذشته سال طي كولرسازي معروف شركت سهامداران به يافته تخصيص سود گذشته ديگرسال درمورد
مورد را آن مديرعامل يادشده شركت عمومي مجمع در حاضر خرد كه‌سرمايه‌گذاران چنان‌اندك‌بود
بررسي همچنين.(نيست اقدام اين نادرستي يا درستي سر بر بحث گزارش اين در البته)قراردادند شتم و ضرب
سال‌هاي در بيسكويت توليدكننده شركت كار و كسب كه درحالي مي‌دهد نشان شده ارائه آمار
.است نشده حاصل شركت سوي از شده پرداخت سود ميزان در تغييري داشته رشد برابر تا 10 اخير
را خودرو يا پتروشيمي صنعت در فعال شركت‌هاي چون شركت‌هايي مي‌توان اينها كنار در
.كرد دسته‌بندي سياسي شركت‌هايي به‌عنوان
علاقه‌مندي گرفتن درنظر با نيز و صنعت دو اين به سياستمداران علاقه‌مندي به باتوجه
بايد را شركت‌ها گونه اين در حسابسازي سياست ، به شركت‌ها اين بزرگ سهامداران يا مديران
.داد قرار بررسي مورد راستا همين در
را شركت‌ها اين از برخي و آمده عوامل ساير كمك به سوءمديريت معمولا سياسي شركت‌هاي در
.است داده قرار مالي نامناسب وضع در
مطبوعات ، در فعال خبرنگاران از يكي گذشته سال.هستند جمله آن از خودروسازي شركت‌هاي
" سوي از گرفته صورت لابي با كه كرد تهيه خودروسازي شركت‌هاي از يكي درخصوص را گزارشي
.نيافت چاپ اجازه گزارش اين "يادشده شركت مديران
خودروسازي شركت اين خالص فروش ميزان كه درحالي:است حاكي گزارش اين از حاصل يافته‌هاي
اين.است داشته كاهش زيادي حد تا آن ناخالص سود يافته افزايش شدت به اخير سال‌هاي در
مناسب قيمت با شركت اين در شده توليد خودروهاي فروش اولا كه است آن نشان‌دهنده امر
.است داشته خودروافزايش دستگاه هر شده تمام قيمت كه اين ديگر و نشده انجام
خود اصلي فعاليت درزمينه خودروسازي شركت اين است حاكي مالي صورت‌هاي در شده ارائه آمار
دربر زيان جز چيزي يادشده شركت براي خودرو توليد حقيقت در مي‌دهد زيان خودرو توليد يعني
.ندارد
بپوشاند مالي صورت‌هاي در را خود عمليات اين از ناشي زيان كه اين براي امسال مزبور شركت
شركت به محصولات فروش قيمت كرد خودتكليف زيرمجموعه شركت يك به بحث‌برانگيز اقدامي در
.دهد كاهش توجهي قابل حد تا را مادر
ديگر سوي از اما درآيد زيان‌دهي حالت از صوري گونه‌اي به يادشده شركت شد موجب امر اين
.رفت كفشان از زيرمجموعه شركت جزء سهامداران سود از توجهي قابل بخش
مگو اسرار به مطبوعات در كه سال‌هاست نيز خودروسازي بزرگ شركت ديگر به مربوط قصه‌هاي
.مي‌داريم پاس موجود محذورات به‌دليل را سنت اين نيز ما و شده تبديل
اين در ايران سرمايه بازار قانون نخستين پيش‌نويس تدوين‌كنندگان از كدخدايي حسين دكتر
به كه راهكاري كنند ، اندام عرض واقعي به‌طور نمي‌توانند شركت‌ها وقتي:مي‌گويد باره
ترجيح و دهند مانور ارقام و اعداد روي كه است اين مي‌شود جلوه‌گر رويشان پيش در سادگي
از بسياري در حركت اين.بگيرند پيش در را "حسابسازي" و "مالي دوپينگ" راه مي‌دهند
.است شكل‌گيري حال در شركت‌ها
اقتصادهاي در اما دارد وجود گوناگون اقتصادي نظام‌هاي در مالي دوپينگ:مي‌افزايد وي
معرفي جامعه به و مي‌افتند بيرون فعاليت چرخه از تدريج به ناسالم شركت‌هاي پيشرفته
.مي‌گيرند جاي دسته اين در "انرون" و "كام ورلد" ،"وارنر تايم" چون شركت‌هايي.مي‌شوند
كه مي‌گيرد شكل ادواري در بيشتر حسابسازي فرآيند:است معتقد سرمايه بازار كارشناس اين
در مشكل ايجاد براي زمينه ركود شرايط در زيرا نيست حكمفرما اقتصاد بر مطلوبي وضع
قبلي بازارهاي به نتوانند شركت‌ها كه مي‌آيد به‌وجود امكان اين و مي‌شود فراهم شركت‌ها
حجم و مي‌يابد افزايش شركت‌ها فروش از برگشت ميزان معمولا دوران اين در.يابند دست خود
شدت اعتبار تامين بازارهاي ساير يا واعتباري مالي موسسات از اعتبار و وام براي تقاضا
.مي‌يابد رواج دقيق برنامه‌ريزي و پشتوانه بدون سرمايه افزايش و مي‌گيرد
حسين سوي از شده ارائه نظريه تهران بورس در فعال شركت‌هاي مالي به‌صورت‌هاي نگاهي
خودروسازي شركت‌هاي مالي صورت‌هاي در مثال به‌عنوان.مي‌دهد قرار تاييد مورد را كدخدايي
اوراق فروش مشتريان ، از دريافت پيش از حاصل كوتاه‌مدت منابع از اعم جاري بدهي‌هاي ميزان
.است رفته فراتر آنها جاري دارايي‌هاي ميزان از كوتاه‌مدت وام‌هاي و مشاركت
افكن سايه جهان كل در كه اقتصادي ركود نامساعد شرايط در نظرمي‌رسد به:مي‌گويد كدخدايي
در را مالي دوپينگ جلوي نمي‌تواند مالي بخش در معمول نظارت‌هاي و حسابرسي صرف شده ،
سيستم‌هاي نهايي خروجي به ارقام و اعداد از فراتر بايد ركود شرايط در.بگيرد شركت‌ها
.پرداخت حسابداري‌شركت‌ها
دقت با بايد مقطع اين در رسمي حسابداران جامعه مانند تخصصي مجموعه‌هاي:مي‌افزايد وي
آيا كه ببينند و كنند بررسي بايد آنها.برسانند انجام به را خود وظايف بيشتري نظر
بهادار اوراق بورس سازمان كه اين ضمن دارند ، اختيار در را قبلي بازارهاي همچنان شركت‌ها
.دهد نشان شركت‌ها سوي از شده پيش‌بيني سودهاي بر فوق‌العاده حساسيت بايد نيز
سوم يك تاكنون گذشته سال ابتداي از است حاكي تهران بورس سوي از شده منتشر گزارش‌هاي
.داده‌اند افزايش را خود سرمايه حجم تهران بورس در شده پذيرفته شركت‌هاي
افزايش از حاصل عملكرد بايد تهران بورس مديريت:است معتقد باره اين در كدخدايي حسين
اجراي پيشرفت مراحل شوند موظف بايد شركت‌ها.دهد قرار ذره‌بين زير را شركت‌ها سرمايه
با.برسانند سهامداران اطلاع به دوره‌اي گزارش‌هاي در و مرتب به‌طور را توسعه طرح‌هاي
.انداخت تعويق به را بحران مي‌توان تدابيري چنين اتخاذ
چنين اجراي توان مي‌گويد كدخدايي حسين دكتر كه گونه آن تخصصي مجموعه‌هاي آيا ولي
دارند؟ را پروژه‌اي
دارايي و اقتصادي امور وزير به گلايه‌آميز نامه‌اي در پيش چندي بورس معتمد حسابرس يك
مدت اين در.دارم برعهده را مختلف شركت‌هاي حسابرسي كه است سال قريب 30 من:است نوشته
اقتصاد مسموم جو نهايت در و مالياتي حسابرسي ، ناكارآمد قوانين به نسبت بارها و بارها
فشار در حسابداران.دارد ادامه همچنان روند اين اما است شده گفته سخن ايران زيرزميني
ديكته مي‌خواهند آنچه هر بزرگ مالكانآنهاست عليه مجامع جو و مي‌برند سر به مضاعفي
نظرات ارائه شرايط اين در.هستند اوضاع نظاره‌گر فقط و فقط دولتي مالكان و مي‌كنند
و مي‌ماند مكتوم دروغين دليل هزاران پشت حقايق.است دشوار حسابداري كارشناسي
همچنان نيست قرار آيا.مي‌شود سهامداران به واقعي سود ارائه مانع شركت‌ها حسابسازي‌هاي
گيرد؟ صورت اقدامي
اما نمي‌گذرد بيش چندي هنوز "استريت وال" تجاري غول بزرگترين "انرون" ورشكستگي از
بازارهاي.هستند مشابه اتفاقات وقوع از پيشگيري تكاپوي در سخت دنيا سرمايه بازارهاي
نكنند ، اقدامي سرمايه بازارهاي متوليان اگر و ديده‌اند را لطمات بيشترين مدت دراين سهام
.آورد خواهند روي قيمتي سنگ‌هاي و طلا تجارت به دوباره سرمايه‌گذاران ،
.است كرده تدوين بورس شركت‌هاي مجدد"حسابسازي‌هاي" با مبارزه براي خاصي آمريكاقوانين
پديده اين با تا مي‌روند نيز فرانسه و آلمان و است موجود شرايط بررسي درحال انگلستان
نزديكي به مالي تخلف و "حسابسازي" با مبارزه دامنه ديگر حالا.كنند مبارزه غيراقتصادي
.است رسيده هم ايران مرزهاي
سهامداران به را اعتماد مي‌خواهند كه پيوسته‌اند بازارهايي جمع به هم وتركيه مالزي كره ،
.است رسانده تصويب به را آن به مربوط قانون نيز ژاپن كه اين ضمن.بازگردانند خود
شركت‌ها مالي صورت‌هاي به همچنان ايران در سهام سرمايه‌گذاران‌بازار حال اين با
ايران اقتصاد در حسابرسي‌ها روند اگر كه شنيده‌اند را جمله اين حتما آنها.بي‌اعتمادند
.مي‌شود رو مالي صورت‌هاي ارائه در شركت‌ها درصد دست 90 باشد ، قانوني
مشخص ايران زيرزميني اقتصاد در نظام اين جايگاه هنوز معتقدند حسابداري جامعه فعالان
انقلاب شوراي چرا كه داشته‌اند محفوظ خود براي را گلايه اين طرح حتما آنها.است نشده
را "ايران حسابداران انجمن" ،"ساواك" انحلال از بعد خود مصوبه دومين در سال 1360 در
.كرد منحل
چرا مي‌شود اداره زيرزميني ايران اقتصاد درصد كه 60 درحالي معتقدند آنها اين بر علاوه
نمي‌گيرد؟ صورت كشور حسابرسي و حسابداري نظام قانونمندي درمورد اقدامي هيچ
"كور اقتصاد" از سوءاستفاده و تجارت كهنه قوانين مالياتي ، قوانين در رخنه آنها گفته به
به هم آن دارد وجود "حسابسازي" هم ايران در معتقدند حسابداران.نيست دشوار چندان ايران
.گسترده شكلي
متاسفانه ، :مي‌گويد زمينه اين در بورس معتمد حسابرسان از و رسمي حسابدار هشي ، عباس
افشاي قدرت حسابرسان ، اگر نيست معلوم و دارد وجود ايران در مالي تخلف و سوءاستفاده
.شود برخورد بايد شركت‌ها درصد چند با باشند ، داشته را تخلفات
و موهوم سود ارائه.مي‌گيرد صورت شكل دو به سوءاستفاده‌ها عملا ايران در:مي‌گويد او
.است ايران اقتصاد خاص مشكل اين و شركت بدهي‌هاي كتمان بعد
لطمات گذشته سال‌هاي طي حسابداري قوانين تصويب در مجلس و دولت تاخير:است معتقد او
.است كرده وارد ايران اقتصاد به جبران‌ناپذيري
دولتي ، نهادهاي و سازمان‌ها مالي معاونت‌هاي اكثر "شدن اداره مهندسي "او عقيده به
.نيست ايران اقتصاد نفع به آن ادامه و مي‌كشاند بيراهه به را ايران اقتصاد
اقتصاد در "انرون" مانند شركت‌هايي كشف:مي‌گويد بورس معتمد حسابداران از ديگر يكي
ديگر "انروني" ايراني ، شركت‌هاي اكثر باشد كارگشا قوانين اگر و نيست دشوار چندان ايران
هم سوءاستفاده‌ها دارند ، زيادي نواقص قوانين ، كه آنجا از او ، گفته به.مي‌شوند محسوب
الوصول ، مشكوك ذخاير و مالياتي ذخاير هزينه‌ها ، رديف دستكاري با شركت‌ها و گسترده‌اند
.مي‌دهند كاهش را سود
صورت توجهي قابل اقدامات بورس در شركت‌ها مالي شفافيت درزمينه هرچند:است معتقد او
ذي‌صلاح مراجع كه صورتي در و دارد ايراد شركت‌ها حسابرسي وضعيت همچنان اما گرفته
.ديد خواهد زيان بورس ندهند انجام سريع اقداماتي
قيمت در بيشتر ايراني شركت‌هاي:است معتقد خصوص اين در نيز مالي ديگر كارشناس يك
ترتيب اين به و مي‌دهند كاهش را نقدي موجودي‌هاي يا و مي‌كنند دستكاري كالا تمام‌شده
.مي‌كنند حسابسازي
مجامع:مي‌گويد و مي‌داند اطلاعات انعكاس نحوه در را تخلفات اين اصلي مشكل همچنين وي
هستند بيشتر سود كسب پي در فقط آنهاندارند حسابرسان اطلاعات به چنداني توجه شركت‌ها ،
.ندارد مجامع تصميم‌گيري‌هاي روند بر چنداني تاثير عملا شركت ، حسابرسان تذكرات و
سهام بازار حسابداري ، تكنيك‌هاي از سهامداران نبودن آگاه:معتقدند سهام بازار كارشناسان
سود پيش‌بيني و مالي صورت‌هاي برخي:مي‌گويند آنها.است كرده آسيبپذير را تهران
.است گرفته شكل بازار سهامداران غيرحرفه‌اي رفتار اثر در شركت‌ها
و بورس شوراي دارايي ، و اقتصادي امور وزارت كه مي‌گيرد صورت درحالي اظهارنظرها اين
بسته‌اند جهاني سرمايه بازار در اخير رويدادهاي بر چشم همچنان بهادار اوراق بورس سازمان
.شود كشف تهران بورس "انرون" نخستين كه باشد كي تا
|
